אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:אטאמאנישע אימפעריע"

קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
קיין ענדערונג אין גרייס ,  פֿאַר 2 יאָר
ק
החלפת טקסט – "וויכטיק" ב־"וויכטיג"
ק (החלפת טקסט – "לעכע" ב־"ליכע")
ק (החלפת טקסט – "וויכטיק" ב־"וויכטיג")
שורה 23: שורה 23:
אין דעם 13טן יארהונדערט איז [[אנאטאליע]] געווען צעטיילט אין א געלאטעכץ פון אומאפהענגיגע טערקישע פרינציפאליטעטן, באקאנט ווי די אנאטאלישע בייליקן. איינער פון די דאזיגע בייליקן, אין דעם געגנט פון [[ביטיניע]] אויפן גרעניץ פון דער ביזאנטישער אימפעריע, איז געווען אנגעפירט דורכן טערקישן שבט־אנפירער [[אסמאן]] (געש' 1324), א מענטש פון וועמען מען ווייסט כמעט גארנישט, און פון וועמען שטאמט דער נאמען אטאמאן. די ערשטע נאכפאלגער פון אסמאן זענען געווען סיי פון טערקישע אפשטאם סיי ביזאנטישע רענעגאנטן, א גרויסער טייל פון זיי געווארענע מוסולמענער. אסמאן האט פארשפרייט זיין פרינציפאליטעט ווען ער האט באהערשט ביזאנטישע שטעט לענגאויס דעם טייך [[סאקאריע]]. ס'זענען נישט פאראן קיין סך מקורות וועגן דער תקופה, דערפאר איז נישט קלאר וויאזוי די פריערדיגע אטאמאנען האבן געדאנזשעט צו געוועלטיקן איבער זייערע שכנים.
אין דעם 13טן יארהונדערט איז [[אנאטאליע]] געווען צעטיילט אין א געלאטעכץ פון אומאפהענגיגע טערקישע פרינציפאליטעטן, באקאנט ווי די אנאטאלישע בייליקן. איינער פון די דאזיגע בייליקן, אין דעם געגנט פון [[ביטיניע]] אויפן גרעניץ פון דער ביזאנטישער אימפעריע, איז געווען אנגעפירט דורכן טערקישן שבט־אנפירער [[אסמאן]] (געש' 1324), א מענטש פון וועמען מען ווייסט כמעט גארנישט, און פון וועמען שטאמט דער נאמען אטאמאן. די ערשטע נאכפאלגער פון אסמאן זענען געווען סיי פון טערקישע אפשטאם סיי ביזאנטישע רענעגאנטן, א גרויסער טייל פון זיי געווארענע מוסולמענער. אסמאן האט פארשפרייט זיין פרינציפאליטעט ווען ער האט באהערשט ביזאנטישע שטעט לענגאויס דעם טייך [[סאקאריע]]. ס'זענען נישט פאראן קיין סך מקורות וועגן דער תקופה, דערפאר איז נישט קלאר וויאזוי די פריערדיגע אטאמאנען האבן געדאנזשעט צו געוועלטיקן איבער זייערע שכנים.
 
 
אין דעם יארהונדערט נאכן טויט פון אסמאן דער ערשטער, האט אטאמאנישע הערשאפט אנגעהויבן זיך פארשפרייטן איבער אנאטאליע אין די באלקאן לענדער. אסמאנ'ס זון, ארהאן, האט איינגענומען די שטאט בורסע אין צפון-מערב אנאטאליע אין 1326, און האט געמאכט זי די נייע הויפטשטאט פון דער אטאמאנישער מדינה. מיט דעם ניצחון האבן די ביזאנטן פארלוירן זייער קאנטראל איבער צפון-מערב אנאטאליע. די וויכטיקע שטאט סאלאניקי איז געכאפט געווארן פון די ווענעטן אין 1387. דער אטאמאנישער ניצחון ביי קאסאווא אין 1389 האט געצייכענט דעם סוף פון סערבישע מאכט אין דעם געגנט, און האט געעפנט דעם וועג פאר אטאמאנישער פארברייטערונג אין אייראפע אריין.<ref>{{cite book|author=Robert Elsie|title=Historical Dictionary of Kosova|url=https://books.google.com/books?id=Fnbw1wsacSAC&pg=PA95|year=2004|publisher=Scarecrow Press|pages=95–96|isbn=978-0-8108-5309-6}}</ref> דער [[קאמף פון ניקאפאליס]] אין 1396, ברייט געהאלטן דער לעצטער גרויסער [[קרייצצוג]] פון דער [[מיטל אלטער]], האט נישט געקענט צוריקהאלטן דעם גאנג פאראויס פון די זיגנדיקע אטאמאנישע טערקן.<ref>{{cite book|author=David Nicolle|title=Nicopolis 1396: The Last Crusade|url=https://books.google.com/books?id=_hUst0z-oEQC|year=1999|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1-85532-918-8}}</ref>
אין דעם יארהונדערט נאכן טויט פון אסמאן דער ערשטער, האט אטאמאנישע הערשאפט אנגעהויבן זיך פארשפרייטן איבער אנאטאליע אין די באלקאן לענדער. אסמאנ'ס זון, ארהאן, האט איינגענומען די שטאט בורסע אין צפון-מערב אנאטאליע אין 1326, און האט געמאכט זי די נייע הויפטשטאט פון דער אטאמאנישער מדינה. מיט דעם ניצחון האבן די ביזאנטן פארלוירן זייער קאנטראל איבער צפון-מערב אנאטאליע. די וויכטיגע שטאט סאלאניקי איז געכאפט געווארן פון די ווענעטן אין 1387. דער אטאמאנישער ניצחון ביי קאסאווא אין 1389 האט געצייכענט דעם סוף פון סערבישע מאכט אין דעם געגנט, און האט געעפנט דעם וועג פאר אטאמאנישער פארברייטערונג אין אייראפע אריין.<ref>{{cite book|author=Robert Elsie|title=Historical Dictionary of Kosova|url=https://books.google.com/books?id=Fnbw1wsacSAC&pg=PA95|year=2004|publisher=Scarecrow Press|pages=95–96|isbn=978-0-8108-5309-6}}</ref> דער [[קאמף פון ניקאפאליס]] אין 1396, ברייט געהאלטן דער לעצטער גרויסער [[קרייצצוג]] פון דער [[מיטל אלטער]], האט נישט געקענט צוריקהאלטן דעם גאנג פאראויס פון די זיגנדיקע אטאמאנישע טערקן.<ref>{{cite book|author=David Nicolle|title=Nicopolis 1396: The Last Crusade|url=https://books.google.com/books?id=_hUst0z-oEQC|year=1999|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1-85532-918-8}}</ref>


== אידן אין דער אטאמאנישער אימפעריע ==
== אידן אין דער אטאמאנישער אימפעריע ==
שורה 44: שורה 44:
די אידן פון סאלאניקע און סטאמבול האבן געהאנדלט א סאך מיט פארשידענע אייראפעאישע לענדער.
די אידן פון סאלאניקע און סטאמבול האבן געהאנדלט א סאך מיט פארשידענע אייראפעאישע לענדער.


די אידן זענען געווען ערלויבט צו פארן ארום דער אימפעריע גאנץ פריי, זיך צו באזעצן וואו זיי האבן געוואלט, און צו קויפן אומבאוועגליכע גיטער. אחוץ דעם, זענען די אידן געווען אנערקענט ווי א רעליגיעזע געמיינדע און האבן געהאט א געוויסע מאס פון אויטאנאמיע אין די געביטן פון רעליגיע, יוסטיץ און געזעלשאפט. גאנץ א שיינע צאל אידן זענען געקומען צו וויכטיקע פאזיציעס אין דער אטאמאנישער אימפעריע, ווי למשל רבי יוסף המון און זיין זון רבי משה המון, וואס זענען ביידע געווען הויף דאקטוירים פון די סולטאנען . אויך דון יוסף נשיא, דער איידעם פון דאנא גראציע, איז צוגעקומען צום ראנג פון א הערצאג און האט געהערשט איבער עטליכע אינזלען אין דעם אגאישן ים.
די אידן זענען געווען ערלויבט צו פארן ארום דער אימפעריע גאנץ פריי, זיך צו באזעצן וואו זיי האבן געוואלט, און צו קויפן אומבאוועגליכע גיטער. אחוץ דעם, זענען די אידן געווען אנערקענט ווי א רעליגיעזע געמיינדע און האבן געהאט א געוויסע מאס פון אויטאנאמיע אין די געביטן פון רעליגיע, יוסטיץ און געזעלשאפט. גאנץ א שיינע צאל אידן זענען געקומען צו וויכטיגע פאזיציעס אין דער אטאמאנישער אימפעריע, ווי למשל רבי יוסף המון און זיין זון רבי משה המון, וואס זענען ביידע געווען הויף דאקטוירים פון די סולטאנען . אויך דון יוסף נשיא, דער איידעם פון דאנא גראציע, איז צוגעקומען צום ראנג פון א הערצאג און האט געהערשט איבער עטליכע אינזלען אין דעם אגאישן ים.


אין די טעג פונעם סולטאן מעהמעט דער צווייטער, איז דער יידישער לבוש געווען א רויטער הויב, אן איבערציער פון באוול און שווארצע שיך. דערנאך, אין דער תקופה פונעם סולטאן מוראט דער דריטער, האט מען גע'אסר'ט די אידן צו גיין אנגעטון זיידענע קליידער, די פרויען האבן נישט געטארט טראגן טייערע צירונג.
אין די טעג פונעם סולטאן מעהמעט דער צווייטער, איז דער יידישער לבוש געווען א רויטער הויב, אן איבערציער פון באוול און שווארצע שיך. דערנאך, אין דער תקופה פונעם סולטאן מוראט דער דריטער, האט מען גע'אסר'ט די אידן צו גיין אנגעטון זיידענע קליידער, די פרויען האבן נישט געטארט טראגן טייערע צירונג.

נאוויגאציע מעניו