אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:עסנווארג"
(קרדיט + קטגוריות) |
ק (החלפת טקסט – "אונגערישע" ב־"אונגארישע") |
||
| (8 מיטלסטע ווערסיעס פון 5 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = any substance consumed to provide nutritional support for the body; form of energy stored in chemical|העב=חומר הנצרך לתמיכה בגוף|דייטש=Substanz, die dazu dient, den Körper eines lebendigen Organismus mit Nährstoffen zu versorgen|}} | |||
[[טעקע:Salad platter.jpg|קליין|250px|סאלאט]] | [[טעקע:Salad platter.jpg|קליין|250px|סאלאט]] | ||
'''עסנווארג''' | '''עסנווארג''' זענען פארשידענע [[מאטעריאל]]ן וואס ווערן אריינגענומען אין די [[בעלי חיים]] דורך דעם וואס זיי [[עסן]] זיי, דאס איז כדי זאלן זיי זיך אָנשעפן מיט [[ענערגיע]] און אנדערע וויכטיגע באדארפענישן (ווי [[פראטעין|פראטעינס]], [[זאלץ]] און פארשידענע [[וויטאמין|וויטאמינס]]). אויב די עסן זענען גיסנדיג הייסט דאס "[[געטראנקען]]". [[מענטשן]] און א סך אנדערע [[בעלי חיים]] עסן סיי [[פלייש]] פון אנדערע [[בעלי חיים]] ([[ארגאניזם]]) (וואס זענען נישט פון איר [[מין (ביאלאגיע)|מין]]), און סיי [[געוואוקס]]ן. | ||
די [[פלאנץ|פלאנצן]] (ברויכן צו [[עסן]], נאר זיי קענען אויך) באקומען ענערגיע פון די [[זון]]. | די [[פלאנץ|פלאנצן]] (ברויכן צו [[עסן]], נאר זיי קענען אויך) באקומען ענערגיע פון די [[זון]]. | ||
| שורה 11: | שורה 12: | ||
=== פראטין === | === פראטין === | ||
* [[פלייש]]: [[רינדער | * [[פלייש]]: [[רינדער]] און [[פויגל]]ען. | ||
* [[פיש]] | * [[פיש]] | ||
* [[אייער]] | * [[אייער]] | ||
| שורה 30: | שורה 31: | ||
== שאפן עסן == | == שאפן עסן == | ||
=== פאנגען === | === פאנגען === | ||
פאנגען מיינט, כאפן אין די [[וואלד|וועלדער]] [[ווילדע חיות]]. היינט | פאנגען מיינט, כאפן אין די [[וואלד|וועלדער]] [[ווילדע חיות]]. היינט האדעוועט מען די [[חיות]] אין פארמאכטע [[שטאל]]ן און מען דארף נישט מער פאנגען. | ||
=== פלאנצען === | === פלאנצען === | ||
| שורה 36: | שורה 37: | ||
=== קאכן === | === קאכן === | ||
קאכן מיינט, מאכן די עסנווארג [[הייס]] אין קאכעדיקע [[וואסער]] צוליב די פאלגענע סיבות: | קאכן מיינט, מאכן די עסנווארג [[הייס]] אין קאכעדיקע [[וואסער]] צוליב די פאלגענע סיבות: | ||
* | * אזעלכע מאכלים וואס מען קען נישט עסן רוי און מען מוז זיי ווייך מאכן כדי זיי צו קענען עסן. ווי [[פלייש]], [[לינזן]], א.ד.ג. | ||
* מען קאכט | * מען קאכט פארשידענע מאכלים צוזאמען כדי אויסצומישן אפאר טעמים צוזאמען וואס מאכט געשמאקער די עסן. | ||
=== באקן === | === באקן === | ||
באקן מיינט, אריינלייגן די עסנווארג אין א פארמאכטע אנגעהיצטע [[אויוון]] כדי צו פארברענען, אדער | באקן מיינט, אריינלייגן די עסנווארג אין א פארמאכטע אנגעהיצטע [[אויוון]] כדי צו פארברענען, אדער האַרט מאכן דעם מאכל. אין אלגעמיין באקט מען [[מעל]] געמישט מיט פארשידענע עלעמענטן אויף צו מאכן [[ברויט]], [[קיכל]] א.ד.ג. | ||
* כדי זאל די עסנווארג נישט שנעל פארברענט ווערן און כדי צו איבערלאזן פייכקייט אין דעם מאכל נאכן באקן, לייגט מען אריין אין דעם מאכל [[בוימל]]. | * כדי זאל די עסנווארג נישט שנעל פארברענט ווערן און כדי צו איבערלאזן פייכקייט אין דעם מאכל נאכן באקן, לייגט מען אריין אין דעם מאכל [[בוימל]]. | ||
* כדי זאל דער מאכל האבן א געשטעל און זאל נישט צאמפאלן, לייגט מען אריין אין איר [[אייער]]. | * כדי זאל דער מאכל האבן א געשטעל און זאל נישט צאמפאלן, לייגט מען אריין אין איר [[אייער]]. | ||
=== פרעגלען === | === פרעגלען === | ||
פרעגלען מיינט, אריינלייגן די עסנווארג אין א | פרעגלען מיינט, אריינלייגן די עסנווארג אין א היבש ביסל אויל כדי צו פארברענען, הארט מאכן און קאכן די עסנווארג. מען פרעגלט [[טשיפס]], [[שניצל]] א.ד.ג. | ||
=== זאלצן === | === זאלצן === | ||
זאלצן מיינט, שיטן א | זאלצן מיינט, שיטן א היבש ביסל [[זאלץ]] אויף די עסנווארג. איר צוועק איז: | ||
* צו אפהיטן עסנווארג זאלן נישט קאליע ווערן. | * צו אפהיטן עסנווארג זאלן נישט קאליע ווערן. | ||
* צו ארויסנעמען די [[בלוט]] פון די [[פלייש]] כדי צו [[כשר]]'ן וויבאלד עס איז פארבאטן אין די [[הלכה]] צו טרינקען בלוט. | * צו ארויסנעמען די [[בלוט]] פון די [[פלייש]] כדי צו [[כשר]]'ן וויבאלד עס איז פארבאטן אין די [[הלכה]] צו טרינקען בלוט. | ||
| שורה 63: | שורה 64: | ||
* א גאנצער געבראטענער קעמל ביי די [[אראבער]] | * א גאנצער געבראטענער קעמל ביי די [[אראבער]] | ||
* די סאפיסטיקירטע עסן פון די [[פראנקרייך|פראנצויזן]] | * די סאפיסטיקירטע עסן פון די [[פראנקרייך|פראנצויזן]] | ||
* די | * די געקעכצן ביי די [[אונגארן|אונגארישע]] | ||
* די שארפע [[מעקסיקא]]נער עסן | * די שארפע [[מעקסיקא]]נער עסן | ||
* [[בארשט]] און [[הערינג]] ביי די [[רוסלאנד|רוסן]] | * [[בארשט]] און [[הערינג]] ביי די [[רוסלאנד|רוסן]] | ||
* [[טשאלנט]], [[קוגל]], און [[געפילטע פיש]] ביי | * [[טשאלנט]], [[קוגל]], און [[געפילטע פיש]] ביי אשכנזישע אידן | ||
== דאס האנדל אין עסן == | == דאס האנדל אין עסן == | ||
| שורה 80: | שורה 81: | ||
[[קאַטעגאָריע:עסנווארג|*]] | [[קאַטעגאָריע:עסנווארג|*]] | ||
[[קאטעגאריע: | [[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:עלעמענטארע ארטיקלען צו פארברייטערן]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
[[he:מזון]] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 15:20, 9 פעברואר 2024
עסנווארג זענען פארשידענע מאטעריאלן וואס ווערן אריינגענומען אין די בעלי חיים דורך דעם וואס זיי עסן זיי, דאס איז כדי זאלן זיי זיך אָנשעפן מיט ענערגיע און אנדערע וויכטיגע באדארפענישן (ווי פראטעינס, זאלץ און פארשידענע וויטאמינס). אויב די עסן זענען גיסנדיג הייסט דאס "געטראנקען". מענטשן און א סך אנדערע בעלי חיים עסן סיי פלייש פון אנדערע בעלי חיים (ארגאניזם) (וואס זענען נישט פון איר מין), און סיי געוואוקסן.
די פלאנצן (ברויכן צו עסן, נאר זיי קענען אויך) באקומען ענערגיע פון די זון.
סארטן עסן
עסן איז דא פון פארשידענע סארטן, און יעדעס סארט העלפט דעם מענטש אין אן אנדערן וועג.
די הויפט ענערגיע געבער
דגן: ווייץ, גערשטן, רייז, .....
פראטין
וויטאמינען
סתם פאר געשמאק
געטראנקען
אלקאהאל
שאפן עסן
פאנגען
פאנגען מיינט, כאפן אין די וועלדער ווילדע חיות. היינט האדעוועט מען די חיות אין פארמאכטע שטאלן און מען דארף נישט מער פאנגען.
פלאנצען
עסן פראצעסירונג
קאכן
קאכן מיינט, מאכן די עסנווארג הייס אין קאכעדיקע וואסער צוליב די פאלגענע סיבות:
- אזעלכע מאכלים וואס מען קען נישט עסן רוי און מען מוז זיי ווייך מאכן כדי זיי צו קענען עסן. ווי פלייש, לינזן, א.ד.ג.
- מען קאכט פארשידענע מאכלים צוזאמען כדי אויסצומישן אפאר טעמים צוזאמען וואס מאכט געשמאקער די עסן.
באקן
באקן מיינט, אריינלייגן די עסנווארג אין א פארמאכטע אנגעהיצטע אויוון כדי צו פארברענען, אדער האַרט מאכן דעם מאכל. אין אלגעמיין באקט מען מעל געמישט מיט פארשידענע עלעמענטן אויף צו מאכן ברויט, קיכל א.ד.ג.
- כדי זאל די עסנווארג נישט שנעל פארברענט ווערן און כדי צו איבערלאזן פייכקייט אין דעם מאכל נאכן באקן, לייגט מען אריין אין דעם מאכל בוימל.
- כדי זאל דער מאכל האבן א געשטעל און זאל נישט צאמפאלן, לייגט מען אריין אין איר אייער.
פרעגלען
פרעגלען מיינט, אריינלייגן די עסנווארג אין א היבש ביסל אויל כדי צו פארברענען, הארט מאכן און קאכן די עסנווארג. מען פרעגלט טשיפס, שניצל א.ד.ג.
זאלצן
זאלצן מיינט, שיטן א היבש ביסל זאלץ אויף די עסנווארג. איר צוועק איז:
- צו אפהיטן עסנווארג זאלן נישט קאליע ווערן.
- צו ארויסנעמען די בלוט פון די פלייש כדי צו כשר'ן וויבאלד עס איז פארבאטן אין די הלכה צו טרינקען בלוט.
בראטן
בראטן מיינט, פארברענען די עסנווארג אויף עכטע פייער. דאס מאכט מען אויך כדי צו ארויס נעמען די בלוט פון די פלייש אויף צו כשר'ן די פלייש אויב מען האט דאס נישט געזאלצן ביז דריי טעג נאך'ן שעחטן.
זויערן
זויערן מיינט, איינווייקן עסנווארג אין עסיק כדי צו אפהיטן די עסן אויף זייער א לאנגע צייט. ווי למשל אוגערקעס.
פערמענטירן
עסן ארום דער וועלט
- פאלאפל אין ארץ ישראל
- א גאנצער געבראטענער קעמל ביי די אראבער
- די סאפיסטיקירטע עסן פון די פראנצויזן
- די געקעכצן ביי די אונגארישע
- די שארפע מעקסיקאנער עסן
- בארשט און הערינג ביי די רוסן
- טשאלנט, קוגל, און געפילטע פיש ביי אשכנזישע אידן
דאס האנדל אין עסן
דער מענטש עסט פארמאל אין אלגעמיין 3 מאל א טאג: פרישטיק, מיטאג און נאכטמאל.
געזעצן און רעגולאציעס
פראבלעמען מיט עסן
איבערוואג
די ארימע לענדער אין אזיע
זע אויך
- עסן.
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!