רוי:הארץ

מיינט איר דאס צייטונג הארץ?

אַ האַרץ איז אַ גליד אין אַ חיה מיט מוסקעלן וואס איר צוועק איז צו סטימולירן דאס בלוט אין דעם גאנצן קערפער. די גרייס איז נישט מער ווי איין האנט פויסט; א טפח. אבער דאס הערט קיינמאל נישט אויף צו קלאפן און פאמפעווען. אין זויגערס טוט דאס הארץ פאמפעווען בלוט וואס איז רייך אין קארבאן דיאקסייד און ארעם אין זויערשטאף צו די לונגען, און בלוט וואס איז רייך אין זויערשטאף און ארעם אין קארבאן דיאקסייד צו די גלידער.

דאס הארץ איז א ווייטעל ארגאן וואס מיינט אז מען קען נישט לעבן אן דעם. דאס הארץ איז א בלויזער פאמפע, א קאמפליצירטע און וויכטיגע, אבער איז גארנישט מער פון דעם. אזויווי אלע אנדערע פאמפעס קען עס ווערן פארשטאפט און צובראכן און וועט דארפן פארראכטן ווערן. דער מענטש דארף היטן אויף זיין אייגענע הארץ ווי ווייט מעגליך צו פארמיידן פראבלעמען וועלכע קענען אונטערקומען דורכאויס די לעבן. אויב ווייסט מען וויאזוי דאס הארץ ארבעט, וואס דאס טוט, און וואס איז גוט און שלעכט פאר אים, קען מען זיך גרינגער היטן און פארמינערן די שאנסן פאר א פראבלעם.

הארץ קראנקייטן זענען פון די הויפט קרענק וועלכע ברענגט טויט היינט צו טאג. ארום 2,000 אמעריקאנער שטארבן יעדן טאג פון הארץ קראנקייטן וואס רעכנט זיך אראפ צו איינער פער יעדע 44 סעקונדעס. די צאל טויטפעלער פון הארץ קראנקייטן ווערט ווייניגער א דאנק בעסערע מעדיצין און מער מענטשן וואס היטן אויף זיך און רויכערן נישט, אבער נאך אלס איז דאס א קרענק וועלכע באטרעפט דעם מענטש פון איין מינוט אויף די אנדערע און זייער אסאך גייען אויס נאך איידער זיי האבן א שאנס צו דעגרייכן דעם שפיטאל.

אויסער דאס פאמפעווען בלוט טוט דאס הארץ גארנישט אבער וויבאלד דאס איז א וויכטיגע ארגאן נעמט מען דאס צום הארצן און מען נוצט דאס פאר אויסדרוקן ווי "מיין הארץ גייט אויס", "ער איז גוט הארציג", "א הארציגן דאנק", א.א.וו.

אנאטאמיע פון דעם הארץ

דאס הארץ איז א געפארעמטע מוסקל וועלכע זיצט צווישן די לונגען און דעם ברוסטקאסטן. צוויי דריטל פון עס ליגט צו דער לינקער זייט פון דעם מענטש און איין דריטל ליגט אויף דער רעכטער זייט פון דער מיטן טייל פון דער קערפער. דאס הארץ מעסט זיך בערך 5 אינטשעס לאנג, 3.5 אינטשעס ברייט, און 2.5 אינטשעס דיק. כדי זיך דאס צו קענען פארשטעלן איז עס בערך אזוי גרויס ווי די גאנצע הענט פארמאכטערהייט. דאס הארץ וועגט בערך 10.5 אנסעס אין א מאן און 9 אנסעס אין א פרוי. דאס קומט אויס צו ווייניגער פןו 0.5 פראצענט פון די סך הכל קערפער וואג.

דאס הארץ באשטייט פן דריי שיכטן. די ערשטע רופט זיך די ענדאקארדיום וועלכע איז ווי אן איבערציער הויט. די צווייטע איז מוסקלן וועלכע רופט זיך די מייאקארדיום, און די דרויסנדיגע שיכט באשטייט פון א פליסיקייט וועלכע באשיצט דאס הארץ און ווערט אנגערופן די פעריקארדיום.

דאס הארץ איז צעטיילט צו פיר קאמערן, צוויי צו יעדער זייט, און ווערן גערופן די אטריום און די ווענטריקל.

ווי יעדע פאמפע איז פאראן וואלווס אין דעם הארץ וועלכע האלטן צוריק דאס בלוט פון צוריק אריינרינען אין דעם הארץ איינמאל עס איז ארויסגעפאמפעט געווארן. יעדע טשעימבער פארמאגט א וואלוו ביי איר עק וועלכע עפענט זיך יעדעס מאל וואס דאס הארץ ציט זיך איין און מאכט זיך באלד צוריק צו און לאזט נישט דאס בלוט צוריק אריינקומען.

יעדעס מאל וואס דאס הארץ פאמפעט גייט דאס איז צוויי פאזעס און רוט זיך אפ פאר עטליכע מאמענטן. די רערן וועלכע קומען אריין אין דעם הארץ ברענגן אריין דאס בלוט אין די אויבערשטע קאמערן און ווען עס ווערט אנגעפילט ציען זיי זיך ביידע איין וועלכע שיקט אריין דאס בלוט אין די אונטערשטע קאמערן. ווען די אונטערשטע קאמערן זענען פיל פאסירט באלד א צווייטע איינציאונג וועלכע זענען יעצט נאר די אונטערשטע קאמערן און דאס טרייבט ארויס דאס בלוט צו דער קערפער. ווען די צוויי איינציאונגן זענען פאראיבער דארף דאס הארץ רוען פאר עטליכע מאמענטן כדי צו לאזן די ערשטע קאמערן זיך נאכאמאל אנפילן בעפאר זיי ציען זיך איין דאס נעקסטע מאל. דער פראדעצור פאסירט אין רגעים און דער מענטש קען נאר שפירן איין פאמפע ווייל דאס גייט זייער שנעל איינע נאך די אנדערע.

די צוויי קאמערן אויף די צוויי זייטן ארבעטן אינאיינעם די גאנצע צייט אבער ביידע האבן אן אנדערע פונקציע. די רעכטע קאמערן שלעפן אריין דאס בלוט פון דער קערפער וועלכע זענען ארים אין אקסיגען און שיקט דאס אריין צו די לונגן וואו עס באקומט פרישע אקסיגען. דערנאך גייט די אקסיגען רייכע בלוט צוריק אריין אין די לינקע קאמערן און דאס הארץ פאמפעט עס ארויס צוריק אריין אין דער קערפער און אזוי גייט עס נאכאמאל און נאכאמאל טאג איין טאג אויס.

אין סך הכל איז דאס הארץ א שטארקע פאמפע וועלכע מאכט דאס בלוט פליסן איבער די גאנצע קערפער. בלוט מוז פליסן ווייל נאר אזוי קען עס העלפן אפערירן אלע ארגאנען און אזוי האלט זיך דאס ווארים און ווארימט אן דעם קערפער. בלוט מוז האבן אקסיגען און דאס ווערט פארזארגט דורך די לונגען וועלכע אטעמען אריין לופט פון אינדרויסן און טיילן אפ די אקסיגען פון די אנדערע באשטאנדטיילן אין שיקט דאס אריין אין די בלוט וועלכע ליגט אין איר. דאס הארץ פירט אן די גאנצע מערכה דורכדעם וואס עס נעמט אויף אלע בלוט וועלכע האט שוין נישט גענוג אקסיגען דורך עטליכע גרויסע אדערן און פירט דאס אריין אין די לונגן דורך א פאמפע און פן די לונגן פליסט עס צוריק אריין אין די לינקע טייל פון דעם הארץ וועלכע פאמפעט עס ווידער ארויס אבער דאס מאל אריין אין אדערן וועלכע צעשפרייטן דאס איבער די גאנצע קערפער אין אלע מוסקלן אריינגערעכנט דעם הארצ'נס אייגענע מוסקלן.

די עלעקטראנישע סיסטעם

וויאזוי פאמפעט דאס הארץ?

טראכט פון א פעיסמעיקער. דאס איז אן עלעקטראנישע מאשין וועלכע העלפט דאס הארץ קלאפן דורך שיקן אן עלעקטראנישע שאק פאר פאציענטן וועלכע האבן הארץ פראבלעמען. א געזונטע מענטש האט א נאטורליכע פעיסמעיקער וועלכע פראדוצירט עלעקטראנישע סיגנאלן און שיקט דאס אריין אין דעם הארץ און מאכט דאס איינציען.

דאס הארץ פארמאגט א גרופע פון ספעציעלע צעלן וועלכע נעמען אויף עלעקטריק פון די אקטיוויטעטן פון דער קערפער און שיקן דאס אריין צו די מיליאנען צעלן וועלכע זענען פארשפרייט איבער דאס הארץ דורך פייבער אדערן און דאס שאקירט דאס און מאכט דאס פאמפעווען. דאס פאסירט זייער שנעל ווייל דאס הארץ דארף קענען קלאפן 72 מאל אין יעדע מינוט און יעדע פאמפע איז צעטיילט צו צוויי באזונדערע פאמפעס וועלכע פאסירן אויטאמאטיש איינע נאך די אנדערע ווען דאס בלוט רינט אריין אין די אונטערשטע קאמערן און די עלעטראנישע סיגנאלן פאלגן נאך מיט א קליינע אפלייג וועלכע גיט גענוג צייט פאר די טשעימבער זיך אנצופילן מיט בלוט.

אין פאקט איז דער גאנצער קערפער צוזאמענגעשטעלט מיט די סארט צעלן וועלכע ערמעגליכן דעם מענטש צו אפערירן. אבער די עלעקטראנישע צעלן אין דעם הארץ זענען די בעסטע פון די סארט וויבאלד עס פיטערט די וויכטיגסטע ארגאן אין דעם קערפער. די איבריגע צעלן קענען דינען אלס א בעק-אפ סיסטעם אין פאל די ארגינעלע צעלן הערן אויף ארבעטן אבער אויב דאס פאסירט וועט דער מענטש דאס באלד שפירן און ווען מוז האבן באלדיגע מעדיצינישע הילף ווייל די אנדערע עלעקטראנישע סיגנאלן וועלן נישט זיין די זעלבע שטארק און דאס הארץ וועט פאמפעווען שוואכער און לאנגזאמער וואס מיינט אז דאס בלוט וועט נישט גענוג שנעל צירקולירן אין דער קערפער און אפשוואכן אלע מוסקלן.

ווען א קראנקע פאציענט ליגט אין שפיטאל וועלן די דאקטוירים צולייגן אן עלעקטראקארדיום מאשין וועלכע באטראכט דאס הארץ און וויאזוי זי קלאפט. די מאשין פארמאגט א גריד (ליניעס אויסגעצייכענט ביידע וועגן) און א ליכטיגע ליניע צייגט וויאזוי דאס הארץ פירט זיך אויף דורכ'ן נאכפאלגן די עלעקטראנישע סיגנאלן אין דעם הארץ. ווען דאס הארץ ציט זיך איין וועט די ליניע ארויפשפרינגן ווייל אין דער מאמענט וועלן די עלעקטראנישע סיגנאלן ארויסשפרינגן פון זייערע צעלן און די מאשין וועט דאס דערשפירן. די מאשין וועט שנעל באמערקן אויב די פאמפעס זענען נישט אין א געהעריגע סדר און וועט אלאמירן די דאקטוירים.

בלוט פארזארגונג

גארנישט אינעם מענטש קען נישט ארבעטן אן א בלוט פארזארגונג ווייל יעדע זאך מוז קאנצעטרירט ווערן דורך מוסקלן און די מוסקלן דארפן האבן בלוט מיט אקסיגען צו קענען לעבן. דאס הארץ אליינס דארף אויך האבן בלוט און וויבאלד עס איז אזעלכע שטארקע און טעטיגע מוסקלן דארף עס האבן אסאך בלוט.

דאס הארץ מוסקלן נעמען אויף בלוט דירעקט פון דעם הארץ דורך ספעציעלע רערן וועלכע ווערן אנגערופן די ארטעריעס. ארום 4 פראצענט פון אלע בלוט וועלכע דאס הארץ נעמט אויף פון די לונגן גייט באלד אריין אין די ארטעריעס און מאכט דאס הארץ ווייטער פונקציאנירן. דאס בלוט בלייבט לענגער אין דעם הארץ ווי אין סיי וועלכע ארגאן און ווען אלע אקסיגען גייט אויס גייט דאס ארויס דורך קליינע אדערן וועלכע שיקן דאס אריין צו דעם אדערן נעטווארק וועלכע טראגט עס עווענטועל אריין אין די לונגן וואו עס נעמט אויף אקסיגען.

בלוט איז א פליסיגע זאך אבער עס מאכט זיך אפט אז אביסל בלוט טרוקנט אויס און בלייבט שטיין אין די אדערן. אויב עס פאסירט אין א אדער אין די פיס, צום ביישפיל, איז נישט אזוי געפערליך ווייל אפילו אויב די פיס באקומט אביסל ווייניגער בלוט ווי נארמאל וועט דער מענטש נאך אלס פונקציאנירן. אמאל קען עס שפעטער צעגיין און אמאל בלאקירט עס אן אדער און מען דארף דאס אפערירן און ארויסנעמען.

אבער אויב אביסל פארטרוקענטע בלוט דעגרייכט אין די ארטעריעס איז עס א באלדיגע סכנה ווייל דאס הארץ דארף האבן א גרויסע בלוט פארזארגונג און אויב עס וועט פעלן אפילו אביסל וועט דער מענטש באלד זיין אין א סכנה.

וויאזוי אימער, וועט אבער דאס הארץ ווייטער קלאפן אבער יעדעס מאל עס וועט מאכן די איינציאונג וועלן די מוסקלן זיך איבערשטרענגן און דער מענטש וועט דאס שפירן אין די ברוסטקאסטן. אויב כאפט מען דאס נישט באצייטענס וועט דערפון ווערן א הארץ אטאקע און ביז געציילטע מינוטן אויב וועט דער מענטש נישט באקומען הילף וועט ער אויסגיין.

פאקטן וועגן דעם הארץ

אויב א מענטש וועט נוצן א סטעטעסקאפ און דאס צולייגן צום הארץ וועט ער קלאר קענען הערן די גערודער פון דעם הארץ קלאפענישן. רוב ארגאנען מאכן אינגאנצן נישט קיין גערודער ווען זיי אפערירן אבער דאס הארץ מאכט יא א סיסטעמאטישע גערודער וועלכע גייט ווי פאלגענד: לופ-דופ, לופ-דופ, לופ-דופ.

דער גערודער קומט ווען די וואלווס מאכן זיך צו נאכ'ן ארויסלאזן די בלוט פון די קאמערן און זינט עס זענען פאראן צוויי פאר קאמערן מיט צוויי פאר וואלווס הערט מען א דאפעלטע גערודער וועלכע גייט איינע נאך די אנדערע. די ערשטע גערודער קומט ווען די ערשטע פאר וואלווס מאכן זיך צו און די צווייטע גערודער קומט ווען די צווייטע פאר וואלווס מאכן זיך צו.

דאס הארץ קלאפט נארמאל 72 מאל פער מינוט וואס קומט אויס צו 100,000 קלאפענישן פער טאג און 38 מיליאן קלאפענישן פער יאר. א דורכשניטליכער מענטש וועלכע לעבט 80 יאר באקומט בערך 2.7 ביליאן הארץ קלאפענישן דורכאויס זיין לעבן.

דאס הארץ פון א ניי געבוירן קינד קלאפט פיל שנעלער ווי אן ערוואקסענער (בערך 130 מאל פער מינוט) און עס ווערט ווייניגער מיט וואס א יאר עלטער ביז עס דעגרייכט די דורשניטליכע ראטע פון 72 פער מינוט בערך ביי די 13 יאר.

יעדעס מאל דאס הארץ מאכט איין איינציאונג פאמפעט עס ארויס 2.4 אנסעס פון בלוט. דאס קומט אויס צו 1.3 גאלאנען פר מינוט, 1,900 גאלאנען פער טאג, 700,000 גאלאנען פער יאר, און בערך 50 מיליאן גאלאנען דורכאויס די לעבן. און דאס אלעס ווערט געטאן דורך די זעלבע 10 אנסעס פאמפע.

אפהיטן דאס הארץ

אלעס איז געוואנדן אויף וואס מען עסט און מיט א גוטער דיעטע פארזיכערט מען זיך א געזונט לעבן. אבער נאך א זאך איז וויכטיג און דאס איז א גוטע בלוט צירקולאציע. מען דארף עסן נאר האפטיג געזונט עסן און זאכן וואס פארדייען זיך גוט. מען דארף זיך היטן פון צופיל קאלעסטראל ווייל דאס איז שעדליך פארן הארץ.

איבונגן איז שטארק רעקאמענדירט פאר יעדן ערוואקסענער ווייל עס ברענגט א בעסערע בלוט צירקולאציע און פארמיידט די שאנסן אנצוזאמלען פארטרוקענטע בלוט.

ווען א מענטש ווערט עלטער און זיין הארץ הייבט אן מאכן פראבלעמען וועט ער באקומען א שטרענגע דייעט פון א דאקטאר צו וועלכע ער וועט זיך קענען שווער צוגעוויינען. פארוואס זאל מען נישט אנהייבן ווען מען איז נאך יונג און בלייבן מיט א געזונטע הארץ. רויכערן איז אפגערעדט ווייל עס איז איינע פון די גרעסטע גורמים צו הארץ פראבלעמען.

א מענטש העכער 40 יאר דארף כסדר גיין באזוכן א דאקטאר וועלכער וועט אים פרעגן א רייע פראגעס און שנעל קענען באמערקן סימפטאמען וועלכע צייגן אויף הארץ פראבלעמען. די מעדיצינישע וועלט קומט יעצט אויף מיט מער פארגעשריטענע עקסרעי מאשינען וועלכע וועלן העלפן אנטדעקן פראבלעמען גענוג פרי און פארמיידן הארץ קראנקייטן.

דער בלאט קומט פון יידיש-וויקיפעדיע.
אריגינעלער בלאט • ערלויבעניש cc-by-sa 3.0.

דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!