35,369
רעדאגירונגען
ק
טשעקטי און אנדערע רייניגונג, typos fixed: ײַ ← יי, ײ ← יי (6), װ ← וו
(קרדיט + קטגוריות) |
ק (טשעקטי און אנדערע רייניגונג, typos fixed: ײַ ← יי, ײ ← יי (6), װ ← וו) |
||
| שורה 12: | שורה 12: | ||
== ביאגראפיע == | == ביאגראפיע == | ||
גאָלדשמידט איז געבוירן געוואָרן ביי עליזאַבעט און שלמה אין [[ציריך]], שווייץ. | גאָלדשמידט איז געבוירן געוואָרן ביי עליזאַבעט און שלמה אין [[ציריך]], שווייץ. זיין משפּחה האָט געוואוינט אין דער [[שווייץ]] שוין פיר דורות. זיין פאטער איז אַן אינדוסטריאַליסט וואָס האט אנטוויקלט אַ סיסטעם פאַר סאָרטירן און מסדר זיין [[קליידונג|קליידער]]. זיין עלטער זיידע פון זיין פאטער'ס זייט האָט געדינט אַלס הויפּט-רב פון [[דענמארק|דענמאַרק]] און שפּעטער פון דער קהילה אין ציריך. | ||
ער האט געלערנט ביי הרב [[משה סאלאווייטשיק (שווייץ)|משה סאלאווייטשיק]], און שפעטער אין דער [[פאנאוועזשער ישיבה]] אין [[בני ברק]], ישיבת [[מרכז הרב]] און ישיבת [[נר ישראל]] אין [[באלטימאר, מערילענד|באלטימאר]], וואו ער האט אויך באקומען היתר הוראה. אין דער זעלבער צייט האט ער געלערנט אין די דזשאָהנס האָפּקינס אינסטיטוט, ווו ער האט באקומען אַ מאַסטער'ס גראַד. | ער האט געלערנט ביי הרב [[משה סאלאווייטשיק (שווייץ)|משה סאלאווייטשיק]], און שפעטער אין דער [[פאנאוועזשער ישיבה]] אין [[בני ברק]], ישיבת [[מרכז הרב]] און ישיבת [[נר ישראל]] אין [[באלטימאר, מערילענד|באלטימאר]], וואו ער האט אויך באקומען היתר הוראה. אין דער זעלבער צייט האט ער געלערנט אין די דזשאָהנס האָפּקינס אינסטיטוט, ווו ער האט באקומען אַ מאַסטער'ס גראַד. | ||
צווישן 1987 און 1989 איז ער געווען רב אין [[נוף הגליל|אויבער נצרת]], און איז געווען שטארק פארמישט אין דער גייסטיגער ארייננעמען פון עולים פון [[סאוועטן פארבאנד]]. אין 1989 איז ער געשיקט געוואָרן דורך זיין רבי, רבי משה סאָלאָווייטשיק, צו פּרעזידירן דעם [[בית דין]] פון די סאוועטן פארבאנד און שפּעטער פון די [[קהל פון זעלבשטענדיקע שטאטן]], אין 1990 האָט ער געשאַפן די גיידליינס אין צוזאַמענאַרבעט מיט דעם מדינת ישׂראלדיגן אינערן־מיניסטעריום, כּדי צו באַשטעטיגן די אידן וואָס האָבן באַהאַלטן זייער אידישער אידענטיטעט אין דער סאָוועטישער | צווישן 1987 און 1989 איז ער געווען רב אין [[נוף הגליל|אויבער נצרת]], און איז געווען שטארק פארמישט אין דער גייסטיגער ארייננעמען פון עולים פון [[סאוועטן פארבאנד]]. אין 1989 איז ער געשיקט געוואָרן דורך זיין רבי, רבי משה סאָלאָווייטשיק, צו פּרעזידירן דעם [[בית דין]] פון די סאוועטן פארבאנד און שפּעטער פון די [[קהל פון זעלבשטענדיקע שטאטן]], אין 1990 האָט ער געשאַפן די גיידליינס אין צוזאַמענאַרבעט מיט דעם מדינת ישׂראלדיגן אינערן־מיניסטעריום, כּדי צו באַשטעטיגן די אידן וואָס האָבן באַהאַלטן זייער אידישער אידענטיטעט אין דער סאָוועטישער צייט.<ref>[http://www.zomet.org.il Zomet Institute]</ref> | ||
אין [[רוסלאנד]] האָט הרב גאלדשמידט געאַרבעט ווידער אויפצושטעלן אידישן כלל־לעבן, | אין [[רוסלאנד]] האָט הרב גאלדשמידט געאַרבעט ווידער אויפצושטעלן אידישן כלל־לעבן, אַריינגערעכנט [[שולע]]ס, אַ בית דין, א חברא קדישא, כשר'ע זופּ־קיכן, ישיבות און פּאָליטישע שירעם סטרוקטורן, ווי דער [[רוסלענדישער-יידישער קאנגרעס|רוסישער אידישער קאָנגרעס]], וואס ער איז געווען איינער פון די גרינדער און וואו ער דינט אלס מיטגלידער פונעם פרעזידענטשאפט, און דער קאָנגרעס פון אידישע רעליגיעזע אָרגאַניזאַציעס און אַססאָסיאַציעס אין רוסלאַנד (CJROAR).<ref>{{צייגט וועב|url=http://www.ncsj.org/AuxPages/092805Goldschmidt.shtml|archiveurl=https://archive.today/20120905002715/http://www.ncsj.org/AuxPages/092805Goldschmidt.shtml|archivedate=5טן סעפטעמבער 2012|title=Moscow Rabbi Returns – 12.19.2005|publisher=National Coalition Supporting Soviet Jewry}}</ref> אויך אויף זיין איניציאטיוו זענען געגרינדעט געווארן די "אהלי יעקב" ישיבה אין מאסקווע, און די "עץ חיים" אלגעמיינע אידישע שולע. הרב גאלדשמידט איז באקאנט אלס רב פון טייל פון די [[רוסישע אליגארכן]] און ביליאנערן, אריינגערעכנט [[ארקאדי גיידאמאק|ארקאדי גאידאמאק]]. דער רב האט געשריבן א שו"ת איבער [[הלכה]]'ישע פראבלעמען פון די אידן פון [[קהל פון זעלבשטענדיקע שטאטן]] וואס הייסט "זכרון בספר".[[טעקע:Jerzy_Buzek_-_Pinchas_Goldschmidt_-_Jose_Manuel_Barroso_-_Herman_Van_Rompuy_-_2011.jpg|קליין| גאָלדשמידט און אי.יו. פירער Jerzy Buzek, José Manuel Barroso און Herman Van Rompuy, [[בריסל ראיאן|בריסל]], 2011]] | ||
אין יאנואר 2005 האבן פינף הונדערט מענטשן, אריינגערעכנט [[צייטונג]]ס [[רעדאקטירונג|רעדאקטארן]], פובליק אינטעלעקטואלן און ניינצן דומא (רוסישע לעגיסלאַטיווע קערפערשאַפט) דעפוטאטן פארעפנטלעכט אן אפעלאט צום פראקוראר גענעראל פון רוסלאנד, וואס האט געבעטן צו פארמאכן דאס אידישע ארגאניזירטע לעבן אין רוסלאנד. א שפעטערדיגע [[טעלעוויזיע פראגראם|טעלעוויזיע]]-אריינרופן-שאו, ביי וועלכע 100,000 מענטשן האבן טעלעפאָנירט, האט געזאגט אז 54% פון די באטייליגטע שטיצן דעם געדאנק פון פארבאטן אלע אידישע ארגאניזאציעס אין רוסלאנד. גאלדשמידט האט געשריבן אן ענטפער געווענדעט צו דמיטרי ראגאזין, פירער פון דער [[נאציאנאליזם|נאציאנאליסטישער]] ראדינא (מוטערלאנד) [[פאליטישע פארטיי|פארטיי]], וועלכער האט זיך דעמאלט אנטשולדיגט און זיך דערווייטערט פון דער פעטיציע.<ref>JTA 23 June 2005 Lev Krichevsky</ref> | אין יאנואר 2005 האבן פינף הונדערט מענטשן, אריינגערעכנט [[צייטונג]]ס [[רעדאקטירונג|רעדאקטארן]], פובליק אינטעלעקטואלן און ניינצן דומא (רוסישע לעגיסלאַטיווע קערפערשאַפט) דעפוטאטן פארעפנטלעכט אן אפעלאט צום פראקוראר גענעראל פון רוסלאנד, וואס האט געבעטן צו פארמאכן דאס אידישע ארגאניזירטע לעבן אין רוסלאנד. א שפעטערדיגע [[טעלעוויזיע פראגראם|טעלעוויזיע]]-אריינרופן-שאו, ביי וועלכע 100,000 מענטשן האבן טעלעפאָנירט, האט געזאגט אז 54% פון די באטייליגטע שטיצן דעם געדאנק פון פארבאטן אלע אידישע ארגאניזאציעס אין רוסלאנד. גאלדשמידט האט געשריבן אן ענטפער געווענדעט צו דמיטרי ראגאזין, פירער פון דער [[נאציאנאליזם|נאציאנאליסטישער]] ראדינא (מוטערלאנד) [[פאליטישע פארטיי|פארטיי]], וועלכער האט זיך דעמאלט אנטשולדיגט און זיך דערווייטערט פון דער פעטיציע.<ref>JTA 23 June 2005 Lev Krichevsky</ref> | ||
גאלדשמידט איז דעפארטירט געווארן פון רוסלאנד אין סעפטעמבער 2005, אבער מען האט אים געלאזט צוריקקומען צו די קהילה דריי חדשים שפעטער נאך אן אינטערנאציאנאלע קאמפיין.<ref>{{צייגט וועב|last=Agencies|first=News|url=http://www.haaretz.com/news/russian-jewish-groups-demand-answers-in-rabbi-deportation-case-1.170793|title=Russian Jewish groups demand answers in rabbi deportation case Israel News|publisher=Haaretz|date=27 September 2005|accessdate=3 November 2013}}</ref> אין 2010 דורך ספּעציעלע באַפעלן פון רוסלאַנד'ס [[פרעזידענט|פּרעזידענט]], דמיטרי מעדוועדעוו, איז ער געמאכט געווארן אַ בירגער פון רוסלאַנד.[[טעקע:Pinchas_Goldschmidt_World_Economic_Forum_2013_(2).jpg|קליין| גאָלדשמידט ביי די WEF 2013]] | גאלדשמידט איז דעפארטירט געווארן פון רוסלאנד אין סעפטעמבער 2005, אבער מען האט אים געלאזט צוריקקומען צו די קהילה דריי חדשים שפעטער נאך אן אינטערנאציאנאלע קאמפיין.<ref>{{צייגט וועב|last=Agencies|first=News|url=http://www.haaretz.com/news/russian-jewish-groups-demand-answers-in-rabbi-deportation-case-1.170793|title=Russian Jewish groups demand answers in rabbi deportation case Israel News|publisher=Haaretz|date=27 September 2005|accessdate=3 November 2013}}</ref> אין 2010 דורך ספּעציעלע באַפעלן פון רוסלאַנד'ס [[פרעזידענט|פּרעזידענט]], דמיטרי מעדוועדעוו, איז ער געמאכט געווארן אַ בירגער פון רוסלאַנד.[[טעקע:Pinchas_Goldschmidt_World_Economic_Forum_2013_(2).jpg|קליין|גאָלדשמידט ביי די WEF 2013]] | ||
אין פרילינג פון 2009 איז גאָלדשמידט געווען גאסט-[[פראפעסאר]] אין די דעיוויס צענטער אין [[הארווארד אוניווערסיטעט|האַרוואַרד]].<ref>{{צייגט וועב|url=http://lists.fas.harvard.edu/pipermail/daviscalendar-list/2009-May/000261.html|title=[Daviscalendar-list] 5/6 seminar reminder and 5/14 addition to the May calendar|publisher=Lists.fas.harvard.edu|date=|accessdate=3 November 2013}}</ref> | אין פרילינג פון 2009 איז גאָלדשמידט געווען גאסט-[[פראפעסאר]] אין די דעיוויס צענטער אין [[הארווארד אוניווערסיטעט|האַרוואַרד]].<ref>{{צייגט וועב|url=http://lists.fas.harvard.edu/pipermail/daviscalendar-list/2009-May/000261.html|title=[Daviscalendar-list] 5/6 seminar reminder and 5/14 addition to the May calendar|publisher=Lists.fas.harvard.edu|date=|accessdate=3 November 2013}}</ref> | ||
| שורה 34: | שורה 34: | ||
אין 2008 האָט דער [[זשערוסאלעם פאסט|זשערוסאלעם פּאָסט]] געשטעלט גאָלדשמידט אויפן 31סטן אָרט אין איר יערלעכער רשימה פון די פופציג מערסטע איינפלוסרייכע אידן אין דער וועלט.<ref>{{צייגט וועב|url=https://www.jpost.com/50-most-influential-jews/31-Rabbis-Berel-Lazar-and-Pinchas-Goldschmidt-565500|title=31. Rabbis Berel Lazar and Pinchas Goldschmidt}}</ref> | אין 2008 האָט דער [[זשערוסאלעם פאסט|זשערוסאלעם פּאָסט]] געשטעלט גאָלדשמידט אויפן 31סטן אָרט אין איר יערלעכער רשימה פון די פופציג מערסטע איינפלוסרייכע אידן אין דער וועלט.<ref>{{צייגט וועב|url=https://www.jpost.com/50-most-influential-jews/31-Rabbis-Berel-Lazar-and-Pinchas-Goldschmidt-565500|title=31. Rabbis Berel Lazar and Pinchas Goldschmidt}}</ref> | ||
ביי [[2022 רוסיש אינוואזיע פון אוקראינע|דער רוסלאנד-אוקראינע מלחמה]] אין מערץ 2022, איז ער אומגעראכטן אַוועק פון רוסלאנד, ווי ער האט געזאגט, צו העלפן זיין פאטער. ער האָט באַשטימט | ביי [[2022 רוסיש אינוואזיע פון אוקראינע|דער רוסלאנד-אוקראינע מלחמה]] אין מערץ 2022, איז ער אומגעראכטן אַוועק פון רוסלאנד, ווי ער האט געזאגט, צו העלפן זיין פאטער. ער האָט באַשטימט זיין דעפּוטאַט, הרב דוד יאָשובייעוו, אַלס זיין נאָכפאָלגער – און האָט געמאָלדן אַז ער וועט ווייטער דינען אלס ראש בית-דין פון די [[קהל פון זעלבשטענדיקע שטאטן]] און באַלטישע לענגער. די ערשטע וואָכן נאָך זיין אַוועקפאָרן איז הרב גאָלדשמידט געווען אין די הויפּטשטעט פון מזרח-אייראָפּע, ערשט אין [[אונגארן]], און געהאָלפן אידישע פליטים פון אוקראַינע, אָבער אין א געוויסער פונקט איז ער אָנגעקומען קיין [[ישראל]] און איז שוין זינט דעמאָלט אין ישראל. לויט א [[טוויטער|טוויט]] פון זיין שניר, זשורנאַליסט אַוויטאַל כיזשיק-גאָלדשמידט, האט ער פארלאזט רוסלאנד נאכדעם וואס ער איז געדריקט געווארן דורך די אויטאריטעטן צו אויסדריקן שטיצע פאר דער מלחמה אין אוקראינע - און ער האט זיך אפגעזאגט דאס צו טאן. כיזשיק-גאָלדשמידט'ס באַשולדיגונג איז אָפּגעוואָרפן געוואָרן דורך עטליכע קוועלער אין דער מאָסקווער אידישער קהילה, אריינגערעכנט די פרעסע דינסט פון דער מאָסקווער כאָראַל שול, וואו פנחס גאָלדשמידט איז ווידערוויילט געוואָרן אלס הויפּט-רב פון מאָסקווע דעם זעלבן 7טן יוני. | ||
== פערזענליכע לעבן == | == פערזענליכע לעבן == | ||
| שורה 49: | שורה 49: | ||
[[קאַטעגאָריע:שווייצער רבנים]] | [[קאַטעגאָריע:שווייצער רבנים]] | ||
[[קאַטעגאָריע:רבני רוסלאנד]] | [[קאַטעגאָריע:רבני רוסלאנד]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:אומבאקוקט]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||