1,047
רעדאגירונגען
←דאס זאגן: רעדאגירונג, פארברייטערט
(←געבוי און אינהאלט: רעדאגירונג) |
(←דאס זאגן: רעדאגירונג, פארברייטערט) |
||
| שורה 59: | שורה 59: | ||
==דאס זאגן== | ==דאס זאגן== | ||
אין סוף אלף החמישי איז דער פיוט שוין געווען פארשפרייט און געזינגען אינעם ריינלאנד, ווי מ'זעט אין א [[קינה]] וואס [[רבי אלעזר מגרמייזא]] האט פארפאסט אויף זיין ווייב וואס איז ערמארדעט געווארן, אין וועלכע ער דערמאנט אז זי האט זיך געפירט צו זאגן יעדן טאג [[נשמת]] און "וכל מאמינים" | אין סוף אלף החמישי איז דער פיוט שוין געווען פארשפרייט און געזינגען אינעם ריינלאנד, ווי מ'זעט אין א [[קינה]] וואס [[רבי אלעזר מגרמייזא]] האט פארפאסט אויף זיין ווייב וואס איז ערמארדעט געווארן, אין וועלכע ער דערמאנט אז זי האט זיך געפירט צו זאגן יעדן טאג [[נשמת]] און "וכל מאמינים"{{הערה|געדרוקט אין {{היברובוקס||גזירות אשכנז וצרפת|36648|ירושלים תש"ו, עמ' קסה|עמוד דיגיטלי=172}}}}. | ||
די פיוט ווערט געזאגט ביי די [[אשכנזים| | די פיוט ווערט געזאגט ביי די [[אשכנזים|אשכנז'ישע]] קהילות אינמיטן [[ברכת קדושת השם]] ביי [[חזרת הש"ץ]] ביי [[מוסף]] פון ראש השנה און יום כיפור. עס איז איינגעפירט צו עפענען די [[ארון קודש]] און עס זאגן שטייענדיגערהייט. נאך דער שטיקל וואס הייבט זיך אן מיט די ווערטער: "ובכן יתקדש שמך" זאגט מען די תפילה "עוד יזכור לנו אהבת איתן". די תפילה ענדיגט זיך מיט די ווערטער: "באין מליץ ישר מול מגיד פשע, תגיד ליעקב דבר חוק ומשפט, וצדקנו במשפט המלך המשפט", און גלייך דערנאך זאגט מען די פיוט, וואס הייבט זיך אויך אן מיט די מידת המשפט פון גאט. דער [[מהרי"ל]] האט זיך געפירט צו אנהייבן דעם פיוט גלייך נאך די פריערדיגע שורה, און אזוי צו פארוואנדלען די שורה "האוחז ביד מידת משפט" וואס דאס איז די אנהייב פונעם פיוט, אלס א פארזעצונג פונעם פריערדיגן שורה "וצדקנו במשפט המלך המשפט". | ||
גלייך דערנאך זאגט מען די פיוט, וואס הייבט זיך אויך אן מיט די מידת המשפט פון גאט. דער [[מהרי"ל]] האט זיך געפירט צו אנהייבן דעם פיוט גלייך נאך די פריערדיגע שורה, און אזוי צו פארוואנדלען די שורה "האוחז ביד מידת משפט" וואס דאס איז די אנהייב פונעם פיוט, אלס א פארזעצונג פונעם פריערדיגן שורה "וצדקנו במשפט המלך המשפט". | |||
דער אריגינעלן סדר צו זאגן דעם פיוט, ווי פיל אנדערע פיוטים, אין א | דער אריגינעלן סדר צו זאגן דעם פיוט, ווי פיל אנדערע פיוטים, אין א פארעם פון דער קהל ענטפערט אויפ'ן חזן, און אין דעם פיוט הייבט דער חזן אן דעם ערשטן טייל פונעם שורה: "הָ'''א'''וֹחֵז בְּיַד מִדַּת מִשְׁפָּט" און קהל ענטפערט מיט'ן זעלבן אות "וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''אֵ'''ל אֱמוּנָה" און אזוי ווייטער. היינט צוטאגס איז דער סדר פארדרייט געווארן און אנשטאט ווערט די ערשטע שורה פונעם פיוט געזאגט עקסטער, און דערנאך ווערן געזאגט יעדע מאל שורות וואס הייבן זיך אן מיט די ווערטער "וכל מאמינים" און די שורה נאכדעם, וואס געהערט שוין צום קומענדיגן אות. ביים ענדע פונעם פיוט לויט די אופן ווערן געזאגט דריי שורות צוזאמען. צום ביישפיל, אנשטאט צו זאגן: | ||
{{ציטוט|תוכן=הַ'''זּ'''וֹכֵר לְמַזְכִּירָיו טוֹבוֹת זִכְרוֹנוֹת - וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''ז'''וֹכֵר הַבְּרִית{{ש}}הַ'''ח'''וֹתֵךְ חַיִּים לְכָל חַי - וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''חַ'''י וְקַיָּם|מירכאות=כן}} | {{ציטוט|תוכן=הַ'''זּ'''וֹכֵר לְמַזְכִּירָיו טוֹבוֹת זִכְרוֹנוֹת - וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''ז'''וֹכֵר הַבְּרִית{{ש}}הַ'''ח'''וֹתֵךְ חַיִּים לְכָל חַי - וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''חַ'''י וְקַיָּם|מירכאות=כן}} | ||
זאגט מען: | זאגט מען: | ||
{{ציטוט|תוכן=וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''ז'''וֹכֵר הַבְּרִית - הַ'''ח'''וֹתֵךְ חַיִּים לְכָל חַי{{ש}}וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''חַ'''י וְקַיָּם - הַ'''טּ'''וֹב, וּמֵטִיב לָרָעִים וְלַטּוֹבִים|מירכאות=כן}} | {{ציטוט|תוכן=וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''ז'''וֹכֵר הַבְּרִית - הַ'''ח'''וֹתֵךְ חַיִּים לְכָל חַי{{ש}}וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''חַ'''י וְקַיָּם - הַ'''טּ'''וֹב, וּמֵטִיב לָרָעִים וְלַטּוֹבִים|מירכאות=כן}} | ||
זאגן אזוי דעם פיוט איז ווארשיינליך א טעות און ווי עס זעט אויס איז דאס נישט לויט די כוונה פונעם פארפאסער{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://www.nli.org.il/he/discover/music/jewish-music/piyut/articles/in-depth-look/piyut/vechol-maaminim-in-depth-look|שרייבער=תרצה ליבוביץ|קעפל=וכל מאמינים – עיון בפיוט}}}}. א מעגליכע סיבה צום מנהג פון זאגן אזוי דעם פיוט איז ווייל מיט די יארן, אנשטאט אז בלויז דער חזן זאל זאגן דעם ערשטן פראזע האבן די מאסן דאס אויך אנגעהויבן זאגן באלד נאך זייער טייל, און אזוי איז פאבריצירט געווארן דער היינטיגער מנהג{{הערה|{{היברובוקס|יעקב שטרנפלד|בית אהרן וישראל|13058|שנה יט גליון א (קט), זייט קלד-קלה|כותרת=בענין צורת אמירת הפיוטים "וכל מאמינים" "לא-ל עורך דין"|page=134}}; {{היברובוקס|יעקב לויפר|חצי גבורים – פליטת סופרים|56478|עמ' תקסז–תקסט|עמוד דיגיטלי=579|כותרת=מקומות שאין להם הכרע - שיבושים נפוצים בפיוטים|כרך=ח (אלול תשע"ה)}}.}}. אין טייל פון [[יעקע|יעקישע]] קהילות, איז מען מקפיד צו זאגן דעם פיוט אין איר אריגינעלער צורה, אז דער חזן זאגט דער ערשטער טייל און קהל זאגט דער צווייטער טייל{{הערה|מנהגי בית הכנסת לבני אשכנז לשנת תש"ף, בתוך ירושתנו יא, עמ' 4.}}. | זאגן אזוי דעם פיוט איז ווארשיינליך א טעות און ווי עס זעט אויס איז דאס נישט לויט די כוונה פונעם פארפאסער{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://www.nli.org.il/he/discover/music/jewish-music/piyut/articles/in-depth-look/piyut/vechol-maaminim-in-depth-look|שרייבער=תרצה ליבוביץ|קעפל=וכל מאמינים – עיון בפיוט}}}}. א מעגליכע סיבה צום מנהג פון זאגן אזוי דעם פיוט איז ווייל מיט די יארן, אנשטאט אז בלויז דער חזן זאל זאגן דעם ערשטן פראזע האבן די מאסן דאס אויך אנגעהויבן זאגן באלד נאך זייער טייל, און אזוי איז פאבריצירט געווארן דער היינטיגער מנהג{{הערה|{{היברובוקס|יעקב שטרנפלד|בית אהרן וישראל|13058|שנה יט גליון א (קט), זייט קלד-קלה|כותרת=בענין צורת אמירת הפיוטים "וכל מאמינים" "לא-ל עורך דין"|page=134}}; {{היברובוקס|יעקב לויפר|חצי גבורים – פליטת סופרים|56478|עמ' תקסז–תקסט|עמוד דיגיטלי=579|כותרת=מקומות שאין להם הכרע - שיבושים נפוצים בפיוטים|כרך=ח (אלול תשע"ה)}}. דאס קומט ווארשיינליך אין רעזולטאט פון מנהג פון [[אר"י]], וואס האט זיך געפירט צו זאגן ביי אלע פיוטים אויך די שטיקלעך פון חזן{{מקור}}}}.}}. אין טייל פון [[יעקע|יעקישע]] קהילות, איז מען מקפיד צו זאגן דעם פיוט אין איר אריגינעלער צורה, אז דער חזן זאגט דער ערשטער טייל און קהל זאגט דער צווייטער טייל{{הערה|מנהגי בית הכנסת לבני אשכנז לשנת תש"ף, בתוך ירושתנו יא, עמ' 4.}}. | ||