אספקלריה רעדאקטארן
3,079
רעדאגירונגען
פארברייטערט
(←דער שיעור פון די קולות: פארברייטערט) צייכן: רויע רעדאגירונג |
(פארברייטערט) צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 47: | שורה 47: | ||
== דער שיעור פון די קולות == | == דער שיעור פון די קולות == | ||
אלע סארטן קולות וואס גייען ארויס פון דער שופר זענען כשר, סיי דין און סיי דיק און סיי הייזעריג{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|כז|ב}}; {{שוע|אורח חיים|תקפו|ו}}}}. אויך אויב עס איז געווארן אנדערש דער קול צוליב א לאך, איז עס כשר מעיקר הדין{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|כז|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=ניקב}} {{שוע|אורח חיים|תקפו|ז}}}}. די קורצסטע שיעור פון תקיעה איז אזוי ווי א שיעור תרועה פון 'שלש יבבות', דאס מיינט די דריי קורצסטע קולות{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לג|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=שלש יבבות}}}} און עס איז דא אזעלכע וואס זאגן אז מען דארף כשיעור ניין אזעלכע קולות{{הערה|תוספות שם ד"ה שיעור תרועה}}. פאר א נארמאלער [[בעל תוקע]] נעמט דאס א סעקונדע מיט א האלבן{{הערה|הרב דוד קולדצקי, '''שונה הלכות תורת המועדים''' עמוד רצה, הרב שמעון בוקסר, '''שופרא דשופר''' פרק טו.}}. ווייניגער פון דער שיעור רופט זיך אן א 'שבר'{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לג|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=שיעור}}. לויט דער [[רמב"ן]] (אין זיין דרשה אויף ראש השנה) און דער [[ריטב"א]] (ראש השנה דף לג עמוד ב) איז דא אויך א חילוק אין דער סארט שבר וואס עס צוברעכט זיך אזוי ווי א קרעכץ (או-טו, או טו-או-טו), און אזוי פירן זיך קהילות [[רוסיה]] ו[[ליטא]]. דער [[מהרי"ל דיסקין]] האט נאך מחמיר געווען, אז די 'תקיעה' זאל זיין גלאט און גלייך אן קיין שום 'שבירה'.}}. די תקיעה מיט די תרועה דארפן זיין אין דער זעלבער ליינג, און דערפאר ביי סדר תש"ת וואס די תרועה איז דריי שברים דארף די תקיעה זיין אזוי ווי דריי שברים. און די זעלבע זאך ביי תשר"ת{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לג|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=שיעור}}, {{שוע|אורח חיים|תקצ|ג}}}}. מען מעג מאריך זיין אין די תקיעה מיט די וויפל מען וויל און אויך מאכן וויפ שברים און תרועות מען וויל{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לג|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=שיעור}}}}. די שברים מיט די תרועה דארף מען מאכן איינע נאך די אנדערע (אין איין האטעם) וויל עס איז א גאנצער קול, אבער ביי שברים תרועה איז דא א מחלוקת: עס איז דא וואס זאגן אז מען דארף עס מאכן אין איין מאל וויל עס הייסט איין תרועה{{הערה|רמב"ן ר"ן און רא"ש אבער אביסל אן הפסק דארף מען יא מאכן. [[בית יוסף]] על פי {{בבלי|חולין|כו|ב}}}}, און עס איז דא וואס זאגן אז מקען מאכן א הפסק פון איין האטעם{{הערה|{{בבלי|סוכה|נג|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=ולא כלום}} און דער [[מגיד משנה]] לויט דער {{רמב"ם|שופר|ג|ב}}}}, און אזוי איז מער ראוי וויל א מענטש ווינט נישט און קרעכצעט נישט אין איין האטעם{{הערה|תשובת [[רבינו תם]] עס ווערט געבריינגט אין [[ראבי"ה]] סימן תקמ"ב און אין [[מרדכי]] ראש השנה רמז תש"כ און אין [[תרומת הדשן]] סימן קמ"ב}}. להלכה פירט מען זיך אין רוב קהילות צו אכן ביידע - ביי די זיצנדיגע בלאזט מען אין איין מאל און ביי די שטייענדיגע מיט א הפסק{{הערה|{{שוע|אורח חיים|תקצ|ד}}}}. א פאסאלער קול אינמיטן א 'סדר' פאסלט דער גאנצער סדר, אבער א תקיעה וואס עס איז נישט גוט געבלאזן, אדער אוב הערטער אינמיטן תקיעות פון אן אנדערן [[מניין]] אן קיין כוונה צו יוצא זיין{{הערה|לויט דער [[מגן אברהם]] תק"צ ס"ק י'}} הייסט עס נישט קיין הפסק. אופערן אינמיטן בלאזן אן טאן קיין אנדער זאך איז נישט קיין הפסק און עס פאסלט נישט די תקיעות{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לד|ב}} ר"ן רין נאמען פון דער רמב"ן און דער רא"ש פרק ד סימן יא}}. | אלע סארטן קולות וואס גייען ארויס פון דער שופר זענען כשר, סיי דין און סיי דיק און סיי הייזעריג{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|כז|ב}}; {{שוע|אורח חיים|תקפו|ו}}}}. אויך אויב עס איז געווארן אנדערש דער קול צוליב א לאך, איז עס כשר מעיקר הדין{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|כז|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=ניקב}} {{שוע|אורח חיים|תקפו|ז}}}}. די קורצסטע שיעור פון תקיעה איז אזוי ווי א שיעור תרועה פון 'שלש יבבות', דאס מיינט די דריי קורצסטע קולות{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לג|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=שלש יבבות}}}} און עס איז דא אזעלכע וואס זאגן אז מען דארף כשיעור ניין אזעלכע קולות{{הערה|תוספות שם ד"ה שיעור תרועה}}. פאר א נארמאלער [[בעל תוקע]] נעמט דאס א סעקונדע מיט א האלבן{{הערה|הרב דוד קולדצקי, '''שונה הלכות תורת המועדים''' עמוד רצה, הרב שמעון בוקסר, '''שופרא דשופר''' פרק טו.}}. ווייניגער פון דער שיעור רופט זיך אן א 'שבר'{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לג|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=שיעור}}. לויט דער [[רמב"ן]] (אין זיין דרשה אויף ראש השנה) און דער [[ריטב"א]] (ראש השנה דף לג עמוד ב) איז דא אויך א חילוק אין דער סארט שבר וואס עס צוברעכט זיך אזוי ווי א קרעכץ (או-טו, או טו-או-טו), און אזוי פירן זיך קהילות [[רוסיה]] ו[[ליטא]]. דער [[מהרי"ל דיסקין]] האט נאך מחמיר געווען, אז די 'תקיעה' זאל זיין גלאט און גלייך אן קיין שום 'שבירה'.}}. די תקיעה מיט די תרועה דארפן זיין אין דער זעלבער ליינג, און דערפאר ביי סדר תש"ת וואס די תרועה איז דריי שברים דארף די תקיעה זיין אזוי ווי דריי שברים. און די זעלבע זאך ביי תשר"ת{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לג|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=שיעור}}, {{שוע|אורח חיים|תקצ|ג}}}}. מען מעג מאריך זיין אין די תקיעה מיט די וויפל מען וויל און אויך מאכן וויפ שברים און תרועות מען וויל{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לג|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=שיעור}}}}. די שברים מיט די תרועה דארף מען מאכן איינע נאך די אנדערע (אין איין האטעם) וויל עס איז א גאנצער קול, אבער ביי שברים תרועה איז דא א מחלוקת: עס איז דא וואס זאגן אז מען דארף עס מאכן אין איין מאל וויל עס הייסט איין תרועה{{הערה|רמב"ן ר"ן און רא"ש אבער אביסל אן הפסק דארף מען יא מאכן. [[בית יוסף]] על פי {{בבלי|חולין|כו|ב}}}}, און עס איז דא וואס זאגן אז מקען מאכן א הפסק פון איין האטעם{{הערה|{{בבלי|סוכה|נג|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=ולא כלום}} און דער [[מגיד משנה]] לויט דער {{רמב"ם|שופר|ג|ב}}}}, און אזוי איז מער ראוי וויל א מענטש ווינט נישט און קרעכצעט נישט אין איין האטעם{{הערה|תשובת [[רבינו תם]] עס ווערט געבריינגט אין [[ראבי"ה]] סימן תקמ"ב און אין [[מרדכי]] ראש השנה רמז תש"כ און אין [[תרומת הדשן]] סימן קמ"ב}}. להלכה פירט מען זיך אין רוב קהילות צו אכן ביידע - ביי די זיצנדיגע בלאזט מען אין איין מאל און ביי די שטייענדיגע מיט א הפסק{{הערה|{{שוע|אורח חיים|תקצ|ד}}}}. א פאסאלער קול אינמיטן א 'סדר' פאסלט דער גאנצער סדר, אבער א תקיעה וואס עס איז נישט גוט געבלאזן, אדער אוב הערטער אינמיטן תקיעות פון אן אנדערן [[מניין]] אן קיין כוונה צו יוצא זיין{{הערה|לויט דער [[מגן אברהם]] תק"צ ס"ק י'}} הייסט עס נישט קיין הפסק. אופערן אינמיטן בלאזן אן טאן קיין אנדער זאך איז נישט קיין הפסק און עס פאסלט נישט די תקיעות{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לד|ב}} ר"ן רין נאמען פון דער רמב"ן און דער רא"ש פרק ד סימן יא}}. | ||
== די נומער פון די קולות און זייער צייט == | |||
אין [[גמרא]] שטייט אז מען פלעגט בלאזן ביי צווי צייטן ביים דאווענען: 30 תקיעות וואס ווערט אנגערופן 'תקיעות דמיושב' - זיצנדיגע תקיעות (וויל דענצמאלט מעג מען זיצן), לויט רוב שיטות בלאזט מען די 30 תקיעות פארן דאווענען [[תפילת מוסף]], און אין די תקיעות איז מען יוצא די מצווה פון תורה, און נאך תקיעות וואס ווערט אנגערופן 'תקיעות דמעומד' - שטייענדיגע תקיעות, וואס ביי זיי דארף מען שטיין, לויט רוב שיטות בלאזט מען די תקיעות אינמיטן מוסף נאך יעדע ברכה פון [[מלכויות]] [[זכרונות]] און [[שופרות]], און מיט דעם איז מען יוצא דער עיקר המצווה פון [[תקנת חז"ל]] צו בלאזן אויף סדר הברכותת{{הערה|{{בבלי|פסחים|קטו|א|מפרש=תוספות|ד"ה=מתקיף}}}}. | |||
די סיבה וואס מען בלאזט ביי מוסף{{הערה|{{משנה|ראש השנה|ד|ז}}}} אפילו וואס נארמאל איז דא א עניין פון [[זריזין מקדימין למצוות]], איז וויל ביי [[שעת השמד]] האבן די פיינט געמיינט אז בלאזן גלייך אינדערפרי איז א רוף צו א מרידה{הערה|{{ירושלמי|ראש השנה|ד|ח}}, עס ווערט געבריינגט אין {{בבלי|ראש השנה|לב|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=בשעת}}.}}, אדער וויל די מלוכה האט גוזר געווען צו נישט בלאזן, און אגאנצן אינדערפרי האבן זיי אכטונג געגבן זאל מען נישט בלאזן{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לב|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=בשעת השמד}}}}, און דערפאר האבן [[חז"ל]] געהייסן צו בלאזן ביי מוסף און די תקננה האט געבליבן{{הערה|[[ריטב"א]] ראש השנה דף לב עמוד ב}}. נאך א טעם, כדי זאל מען ווערן געדיינקט בשעת דעם בלאזן ווען מען איז פול מצוות כרימון, וייל מען האט שוין געליינט [[קריאת שמע]] און געדאוונט און געליינט אין די תורה און דערפאר וועט מען זוכה זיין ביים דין{{הערה|{{ירושלמי|ראש השנה|ד|ח}} מדרש פסיקתא רבתי פיסקא מ}}. | |||
== רעפערענצן == | == רעפערענצן == | ||