אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "אליעזר עבד אברהם"

'''אֱלִיעֶזֶר''', אויך גערופן '''דַּמֶּשֶׂק אֱלִיעֶזֶר''', איז געווען דער [[שקלאפעריי|קנעכט]] פון [[אברהם אבינו]].

אליעזר ווערט דערמאנט ביים נאמען נאר איינמאל אין די תורה, פאר [[ברית בין הבתרים]]{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|טו|ב}}}}, אבער [[חז"ל]] באצייכענען אז ער איז דער קנעכט וואס ווערט דערמאנט אין {{תנ"ך|בראשית|כד}}, וואס רעדט וועגן דאס זוכן א כלה פאר [[יצחק]], דער זון פון אברהם. פארשידענע [[מדרש]]ים פון חז"ל פארברייטערן איבער זיין לעבן און שאפן.

== אידענטיטעט און פערזענליכקייט ==

פארשידענע דעות זענען פארהאן אין די מדרשים איבער זיין אידענטיטעט. אין [[פרקי דרבי אליעזר]]{{הערה|פרק טז}} שטייט אז אברהם האט אים באקומען אלס געשאנק פון [[נמרוד]] נאכן ווערן געראטעוועט פון [[אור כשדים]], און נאך וואס ער האט געארבעט צו געפינען א כלה פאר יצחק האט אים אברהם באפרייט, {{ציטוטון|ונתן לו הקדוש ברוך הוא שכרו בעולם הזה, בשביל שלא יהא שכר לרשעים בעולם הבא, והקימו למלך, והוא [[עוג מלך הבשן]]}}. די דעה ווערט אויך דערמאנט אין [[ילקוט שמעוני]]{{הערה|פרשת חוקת, רמז תשסה. זעט אויך [[תנא דבי אליהו]] זוטא, פרק כד, אז עוג מלך הבשן האט באדינט אברהם.}}.

די [[בעלי התוספות]]{{הערה|דעת זקנים, פרשת חיי שרה}} האבן זיך געמוטשעט מיט די ווערטער, וויבאלד אין חז"ל ווערט געברענגט אז אליעזר איז אריין לעבעדיגערהייט אין גן עדן{{הערה|שם=גן-עדן}}, דאקעגן עוג מלך הבשן איז אומגעברענגט געווארן דורך משה. זיי האבן פארענטפערט אז עוג איז א טיטל פאר די קעניגן פון [[בשן]] (אזוי ווי [[פרעה]] אין [[מצרים]]), און אליעזר עבד אברהם איז נישט דער עוג וואס משה האט אומגעברענגט{{ביאור|די בעלי התוספות ברענגען נישט די ווערטער "שלא יהא שכר לרשעים בעולם הבא", וואס לויט די גירסא מוז מען זאגן אז אליעזר זעלבסט איז געווען א רשע און איז נישט אריין אין גן עדן{{הערה|ילקוט הפלאות, אליעזר עבד אברהם א}}. אדער גייט עס אויף די אפשטאמיגע פון אליעזר, אז זיי האבן זוכה געווען צו די מלוכה איבער בשן כדי דערמיט אפצוצאלן דעם זכות פון אליעזר{{הערה|פירוש עין טוב, אויף פרקי דרבי אליעזר פרק ט"ז}}}}. אנדערע ווייזן אבער אויף אז דאס איז א מחלוקת צווישן מדרשים, און לויט איין דעה איז אליעזר זעלבסט געווען דער עוג וועמען משה האט אומגעברענגט און ער איז נישט אריין אין גן עדן{{הערה|פירוש הרד"ל, אויף פרקי דרבי אליעזר פרק ט"ז}}. לויט דער [[אר"י]], זענען אליעזר און עוג געקומען פון די זעלבע שורש נשמה, אליעזר פון די גוטע זייט און עוג פון די שלעכטע{{הערה|[[s:עץ חיים/שער מט/פרק ט|עץ חיים, שער מ"ט פרק ט']]}}.

אין [[תרגום יונתן]]{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|יד|יד}}}} שרייבט ער: '''אליעזר בר נמרוד''', דאס מיינט "אליעזר זון פון נמרוד". אויך דער [[ילקוט שמעוני]]{{הערה|פרשת חיי שרה רמז קט}} שרייבט: "הוא אליעזר בן נמרוד".

אין [[מדרש רבה]] שטייט געשריבן אז ער איז [[כנען (תנ"ך פערזענליקייט)|כנען]], וואס [[נח]] האט אים געשאלטן צו זיין א קנעכט{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|ס|ז}}, {{מדרש רבה|ויקרא|יז|ה}}.}}. דער מדרש לייגט צו אז דורכן זיין דער קנעכט פון אברהם, איז ער ארויס פון די קללה פון נח. לויט די מדרש, דורכאויס זיין שליחות צו געפינען א כלה פאר יצחק, האט ער געגלוסט אז יצחק זאל הייראטן זיין טאכטער און ער האט מרמז געווען פאר אברהם דערויף, אבער אברהם האט דאס אפגעווארפן וועגן די קללה פון נח{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|נט|ט}}.}}.

אין [[תלמוד בבלי]]<ref>[[מסכת סנהדרין]] דף ק"ט, עמוד ב'.</ref> ווערט דערציילט אז אליעזר האט באזוכט אין [[סדום]] און האט באוויזן מיט גרויס כיטערישקייט זיך צו ראטעווען פון זייערע פארדארבענע געזעצן, און דאס אפילו אויסנוצן פאר זיינעט וועגן.

לויטן מדרש וואס ווייזט אז חסידי אומות העולם האבן א חלק אין גן עדן איז אליעזר געווען פון די איינציגסטע וואס זענען אריין לעבעדיגערהייט אין [[גן עדן]]{{הערה|"תשעה נכנסו בחייהם בגן עדן, ואלו הן: חנוך בן ירד, ואליהו ומשיח, ואליעזר עבד אברהם, וחירם מלך צור, ועבד מלך הכושי, ויעבץ בנו של רבי יהודה הנשיא, ובתיה בת פרעה, וסרח בת אשר, ויש אומרים אף רבי יהושע בן לוי" [http://www.daat.ac.il/daat/toshba/zuta/1-2.htm מסכת דרך ארץ זוטא], אין וועבזייטל "דעת"|שם=גן-עדן}} אזוי אויך איז געזאגט געווארן אויף אים אין מדרש אז זיין געוועלטיגן אויף זיין יצר איז געווען אזוי גרויס ווי ביי אברהם{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|נט|ח}}.}}.

{{ציטוטון|אליעזר עבד אברהם זקן ויושב בישיבה היה שנאמר (בראשית כד, ב) ויאמר אברהם אל עבדו זקן ביתו המושל בכל אשר לו אר"א שמושל בתורת רבו (בראשית טו, ב) הוא דמשק אליעזר א"ר אלעזר שדולה ומשקה מתורתו של רבו לאחרים}}{{ביאור|אליעזר עבד אברהם איז געווען א זקן ויושב בישיבה ווי עס שטייט  "ויאמר אברהם אל עבדו '''זקן ביתו''' המושל בכל אשר לו" - אז ער איז שולט אין די תורה פון זיין האר. אזוי אויך שטייט "הוא דמשק אליעזר" - אז ער שעפט און לערנט פאר אנדערע פון זיין רבינס תורה.}}{{הערה|{{בבלי|יומא|כח|ב}}}}.

לויטן [[אר"י]]{{הערה|שער הפסוקים פרשת חיי שרה}} איז [[גלגול נשמות|מגולגל]] געווארן די [[נשמה]] פון אליעזר אין [[כלב בן יפונה]].

אלס הויפט קנעכט פון אברהם, ווי דער פסוק איז מעיד {{ציטוטון|ויאמר אברהם אל עבדו זקן ביתו המושל בכל אשר לו{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כד|ב}}.}}}} איז אליעזר געשיקט געווארן דורך אברהם צו פארשידענע שליחות'ן.

ביי די [[מלחמת המלכים]] האט "הפליט" געקומען פארציילן פאר אברהם אז [[לוט]] איז געפאנגען. [[רש"י]]{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|יד|יג||מפרש=רש"י}}}} ערקלערט אז דאס איז [[עוג מלך הבשן]], וואס לויט טייל מדרשים איז דאס אליעזר. ווען אברהם איז ארויס צו ראטעווען [[לוט]] ביי די [[מלחמת המלכים]], שטייט געשריבן {{ציטוטון|"וַיָּרֶק אֶת חֲנִיכָיו יְלִידֵי בֵיתוֹ שְׁמֹנָה עָשָׂר וּשְׁלֹשׁ מֵאוֹת"}}{{ביאור|און ער האט אנגטון מיט געווער זיינע תלמידים פון זיין היים, 318 מענטשן.}}{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|יד|יד}}.}}. דער [[מדרש]] ברענגט די דעה פון [[בר קפרא]] איז דאס מיינט אליעזר אליינס, וואס זיין נאמען איז ב[[גימטריה]]: 318{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|מג|ב}}. אבער אין {{בבלי|סוכה|לא|א}} ווייזט אויס אז אברהם האט יא געהאט 318 קנעכט. זעט אויך אין [[רבי בחיי בן אשר|רבנו בחיי]]{{הערה|בראשית יד, יד}} וואס טייטשט אז אברהם האט טאקע פארמאגט 318 קנעכט, נאר אלס די דין פון "איש הירא ורך הלבב" ({{תנ"ך|דברים|כ|ח}}) איז ער למעשה ארויס קעמפן נאר מיט אליעזר.}}.

אליעזר איז אויך געווען פון די וואס האבן זיך באטייליגט ביים [[עקידת יצחק]]. ווען אברהם אבינו איז געגאנגען מיט [[יצחק]] זיין זון צו די [[עקידת יצחק|עקידה]], שטייט געשריבן {{ציטוטון|"וַיִּקַּח אֶת שְׁנֵי נְעָרָיו אִתּוֹ"}}{{ביאור|און ער האט גענומען זיינע צוויי יונגען מיט אים.}}{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כב|ג}}.}}, און [[חז"ל]] האבן ערקלערט אז{{הערה|[[מדרש זוטא]] קהלת, פרשה ט.}} דאס מיינט מען אליעזר דער קנעכט פון אברהם, און [[ישמעאל]] זון פון אברהם.

[[טעקע:Eliezer and Rebekah.png|שמאל|ממוזער|250px|אליעזר און רבקה, מאלעריי פון גוסטב דורה]]

אליעזר, וואס ווערט נישט דערמאנט מיט זיין נאמען, נאר ווערט באטיטלט דורכאויס די גאנצע מעשה "עבד אברהם"-קנעכט פון אברהם, איז געשיקט געווארן דורך אברהם צו זיין פאמיליע אין [[חרן]] כדי צו געפונען א ווייב פאר יצחק, וויבאלד ער האט נישט געוואלט אז זיין זון זאל הייראטן א [[ארץ כנען|כנענישע]] מויד.

אליעזר האט מיטגענומען אסאך מתנות, [[צירונג]]ען און [[זילבער]]נע און [[גאלד]]נע כלים. ער איז ארויס קיין [[ארם נהריים]] און איז אנגעקומען צו [[חרן]], דארט האט ער געזוכט א פלאץ איבער צו נעכטיגן, עסן און טרינקען. אליעזר האט באשלאסן צו ווארטן נעבן ברונעם אינדערויסן פון שטאט, ווייל ער האט געוואלט זען ווער וועט זיין די וואס וועט אנטרונקען אים און זיינע קעמלען, און זי וועט זיין א געלונגענע שידוך פאר יצחק. נאך וואס ער האט געווארט א וויילע נעבן ברונעם איז צוגעקומען [[רבקה אמנו|רבקה]], די טאכטער פון [[בתואל]], וואס האט צוגעשטימט אים צו העלפן מיטן שעפן וואסער און אנטרונקען די קעמלען, און אליעזר האט באשלאסן אז זי איז פאסיג צו זיין די ווייב פון יצחק. צו ארויס ווייזן זיין דאנק האט איר אליעזר געגעבן א {{ציטוטון|נֶזֶם זָהָב, בֶּקַע מִשְׁקָלוֹ, וּשְׁנֵי צְמִידִים עַל יָדֶיהָ, עֲשָׂרָה זָהָב מִשְׁקָלָם}}{{ביאור| א גאלדענעם נאזבאנד וואס וועגט א בקע, און צוויי מעניעס אויף אירע הענט, וואס וועגט צען שטיק גאלד.}}{{הערה| בראשית כד, כב}} רבקה האט אים באקענט געמאכט ווער זי און איר פאמיליע זענען און האט אים איינגעלאדנט צו נעכטיגן ביי זייער הויז.

רבקה האט זיך געאיילט זיך צוריק צוקערן צו איר הויז און אינפארמירן איר פאמיליע וועגן דעם גאסט. ווען איר ברודער [[לבן]] האט געזען די גאלד וואס זי האט געברענגט איז ער ארויס געפינען אליעזר און אים באגלייטן צו זייער הויז. אליעזר האט פארציילט פאר די הויזגעזונד פון רבקה וועגן די ציל פון זיין קומען און וועגן זיין האר און האט געבעטן צו נעמען רבקה פאר יצחק. די הויזגעזונד פון רבקה האבן איינגעשטימט איר צו געבן אלס ווייב פאר יצחק מיטן באדינג אז די מיידל זאל איינשטימען: {{ציטוטון|וַיֹּאמְרוּ, נִקְרָא לַנַּעֲרָ, וְנִשְׁאֲלָה אֶת פִּיהָ. וַיִּקְרְאוּ לְרִבְקָה וַיֹאמְרוּ אֵלֶיהָ, הֲתֵלְכִי עִם-הָאִישׁ הַזֶּה? וַתֹּאמֶר, אֵלֵךְ}}{{ביאור|און זיי האבן געזאגט, לאמיר רופן די מיידל, און איר פרעגן וואס זי זאגט. און זיי האבן גערופן רבקה און געזאגט צו איר, צו וועסטו גיין מיט דעם מענטש? און זי האט געזאגט, איך וועל גיין.}}. אז רבקה האט איינגעשטימט צו הייראטן יצחק, איז זי ארויס אין וועג מיט אליעזר און איר [[זייגן|זייגערינע]]. פאר איר גיין, האבן איר די הויזגעזונד געבענטשט: {{ציטוטון|אֲחֹתֵנוּ, אַתְּ הֲיִי לְאַלְפֵי רְבָבָה, וְיִירַשׁ זַרְעֵךְ אֵת שַׁעַר שֹׂנְאָיו}}{{ביאור|אונזער שוועסטער, דו זאלסט זיין אויף צענדליגע טויזנטער, און דיינע קינדער זאלן אייננעמען די טויער פון זיינע פיינט.}}.

ווען זיי זענען אנגעקומען צו די וואוינארט פון אברהם און זיין פאמיליע, האט יצחק באמערקט די שיירה זיך דערנענטערן. רבקה האט געקוקט אויף אים און איז אראפגעפאלן פונעם קעמל. אליעזר האט איר באוויזן אז דאס אז דער זון פון זיין האר, און פאר אים האט ער דערציילט אלעס וואס איז מיט זיי געווען, און יצחק האט געהייראט רבקה.

{{ציטוטון|אמר רבי שמואל בר נחמני אמר רבי יונתן שלשה שאלו שלא כהוגן לשנים השיבוהו כהוגן לאחד השיבוהו שלא כהוגן ואלו הן אליעזר עבד אברהם ו[[שאול בן קיש]] ו[[יפתח הגלעדי]] אליעזר עבד אברהם דכתיב והיה הנערה אשר אמר אליה הטי נא כדך וגו' יכול אפילו חיגרת אפילו סומא השיבו כהוגן ונזדמנה לו רבקה.}}{{ביאור|דריי האבן געבעטן נישט צו דער זאך, צוויי האט מען גענטפערט צו דער זאך, און איינעם נישט: אליעזר עבד אברהם און [[שאול בן קיש]] און [[יפתח הגלעדי]]. אליעזר עבד אברהם ווי עס שטייט "והיה הנערה אשר אמר אליה הטי נא כדך וגו'" וואלט מען געקענט מיינען אז ער בעט אפילו אויב די מיידל איז הינקעדיג אדער בלינד, אבער מען האט אים געענטפערט צו דער זאך און געשיקט רבקה.}}{{הערה|{{בבלי|תענית|ד|א}}}}.

==דרויסנדע לינקס==

* לוי מנדלזון, [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/2366411 אליעזר עבד אברהם: גם תלמיד חכם - גם מנהל משק], וועבזייטל בית [[חב"ד]]

*הרב אהרן לוי, [https://www.hidabroot.org/article/240927 מה אפשר ללמוד מאליעזר עבד אברהם], וועבזייטל [[הידברות (ארגאניזאציע)|הידברות]]

==טייטש ==

[[:קאטעגאריע:אישים בספר בראשית]]

[[:קאטעגאריע:אברהם]]

[[:קאטעגאריע:צדיקים שנכנסו בחייהם לגן עדן]]

[[:קאטעגאריע:עבדים]]

[[:קאטעגאריע:אישים בפרשת חיי שרה]]

{{וח}}