מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק (טשעקטי און אנדערע רייניגונג, typos fixed: ױ ← וי, װ ← וו (67), נצחון ← ניצחון (2), ]] ← ]] (2), 'יסורים ← 'ייסורים) צייכנס: מילים_בעייתיות ענדע אות אינמיטן וואָרט |
ק (החלפת טקסט – " מע " ב־" מען ") |
||
| שורה 42: | שורה 42: | ||
די אַנעקסיישאַן פון [[עסטרייך]] צו דייַטשלאַנד איז געווען פאַרבאָטן. דער גאַנצער דײַטשישער טייל פון דער לינקער ברעג [[ריין]] און אַ פּאַס פונעם רעכטן ברעג 50 קילאָמעטער ברייט זענען געווען אונטערגעוואָרפן [[ריין דעמיליטאַריזירט זאָנע|דעמיליטאַריזאציע]]. דייטשלאנד איז ארויסגענומען געווארן פון אלע אירע [[קאלאניע|קאלאניעס]], וועלכע זענען שפעטער צעטיילט געווארן צווישן די זיגנדיקע גרויסע מאכטן אויפן יסוד פון דער [[ליגע פון פעלקער מאנדאט סיסטעם]]. | די אַנעקסיישאַן פון [[עסטרייך]] צו דייַטשלאַנד איז געווען פאַרבאָטן. דער גאַנצער דײַטשישער טייל פון דער לינקער ברעג [[ריין]] און אַ פּאַס פונעם רעכטן ברעג 50 קילאָמעטער ברייט זענען געווען אונטערגעוואָרפן [[ריין דעמיליטאַריזירט זאָנע|דעמיליטאַריזאציע]]. דייטשלאנד איז ארויסגענומען געווארן פון אלע אירע [[קאלאניע|קאלאניעס]], וועלכע זענען שפעטער צעטיילט געווארן צווישן די זיגנדיקע גרויסע מאכטן אויפן יסוד פון דער [[ליגע פון פעלקער מאנדאט סיסטעם]]. | ||
לויטן אפמאך האבן די באוואפנטע קרעפטן פון דייטשלאנד געדארפט באגרענעצן צו א הונדערט טויזנטטע לאנד ארמיי; | לויטן אפמאך האבן די באוואפנטע קרעפטן פון דייטשלאנד געדארפט באגרענעצן צו א הונדערט טויזנטטע לאנד ארמיי; מען ן הא ט אפגעשאפ ט ד י פארפליכטענ ע מיליטער־דינסט , ד י גרעםט ע פו ן ד י פארבליבענ ע [[אימפעריאל ע נאַווי|נאַווי]] האָט מען געדאַרפט איבערגעבן צו די געווינער, און מען האָט געשטעלט שווערע באַגרענעצונגען אויפן אויפבוי פון נייע מלחמה-שיפן. דייטשלאנד איז געווען פאַרבאָטן צו האָבן פילע מאָדערן וואפן (אויסער אַ קליין נומער פון פאַרעלטערט וועהיקלעס - אַרמערד וועהיקלעס פאַר די באדערפענישן פון די [[פאליציי]]). דייטשלאנד איז געווען אַבליידזשד צו פאַרגיטיקן אין די פאָרעם פון [[רעפּעריישאַנז]] די לאָססעס געפירט דורך די רעגירונגס און יחיד בירגערס פון די [[ענטענטע|ענטענט]] לענדער ווי אַ רעזולטאַט פון כאַסטילאַטיז (די פעסטקייַט פון די סומע פון רעפּעריישאַנז איז אַסיינד צו א ספעציעלע [[ריכטונגס־קאָמיסיע|פאַרהיטונגס־קאָמיסיע]]). | ||
=== אויבער-שלעזישער פּלעביסיטע און דריטע שלעזישער אויפשטאַנד === | === אויבער-שלעזישער פּלעביסיטע און דריטע שלעזישער אויפשטאַנד === | ||
| שורה 104: | שורה 104: | ||
טראץ די פארצווייפלטע פראטעסטן פון די באנקירן, האט די סטעיט אראפגעלאזט די ראטעס פון הלוואות פאר די עקענאמיע און האט, לויט דעקרעט, רידוסט די אינטערעסן אויף די יעצטיגע [[הלוואן|הלוואות]]. מען האָט איינגעפירט שטרענגערע קאנטראל אויף בענק און צום ערשטן מאל [[באַנק השגחה]]. די רעגירונג איז געווען ביכולת צו פאַרמייַדן די ייַנבראָך פון די דייַטש פינאַנציעל סיסטעם דאַנק צו ערנסט ינטערווענטשאַנז - ריינדזשינג פון די ביי-אויס פון גרויס באַנקס, ריסטראַקטשערינג און ענדיקן מיט מיטלען פון שטענדיק באַנקינג השגחה. און אין דער זעלביקער צייַט פאַרפאַלן די לעצטע צוטרוי אין די אויגן פון דער באַפעלקערונג. [[האנדעל יוניאָנס]] און [[קאָמוניסטישע פארטיי פון דייטשלאנד|קאָמוניסטן]] האָבן אַטאַקירט די “סאָציאַליזאציע פון פארלוסטן". ד י אנטי־קאפיטאליסטיש ע געפיל ן פו ן דע ר באפעלקערונ ג האב ן זי ך שוי ן פארשפרײ ט צוויש ן דע ר באפעלקערונ ג אי ן דע ר עקאנאמישע ר קריזיס , או ן ד י רעגירונג , וועלכ ע הא ט זי ך צוגעלאפ ן צ ו דע ם אמבראסיר , געראטעווע ט גרוים ע קאפיטאל ן או ן אומפאפולער ע בענק ס צוויש ן פאלק , הא ט אי ם ניש ט ארויםגערופ ן קײ ן סימפאטיע . די בענק, טראָץ רעגירונג אריינמישונג, זיי לעסאָף ראַטעווען, אויך פארקערט זייער באַקס צו קאַנצלער ברüנינג. זײ ן פארזיכטי ק פאלי ק הא ט געמאכ ט א באשטימענדיק ן צושטאנ ד צ ו דע ר ערהויכ ן פו ן דע ר דײטשע ר עקענאמיע , אבע ר ד י ווײמאר ע רעפובלי ק אי ז שוי ן ניש ט געגעב ן געוואר ן וועג ן דעם . | טראץ די פארצווייפלטע פראטעסטן פון די באנקירן, האט די סטעיט אראפגעלאזט די ראטעס פון הלוואות פאר די עקענאמיע און האט, לויט דעקרעט, רידוסט די אינטערעסן אויף די יעצטיגע [[הלוואן|הלוואות]]. מען האָט איינגעפירט שטרענגערע קאנטראל אויף בענק און צום ערשטן מאל [[באַנק השגחה]]. די רעגירונג איז געווען ביכולת צו פאַרמייַדן די ייַנבראָך פון די דייַטש פינאַנציעל סיסטעם דאַנק צו ערנסט ינטערווענטשאַנז - ריינדזשינג פון די ביי-אויס פון גרויס באַנקס, ריסטראַקטשערינג און ענדיקן מיט מיטלען פון שטענדיק באַנקינג השגחה. און אין דער זעלביקער צייַט פאַרפאַלן די לעצטע צוטרוי אין די אויגן פון דער באַפעלקערונג. [[האנדעל יוניאָנס]] און [[קאָמוניסטישע פארטיי פון דייטשלאנד|קאָמוניסטן]] האָבן אַטאַקירט די “סאָציאַליזאציע פון פארלוסטן". ד י אנטי־קאפיטאליסטיש ע געפיל ן פו ן דע ר באפעלקערונ ג האב ן זי ך שוי ן פארשפרײ ט צוויש ן דע ר באפעלקערונ ג אי ן דע ר עקאנאמישע ר קריזיס , או ן ד י רעגירונג , וועלכ ע הא ט זי ך צוגעלאפ ן צ ו דע ם אמבראסיר , געראטעווע ט גרוים ע קאפיטאל ן או ן אומפאפולער ע בענק ס צוויש ן פאלק , הא ט אי ם ניש ט ארויםגערופ ן קײ ן סימפאטיע . די בענק, טראָץ רעגירונג אריינמישונג, זיי לעסאָף ראַטעווען, אויך פארקערט זייער באַקס צו קאַנצלער ברüנינג. זײ ן פארזיכטי ק פאלי ק הא ט געמאכ ט א באשטימענדיק ן צושטאנ ד צ ו דע ר ערהויכ ן פו ן דע ר דײטשע ר עקענאמיע , אבע ר ד י ווײמאר ע רעפובלי ק אי ז שוי ן ניש ט געגעב ן געוואר ן וועג ן דעם . | ||
==== Brüning רעגירונג ==== | ==== Brüning רעגירונג ==== | ||
אין מערץ 1930 איז צוזאמגעפאלן די "גרויסע קאאליציע" רעגירונג, אנגעפירט פון דעם סאציאל־דעמאקראט [[מולער, הערמאן (רייך קאנצלער)|הערמאן מולער]], ניט געקענט געפינען א פשרות לייזונג איבער דער פראגע פון א קליינעם פארגרעסערונג אין דער ארבעטסלאזיקייט פארזיכערונג. פּרעמיע. רייך פרעזידענט הינדענבורג האט באשטימט [[ברונינג, היינריך|הענריך ברונינג]] אלס נייעם קאנצלער. ד י רעכט ן צ ו שטעל ן דע ם רייך־קאנצלער , לוי ט ארטיק ל 53 פו ן דע ר ווײםע ר קאנסטיטוציע , אי ז צוגעטײל ט געוואר ן דע ם רייך־פרעזידענט , או ן דעריבע ר הא ט | אין מערץ 1930 איז צוזאמגעפאלן די "גרויסע קאאליציע" רעגירונג, אנגעפירט פון דעם סאציאל־דעמאקראט [[מולער, הערמאן (רייך קאנצלער)|הערמאן מולער]], ניט געקענט געפינען א פשרות לייזונג איבער דער פראגע פון א קליינעם פארגרעסערונג אין דער ארבעטסלאזיקייט פארזיכערונג. פּרעמיע. רייך פרעזידענט הינדענבורג האט באשטימט [[ברונינג, היינריך|הענריך ברונינג]] אלס נייעם קאנצלער. ד י רעכט ן צ ו שטעל ן דע ם רייך־קאנצלער , לוי ט ארטיק ל 53 פו ן דע ר ווײםע ר קאנסטיטוציע , אי ז צוגעטײל ט געוואר ן דע ם רייך־פרעזידענט , או ן דעריבע ר הא ט מען ן מי ט דע ם צוטרוי ן פו ן ד י רײכ־פרעזידענט ן או ן אי ן נויט ־ שטאנד , געקענ ט געשאפ ן ווער ן א רעגירונ ג פו ן א מינדערהייט . עס איז געווען די רעגירונג אַז Brüning געפירט. דער באשלוס פון הינדענבורג איז ארויסגעברענגט געווארן דורך דעם מאנגל אין א ארבעטסליכע רעגירונג און קאנצענזוס צווישן די פארטייען. אָבער, פילע האָבן געגלויבט אַז איידער אַזאַ אַ באַשלוס איז געמאכט, אַלע בנימצא פאַרהאַנדלונג מעגלעכקייטן זענען נישט ויסגעמאַטערט. די ענדערונגען אין דער זאַץ פון דער רעגירונג האָבן אַפעקטאַד בלויז מיניסטערס פון די [[ספּד]], וואָס ווייַזט אויף אַ באַזאָרגט מאַך פון די רייך פרעזידענט צו רעכט. | ||
[[פארלאמענטארע וואלן אין דייטשלאנד (1930)|אין וואלן]] אין סעפטעמבער 1930, האבן [[נסדאפ|נאציאנאלע סאציאליסטן]] דערגרייכט א געוואלדיקן דערפאלג: די צאל שטימען פאר [[נסדאפ]] איז געוואקסן צו 18.3%. די פארטיי איז ארויף אויפן צווייטן פלאץ. אינעם רייכשטאַג, וואָס האָט זיך אַלץ מער פאַרוואַנדלט אין אַן אַגיטאַציאָנעלן פּלאַטפאָרמ פאַר רעכטע און לינקע קעגנער פון דער רעפּובליק, האָט די "גרויסע קאָאַליציע" אויפגעהערט צו זײַן אַ מערהייט. ד י געשעעניש ן זײנע ן באגלײ ט געוואר ן מי ט א ווײטערדיקע ר פארערגערונ ג פו ן דע ם עקאנאמיש ן קריזיס . ד י רעדוקציע ם אי ן שטײע ר פארדינםט ן או ן ד י פארבליבענ ע מיליטעריש ע לאסט ן (רעקאציעס , פענסיע ן פא ר קריג־אינוואלידן ) הא ט געקענ ט נא ר פארגיטיק ט ווער ן דור ך דע ם קייסעריש ן בודזשעט , אוי ף א באדײטנדיקע ר פארגרעסערונ ג פו ן שטײער־ראטע ן או ן א רעדוקציע ם אי ן לוין . אין 1930, די פינאַנציעל קאַנסאַקווענסאַז פון דער מלחמה געגעסן 47.5% פון די קייסעריש בודזשעט. די דיקריסינג דינער פאָדערונג האט יגזערבייטיד די עקאָנאָמיש און געזעלשאַפטלעך קריזיס. מיינינג עמפּלויערס אין 1930 געבעטן דערלויבעניש פאַר אַ 12.5% רעדוקציע אין לוין, וואָס די יוניאַנז אפגעזאגט אין דעם פאַל. דעם 29 טן דעצעמבער, צאָל נאַגאָושייישאַנז געענדיקט אין דורכפאַל. די רעגירונג פון ברונינג האָט פאראויס און אומבאַקוועם געמאָלדן די שטיצע פון עמפּלויערס און געסטראשעט מיט מיטלען פון שטאַט איינפלוס אין די געשעעניש פון אַ שטרייק קאמף. דע ם 15 ט ן יאנוא ר 1931 הא ט דע ר רור ר מינע־ארבעטע ר פאראײ ן "זעכענװערבאנד " ({{lang-de | Zechenverban}} ) ארויסגעזאג ט 295,000 ארבייטער , פו ן וועלכ ע טײ ל זײנע ן דא ן ווידע ר באשעפטיק ט געוואר ן אונטע ר ערגער ע באדינגונגען . האנדלס־פאראײנע ן האב ן זי ך געגרײ ט צ ו קעמפ ן מי ט דע ר באנוצונג . אין אן עמערדזשענסי האט די רעגירונג באשטימט א קאנסילאציע קאמיסיע וואס איז באמאכט צו שטעלן טאריפס אן די צושטימען פון די פארטייען. דעם 10טן יאַנואַר האָט די קאָמיסיע געמאָלדן א 6 פראצענט באצאל שניידן און א אפשטעל פון מאסיווע אפזאגן. פונדעסטוועגן האָבן זיך אָנגעהויבן סטרייקס און [[לאַקאַוט]]ס. אי ן ד י ווײטערדיק ע מאנאטן , הא ט | [[פארלאמענטארע וואלן אין דייטשלאנד (1930)|אין וואלן]] אין סעפטעמבער 1930, האבן [[נסדאפ|נאציאנאלע סאציאליסטן]] דערגרייכט א געוואלדיקן דערפאלג: די צאל שטימען פאר [[נסדאפ]] איז געוואקסן צו 18.3%. די פארטיי איז ארויף אויפן צווייטן פלאץ. אינעם רייכשטאַג, וואָס האָט זיך אַלץ מער פאַרוואַנדלט אין אַן אַגיטאַציאָנעלן פּלאַטפאָרמ פאַר רעכטע און לינקע קעגנער פון דער רעפּובליק, האָט די "גרויסע קאָאַליציע" אויפגעהערט צו זײַן אַ מערהייט. ד י געשעעניש ן זײנע ן באגלײ ט געוואר ן מי ט א ווײטערדיקע ר פארערגערונ ג פו ן דע ם עקאנאמיש ן קריזיס . ד י רעדוקציע ם אי ן שטײע ר פארדינםט ן או ן ד י פארבליבענ ע מיליטעריש ע לאסט ן (רעקאציעס , פענסיע ן פא ר קריג־אינוואלידן ) הא ט געקענ ט נא ר פארגיטיק ט ווער ן דור ך דע ם קייסעריש ן בודזשעט , אוי ף א באדײטנדיקע ר פארגרעסערונ ג פו ן שטײער־ראטע ן או ן א רעדוקציע ם אי ן לוין . אין 1930, די פינאַנציעל קאַנסאַקווענסאַז פון דער מלחמה געגעסן 47.5% פון די קייסעריש בודזשעט. די דיקריסינג דינער פאָדערונג האט יגזערבייטיד די עקאָנאָמיש און געזעלשאַפטלעך קריזיס. מיינינג עמפּלויערס אין 1930 געבעטן דערלויבעניש פאַר אַ 12.5% רעדוקציע אין לוין, וואָס די יוניאַנז אפגעזאגט אין דעם פאַל. דעם 29 טן דעצעמבער, צאָל נאַגאָושייישאַנז געענדיקט אין דורכפאַל. די רעגירונג פון ברונינג האָט פאראויס און אומבאַקוועם געמאָלדן די שטיצע פון עמפּלויערס און געסטראשעט מיט מיטלען פון שטאַט איינפלוס אין די געשעעניש פון אַ שטרייק קאמף. דע ם 15 ט ן יאנוא ר 1931 הא ט דע ר רור ר מינע־ארבעטע ר פאראײ ן "זעכענװערבאנד " ({{lang-de | Zechenverban}} ) ארויסגעזאג ט 295,000 ארבייטער , פו ן וועלכ ע טײ ל זײנע ן דא ן ווידע ר באשעפטיק ט געוואר ן אונטע ר ערגער ע באדינגונגען . האנדלס־פאראײנע ן האב ן זי ך געגרײ ט צ ו קעמפ ן מי ט דע ר באנוצונג . אין אן עמערדזשענסי האט די רעגירונג באשטימט א קאנסילאציע קאמיסיע וואס איז באמאכט צו שטעלן טאריפס אן די צושטימען פון די פארטייען. דעם 10טן יאַנואַר האָט די קאָמיסיע געמאָלדן א 6 פראצענט באצאל שניידן און א אפשטעל פון מאסיווע אפזאגן. פונדעסטוועגן האָבן זיך אָנגעהויבן סטרייקס און [[לאַקאַוט]]ס. אי ן ד י ווײטערדיק ע מאנאטן , הא ט מען ן ווײטע ר פארקלענער ט ד י לוין , ווא ס הא ט געפיר ט צ ו ווײטע ר ארעםטירונ ג פו ן דע ר רוהר־באפעלקערונג . | ||
אין יוני 1930 פראנצויזיש, בריטיש און בעלגיאַן טרופּס האָבן פארלאזן די ריינלאַנד. | אין יוני 1930 פראנצויזיש, בריטיש און בעלגיאַן טרופּס האָבן פארלאזן די ריינלאַנד. | ||
רעדאגירונגען