מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "לעכע" ב־"ליכע"
ק (החלפת טקסט – "גרענעצ" ב־"גרעניצ") |
ק (החלפת טקסט – "לעכע" ב־"ליכע") |
||
| שורה 39: | שורה 39: | ||
סטאמבול איז די [[קולטור]] און [[פינאנץ]] צענטער פון [[טערקיי]]. די שטאט איז אויסגעקליבן ווי די בשותפותדיקע אייראפעישער הויפטשטאט פון קולטור פאר 2010. | סטאמבול איז די [[קולטור]] און [[פינאנץ]] צענטער פון [[טערקיי]]. די שטאט איז אויסגעקליבן ווי די בשותפותדיקע אייראפעישער הויפטשטאט פון קולטור פאר 2010. | ||
סטאמבול האט א סך־הכול באפעלקערונג פון | סטאמבול האט א סך־הכול באפעלקערונג פון עטליכע 15 מיליאן באוואוינער,<ref name="Population of Turkey" /> און איז איינע פון דער [[גרעסטע שטעט אין דער וועלט|וועלט'ס מערסט באפעלקערטע שטעט]] און איז די גרעסטע שטאט אין אייראפע. | ||
אומגעפער {{nowrap|12.56 מיליאן}} אויסלענדישע באזוכער זענען אנגעקומען אין סטאמבול אין 2015, פינף יאר נאך ווען ער איז געווארן אנגערופן אן אייראפעאישע הויפטשטאט פון קולטור, איז דערפאר די שטאט דער וועלט'ס פינפט־פאפולערסטער טוריסטן־ציל.<ref name="Mastercard">{{cite web|url=http://newsroom.mastercard.com/press-releases/london-retains-crown-in-2015-mastercard-global-destinations-cities-index/|title=MasterCard Global Destination Cities Index}}</ref> די גרעסטע אטראקציע אין דער שטאט איז איר היסטארישער צענטער, טיילווייז גערעכענט א [[וועלט ירושה ארט]] פון אונעסקא, און איר קולטור־ און פארוויילונג־קנופ איבער דער שטאט'ס נאטירלעכן האוון, דער גאלדענער הארן, אין דעם בעיאגלו דיסטריקט. סטאמבול ווערט גערעכנט א וועלטשאט וואס האט איינע פון דער וועלט'ס גיכסט־וואקסנדע מעטראפאליטאנישע עקאנאמיעס,<ref>{{cite web|url=http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2010.html|title=The World According to GaWC 2010|work=Globalization and World Cities (GaWC) Study Group and Network|publisher=Loughborough University|accessdate=8טן מאי 2012}}</ref> אין דער וועלט.<ref name="Berube">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/blogs/the-avenue/posts/2010/12/01-global-monitor-berube|title=Global Growth on the Orient Express|last1=Berube|first1=Alan|date={{ר}}1טן דעצעמבער 2010|publisher=Brookings Institution blog "The Avenue"|accessdate=14טן אפריל 2013}}</ref> זי גאסטירט די הויפטקווארטירן פון פיל טערקישע פירמעס און מעדיע אויסגאנגען און רעכנט מער ווי א פערטל פון טערקיי'ס [[ברוטא אינלענדישער פראדוקט|ברוטא אינלענדישן פראדוקט]].<ref name="oecd">{{cite book|url=http://www.oecdbookshop.org/get-it.php?REF=5KZSL2MLL49Q&TYPE=browse|title=OECD Territorial Reviews: Istanbul, Turkey|publisher=The Organisation for Economic Co-operation and Development|date=מערץ 2008|work=Policy Briefs|isbn=978-92-64-04383-1}}</ref> סטאמבול האט אין די לעצטע צוואנציג יאר אנגעבאט פינף מאל פאר דער [[אלימפיאדע|זומער אלימפיאדע]].<ref name="olympic.org">{{cite web|url=http://www.olympic.org/news/ioc-selects-three-cities-as-candidates-for-the-2020-olympic-games/166288|publisher=The International Olympic Committee|title=IOC selects three cities as Candidates for the 2020 Olympic Games|date={{ר}}24סטן מאי 2012|accessdate=18טן יוני 2012}}</ref> | אומגעפער {{nowrap|12.56 מיליאן}} אויסלענדישע באזוכער זענען אנגעקומען אין סטאמבול אין 2015, פינף יאר נאך ווען ער איז געווארן אנגערופן אן אייראפעאישע הויפטשטאט פון קולטור, איז דערפאר די שטאט דער וועלט'ס פינפט־פאפולערסטער טוריסטן־ציל.<ref name="Mastercard">{{cite web|url=http://newsroom.mastercard.com/press-releases/london-retains-crown-in-2015-mastercard-global-destinations-cities-index/|title=MasterCard Global Destination Cities Index}}</ref> די גרעסטע אטראקציע אין דער שטאט איז איר היסטארישער צענטער, טיילווייז גערעכענט א [[וועלט ירושה ארט]] פון אונעסקא, און איר קולטור־ און פארוויילונג־קנופ איבער דער שטאט'ס נאטירלעכן האוון, דער גאלדענער הארן, אין דעם בעיאגלו דיסטריקט. סטאמבול ווערט גערעכנט א וועלטשאט וואס האט איינע פון דער וועלט'ס גיכסט־וואקסנדע מעטראפאליטאנישע עקאנאמיעס,<ref>{{cite web|url=http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2010.html|title=The World According to GaWC 2010|work=Globalization and World Cities (GaWC) Study Group and Network|publisher=Loughborough University|accessdate=8טן מאי 2012}}</ref> אין דער וועלט.<ref name="Berube">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/blogs/the-avenue/posts/2010/12/01-global-monitor-berube|title=Global Growth on the Orient Express|last1=Berube|first1=Alan|date={{ר}}1טן דעצעמבער 2010|publisher=Brookings Institution blog "The Avenue"|accessdate=14טן אפריל 2013}}</ref> זי גאסטירט די הויפטקווארטירן פון פיל טערקישע פירמעס און מעדיע אויסגאנגען און רעכנט מער ווי א פערטל פון טערקיי'ס [[ברוטא אינלענדישער פראדוקט|ברוטא אינלענדישן פראדוקט]].<ref name="oecd">{{cite book|url=http://www.oecdbookshop.org/get-it.php?REF=5KZSL2MLL49Q&TYPE=browse|title=OECD Territorial Reviews: Istanbul, Turkey|publisher=The Organisation for Economic Co-operation and Development|date=מערץ 2008|work=Policy Briefs|isbn=978-92-64-04383-1}}</ref> סטאמבול האט אין די לעצטע צוואנציג יאר אנגעבאט פינף מאל פאר דער [[אלימפיאדע|זומער אלימפיאדע]].<ref name="olympic.org">{{cite web|url=http://www.olympic.org/news/ioc-selects-three-cities-as-candidates-for-the-2020-olympic-games/166288|publisher=The International Olympic Committee|title=IOC selects three cities as Candidates for the 2020 Olympic Games|date={{ר}}24סטן מאי 2012|accessdate=18טן יוני 2012}}</ref> | ||
| שורה 57: | שורה 57: | ||
די מערבדיקע, אייראפעאישע, זייט פון דער שטאט איז געבויט פון די צוויי זייטן פון דעם [[גאלדענער הארן|גאלדענעם הארן]], א ים־האלדז וואס דרינגט אריין פונעם באספארוס טיף אין דעם אייראפעאישן שטח. דריי בריקן גייען אריבער דעם גאלדענעם הארן: דער [[גאלאטא בריק]] (Galata Köprüsü) נאנט צום ארט ווי ער טרעפט דעם באספארוס, [[אטאטורק בריק]] (Atatürk Köprüsü) אומגעפער 750 מעטער ווייטער און [[האליטש בריק|האליטש]] (Haliç Köprüsü) וואס טרעגט דעם אינעוועניגסטן גיך־שאסיי פון דער שטאט (Çevre yolu - D100/O-1). פון דרום גרעניצט די שטאט דעם ים פון מארמארא, און פון צפון דערגרייכן די פארשטעט ביז צום [[שווארצער ים|שווארצן ים]]. | די מערבדיקע, אייראפעאישע, זייט פון דער שטאט איז געבויט פון די צוויי זייטן פון דעם [[גאלדענער הארן|גאלדענעם הארן]], א ים־האלדז וואס דרינגט אריין פונעם באספארוס טיף אין דעם אייראפעאישן שטח. דריי בריקן גייען אריבער דעם גאלדענעם הארן: דער [[גאלאטא בריק]] (Galata Köprüsü) נאנט צום ארט ווי ער טרעפט דעם באספארוס, [[אטאטורק בריק]] (Atatürk Köprüsü) אומגעפער 750 מעטער ווייטער און [[האליטש בריק|האליטש]] (Haliç Köprüsü) וואס טרעגט דעם אינעוועניגסטן גיך־שאסיי פון דער שטאט (Çevre yolu - D100/O-1). פון דרום גרעניצט די שטאט דעם ים פון מארמארא, און פון צפון דערגרייכן די פארשטעט ביז צום [[שווארצער ים|שווארצן ים]]. | ||
די שטאט געפינט זיך אין אן [[ערדציטערניש]] זאנע; און יעדע | די שטאט געפינט זיך אין אן [[ערדציטערניש]] זאנע; און יעדע עטליכע יאר פאסירט אין דער שטאט אן ערדציטערניש. סטאמבול איז נאנט צום צפון-אנאטאליע שפאלט (KAFK, Kuzey Anadolu Fay Hattı) - א טעטיגער שפאלט וואס איז פאראנטווארטלעך פאר א סך ערדציטערנישן אין די לעצטיגע יארן. די נאנטקיים פון דער שטאט צום [[ים פון מארמארא]] פארגרעסערט די געפאר צו דער שטאט, ווייל מיט אן ערדציטערניש קען קומען [[צונאמי]] כוואליעס. | ||
== טראנספארט == | == טראנספארט == | ||
סטאמבול'ס הויפט אויטאסטראדן זענען O-3, O-2, O-1 און O-4. דער O-1 איז דער אינערן רינג-שאסיי און גייט איבער דער (ערשטער) באספארוס בריק. דער O-2 איז דער שטאט'ס דרויסנדיגן רינג-שאסיי און גייט אריבער דער סולטאן מעהמעט (צווייטער באספארוס) בריק, דערנאך ציט ער זיך מערב קיין [[עדירנע]]. דער O-4 ציט זיך ווייטער מזרח קיין [[אנקארא]]. אין 2011, האבן די ערשטע און צווייטע בריקן אויף דעם באספארוס געטראגן | סטאמבול'ס הויפט אויטאסטראדן זענען O-3, O-2, O-1 און O-4. דער O-1 איז דער אינערן רינג-שאסיי און גייט איבער דער (ערשטער) באספארוס בריק. דער O-2 איז דער שטאט'ס דרויסנדיגן רינג-שאסיי און גייט אריבער דער סולטאן מעהמעט (צווייטער באספארוס) בריק, דערנאך ציט ער זיך מערב קיין [[עדירנע]]. דער O-4 ציט זיך ווייטער מזרח קיין [[אנקארא]]. אין 2011, האבן די ערשטע און צווייטע בריקן אויף דעם באספארוס געטראגן עטליכע {{nowrap|400,000 פארמיטלען}} יעדן טאג.<ref>{{harvnb|Efe|Cürebal|2011|p=720}}</ref> אחוץ די בריקן איבערן באספארוס איז אויך פאראן דער 14.6 ק"מ לאנג אייראזיע טונעל (געענפט דעם 20סטן דעצעמבער 2016) אונטערן באספארוס צו פארן צווישן די אזיע און אייראפע זייטן פון טערקיי.<ref>{{cite web|url=http://aa.com.tr/en/economy/istanbuls-13bn-eurasia-tunnel-prepares-to-open/709440|title=Istanbul's $1.3BN Eurasia Tunnel prepares to open|publisher=[[Anadolu Agency]]|date={{ר}}19טן דעצעמבער 2016}}</ref> | ||
סטאמבול'ס לאקאלע פובליקע טראנספארטאציע סיסטעם שליסט איין א נעצווערק פון [[טראמוויי|טראמווייען]], באנען, מעטרא, בוסן און [[פראם|פראמען]]. פארגעלט אריבער אלע טיילן פון דער טראנספארט סיסטעם איז אינטעגריט ניצן דעם סטאמבולקארט, איינגעפירט אין 2009.<ref>{{cite web|url=http://www.hurriyetdailynews.com/default.aspx?pageid=438&n=new-card-alternative-to-akbil-raises-questions-2010-07-16|last=Songün|first=Sevim|work=Hürriyet Daily News|title=Istanbul Commuters Skeptical of Transit Change|date={{ר}} 16טן יולי 2010|accessdate=5טן יולי 2012}}</ref> די ערשטע טראמווייען אין סטאמבול זענען געפירט דורך פערד, אין 1872, דערנאך האט מען געפירט די טראמען מיט עלעקטריע, ביז אין די 1960ער יארן האבן מען אויפגעהערט די טראמווייען.<ref name="iett-history">{{cite web|url=http://www.iett.gov.tr/en/metin.php?no=8|publisher=Istanbul Electricity, Tramway and Tunnel General Management|title=Chronological History of IETT|accessdate=1טן אפריל 2012|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120616194425/http://www.igd.com.tr/Upload/file_4d9f1f3815b2d.pdf|archivedate=16טן יוני 2012}}</ref> אין די 1990ער יארן האט מען איינגעפירט א נייע טראמוויי סיסטעם וואס טראגט {{nowrap|265,000 פאסאזשירן}} יעדן טאג.<ref name="iett-history" /><ref>{{cite web|url=http://www.istanbul-ulasim.com.tr/rayl%C4%B1-sistemler/t1-kabata%C5%9F-%E2%80%93-ba%C4%9Fc%C4%B1lar.aspx|publisher=İstanbul Ulaşım A.Ş. (סטאמבול טראנספארט קארפאראציע)|title=T1 Bağcılar–Kabataş Tramvay Hattı|language=טערקיש|trans-title=T1 Bağcılar–Kabataş Tram Line|accessdate=20סטן אויגוסט 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20140418201109/http://www.istanbul-ulasim.com.tr/rayl%C4%B1-sistemler/t1-kabata%C5%9F-%E2%80%93-ba%C4%9Fc%C4%B1lar.aspx|archive-date=18טן אפריל 2014|dead-url=yes}}</ref> אין 1875 האט געעפנט דער "טונעל", די צווייט־עלצטע אונטערערדישע באנליניע אין דער וועלט (נאך לאנדאנ'ס [[מעטראפאליטאנע אייזנבאן]]).<ref name="iett-history" /> | סטאמבול'ס לאקאלע פובליקע טראנספארטאציע סיסטעם שליסט איין א נעצווערק פון [[טראמוויי|טראמווייען]], באנען, מעטרא, בוסן און [[פראם|פראמען]]. פארגעלט אריבער אלע טיילן פון דער טראנספארט סיסטעם איז אינטעגריט ניצן דעם סטאמבולקארט, איינגעפירט אין 2009.<ref>{{cite web|url=http://www.hurriyetdailynews.com/default.aspx?pageid=438&n=new-card-alternative-to-akbil-raises-questions-2010-07-16|last=Songün|first=Sevim|work=Hürriyet Daily News|title=Istanbul Commuters Skeptical of Transit Change|date={{ר}} 16טן יולי 2010|accessdate=5טן יולי 2012}}</ref> די ערשטע טראמווייען אין סטאמבול זענען געפירט דורך פערד, אין 1872, דערנאך האט מען געפירט די טראמען מיט עלעקטריע, ביז אין די 1960ער יארן האבן מען אויפגעהערט די טראמווייען.<ref name="iett-history">{{cite web|url=http://www.iett.gov.tr/en/metin.php?no=8|publisher=Istanbul Electricity, Tramway and Tunnel General Management|title=Chronological History of IETT|accessdate=1טן אפריל 2012|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120616194425/http://www.igd.com.tr/Upload/file_4d9f1f3815b2d.pdf|archivedate=16טן יוני 2012}}</ref> אין די 1990ער יארן האט מען איינגעפירט א נייע טראמוויי סיסטעם וואס טראגט {{nowrap|265,000 פאסאזשירן}} יעדן טאג.<ref name="iett-history" /><ref>{{cite web|url=http://www.istanbul-ulasim.com.tr/rayl%C4%B1-sistemler/t1-kabata%C5%9F-%E2%80%93-ba%C4%9Fc%C4%B1lar.aspx|publisher=İstanbul Ulaşım A.Ş. (סטאמבול טראנספארט קארפאראציע)|title=T1 Bağcılar–Kabataş Tramvay Hattı|language=טערקיש|trans-title=T1 Bağcılar–Kabataş Tram Line|accessdate=20סטן אויגוסט 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20140418201109/http://www.istanbul-ulasim.com.tr/rayl%C4%B1-sistemler/t1-kabata%C5%9F-%E2%80%93-ba%C4%9Fc%C4%B1lar.aspx|archive-date=18טן אפריל 2014|dead-url=yes}}</ref> אין 1875 האט געעפנט דער "טונעל", די צווייט־עלצטע אונטערערדישע באנליניע אין דער וועלט (נאך לאנדאנ'ס [[מעטראפאליטאנע אייזנבאן]]).<ref name="iett-history" /> | ||
| שורה 68: | שורה 68: | ||
== קולטור == | == קולטור == | ||
סטאמבול האט | סטאמבול האט עטליכע גרויסע געביידעס, איינע פון זיי די [[האגיא סאפיא]], געבויט פאר א קלויסטער אבער היינט א מוזעאום. | ||
== רעפערענצן == | == רעפערענצן == | ||