מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "ײַ" ב־"יי"
ק (טשעקטי און אנדערע רייניגונג, typos fixed: װו ← וואו (3)) |
ק (החלפת טקסט – "ײַ" ב־"יי") |
||
| שורה 11: | שורה 11: | ||
פּערלע איז געװען אַ פּראָדוקטיװער שרייבער; ער האָט אַרױסגעגעבן דערציילונגען, ראָמאַנען, קריטישע עסייען און אַרטיקלען כּמעט אין אַלע ייִדיש־שפּראַכיקע צייטשריפטן אין פּױלן. | פּערלע איז געװען אַ פּראָדוקטיװער שרייבער; ער האָט אַרױסגעגעבן דערציילונגען, ראָמאַנען, קריטישע עסייען און אַרטיקלען כּמעט אין אַלע ייִדיש־שפּראַכיקע צייטשריפטן אין פּױלן. | ||
אין אָנהייב האָט פּערלע געשריבן סענטימענטאַל אױפן שטייגער פון [[שלום אַש]]. אין יענער תּקופה האָט ער געשריבן די דערציילונג "שבת", װאָס איז אַרױס אין נח פּרילוצקיס אַנטאָלאָגיע "דער יונגער | אין אָנהייב האָט פּערלע געשריבן סענטימענטאַל אױפן שטייגער פון [[שלום אַש]]. אין יענער תּקופה האָט ער געשריבן די דערציילונג "שבת", װאָס איז אַרױס אין נח פּרילוצקיס אַנטאָלאָגיע "דער יונגער גייסט" (1908). שפּעטער האָט ער פאַרעפנטלעכט דעם ראָמאַן "מירל" (1920), געװידמעט זיין פרױ שׂרהן. די פּאָעמע אין פּראָזע "אין לאַנד פון דער װייסל" (1921) און די דערציילונגען־זאַמלונג "זינד" (1923) געהערן צו פּערלעס ליריש־ראָמאַנטישן פּעריאָד<ref>Perle 2007: p. X</ref>. | ||
אונטער דער השפּעה פון דער נאַטוראַליסטישער שטרעמונג פון יצחק מאיר װייסענבערג האָט פּערלע ביסלעכװייז אַנטװיקלט אַ מער פּאַרזענלעכן רעאַליסטישן סטיל. אין די נאַטוראַליסטישע װערק האָט ער באַשריבן דאָס טאָגטעגלעכע לעבן פונעם פּױליש־ייִדישן פּראָלעטאַריאַט, פון װעלכן ער אַליין געשטאַמט. היות ער האָט געאַרבעט װי אַ באַנק־אָנגעשטעלטער, האָט ער געשילדערט געשטאַלטן פון דער ספערע פונעם באַנקװעזן, אַ נאָװענע אין דער ייִדישער ליטעראַטור, למשל, אין דער נאָװעלע " | אונטער דער השפּעה פון דער נאַטוראַליסטישער שטרעמונג פון יצחק מאיר װייסענבערג האָט פּערלע ביסלעכװייז אַנטװיקלט אַ מער פּאַרזענלעכן רעאַליסטישן סטיל. אין די נאַטוראַליסטישע װערק האָט ער באַשריבן דאָס טאָגטעגלעכע לעבן פונעם פּױליש־ייִדישן פּראָלעטאַריאַט, פון װעלכן ער אַליין געשטאַמט. היות ער האָט געאַרבעט װי אַ באַנק־אָנגעשטעלטער, האָט ער געשילדערט געשטאַלטן פון דער ספערע פונעם באַנקװעזן, אַ נאָװענע אין דער ייִדישער ליטעראַטור, למשל, אין דער נאָװעלע "ניין אַ זײגער אין דער פרי" (1923), שפּעטער אַרױסגעגעבן אינעם באַנד אונטער דעם זעלבן נאָמען (1930)<ref>Perle 2007: footnote 9</ref>. | ||
אין 1926 האָט זיין פרױ זיך גענומען דאָס לעבן און פּערלע האָט אָנגעהױבן שרייבן אַ סך סענסאַציאָנעלע דערציילונגען (שונד־ראָמאַנען)<ref>שמערוק, חנה: לתולדות הספרות השונד ביידיש. אין: תרביץ נב, ב (תשמג). זז' 325-354</ref> פאַר "דער מאָמענט", װאָס ער פלעגט אונטערחתמענען ניט מיט דעם אייגענעם נאָמען נאָר מיט דריי שטערנדלעך (***). | אין 1926 האָט זיין פרױ זיך גענומען דאָס לעבן און פּערלע האָט אָנגעהױבן שרייבן אַ סך סענסאַציאָנעלע דערציילונגען (שונד־ראָמאַנען)<ref>שמערוק, חנה: לתולדות הספרות השונד ביידיש. אין: תרביץ נב, ב (תשמג). זז' 325-354</ref> פאַר "דער מאָמענט", װאָס ער פלעגט אונטערחתמענען ניט מיט דעם אייגענעם נאָמען נאָר מיט דריי שטערנדלעך (***). | ||
| שורה 22: | שורה 22: | ||
אין אָנהייב פון דער [[צווייטע וועלט מלחמה|צװייטער װעלט־מלחמה]] איז פּערלע מיט זיין זון און שנור אַנטלאָפן פון װאַרשע קיין [[לעמבערג]], וואוּ עס איז געװען אַ גרעסערע גרופּע פון ייִדישע שרייבער. דאָרטן האָט ער פאַרברענגט אַ רויִקע צייט אַפילו אױב ער האָט זיך אָנגעטראָפן אױף פּראָבלעמען מיט דער סאָװעטן־מאַכט צוליב זיינע בונדיסטישע שריפטן. װען די נאַציס זענען באַפאַלן דעם [[ראַטן־פאַרבאַנד]], איז פּערלע צוריק קיין װאַרשע, וואוּ ער האָט זיך באַטייליקט אין [[ווארשעווער געטא|װאַרשעװער געטאָ]] אין אומלעגאַלע קולטורעלע און שריפטשטעלערישע טעטיגקייטן צוזאַמען מיט יצחק שיפּער, הלל זיידמאַן, [[יצחק קאצענעלסאן|יצחק קאַצענעלסאָן]] אד"גל. [[עמנואל רינגלבלום|עמנואל רינגעלבלום]] האָט אים אַריינגעצױגן צו שרייבן פאַרן אונטערערדישן געטאָ־אַרכיװ, "עונג־שבת"<ref>Kassow, Samuel D.: Who Will Write Our History? Emanuel Ringelblum, the Warsaw Ghetto, and the Oyneg Shabes Archive. Bloomington: Indiana University Press 2007</ref>. | אין אָנהייב פון דער [[צווייטע וועלט מלחמה|צװייטער װעלט־מלחמה]] איז פּערלע מיט זיין זון און שנור אַנטלאָפן פון װאַרשע קיין [[לעמבערג]], וואוּ עס איז געװען אַ גרעסערע גרופּע פון ייִדישע שרייבער. דאָרטן האָט ער פאַרברענגט אַ רויִקע צייט אַפילו אױב ער האָט זיך אָנגעטראָפן אױף פּראָבלעמען מיט דער סאָװעטן־מאַכט צוליב זיינע בונדיסטישע שריפטן. װען די נאַציס זענען באַפאַלן דעם [[ראַטן־פאַרבאַנד]], איז פּערלע צוריק קיין װאַרשע, וואוּ ער האָט זיך באַטייליקט אין [[ווארשעווער געטא|װאַרשעװער געטאָ]] אין אומלעגאַלע קולטורעלע און שריפטשטעלערישע טעטיגקייטן צוזאַמען מיט יצחק שיפּער, הלל זיידמאַן, [[יצחק קאצענעלסאן|יצחק קאַצענעלסאָן]] אד"גל. [[עמנואל רינגלבלום|עמנואל רינגעלבלום]] האָט אים אַריינגעצױגן צו שרייבן פאַרן אונטערערדישן געטאָ־אַרכיװ, "עונג־שבת"<ref>Kassow, Samuel D.: Who Will Write Our History? Emanuel Ringelblum, the Warsaw Ghetto, and the Oyneg Shabes Archive. Bloomington: Indiana University Press 2007</ref>. | ||
אין 1942 האָט פּערלע געשריבן "חורבן װאַרשע"<ref>Weinstock, Micheline et Nathan: Khurbm Varshe. L'anéantissement de la Varsovie juive. Revue d'histoire de la Shoah 164, pp. 102-112</ref>, אַ טאָגבוך און אַ כראָניק װאָס שילדערט די גרױזאַמע איבערלעבונגען בעת דעם גרױסן גירוש אין זומער פונעם זעלביקן יאָר, װען די נאַציס האָבן צוזאַמענגעטריבן און פאַרשיקט 260000 איינוואוינער פון געטאָ קיין [[טרעבלינקע]]. אָט דער דאָקומענט געהערט צו די װיכטיקסטע עדותשאַפטן בנוגע די גירושים אין געטאָ. "4580"<ref>Roskies, David G.: The Literature of Destruction. Philadelphia: The Jewish Publication Society 1988. pp. 381-385 & 450-454</ref> איז פּערלעס לעצטע באַקאַנטע שריפטשטעלערישע אַרבעט. דער טיטל פאַררופט זיך אױף די נומערן װאָס די איינוואוינער אין װאַרשעװער געטאָ האָבן באַדאַרפט כּדי צו באַקומען אַן אַרבעט אין די "שאַפּס" (װאַרשטאַטן אין געטאָ). די אַרבעט איז געװען דער איינציג מעגליכער מיטל אױסצומיידן די באַלדיקע פאַרשיקונג. פּערלע און זיין זון האָבן נאָך איבערגעלעבט דעם גירוש פון יאַנואַר 1943, אַריבערגעגאַנגען אױף דער אַרישער זייט פון װאַרשע מיט פאַלשע פּאַפּירן. אין אַפּריל האָבן זיי געהאַט אַ לעצטע האָפענונג צו אַנטלױפן פון פּױלן (האָטעל פּאָלסקי אַפערע)<ref>דער האָטעל פּאָלסקי אַפערע: האָטעל פּאָלסקי איז געװען אַ האָטעל אין װאַרשע, װאָס די נאַציס האָבן באַניצט װי אַן אינטערנירונגס־אָרט פאַר װאַרשעװער ייִדן. אָט די ( | אין 1942 האָט פּערלע געשריבן "חורבן װאַרשע"<ref>Weinstock, Micheline et Nathan: Khurbm Varshe. L'anéantissement de la Varsovie juive. Revue d'histoire de la Shoah 164, pp. 102-112</ref>, אַ טאָגבוך און אַ כראָניק װאָס שילדערט די גרױזאַמע איבערלעבונגען בעת דעם גרױסן גירוש אין זומער פונעם זעלביקן יאָר, װען די נאַציס האָבן צוזאַמענגעטריבן און פאַרשיקט 260000 איינוואוינער פון געטאָ קיין [[טרעבלינקע]]. אָט דער דאָקומענט געהערט צו די װיכטיקסטע עדותשאַפטן בנוגע די גירושים אין געטאָ. "4580"<ref>Roskies, David G.: The Literature of Destruction. Philadelphia: The Jewish Publication Society 1988. pp. 381-385 & 450-454</ref> איז פּערלעס לעצטע באַקאַנטע שריפטשטעלערישע אַרבעט. דער טיטל פאַררופט זיך אױף די נומערן װאָס די איינוואוינער אין װאַרשעװער געטאָ האָבן באַדאַרפט כּדי צו באַקומען אַן אַרבעט אין די "שאַפּס" (װאַרשטאַטן אין געטאָ). די אַרבעט איז געװען דער איינציג מעגליכער מיטל אױסצומיידן די באַלדיקע פאַרשיקונג. פּערלע און זיין זון האָבן נאָך איבערגעלעבט דעם גירוש פון יאַנואַר 1943, אַריבערגעגאַנגען אױף דער אַרישער זייט פון װאַרשע מיט פאַלשע פּאַפּירן. אין אַפּריל האָבן זיי געהאַט אַ לעצטע האָפענונג צו אַנטלױפן פון פּױלן (האָטעל פּאָלסקי אַפערע)<ref>דער האָטעל פּאָלסקי אַפערע: האָטעל פּאָלסקי איז געװען אַ האָטעל אין װאַרשע, װאָס די נאַציס האָבן באַניצט װי אַן אינטערנירונגס־אָרט פאַר װאַרשעװער ייִדן. אָט די (רייכע) ייִדן האָבן דאָרטן געקענט קױפן אױסלענדישע פּאַספּאָרטן, מיט וועלכע זײ וואָלטן געקענט פאַרלאָזן דעם וואַרשעווער געטאָ. דער אומברענג פון די ייִדן רופט מען דעם האָטעל פּאָלסקי אַפערע.</ref>, אָבער פאָטער און זון זענען פאַרשיקט און אומגעבראַכט געװאָרן אין בירקענוי (1943 אָדער 1944). | ||
אַחוץ "חורבן װאַרשע", "4580" און "ייִדן פון אַ גאַנץ יאָר" איז פּערלעס װערק ביז אױפן היינטיגן טאָג קױם געפאָרשט. | אַחוץ "חורבן װאַרשע", "4580" און "ייִדן פון אַ גאַנץ יאָר" איז פּערלעס װערק ביז אױפן היינטיגן טאָג קױם געפאָרשט. | ||
| שורה 30: | שורה 30: | ||
* '''''אין לאַנד פון דער װייסל''''', װאַרשע: די צייט, 1922 | * '''''אין לאַנד פון דער װייסל''''', װאַרשע: די צייט, 1922 | ||
* '''''זינד: נאָװעלן''''', װאַרשע: אַלט-יונג, 1923 | * '''''זינד: נאָװעלן''''', װאַרשע: אַלט-יונג, 1923 | ||
* [http://archive.org/details/nybc202060 ''''' | * [http://archive.org/details/nybc202060 '''''ניין אַ זײגער אין דער פרי: נאָװעלן'''''], װילנע: קלעצקין, 1930 | ||
* '''''די גילדענע פּאַװע: ראָמאַן אין צװיי טיילן''''', טייל 1, װאַרשע: ליטעראַרישע בלעטער, 1937 ([http://www.worldcat.org/title/gildene-pave-roman-in-tsvey-teyln/oclc/41653236 WorldCat]) | * '''''די גילדענע פּאַװע: ראָמאַן אין צװיי טיילן''''', טייל 1, װאַרשע: ליטעראַרישע בלעטער, 1937 ([http://www.worldcat.org/title/gildene-pave-roman-in-tsvey-teyln/oclc/41653236 WorldCat]) | ||
* '''''גילגולים''''', װאַרשע: ליטעראַרישע בלעטער, 1939 | * '''''גילגולים''''', װאַרשע: ליטעראַרישע בלעטער, 1939 | ||