אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:יעקב ישראל דעהאן"

ד"ר '''יעקב ישראל דעהאן''' ({{שפראך-nl|Jacob Israël de Haan}}; ה'תרמ"א - [[כ"ט סיון]] ה'תרפ"ד, 1881 -1924) איז געווען א [[האלענדישע אידנטום|האלענדישער ייד]], א יוריסט, זשורנאליסט, און א שרייבער און דיכטער אויף [[האלענדיש]]. ער איז געווארן א חרדישער איד אין ארץ ישראל וואו ער האט געפועלט קעגן די [[ציוניזם|ציוניסטן]]. ער איז געווען א געלערנטער אנגעזענער מענטש אין די קרייזן פון דעם [[יישוב הישן]] אין די צייטן גלייך נאך דער [[באלפור דעקלאראציע]].

ער איז געשאסן געווארן דורך א אומבאקאנטן אידישן מערדער [[כ"ט סיון]] [[ה'תרפ"ד]] (1טן יולי  1924) אין די גאסן פון [[ירושלים]]. כאטש אז ווער פונקטלעך זענען געווען דער מערדער איז נישט באקאנט איז אבער זייער באקאנט די מאטיוון, ער האט געקעמפט מיט מוראדיגע כוחות קעגן די [[מזרחי]] און די לינקע [[ציונות|ציוניסטן]] פאר די [[פרומע|חרדים]] און דעם יישוב הישן אין ירושלים, זייענדיג א שפראך קענער האט ער אויך גענומען א שטעלונג אין די ציוניסטישן־[[אראבער|אראבישן]] קאנפליקט, טרעפנדיג זיך מיט דער קעניגליכער פאמיליע פון [[ירדן]] (דאן טראנסירדן) וועגן די פראבלעמאן וואס א דאן נאך נישט שטייענדיגע [[ייד|אידישע]] [[מדינה]] קען שאפן צווישען די אראבער און אידן.

ער האט דאן באזוכט ביי [[יצחק ירוחם דיסקין|ר' יצחק ירוחם דיסקין]] און הרב [[יוסף חיים זאנענפעלד]], די צוויי האבן אין אים געזען א טייערן איד וואס וועט נאכגייען זיין גראדקייט און נישט פארטייאישקייט און האבן אים דערציילט איבער דער מצב פון די ישוב הישן זינט די ציוניסטן האבן אנגעפאנגן אונטערשטעלן פיסלעך און אפגעהאלטן די געלטער.

=== אויף דער זייט פון דעם יישוב הישן ===

אין יענער צייט האט אויסגעבראכן די שרעקליכע מחלוקת צווישן די קהילות פון די ישוב הישן אונטער די דעמאלטסדיגע [[עדה החרדית]] געפירט דורך ר' יוסף חיים זאננפעלד און די ציוניסטן אונטער די [[רבנות הראשית]] געפירט דורך [[אברהם יצחק הכהן קוק|הרב קוק]]. צווישן די עיקר מחלוקת דאן איז געווען וועגן די [[יציאה אקציע]] פון די עדה החרדית. די וועד לאומי האט דאן זיך געווענדעט צו די ענגלישע רעגירונג אז זיי זענען די וואס רעפריזענטירן גאנץ כלל ישראל, אויף דעם האט מען געקענט זיך אויסשליסן פון די וועד לאומי יעדעס יאר אין חדש אייר. די אגודה מיט די עדה החרדית האבן דאן אונטערגענומען וואס זיי האבן גערופען '''יציאה אקציע''' אויף זיכער מאכן אז מען שליסט זיך אויס פון די וועד לאומי וויבאלד זיי ברעכן אונטער אלס וואס האט מיט אידישקייט.

אין ה'תרפ"ב איז לארד נארטקליף געקומען קיין ארץ ישראל. זייענדיג דער רעדאקטאר פון די דעילי עקספרעס האט ער געהאט א שטרענגע שטאב וואס האט פרובירט אויסצומיידן כמעט יעדעם וואס האט פרובירט אים צו באזוכן, און דאך ווען ער איז געקומען האט באלד נאך די ציוניסטישע דעלעגאציע זיך געטראפן מיט אים די פארשטייער פון אגודת ישראל מיט '''דעהאן''' אין שפיץ. דר. דעהאן האט אראפגעלייגט די מצב און אים איבערגעגעבן א מעמארנדום וואס דרוקט אויס די קעגנערשאפט פון די ישוב צו ציוניזם און די באלפור דעקלאראציע.

דאס האט גאר שטארק אויפגערעגט די יונגנט און פארטייען. אין די רדיפות קעגן די פרומע האט זיך גאר פארשטארקט אויף אזוי ווייט אז מען איז זיי איבערגאפאלן אינמיטן גאס. זיי האבן זיך אפילו אריינגעבראכן אין שטוב פון הרב [[יוסף חיים זאנענפעלד]].

== וועבלינקען ==

[[קאַטעגאָריע:יישוב הישן]]

[[קאַטעגאָריע:יידישע דיכטער]]