רוי:נח"ל חרדי

נצח יהודה (גדוד 97), וועלכער ווערט אויך אָפט גערופן דער חרדישער נח"ל, איז אַן אינפאַנטעריע-גדוד וואָס געהערט צו דער כפיר בריגאַדע אין צה"ל. דער גדוד איז אויסגעפירט צו ערלויבן חרדישע יוגנטליכע צו דינען אין אַ קאַמף-ראָל בשעת זיי היטן אָפּ אַ גאַנץ חרדישן לעבנסשטייגער. דער נאָמען "נצח יהודה" שטאַמט פון די ראשי תיבות פון "נוער צבאי חרדי" און דעם נאָמען פון זיין גרינדער, יהודה דובדבני.

היסטאָרישער איבערבליק

חרדים אין די פריע יאָרן פון דער מלוכה

אין די פריע יאָרן פון מדינת ישראל איז די נאָרמע, אַז אַלע חרדישע בחורים בלייבן אין ישיבה עד לגיל פטור, נאָך נישט געווען פעסטגעשטעלט. בעת דער מלחמת השחרור האָט דער חרדישער עולם, אַריינגערעכנט די רבנים, געהאַלטן אַז אַלע מענער אין מאָביליזאַציע-עלטער, אַחוץ אַ קליינער גרופּע תּלמידי ישיבות, מוזן זיך מאָביליזירן צו ראַטעווען דעם פאָלק און לאַנד. אַגודת ישראל האָט אַפילו געפענט רעקרוטירונג-צענטערן פאַר דער חרדישער יוגנט.

אַ סך חרדים האָבן זיך דעמאָלט מאָביליזירט און געקעמפט, און פיל האָבן זיך אידענטיפיצירט מיט דער מלוכה און צה"ל. אין ירושלים איז אַפילו אויפגעשטעלט געוואָרן דער "גדוד טוביה", וואו בחורי ישיבות (פון 17 ביז 27 יאָר) האָבן געדינט אין בייפעסטיקונגס-אַרבעט פאַר אַרום זעקס חדשים, צווישן זיי בחורים פון "קנאישע" ישיבות ווי דושנינסקי און סאַטמאַר.

אַן אינטערעסאַנטער פאַל איז געווען אליעזר האַגער, דער זון פונעם אַדמו"ר פון סערט-וויזשניץ, וועלכער האָט געדינט אין אַ רעליגיעזער פּלוגה אין דער "הגנה" אין חיפה.

דער ערשטער נח"ל חרדי (1961–1974)

דער אָריגינעלער "נח"ל חרדי" האָט געאַרבעט צווישן די יאָרן 1961 און 1974. די יוניט איז געגרינדעט געוואָרן אַלס אַ דורכבראָך אין אינטעגרירונג פון חרדים אין צה"ל, אָנגעהויבן דורך הרב משה ערנסטער, דער איידעם פונעם וויזשניצער רבי ר' חיים מאיר האַגער (בעל "אמרי חיים"), מיט דער שטיצע פון דעם רבי'ן און דוד בן-גוריון.

די צילגרופּע זענען געווען חרדישע יוגנטליכע וואָס האָבן פאַרלאָזט די ישיבות און געוואָלט ביישטייערן צו דער זיכערהייט פון דער מדינה. די נח"ל אַרבעט איז באַזירט געווען אויף אַ "גרעין" (קערן-גרופּע) פון בלויז אַ פּאָר צענדליק בחורים. די ערשטע רעקרוטן זענען געווען וויזשניצער חסידים, וואָס האָבן זיך געדינט צוויי מאָל אַ יאָר.

די ראַם האָט קאָמבינירט ישיבה-לימוד, קורצן מיליטערישן דינסט און באַזעצונג אין אַן אַגראַריש-אינדוסטריעלן כּפר, כּדי צו שאַפן אַ נייע ישובה. די בחורים זענען געשיקט געוואָרן קיין מושב עמיעוז, וואו זיי האָבן געדאַרפט לערנען תּורה און אַרבעטן אין אַ דיאַמענטן-פּאָלירונג פאַבריק. ווען דער פּראָיעקט אין עמיעוז איז דורכגעפאַלן, זענען די סאָלדאַטן אַריבערגעפירט געוואָרן צו מושב קוממיות, דער איינציקער מושב געגרינדעט דורך אַגודת ישראל, וועלכער איז געווען אונטער דער שטרענגער פיקוח פון רב בנימין מענדעלסאָן.

די אָריגינעלע נח"ל חרדי סאָלדאַטן האָבן זיך באַטייליקט אין מלחמת ששת הימים (1967) און מלחמת יום הכיפורים (1973). נאָך דער זעקס-טאָגיקער מלחמה האָט דער נח"ל חרדי געזען אַ פאַרשטאַרקונג אין רעקרוטירונג. יצחק דרעקסלער, וועלכער איז שווער פאַרוואונדעט געוואָרן אין מלחמת יום הכיפורים, האָט געדינט אין דער ראַם. דער גדוד איז פאַרמאַכט געוואָרן אין 1974.

רבנישע שטעלונגען איבער דעם ערשטן נח"ל

כאָטש דער וויזשניצער רבי האָט אין אָנהייב געגעבן זיין ברכה, האָט ער שפּעטער אַראָפּגענומען זיין אָפיציעלן חסות נאָך קריטיק פון קנאישע חוגים, וואָס האָבן געהאַלטן אַז ער פאַרשטאַרקט די רעגירונגס-וואונטש צו רעקרוטירן ישיבה-תּלמידים. טראָץ דעם, האָבן זיך צוגעשלאָסן אַנדערע גרופּעס, אַריינגערעכנט חב"ד (1963) און גור חסידים (1963), מיט דער שטיצע פון רבנים חשובים, אַזוי ווי הרב אליעזר דעסלער.

הרב אלעזר מנחם שך האָט דעמאָלט באַשלאָסן זיך נישט אַריינצומישן אין דעם פּולמוס איבער דעם לאָקאַל פונעם נח"ל חרדי.

הקמת גדוד נצח יהודה (1998–היינט)

נאָך אַ פּעריאָד פון כּמעט צוויי יאָרצענדליק פולער אָפּשיידונג צווישן דעם חרדישן ציבור און צה"ל, איז אין 1999 געגרינדעט געוואָרן אַ חרדישע פּלוגה אינעם נח"ל גדוד 903, וואָס איז אָנגערופן געוואָרן דער נח"ל חרדי. אין 2002 איז די יוניט געוואָרן אַן אומאָפּהענגיקער גדוד, טראָץ רבנישן ווידערשטאַנד. שפּעטער איז דער גדוד אַריבער צו דער כפיר בריגאַדע און באַקומען דעם נאָמען נצח יהודה (גדוד 97).

די מאָדערנע איניציאַטיוו פאַרן חרדישן נח"ל איז, אַנדערש ווי אין דער פריערדיקער צייט, געקומען פון אָפיציעלע קרייזן און נישט פונעם חרדישן מלוכה-געזעלשאַפט.

צילן, פיקוח און קאָנטראָווערסיעס

דער גדוד איז געגרינדעט געוואָרן אין קאָאָפּעראַציע מיט רבנים פון דער "נצח יהודה" אַסאָציאַציע און מיטן אָפטייל פון מיליטעריש-סאָציאַלער יוגנט ביים מיניסטעריום פון פאַרטיידיקונג. דער ציל איז צו געבן חרדים אַ מעגלעכקייט צו דינען אַלס קעמפער בשעת זיי היטן אָפּ אַ שטרענג רעליגיעזן לעבנסשטייגער. דער גדוד פאָדערט פולע סעפּאַראַציע פון פרויען, האָבן קבועדיקע צייטן פאַר תּורה-לימוד, און באַקומען כּשר למהדרין עסן.

נאָך צוויי יאָר אַקטיוון דינסט, גייען די סאָלדאַטן צו אַ "שנת משימה" (אויפגאַבעס יאָר), וועלכע איז געווידמעט צו פאַכמענישן לימוד, אָדער צו פאַרענדיקן בגרויות (מאַטריקל) און פּרעפּאַראַציע פאַר אַקאַדעמישע שטודיעס, מיט דער ציל זיי צו אינטעגרירן אין אַרבעטס-מאַרק.

דער גדוד רעקרוטירט אָפט בחורים וואָס זענען אַרויסגעפאַלן פון דער ישיבה-וועלט, כאָטש די רעקרוטירונג האָט אויך אַריינגעצויגן חרדישע-נאַציאָנאַלע יוגנט, ווי אויך פרייוויליקע פון חוץ-לארץ, ספּעציעל פון אַמעריקע און פראַנקרייך.

רבנישע שטיצע און קעגנערשאַפט

די גרינדונג פון נצח יהודה האָט אַרויסגערופן שאַרפע קעגנערשאַפט ביים חרדישן ציבור, וועלכע איז אויסגעדריקט געוואָרן אין שאַרפע "פּאַשקווילן" (וואַנט-פּלאַקאַטן). אַ טייל פון די פּאַשקווילן זענען געווען געצילט קעגן הרב אַהרן יהודה לייב שטיינמאַן, וואָס האָט, לויט טייל מקורים, געגעבן שטילע הסכמה. הרב שטיינמאַן אַליין האָט זיך אָפּגעזאָגט פונעם נח"ל חרדי און געהאַלטן אַז ער האָט עס קיינמאָל נישט געשטיצט.

פאַרקערט, אַ צאָל פון די חשובסטע ראשי ישיבות, אַריינגערעכנט הרב ש. ז. ברוידא, הרב א. י. זאַלזניק, און הרב ח. פ. שיינבערג, האָבן געחתמעט אויף אַ בריוו וואָס שטיצט די איניציאַטיוו פאַר אַזעלכע בחורים, וואָס זענען אַרויסגעפאַלן פון דער ישיבה-ראַם, זעענדיג דאָס אַלס אַ "תּכנית הצלה" (רעטונגס-פּראָגראַם).

מיליטערישע און דיפּלאָמאַטישע געשעענישן

נצח יהודה האָט גענומען אַ טייל אין קאַמף-אַקטיוויטעטן אין דעם עזה סטריפּ (ביים קרב פון בית חנון) אין דער מלחמת חרבות ברזל. נאָכן אויסבראָך פון דער מלחמה אין 2023, האָבן הונדערטער חרדים וואָס אַרבעטן שוין, זיך פרייוויליק מאָביליזירט פאַר קורצע טרענירונג און רעזערוו-דינסט.

אין אַפּריל 2024 איז באַריכטעט געוואָרן, אַז די פאַראייניקטע שטאַטן האָבן מעגליך בדעה צו אָנלייגן סאַנקציעס אויפן גדוד לויט דער "לייהי געזעץ" (Leahy Law), צוליב טענות וועגן ברוטאַלעקייט אין יהודה ושומרון. די מעגליכע סאַנקציעס האָבן אַרויסגערופן אַ שאַרפע פאַרדאַמונג פון ישׂראלדיקע פּאָליטישע פירער.