אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:רבי אלחנן וואסערמאן"

ק
החלפת טקסט – "יידנטום" ב־"אידנטום"
ק (טשעקטי און אנדערע רייניגונג, typos fixed: װ ← וו (2), <references/> ← {{רעפערענצן}})
ק (החלפת טקסט – "יידנטום" ב־"אידנטום")
שורה 24: שורה 24:
הרב וואסערמאן איז געווען פון די [[ציוניזם]] קעגנערס. און ער האט אויכעט געשריבן צו די [[מזרחי-באוועגונג]] רבנים אן אפענער בריוו, וועלכער אין אים דערקלערט ער זיין אפגרענצונג (באווארעניש) פון זייער באוועגונג. (דער בריוו הייסט "הנאום והמכתב" פארעפענטלעכט אין "קובץ מאמרים" דער ערשטער טייל). זיין סיסטעם-דערקלערונג האט ער געשריבן אין זיין ספר "קובץ מאמרים". ער האט קארעספאנדירט אין געזעלשאפטלעכע-טעמעס מיט דעם [[אברהם ישעיה קארעליץ|חזון איש]] און רבי [[יוסף ראזין]]. זייענדיק אין ראדין האט זיך אים געטראפן צו לערנען א קורצע צייט מיט [[אברהם יצחק הכהן קוק|הרב קוק]]. כאטשיק ער האט זיך קעגנגעשטעלט צו זיין סיסטעם, האט ער אים געשיקט א בריוו נאכצופרעגן וואס מאכט ער, ווען ער איז קראנק געווארן.
הרב וואסערמאן איז געווען פון די [[ציוניזם]] קעגנערס. און ער האט אויכעט געשריבן צו די [[מזרחי-באוועגונג]] רבנים אן אפענער בריוו, וועלכער אין אים דערקלערט ער זיין אפגרענצונג (באווארעניש) פון זייער באוועגונג. (דער בריוו הייסט "הנאום והמכתב" פארעפענטלעכט אין "קובץ מאמרים" דער ערשטער טייל). זיין סיסטעם-דערקלערונג האט ער געשריבן אין זיין ספר "קובץ מאמרים". ער האט קארעספאנדירט אין געזעלשאפטלעכע-טעמעס מיט דעם [[אברהם ישעיה קארעליץ|חזון איש]] און רבי [[יוסף ראזין]]. זייענדיק אין ראדין האט זיך אים געטראפן צו לערנען א קורצע צייט מיט [[אברהם יצחק הכהן קוק|הרב קוק]]. כאטשיק ער האט זיך קעגנגעשטעלט צו זיין סיסטעם, האט ער אים געשיקט א בריוו נאכצופרעגן וואס מאכט ער, ווען ער איז קראנק געווארן.


ער איז געווען פון די "אגודת ישראל" רבנים, און ער האט אנגעוויזן דעם וועג צו [[אגודת ישראל]] אלס א פארטיי וואס איר צוועק איז צו פארשטארקן דאס [[אידישקייט|יידנטום]]. אין דעם דריטן [[אגודת ישראל קאנגרעס]] אין שטאט [[מארינבאד]], [[טשעכיי]], יאר תרצ"ז, ער איז געשטאנען אין דעם שפיץ פון געציילטע מיינונגען וואס האבן געהאט א קעגנערשאפט  צום [[טיילונג פלאן]]. זיין צוגאנג איז אפגעשטופט געווארן צוליב די פילע לאדענישן, וואס איז קלאר געווארן אז רוב רבנים שטיצן אונטער אין אן אויפשטעלונג פון א יידישן שטאט, אויך אויף א קליינעם טייל פון ארץ ישראל.
ער איז געווען פון די "אגודת ישראל" רבנים, און ער האט אנגעוויזן דעם וועג צו [[אגודת ישראל]] אלס א פארטיי וואס איר צוועק איז צו פארשטארקן דאס [[אידישקייט|אידנטום]]. אין דעם דריטן [[אגודת ישראל קאנגרעס]] אין שטאט [[מארינבאד]], [[טשעכיי]], יאר תרצ"ז, ער איז געשטאנען אין דעם שפיץ פון געציילטע מיינונגען וואס האבן געהאט א קעגנערשאפט  צום [[טיילונג פלאן]]. זיין צוגאנג איז אפגעשטופט געווארן צוליב די פילע לאדענישן, וואס איז קלאר געווארן אז רוב רבנים שטיצן אונטער אין אן אויפשטעלונג פון א יידישן שטאט, אויך אויף א קליינעם טייל פון ארץ ישראל.


אויף דער ארויפגאנג פון דעם [[נאציאנאל־סאציאליזם]] שרייבט ער אזוי:
אויף דער ארויפגאנג פון דעם [[נאציאנאל־סאציאליזם]] שרייבט ער אזוי:
שורה 46: שורה 46:
ווי פּראבּירט מען א מענטש, ווי זאל מען וויסן וואס ער איז אין זיין פנימיות? לפי מהללו, מען זאל זען וועמען ער איז מהלל. אויב ער שטענדיק מהלל טובים, איז זיין שורש טוב, אויב מען זעט אז ער איז מהלל רשעים, איז א סימן דאס ער איז אליין דאס זעלבע (שערי תשובה לרבינו יונה). בשעת מען זעט וועמען די נאניאנאלע-רעליגיעזע זענען מהלל און מכבד, ווייס מען וואס זיי אליין זענען".
ווי פּראבּירט מען א מענטש, ווי זאל מען וויסן וואס ער איז אין זיין פנימיות? לפי מהללו, מען זאל זען וועמען ער איז מהלל. אויב ער שטענדיק מהלל טובים, איז זיין שורש טוב, אויב מען זעט אז ער איז מהלל רשעים, איז א סימן דאס ער איז אליין דאס זעלבע (שערי תשובה לרבינו יונה). בשעת מען זעט וועמען די נאניאנאלע-רעליגיעזע זענען מהלל און מכבד, ווייס מען וואס זיי אליין זענען".
   
   
*'''דער פלאץ פון ארץ ישראל אין יידנטום''':
*'''דער פלאץ פון ארץ ישראל אין אידנטום''':
"קומט אויס אז אויב אידן בלייבן אן תורה, גייט זיי אונטער אין פארלויף פון איינציקע צענדליקער יאר. דערקעגן אן ארץ ישראל, קען דאס יידישע פאלק עקזיסטירן 2000 יאר.... ארץ ישראל איז נויטיק פאר יידן, אבער אן תורה האבן מיר קיין אידן נישט".
"קומט אויס אז אויב אידן בלייבן אן תורה, גייט זיי אונטער אין פארלויף פון איינציקע צענדליקער יאר. דערקעגן אן ארץ ישראל, קען דאס יידישע פאלק עקזיסטירן 2000 יאר.... ארץ ישראל איז נויטיק פאר יידן, אבער אן תורה האבן מיר קיין אידן נישט".