אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:אידישע דיאלעקטן"

קיין ענדערונג אין גרייס ,  פֿאַר 2 יאָר
ק
החלפת טקסט – "עטלעכע" ב־"עטליכע"
ק (החלפת טקסט – "וווי" ב־"וואוי")
ק (החלפת טקסט – "עטלעכע" ב־"עטליכע")
שורה 6: שורה 6:
מערב יידיש איז אַ ניט־האָמאָגענע גרופּע פון דיאַלעקטן, וואָס האָבן פון היסטאָרישן קוקווינקל באַקומען זייער ענלעכקייט שפּעטער<ref name=Beider2014/><ref name=Ramer1997/>. מען האָט געהאַט אַ מעגלעכקייט צו אינטערוויואירן נאָר די לעצטע רעשטלעך רעדער, אָבער מיט דער הילף פון ליטעראַרישע מקורים זענען די פּרטים פון אינעווייניקסטע סיסטעם מערבדיקע דיאַלעקטן אַנטדעקט געוואָרן. מערב יידיש טיילט מען אויף צוויי חלקים: אַ דרומדיקן און אַ צפונדיקן<ref name=Baumgarten2002/><ref name=Katz1983/>. צו דער דרומדיקער טייל געהערן [[דרום־מערב יידיש]], צום בעסטן באַוואוסט פון [[עלזאַס]] און דער [[שווייץ]], און [[צענטראַל־מערב יידיש]]. דער צפונדיקער חלק איז [[צפון־מערב יידיש]], וואָס איז באַוואוסט פון [[נידערלאַנדן]] און [[נידערדייטשלאַנד]]<ref name=Jacobs2005/><ref name=Katz1983/><ref name=Katz1979/>.
מערב יידיש איז אַ ניט־האָמאָגענע גרופּע פון דיאַלעקטן, וואָס האָבן פון היסטאָרישן קוקווינקל באַקומען זייער ענלעכקייט שפּעטער<ref name=Beider2014/><ref name=Ramer1997/>. מען האָט געהאַט אַ מעגלעכקייט צו אינטערוויואירן נאָר די לעצטע רעשטלעך רעדער, אָבער מיט דער הילף פון ליטעראַרישע מקורים זענען די פּרטים פון אינעווייניקסטע סיסטעם מערבדיקע דיאַלעקטן אַנטדעקט געוואָרן. מערב יידיש טיילט מען אויף צוויי חלקים: אַ דרומדיקן און אַ צפונדיקן<ref name=Baumgarten2002/><ref name=Katz1983/>. צו דער דרומדיקער טייל געהערן [[דרום־מערב יידיש]], צום בעסטן באַוואוסט פון [[עלזאַס]] און דער [[שווייץ]], און [[צענטראַל־מערב יידיש]]. דער צפונדיקער חלק איז [[צפון־מערב יידיש]], וואָס איז באַוואוסט פון [[נידערלאַנדן]] און [[נידערדייטשלאַנד]]<ref name=Jacobs2005/><ref name=Katz1983/><ref name=Katz1979/>.


די דאָזיקע שלאַנקע שיטה ווערט אָבער קאָמפּליצירט מיט באַשריבענע צווישן־ און מיש־דיאַלעקטן<ref name=Katz1983/><ref name=Birnbaum1979/><ref name=Katz1988/>. חוץ דעם, דרום־מזחר יידיש אַליין באַווייזט עטלעכע היבריד־שטריכן צווישן צענטראַל־מזרח יידיש און צפון־מזרח יידיש<ref name=Glasser2008/>.
די דאָזיקע שלאַנקע שיטה ווערט אָבער קאָמפּליצירט מיט באַשריבענע צווישן־ און מיש־דיאַלעקטן<ref name=Katz1983/><ref name=Birnbaum1979/><ref name=Katz1988/>. חוץ דעם, דרום־מזחר יידיש אַליין באַווייזט עטליכע היבריד־שטריכן צווישן צענטראַל־מזרח יידיש און צפון־מזרח יידיש<ref name=Glasser2008/>.


== מערקצייכנס אין יידישע דיאַלעקטאָלאָגיע ==
== מערקצייכנס אין יידישע דיאַלעקטאָלאָגיע ==
שורה 22: שורה 22:
די אַנדער סיסטעם באַצייכענונגען (פאָרגעשלאָגן דורך [[מיכל הערצאָג]]ן) איז בכלל מסכים מיט דער ערשטער, אָבער די וואָקאַל איכותן ווערן באַצייכנט דורך נומערן: A = 1, E = 2, I = 3, O = 4, U = 5. די קאָנקרעטע דיאַפאָנעם רעאַליזאַציע שרייבט מען אין קליינע אותיות מיט די צוויי נומערן אין סובסקריפּט: לדוגמא, ''a''<sub>11</sub> אין אַלע דיאַלעקטן, אויסן דרום־מזרחדיקן, וואו דער וואָקאַל איז ''ɔ''<sub>11</sub><ref name=Jacobs2005/><ref name=Katz1983/>.
די אַנדער סיסטעם באַצייכענונגען (פאָרגעשלאָגן דורך [[מיכל הערצאָג]]ן) איז בכלל מסכים מיט דער ערשטער, אָבער די וואָקאַל איכותן ווערן באַצייכנט דורך נומערן: A = 1, E = 2, I = 3, O = 4, U = 5. די קאָנקרעטע דיאַפאָנעם רעאַליזאַציע שרייבט מען אין קליינע אותיות מיט די צוויי נומערן אין סובסקריפּט: לדוגמא, ''a''<sub>11</sub> אין אַלע דיאַלעקטן, אויסן דרום־מזרחדיקן, וואו דער וואָקאַל איז ''ɔ''<sub>11</sub><ref name=Jacobs2005/><ref name=Katz1983/>.


דער כמות דיאַפאָנעמען אין דער סינכראָנישער סכעמע איז קלענער איידער אין וויינרייכס שיטה, היות עטלעכע דיאַפאָנעמען פעלן אין דיאַלעקטן (די, וואָס זענען אַ פּנים צונויפגעגאָסן מיט אַנדערע דיאַפאָנעמען אין פּרע־ אָדער קדמון־יידישע תקופות)<ref name=Katz1983/>.
דער כמות דיאַפאָנעמען אין דער סינכראָנישער סכעמע איז קלענער איידער אין וויינרייכס שיטה, היות עטליכע דיאַפאָנעמען פעלן אין דיאַלעקטן (די, וואָס זענען אַ פּנים צונויפגעגאָסן מיט אַנדערע דיאַפאָנעמען אין פּרע־ אָדער קדמון־יידישע תקופות)<ref name=Katz1983/>.


די רעאַליזאַציעס פון דיאַפאָנעמען אין יידישע דיאַלעקטן זענען אַזוינע<ref name=Jacobs2005/><ref name=Katz1983/><ref name=Birnbaum1979/><ref name=Jacobs1994/><ref name=Katz1979/>:
די רעאַליזאַציעס פון דיאַפאָנעמען אין יידישע דיאַלעקטן זענען אַזוינע<ref name=Jacobs2005/><ref name=Katz1983/><ref name=Birnbaum1979/><ref name=Jacobs1994/><ref name=Katz1979/>: