אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:דויד הילבערט"
אין תקציר עריכה |
ק (החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע") |
||
| (11 מיטלסטע ווערסיעס פון 5 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|דייטשער מאטעמאטיקער}} | |||
{{וויסנשאפטלער<!-- | {{וויסנשאפטלער<!-- | ||
|נאמען= דויד הילבערט--> | |נאמען= דויד הילבערט--> | ||
| שורה 8: | שורה 9: | ||
|הערות= | |הערות= | ||
}} | }} | ||
'''דויד הילברט''' ([[דייטשיש]]: ''David Hilbert''; {{ר}}[[23סטן יאנואר]] [[1862]] - [[14טן פעברואר]] [[1943]] [[געטינגען]], [[דייטשלאנד]]) איז געווען א [[דייטשלאנד|דייטשער]] [[מאטעמאטיקער]] וואס האט שטארק באאיינפלוסט די [[מאטעמאטיק]] פונעם סוף פונעם 19טן יארהונדערט און דעם אנהייב פונעם 20סטן יארהונדערט, סיי דורך זיין דירעקטן | '''דויד הילברט''' ([[דייטשיש]]: ''David Hilbert''; {{ר}}[[23סטן יאנואר]] [[1862]] - [[14טן פעברואר]] [[1943]] [[געטינגען]], [[דייטשלאנד]]) איז געווען א [[דייטשלאנד|דייטשער]] [[מאטעמאטיקער]] וואס האט שטארק באאיינפלוסט די [[מאטעמאטיק]] פונעם סוף פונעם 19טן יארהונדערט און דעם אנהייב פונעם 20סטן יארהונדערט, סיי דורך זיין דירעקטן ביישטייער סיי דורך זיין השפעה אויף אנדערע. | ||
הילבערט האט אנטוויקלט א ריי פון מאטעמאטישע געביטן, איינשליסנדיק [[אינוואריאנטן טעאריע]], די [[אקסיאמאטיזיע פון געאמעטריע]], און [[הילבערט רוים|הילבערט רוימען]], א פונדאציע פון [[פונקציעלער אנאליז|פונקציעלן אנאליז]]. | הילבערט האט אנטוויקלט א ריי פון מאטעמאטישע געביטן, איינשליסנדיק [[אינוואריאנטן טעאריע]], די [[אקסיאמאטיזיע פון געאמעטריע]], און [[הילבערט רוים|הילבערט רוימען]], א פונדאציע פון [[פונקציעלער אנאליז|פונקציעלן אנאליז]]. | ||
| שורה 17: | שורה 18: | ||
דויד הילבערט איז געבוירן געווארן דעם 23סטן יאנואר 1862 אין דעם שטעטל [[וועלוי]] (Wehlau) לעבן [[קעניגסבערג]], וואס איז דעמאלסט געווען די הויפטשטאט פון [[מזרח פרייסן]]. אין 1880 האט ער אנגעהויבן לערנען אין דעם [[קעניגסבערגער אוניווערסיטעט]], וואו ער האט זיך באפריינדט מיט [[הערמאן מינקאווסקי]]. אין 1885 האט ער באקומען דעם [[דאקטאר]] טיטל, אונטערן אנפיר פון [[פערדינאנד לינדעמאן]]. אין די יארן 1886-1895 האט ער געדינט ווי א דאצענט אין דעם קעניגסבערגער אוניווערסיטעט. אין 1892 האט ער געהייראט קעטא יעראש, און א יאר שפעטער איז געבוירן זייער איינציקע קינד, א זון, פראנץ. | דויד הילבערט איז געבוירן געווארן דעם 23סטן יאנואר 1862 אין דעם שטעטל [[וועלוי]] (Wehlau) לעבן [[קעניגסבערג]], וואס איז דעמאלסט געווען די הויפטשטאט פון [[מזרח פרייסן]]. אין 1880 האט ער אנגעהויבן לערנען אין דעם [[קעניגסבערגער אוניווערסיטעט]], וואו ער האט זיך באפריינדט מיט [[הערמאן מינקאווסקי]]. אין 1885 האט ער באקומען דעם [[דאקטאר]] טיטל, אונטערן אנפיר פון [[פערדינאנד לינדעמאן]]. אין די יארן 1886-1895 האט ער געדינט ווי א דאצענט אין דעם קעניגסבערגער אוניווערסיטעט. אין 1892 האט ער געהייראט קעטא יעראש, און א יאר שפעטער איז געבוירן זייער איינציקע קינד, א זון, פראנץ. | ||
אין 1888 האט [[פעליקס קליין]] | אין 1888 האט [[פעליקס קליין]] פארעפנטליכט, אין דעם [[Mathematische Annalen]] זשורנאל וואס ער האט רעדאקטירט, אן ארטיקל פון הילבערט, וואו הילבערט האט געלייזט דעם צענטראלן פראבלעם פון [[אינוואריאנטן טעאריע]], ווען ער האט געוויזן אז יעדע סיסטעם פון אינוואריאנטן האט אן ענדליכן באזיס. דער מאטעמאטיקער [[פאל גארדאן]], איינער פון די הויפט פארשער אין דעם געביט, האט זיך דערקעגנט צו הילבערטס ארטיקל מיט דער טענה אויף הילבערטס [[באווייז]] אז "דאס איז נישט מאטעמטיק. דאס איז טעאלאגיע".{{הערה|וועגן גארדאנס ווערטער, זעט דעם ארטיקל פון Roger Cooke, "Life on the mathematical frontier: legendary figures and their adventures, אין Notices of the AMS, אפריל 2010, עמ' 467.}} אין 1895 האט קליין געברענגט הילבערט צו ווערן א פראפעסאר אין [[געטינגען אוניווערסיטעט]], וואס איז דעמאלסט גערעכנט געווארן דער פירנדיקער צענטער פון מאטעמאטישער פארשונג אין דער וועלט. הילבערט האט געהיטן געטינגענס גלאריע ביז זיין פענסאנירונג אין 1932, און ער איז געווארן דער חשובסטער מאטעמאטיקער פון זיין דור. | ||
{{-}} | {{-}} | ||
| שורה 24: | שורה 25: | ||
== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
{{קאמאנסקאט| | {{קאמאנסקאט|}} | ||
{{גרונטסארטיר:הילבערט, דויד}} | {{גרונטסארטיר:הילבערט, דויד}} | ||
| שורה 31: | שורה 32: | ||
[[קאַטעגאָריע:דייטשן]] | [[קאַטעגאָריע:דייטשן]] | ||
[[קאַטעגאָריע:מאטעמאטיקער]] | [[קאַטעגאָריע:מאטעמאטיקער]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | |||
[[he:דויד הילברט]] | |||
[[קאַטעגאָריע:וויקידאטא דעסקריפציע]] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 09:25, 8 יולי 2024
 | |
| וואוינארט | דייטשלאנד |
|---|---|
| הויפט ביישטייערן | |
|
הילבערטס באסיס טעארעם הילבערט רוימען | |
דויד הילברט (דייטשיש: David Hilbert; 23סטן יאנואר 1862 - 14טן פעברואר 1943 געטינגען, דייטשלאנד) איז געווען א דייטשער מאטעמאטיקער וואס האט שטארק באאיינפלוסט די מאטעמאטיק פונעם סוף פונעם 19טן יארהונדערט און דעם אנהייב פונעם 20סטן יארהונדערט, סיי דורך זיין דירעקטן ביישטייער סיי דורך זיין השפעה אויף אנדערע.
הילבערט האט אנטוויקלט א ריי פון מאטעמאטישע געביטן, איינשליסנדיק אינוואריאנטן טעאריע, די אקסיאמאטיזיע פון געאמעטריע, און הילבערט רוימען, א פונדאציע פון פונקציעלן אנאליז.
אין 1900 האט הילבערט פארגעשטעלן א זאמלונג פון 23 מאטעמאטישע פראבלעמען, וואס האבן משפיע געווען פארשונג אין מאטעמאטיק דורכאויס דעם 20סטן יארהונדערט.
לעבנסגעשיכטע
דויד הילבערט איז געבוירן געווארן דעם 23סטן יאנואר 1862 אין דעם שטעטל וועלוי (Wehlau) לעבן קעניגסבערג, וואס איז דעמאלסט געווען די הויפטשטאט פון מזרח פרייסן. אין 1880 האט ער אנגעהויבן לערנען אין דעם קעניגסבערגער אוניווערסיטעט, וואו ער האט זיך באפריינדט מיט הערמאן מינקאווסקי. אין 1885 האט ער באקומען דעם דאקטאר טיטל, אונטערן אנפיר פון פערדינאנד לינדעמאן. אין די יארן 1886-1895 האט ער געדינט ווי א דאצענט אין דעם קעניגסבערגער אוניווערסיטעט. אין 1892 האט ער געהייראט קעטא יעראש, און א יאר שפעטער איז געבוירן זייער איינציקע קינד, א זון, פראנץ.
אין 1888 האט פעליקס קליין פארעפנטליכט, אין דעם Mathematische Annalen זשורנאל וואס ער האט רעדאקטירט, אן ארטיקל פון הילבערט, וואו הילבערט האט געלייזט דעם צענטראלן פראבלעם פון אינוואריאנטן טעאריע, ווען ער האט געוויזן אז יעדע סיסטעם פון אינוואריאנטן האט אן ענדליכן באזיס. דער מאטעמאטיקער פאל גארדאן, איינער פון די הויפט פארשער אין דעם געביט, האט זיך דערקעגנט צו הילבערטס ארטיקל מיט דער טענה אויף הילבערטס באווייז אז "דאס איז נישט מאטעמטיק. דאס איז טעאלאגיע".[1] אין 1895 האט קליין געברענגט הילבערט צו ווערן א פראפעסאר אין געטינגען אוניווערסיטעט, וואס איז דעמאלסט גערעכנט געווארן דער פירנדיקער צענטער פון מאטעמאטישער פארשונג אין דער וועלט. הילבערט האט געהיטן געטינגענס גלאריע ביז זיין פענסאנירונג אין 1932, און ער איז געווארן דער חשובסטער מאטעמאטיקער פון זיין דור.
רעפערענצן
- ↑ וועגן גארדאנס ווערטער, זעט דעם ארטיקל פון Roger Cooke, "Life on the mathematical frontier: legendary figures and their adventures, אין Notices of the AMS, אפריל 2010, עמ' 467.
דרויסנדיגע לינקס
| וויקימעדיע פונדאציע פּראיעקטן |
|---|
 בילדער און מידיע אויף וויקימעדיע קאמאנס: דויד הילבערט |
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!