מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע"
ק (החלפת טקסט – "אסטראנויט" ב־"אסטראנאט") |
ק (החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע") |
||
| (9 מיטלסטע ווערסיעס פון 3 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = partially reusable launch system and space plane|דייטש=ehemalige wiederverwendbare Raumfähre aus amerikanischer Entwicklung|}} | |||
[[טעקע:STS120LaunchHiRes.jpg|קליין|[[קאסמאס שאטל דיסקאווערי|קאָסמאָס שאַטל דיסקאַווערי]] ווערט געשיקט צו דער [[STS-120]] מיסיע, אקטאבער 2007]] | [[טעקע:STS120LaunchHiRes.jpg|קליין|[[קאסמאס שאטל דיסקאווערי|קאָסמאָס שאַטל דיסקאַווערי]] ווערט געשיקט צו דער [[STS-120]] מיסיע, אקטאבער 2007]] | ||
א '''קאָסמאָס שאַטל''' (אפיציעל גערופן די '''[[קאסמאס]] טראנספארטאציע סיסטעם'''; [[ענגליש]]: ''Space Transportation System'', אין קורצן: ''STS'') איז א סארט [[קאסמאסשיף]] און פילמאליקע [[לופטמאשין]] וואס קען זיך אויפהייבן פון [[ערד-פלאנעט|ערד]], בלייבן אינעם קאסמאס און לאנדן צוריק אויף דער ערד. צווישן [[1981]] און [[2011]] איז דאס געווען [[NASA]]'ס קאסמאס צעשיקונג פאָרמיטל צו טראנספארטירן [[אסטראנאט]]ן, געצייג און סופלייס אינעם קאסמאס. | א '''קאָסמאָס שאַטל''' (אפיציעל גערופן די '''[[קאסמאס]] טראנספארטאציע סיסטעם'''; [[ענגליש]]: ''Space Transportation System'', אין קורצן: ''STS'') איז א סארט [[קאסמאסשיף]] און פילמאליקע [[לופטמאשין]] וואס קען זיך אויפהייבן פון [[ערד-פלאנעט|ערד]], בלייבן אינעם קאסמאס און לאנדן צוריק אויף דער ערד. צווישן [[1981]] און [[2011]] איז דאס געווען [[NASA]]'ס קאסמאס צעשיקונג פאָרמיטל צו טראנספארטירן [[אסטראנאט]]ן, געצייג און סופלייס אינעם קאסמאס. | ||
| שורה 13: | שורה 14: | ||
דער סוקסעס האט אנגעהאלטן פאר 4 יאר נאכאנאנד און איז איבערגעהאקט געווארן אין 1981 מיט א שרעקליכע דורכפאל ווען דער טשאלענדזשער שאטל האט אויפגעריסן אין העלישע פלאמען עפעס מער פון א מינוט נאכ'ן צעשיקונג צו די אויגן פון מיליאנען מענטשן וועלכע האבן דאס מיטגעהאלטן אויף די טעלעוויזיע. די טראגעדיע איז פארגעסן געווארן מיט א באנייטע סוקסעס 2 יאר דערויף וועלכע האט אנגעהאלטן ביז אין 2003 ווען דער שאטל קאלאמביע האט אויפגעריסן העכער טעקסאס נאכ'ן פארענדיגן א מיסיע אינעם קאסמאס. NASA האט אפגערופן דעם פראגראם און געארבעט צוויי יאר צו פאררעכטן דעם פראבלעם וואס האט געברענגט דעם קראך. | דער סוקסעס האט אנגעהאלטן פאר 4 יאר נאכאנאנד און איז איבערגעהאקט געווארן אין 1981 מיט א שרעקליכע דורכפאל ווען דער טשאלענדזשער שאטל האט אויפגעריסן אין העלישע פלאמען עפעס מער פון א מינוט נאכ'ן צעשיקונג צו די אויגן פון מיליאנען מענטשן וועלכע האבן דאס מיטגעהאלטן אויף די טעלעוויזיע. די טראגעדיע איז פארגעסן געווארן מיט א באנייטע סוקסעס 2 יאר דערויף וועלכע האט אנגעהאלטן ביז אין 2003 ווען דער שאטל קאלאמביע האט אויפגעריסן העכער טעקסאס נאכ'ן פארענדיגן א מיסיע אינעם קאסמאס. NASA האט אפגערופן דעם פראגראם און געארבעט צוויי יאר צו פאררעכטן דעם פראבלעם וואס האט געברענגט דעם קראך. | ||
די ארבעט איז פארטיג געווארן און 2006 און NASA האט זיך אנגעהויבן גרייטן צו א באנייטע מיסיע עטליכע מאנאטן דערויף מיט אן איבערגעמאכטן שאטל דיסקאווערי. ווען דער באשטימטער טאג איז אנגעקומען איז די פאמפע געווען גרויס און 60 קאנגרעס לייט אינאיינעם מיט אסאך פראמינענטע מידיא לייט און פאליטישע פירער זענען זיך צוזאמענגעקומען אין [[קענעדי קאסמאס צענטער]] אין פלארידע צו קענען מיטהאלטן דעם לאנטש. צו אלעמענ'ס אנטוישונג איז אבער די מיסיע אפגערופן געווארן צוליב א קליינע פראבלעם און NASA האט באלד באשטימט א נייעם דאטום, יולי 26, ווען דיסקאווערי איז סוקסעספול ארויסגעפלויגן פון די וועלט'ס | די ארבעט איז פארטיג געווארן און 2006 און NASA האט זיך אנגעהויבן גרייטן צו א באנייטע מיסיע עטליכע מאנאטן דערויף מיט אן איבערגעמאכטן שאטל דיסקאווערי. ווען דער באשטימטער טאג איז אנגעקומען איז די פאמפע געווען גרויס און 60 קאנגרעס לייט אינאיינעם מיט אסאך פראמינענטע מידיא לייט און פאליטישע פירער זענען זיך צוזאמענגעקומען אין [[קענעדי קאסמאס צענטער]] אין פלארידע צו קענען מיטהאלטן דעם לאנטש. צו אלעמענ'ס אנטוישונג איז אבער די מיסיע אפגערופן געווארן צוליב א קליינע פראבלעם און NASA האט באלד באשטימט א נייעם דאטום, יולי 26, ווען דיסקאווערי איז סוקסעספול ארויסגעפלויגן פון די וועלט'ס אטמאספער און איז געווארן די נייע אנהויב צו דעם שאטל פראגראם וועלכע איז שוין היינט אין אירע לעצטע פאזעס. | ||
== די יסודות == | == די יסודות == | ||
די קאסמאס שאטל איז אין פארעם ווי א פליגער וועלכע פארמאגט צוויי פליגלען און די זעלבע סארט קערפער אויסשטעל. אינעווייניג באשטייט זי פון דריי טיילן: א קאבינע וואו די אסטראנאטן געפינען זיך, די מאנעווערע אפטיילונג, און א קארגא קאבינע וועלכע ווערט גענוצט צו טראנספערירן סופלייס אינעם קאסמאס. דער שאטל קען גרינג פליען אינעם קאסמאס מיט אירע דריי מאטארן וויבאלד עס ווערט ווי א סאטעליט וועלכע דרייט זיך אויטאמאטיש ארום דער וועלט אינאיינעם מיט אלע פלאנעטן. | די קאסמאס שאטל איז אין פארעם ווי א פליגער וועלכע פארמאגט צוויי פליגלען און די זעלבע סארט קערפער אויסשטעל. אינעווייניג באשטייט זי פון דריי טיילן: א קאבינע וואו די אסטראנאטן געפינען זיך, די מאנעווערע אפטיילונג, און א קארגא קאבינע וועלכע ווערט גענוצט צו טראנספערירן סופלייס אינעם קאסמאס. דער שאטל קען גרינג פליען אינעם קאסמאס מיט אירע דריי מאטארן וויבאלד עס ווערט ווי א סאטעליט וועלכע דרייט זיך אויטאמאטיש ארום דער וועלט אינאיינעם מיט אלע פלאנעטן. | ||
דער שווערסטער טייל פון דער מיסיע איז דאס ארויפפארן וועלכע ווערט אנגערופן דער לאנטש. די וועלט'ס | דער שווערסטער טייל פון דער מיסיע איז דאס ארויפפארן וועלכע ווערט אנגערופן דער לאנטש. די וועלט'ס אטמאספער פארמאגט א [[גראוויטי|גראוויטאציע]] קראפט, וועלכע שלעפט אלץ אראפ צו דער ערד און וויבאלד דער שאטל מוז דעגרייכן גאר א שנעלע גיכקייט צו קענען דורכברעכן איר ארויסגאנג פון די וועלט פארלאנגט זיך גאר א מאסיווע ענערגיע שטופ וועלכע זאל צוהעלפן דעגרייכן דעם ציל. דערפאר האט מען צוגעשטעלט אן אויסערן ברענשטאף טאנק וועלכע איז גרעסער ווי דער שאטל זעלבסט און צוויי ראקעט בוסטערס וועלכע געבן דעם שטופ ארויף פאר די ערשטע צוויי מינוט. | ||
דער שאטל דארף דורכגיין עטליכע הויפט טריט אין יעדע מיסיע און יעדע פון זיי איז קאמפליצירט און דארף קלאפן אויף הונדערט פראצענט. | דער שאטל דארף דורכגיין עטליכע הויפט טריט אין יעדע מיסיע און יעדע פון זיי איז קאמפליצירט און דארף קלאפן אויף הונדערט פראצענט. | ||
| שורה 33: | שורה 34: | ||
אין דער [[קאסמאס שאטל טשאלענדזשער קאטאסטראפע|טשאלענדזשער קאטאסטראפע]] האבן די בוסטערס אנגעמאכט דעם חורבן ווען איינע פון זיי איז נישט געווען גענוג שטייף פארמאכט און עס האט ארויסגערינען הייסע גאז אריין אין א צווייטע אפטיילונג פון דעם ראקעט וועלכע פארמאגט היידראדזשין ברענשטאף און איינמאל די צוויי זענען זיך צוזאמענגעקומען האט עס אויפגעריסן און מיטגעברענגט דעם שאטל וועלכע איז געווען אנגעבינדן מיט איר. NASA האט שפעטער געזאגט אז דער סיבה איז געווען די קאלטע וועטער וועלכע איז דעמאלט געווען אונטער זערא און עס האט געשרינקט די ראבערנע רינגן וועלכע האלטן שטייף די אפטיילונגן. נאך דעם קאטאסטראפע האט NASA איבערגעמאכט בעסערע ראבער רינגען און האט אויך דעזיינט א סיסטעם אין וועלכע דער שאטל קען זיך אין ווייניגער פון א סעקונדע אפטיילן פון די בוסטערס און דעם טאנק און צוריק אראפקומען צו די ערד, אין פאל פון א פראבלעם. | אין דער [[קאסמאס שאטל טשאלענדזשער קאטאסטראפע|טשאלענדזשער קאטאסטראפע]] האבן די בוסטערס אנגעמאכט דעם חורבן ווען איינע פון זיי איז נישט געווען גענוג שטייף פארמאכט און עס האט ארויסגערינען הייסע גאז אריין אין א צווייטע אפטיילונג פון דעם ראקעט וועלכע פארמאגט היידראדזשין ברענשטאף און איינמאל די צוויי זענען זיך צוזאמענגעקומען האט עס אויפגעריסן און מיטגעברענגט דעם שאטל וועלכע איז געווען אנגעבינדן מיט איר. NASA האט שפעטער געזאגט אז דער סיבה איז געווען די קאלטע וועטער וועלכע איז דעמאלט געווען אונטער זערא און עס האט געשרינקט די ראבערנע רינגן וועלכע האלטן שטייף די אפטיילונגן. נאך דעם קאטאסטראפע האט NASA איבערגעמאכט בעסערע ראבער רינגען און האט אויך דעזיינט א סיסטעם אין וועלכע דער שאטל קען זיך אין ווייניגער פון א סעקונדע אפטיילן פון די בוסטערס און דעם טאנק און צוריק אראפקומען צו די ערד, אין פאל פון א פראבלעם. | ||
דאס | דאס איבריגע 29 פראצענט קראפט פאר'ן צעשיקונג קומט פון דעם שאטל'ס 3 אייגענע הויפט מאטארן וועלכע נעמען אויף ברענשטאף פון דעם ברענשטאף טאנק און הייצן דאס אויף און שיקן עס אריין אין די מאטארן און די אפפאל ווערט ארויסגעטריבן פון אונטער דעם שאטל. די מאטארן שעפן אויס די מאס פון א סווימינג פול פון ברענשטאף יעדע 10 סעקונדעס און דער קראפט פון די מאטארן שיסט ארויס אפפאל מיט א קראפט פון 6,000 מייל פער שטונדע. | ||
דער ברענשטאף טאנק איז 158 פיס לאנג און 27 פיס ברייט אין דיאמעטער. דער טאנק פארמאגט אין זיך 526,000 גאלאנען ברענשטאף און וועגט 1.6 מיליאן פונט. ווען עס איז אויסגעליידיגט און פאלט צוריק אראפ אין וואסער וועגט עס 78,000 פונט. | דער ברענשטאף טאנק איז 158 פיס לאנג און 27 פיס ברייט אין דיאמעטער. דער טאנק פארמאגט אין זיך 526,000 גאלאנען ברענשטאף און וועגט 1.6 מיליאן פונט. ווען עס איז אויסגעליידיגט און פאלט צוריק אראפ אין וואסער וועגט עס 78,000 פונט. | ||
| שורה 74: | שורה 75: | ||
'''טי. פלוס 8.5 מינוט''' – דער שאטל איז שוין גענוג הויך אינעם קאסמאס און די מאטארן לעשן זיך אויס גענצליך. | '''טי. פלוס 8.5 מינוט''' – דער שאטל איז שוין גענוג הויך אינעם קאסמאס און די מאטארן לעשן זיך אויס גענצליך. | ||
'''טי. פלוס 9 מינוט''' – דער ברענשטאף טאנק טיילט זיך אפ פון דעם שאטל און ברענט אויס פון די געוואלדיגע היץ ווען עס פאלט צוריק אריין אין די וועלט'ס | '''טי. פלוס 9 מינוט''' – דער ברענשטאף טאנק טיילט זיך אפ פון דעם שאטל און ברענט אויס פון די געוואלדיגע היץ ווען עס פאלט צוריק אריין אין די וועלט'ס אטמאספער. | ||
'''טי. פלוס 10.5 מינוט''' – די מאנעווירונג סיסטעם ווערט אקטיוויזירט צום ערטשן מאל צו באשטימען דעם ארביט פאר דעם שאטל (ארביט מיינט די הויכקייט אין וועלכע דער שאטל רינגעלט אינעם קאסמאס). | '''טי. פלוס 10.5 מינוט''' – די מאנעווירונג סיסטעם ווערט אקטיוויזירט צום ערטשן מאל צו באשטימען דעם ארביט פאר דעם שאטל (ארביט מיינט די הויכקייט אין וועלכע דער שאטל רינגעלט אינעם קאסמאס). | ||
| שורה 82: | שורה 83: | ||
איינמאל דער שאטל קומט אן אינעם קאסמאס עפנט דער קאמאנדיר די קארגא טירן וועלכע געפינען זיך אויפן דאך פונעם שאטל אפצוקילן דעם שאטל פון אינעווייניג וועלכע זאמעלט אן א געוואלד מיט היץ אויפ'ן וועג ארויף צום קאסמאס. די קארגא טירן זענען אין די לענג פון רוב טייל פון דעם שאטל און איינמאל עס איז אפען קוקט עס אויס ווי א שאטל אן א דאך. א נארמאלע שאטל מיסיע געדויערט צווישן 7 און 14 טעג און די אסטראנאטן וואוינען דארט די גאנצע צייט. | איינמאל דער שאטל קומט אן אינעם קאסמאס עפנט דער קאמאנדיר די קארגא טירן וועלכע געפינען זיך אויפן דאך פונעם שאטל אפצוקילן דעם שאטל פון אינעווייניג וועלכע זאמעלט אן א געוואלד מיט היץ אויפ'ן וועג ארויף צום קאסמאס. די קארגא טירן זענען אין די לענג פון רוב טייל פון דעם שאטל און איינמאל עס איז אפען קוקט עס אויס ווי א שאטל אן א דאך. א נארמאלע שאטל מיסיע געדויערט צווישן 7 און 14 טעג און די אסטראנאטן וואוינען דארט די גאנצע צייט. | ||
דער שאטל באשטייט פון אסאך טיילן. די ערשטע טייל נעבן די נאז איז דאס פלאץ וואו די אסטראנאטן געפינען זיך די גאנצע צייט. אין דעם אפטיילונג איז פאראן א רייע טאנקן און קאמפארטמענטס וועלכע אנטהאלטן אלע כעמיקאלן, און קאנטראל סיסטעמען וועלכע מאכט דעם | דער שאטל באשטייט פון אסאך טיילן. די ערשטע טייל נעבן די נאז איז דאס פלאץ וואו די אסטראנאטן געפינען זיך די גאנצע צייט. אין דעם אפטיילונג איז פאראן א רייע טאנקן און קאמפארטמענטס וועלכע אנטהאלטן אלע כעמיקאלן, און קאנטראל סיסטעמען וועלכע מאכט דעם אטמאספער אינעם שאטל. א דריטע אפטיילונג אינעם פאדערשטן טייל פון דעם שאטל איז די פאדערשטע רעאקציע קאנטראל וועלכע העלפט דעם שאטל מאכן מאנעווערעס אינעם קאסמאס. דער צווייטער אפטיילונג פארמאגט די אינערליכע מאטארן און דערנאך קומט די קארגא אפטיילונג וועלכע איז דער גרעסטער אפטיילונג פון דעם שאטל. אין דעם אפטיילונג ליגן אלע סופלייס, סעטעלייטס, אדער אנדערע מאשינערי וועלכע מען טראגט ארויף אינעם קאסמאס. די קארגא אפטיילונג ווערט אויך גענוצט צוריק אראפ צו ברענגן אויסגענוצטע זאכן פון קאסמאס ווי סופלייס פון דעם אינטערנאציאנאלן קאסמאס צענטער אדער צובראכענע סעטעלייטס וועלכע מען דארף אראפברענגן צו פאררעכטן. אינעם קארגא אפטיילונג געפינט זיך אויך דער עלעקטראנישן ארעם פון דעם שאטל וועלכע איז ווי א ראבאטישע ארעם וואס ווערט גענוצט צו הייבן די סופלייס פון איין פלאץ צום צווייטן אדער ארויסצוטראגן די אסטראנאטן אינעם קאסמאס. אין דעם געוועזענעם דיסקאווערי מיסיע האט מען פארלענגערט דעם ארעם און מען האט דאס אסאך גענוצט אינעם קאסמאס, ספעציעל ווען מען האט פארראכטן דעם שאטל. | ||
נאך די קארגא אפטיילונג ליגט די הויפט מאטארן און אן אונטערשטע מאנעווערע סיסטעם. אויסער די אלע זאכן פארמאגט דער שאטל פליגער טיילן ווי די פליגלן און וויידל. | נאך די קארגא אפטיילונג ליגט די הויפט מאטארן און אן אונטערשטע מאנעווערע סיסטעם. אויסער די אלע זאכן פארמאגט דער שאטל פליגער טיילן ווי די פליגלן און וויידל. | ||
| שורה 92: | שורה 93: | ||
== דאס לעבן אינעם קאסמאס == | == דאס לעבן אינעם קאסמאס == | ||
אינעם קאסמאס איז פאראן אן אנדערע | אינעם קאסמאס איז פאראן אן אנדערע אטמאספער ווי דא אונטן אויף די ערד. עס איז נישט פאראן קיין [[גראוויטי]] וואס מיינט אז אלעס הענגט אין דער לופטן אבער דרייט זיך אין פאקט ארום די וועלט כאטש מען שפירט דאס נישט. וויבאלד עס איז נישט פאראן קיין גראוויטי מיינט אז עס איז נישט פאראן קיין אקסיגען און דער מענטש קען נישט דארט אטעמען. די טעמפרעאטור איז געפרוירן קאלט אבער ווען די זון שיינט איז זייער הייס און עס קומען ארויס זייער שעדליכע ראדיאציע שטראלן. | ||
כדי די אסטראנאטן זאלן קענען לעבן אינעם קאסמאס דארפן זיי דארט האבן אלע נויטבאדערפטיגע זאכן ווי עסן, וואסער זיך צו וואשן, ליכטיקייט, א.א.וו. דער שאטל דארף האבן קאמיוניקאציע מיט NASA אונטן אויף די ערד צו באקומען באפעלן און טיילן אינפארמאציע און אויך די אסטראנאטן צווישן זיך דארפן קענען רעדן איינע צו די אנדערע אפילו ווען זיי זענען אינעם קאסמאס מיט די ספעציעלע קאסמאס אנצוג. דער שאטל פליט אויטאמאטיש אינעם קאסמאס צוזאמען מיט אלעם אבער פון מאל צו מאל דארף דער שאטל גיין העכער אדער נידעריגער צו קענען גרייכן געוויסע זאכן. צום ביישפיל אויב דער שאטל וויל זיך באהעפטן צום אינטערנאציאנאלן קאסמאס צענטער וועט עס זיך דארפן הייבן אדער נידערן דאס צו קענען טאן. דער שאטל דארף האבן אן אייגענע קאנטראל אויסער NASA'ס קאנטראל און ברויך האבן א נעוויגאציע סיסטעם. | כדי די אסטראנאטן זאלן קענען לעבן אינעם קאסמאס דארפן זיי דארט האבן אלע נויטבאדערפטיגע זאכן ווי עסן, וואסער זיך צו וואשן, ליכטיקייט, א.א.וו. דער שאטל דארף האבן קאמיוניקאציע מיט NASA אונטן אויף די ערד צו באקומען באפעלן און טיילן אינפארמאציע און אויך די אסטראנאטן צווישן זיך דארפן קענען רעדן איינע צו די אנדערע אפילו ווען זיי זענען אינעם קאסמאס מיט די ספעציעלע קאסמאס אנצוג. דער שאטל פליט אויטאמאטיש אינעם קאסמאס צוזאמען מיט אלעם אבער פון מאל צו מאל דארף דער שאטל גיין העכער אדער נידעריגער צו קענען גרייכן געוויסע זאכן. צום ביישפיל אויב דער שאטל וויל זיך באהעפטן צום אינטערנאציאנאלן קאסמאס צענטער וועט עס זיך דארפן הייבן אדער נידערן דאס צו קענען טאן. דער שאטל דארף האבן אן אייגענע קאנטראל אויסער NASA'ס קאנטראל און ברויך האבן א נעוויגאציע סיסטעם. | ||
| שורה 98: | שורה 99: | ||
דער שאטל ווערט ארויפגעשיקט צו קענען טאן מיסיעס ווי ארויפטראגן און אראפברענגן סופלייס ווי סעטעלייטס, בויען אדער פאררעכטן געוויסע זאכן (ווי די אינטערנאציאנאלע קאסמאס סטאנציע), און די אסטראנאטן דארפן דורכפירן עקספרימענטן וועלכע מען קען נישט טאן אויף די ערד. | דער שאטל ווערט ארויפגעשיקט צו קענען טאן מיסיעס ווי ארויפטראגן און אראפברענגן סופלייס ווי סעטעלייטס, בויען אדער פאררעכטן געוויסע זאכן (ווי די אינטערנאציאנאלע קאסמאס סטאנציע), און די אסטראנאטן דארפן דורכפירן עקספרימענטן וועלכע מען קען נישט טאן אויף די ערד. | ||
כדי די אסטראנאטן זאלן קענען וואוינען אין דעם שאטל דארף דארט זיין די זעלבע | כדי די אסטראנאטן זאלן קענען וואוינען אין דעם שאטל דארף דארט זיין די זעלבע אטמאספער וואס מיר האבן דא אויף אונזער וועלט. אונזער אטמאספער איז א געמיש פון עטליכע גאזן (78 פראצענט ניטראדזשין, 21 פראצענט אקסיגען, און איין פראצענט אנדערע סארט גאזן) מיט א לופט דרוק פון 14 פונט אין יעדע אינטש לופט וואס מיר אטעמען אריין און ארויס. כדי צו קענען געבן אן ענליכע אטמאספער אינעם שאטל פארמאגט דער שאטל אן אקסיגען טאנק און א ניטראדזשין טאנק וועלכע זענען ביידע אין פליסיקייטן און זענען צונויפגעדרוקט מיט אן ענליכע מאס דרוק. עס איז פאראן צוויי אזעלכע סיסטעמען צו א סך הכל פון 4 טאנקן. ווען דער שאטל איז אינעם קאסמאס ארבעט נאר איין סיסטעם און ווען מען פארט ארויף און אראפ ארבעטן ביידע. | ||
א ספעציעלע סיסטעם מישט די צוויי גאזן און שיקט זיי אריין אין די קאבינעס מיט פענס. וויבאלד א מענטש גיט ארויס קארבאן דיאקסייד איז פאראן באזונדערע פענס וועלכע ציען דאס ארויס ווייל אנדערש האט עס נישט וואו צו גיין און עס וואלט פאר'סמ'ט די אסטראנאטן. | א ספעציעלע סיסטעם מישט די צוויי גאזן און שיקט זיי אריין אין די קאבינעס מיט פענס. וויבאלד א מענטש גיט ארויס קארבאן דיאקסייד איז פאראן באזונדערע פענס וועלכע ציען דאס ארויס ווייל אנדערש האט עס נישט וואו צו גיין און עס וואלט פאר'סמ'ט די אסטראנאטן. | ||
| שורה 113: | שורה 114: | ||
אלע מיסט און שמוץ וואס ווערט אנגעזאמעלט ווערט צונויפגעדרוקט און פארברענט מיט כעמיקאלן און ווערט אריינגעשיקט צו א ספעציעלע טאנק וועלכע מען ליידיגט אויס ווען מען קומט צוריק. | אלע מיסט און שמוץ וואס ווערט אנגעזאמעלט ווערט צונויפגעדרוקט און פארברענט מיט כעמיקאלן און ווערט אריינגעשיקט צו א ספעציעלע טאנק וועלכע מען ליידיגט אויס ווען מען קומט צוריק. | ||
דער שאטל פארמאגט אן אנטי פייער סיסטעם מיט פארשידענע חכמות וועלכע האלטן צוריק פון א פייער. דער שאטל פארמאגט אויך סמאוק דעטעקטארס, אלאראם סיסטעם, פייער עקסטינגושעירס, און ספעציעלע מאסקעס פאר די אסטראנאטן. אויב א קליינע פייער פאסירט זענען די אסטראנאטן געלערנט דאס שנעל צו פארלעשן און א פילטער סיסטעם וועט דאן אויסרייניגן די לופט פון אלע רויך און אנדערע באשטאנדטיילן וועלכע ווערט געשאפן אין די | דער שאטל פארמאגט אן אנטי פייער סיסטעם מיט פארשידענע חכמות וועלכע האלטן צוריק פון א פייער. דער שאטל פארמאגט אויך סמאוק דעטעקטארס, אלאראם סיסטעם, פייער עקסטינגושעירס, און ספעציעלע מאסקעס פאר די אסטראנאטן. אויב א קליינע פייער פאסירט זענען די אסטראנאטן געלערנט דאס שנעל צו פארלעשן און א פילטער סיסטעם וועט דאן אויסרייניגן די לופט פון אלע רויך און אנדערע באשטאנדטיילן וועלכע ווערט געשאפן אין די אטמאספער דורך דעם פייער. | ||
== פאזיציע אינעם קאסמאס == | == פאזיציע אינעם קאסמאס == | ||
| שורה 143: | שורה 144: | ||
== ארבעט אינעם קאסמאס == | == ארבעט אינעם קאסמאס == | ||
דער שאטל איז געבויט געווארן מיט'ן ציל צו טראגן און ברענגן זאכן פון קאסמאס ווי א טראנספארט שאטל. אין דער פארגאנגענהייט האב'ן שאטלס ארויפגעטראגן צענדליגער סעטעלייטס און די גאנצע אינטערנאציאנאלע סעפיס סטאנציע איז דערווייל געבויט געווארן דורך סופלייס וועלכע איז ארויפגעברענגט געווארן דרוך די שאטלס. יעדעס מאל א שאטל פארט קיין קאסמאס ברענגט עס אויך צוריק זאכן פון קאסמאס ווייל אינעם קאסמאס איז נישט פאראן קיין מיסט פעלדער און מען האט דאס נישט וואו צו שטעלן. יעדע | דער שאטל איז געבויט געווארן מיט'ן ציל צו טראגן און ברענגן זאכן פון קאסמאס ווי א טראנספארט שאטל. אין דער פארגאנגענהייט האב'ן שאטלס ארויפגעטראגן צענדליגער סעטעלייטס און די גאנצע אינטערנאציאנאלע סעפיס סטאנציע איז דערווייל געבויט געווארן דורך סופלייס וועלכע איז ארויפגעברענגט געווארן דרוך די שאטלס. יעדעס מאל א שאטל פארט קיין קאסמאס ברענגט עס אויך צוריק זאכן פון קאסמאס ווייל אינעם קאסמאס איז נישט פאראן קיין מיסט פעלדער און מען האט דאס נישט וואו צו שטעלן. יעדע איבריגע זאך אינעם קאסמאס איז א פראבלעם פשוט ווייל מען דארף דאס פלאץ. | ||
דער שאטל פארמאגט א ראבאטישן ארעם וועלכע איז געבויט געווארן דורך קאנאדע און ווערט אנגערופן די קאנאדעארם. דער ספעיציעלער ארעם ליגט אינעם קארגא אפטיילונג און ווערט קאנטראלירט פונעם קאנטראל צענטער אויפ'ן העכסטן שטאק אינעם מאשנשאפט אפטיילונג. זינט דער גאנצער שאטל קען קאנטראלירט ווערן דורך NASA דא אונטן אויף די ערד איז דער ראבאטישער ארעם אויך נישט אנדערש אבער נארמאל וועלן די אסטראנאטן דאס אליינס אפערירן ווייל זיי קענען טאן די בעסטע ארבעט. | דער שאטל פארמאגט א ראבאטישן ארעם וועלכע איז געבויט געווארן דורך קאנאדע און ווערט אנגערופן די קאנאדעארם. דער ספעיציעלער ארעם ליגט אינעם קארגא אפטיילונג און ווערט קאנטראלירט פונעם קאנטראל צענטער אויפ'ן העכסטן שטאק אינעם מאשנשאפט אפטיילונג. זינט דער גאנצער שאטל קען קאנטראלירט ווערן דורך NASA דא אונטן אויף די ערד איז דער ראבאטישער ארעם אויך נישט אנדערש אבער נארמאל וועלן די אסטראנאטן דאס אליינס אפערירן ווייל זיי קענען טאן די בעסטע ארבעט. | ||
| שורה 153: | שורה 154: | ||
דער שאטל פלעגט אין דער פארגאנגנהייט פיל מאל גיין אויף שטודיע מיסיעס אין וועלכע די אסטראנאטן האבן געוויילט עטליכע טעג צו טאן קאסמאס שטודיעס וועלכע מען קען נישט טאן אויף די ערד און אפילו אויב יא איז עס געווענליך גרינגער, שנעלער, און ביליגער צו טאן אין די הויכע ספערן. זינט דער מאנשאפט אפטיילונג איז גאנץ קליין צו זיצן דארט איבער א וואך צו טאן שטודיעס און עקספרימענטן האט די אייראפעאישע קאסמאס אגענטור געבויט אן אזויגערופענעל קאסמאס לאבאטאריע וועלכע איז ווי נאך עטליכע גרויסע צימערן וועלכע מען זעצט אריין אינעם קארגא אפטיילונג און די אסטראנאטן קריכן אריין דערין דורך א ספעציעלן טונעל. דער קאסמאס לאבאטאריע איז פארלוירן געווארן ביי די קאלאמביע מיסיע און די אייראפעאישע קאסמאס אגענטור בויט יעצט א פרישע און מער סאפיסטיקירטע מאדעל וועלכע וועט באהאפטן ווערן צום אינטערנאציאנאלן קאסמאס צענטער. | דער שאטל פלעגט אין דער פארגאנגנהייט פיל מאל גיין אויף שטודיע מיסיעס אין וועלכע די אסטראנאטן האבן געוויילט עטליכע טעג צו טאן קאסמאס שטודיעס וועלכע מען קען נישט טאן אויף די ערד און אפילו אויב יא איז עס געווענליך גרינגער, שנעלער, און ביליגער צו טאן אין די הויכע ספערן. זינט דער מאנשאפט אפטיילונג איז גאנץ קליין צו זיצן דארט איבער א וואך צו טאן שטודיעס און עקספרימענטן האט די אייראפעאישע קאסמאס אגענטור געבויט אן אזויגערופענעל קאסמאס לאבאטאריע וועלכע איז ווי נאך עטליכע גרויסע צימערן וועלכע מען זעצט אריין אינעם קארגא אפטיילונג און די אסטראנאטן קריכן אריין דערין דורך א ספעציעלן טונעל. דער קאסמאס לאבאטאריע איז פארלוירן געווארן ביי די קאלאמביע מיסיע און די אייראפעאישע קאסמאס אגענטור בויט יעצט א פרישע און מער סאפיסטיקירטע מאדעל וועלכע וועט באהאפטן ווערן צום אינטערנאציאנאלן קאסמאס צענטער. | ||
די אסטראנאטן דארפן טאן אסאך איבונגן אויבן אינעם קאסמאס וויבאלד זייער קערפער איז נישט צוגעוואוינט צו א וואג-לאזע | די אסטראנאטן דארפן טאן אסאך איבונגן אויבן אינעם קאסמאס וויבאלד זייער קערפער איז נישט צוגעוואוינט צו א וואג-לאזע אטמאספער און די ביינער און מוסקלן קענען דאס שווער פארנעמען. זיי נוצן בעיקר א טרעידמיל אויף וועלכע זיי לויפן עטליכע שטונדן פער טאג און ציען זיך אויס די ביינער עטליכע מאל אין טאג. ווען די אסטראנאטן קומען צוריק אראפ צו די ערד זענען זיי אויסגעמוטשעט און אויסגעשעפט ביז'ן לעצטן טראפן און עס געדויערט עטליכע טעג ביז זיי קומען פולקאם צוריק צו זיך. | ||
== צוגרייטונג צום לאנדונג == | == צוגרייטונג צום לאנדונג == | ||
| שורה 177: | שורה 178: | ||
ווי געזאגט קענען דעם שאטל'ס מאטארן נישט ארבעטן אינעם קאסמאס און דער שאטל נוצט איר מאנעווירונג סיסטעם זיך צו ווארפן אויף אראפ מיט טויזענטער פיס ביז עס הייבט אן מער און מער באקומען גראוויטי און עס הייבט אן פאלן צו די ערד. איינמאל דער שאטל באקומט גראוויטי הייבט עס אן פאלן מיט טויזענטער מייל פער שטונדע אבער אנשטאט פאלן גלייך אויף אראפ ( וועלכע וואלט נישט געדויערט מער ווי עטליכע סעקונדן און דער שאטל וואלט צעברעקלט געווארן), רינגעלט עס ווייטער ארום די וועלט אין דער זעלבער צייט און עס פאלט צעביסלעך. געווענליך הייבט עס אן פאלן העכערן אינדיען אקעאן וועלכע איז בערך 5,000 מייל ווייט פונעם לאנדונג צענטער. | ווי געזאגט קענען דעם שאטל'ס מאטארן נישט ארבעטן אינעם קאסמאס און דער שאטל נוצט איר מאנעווירונג סיסטעם זיך צו ווארפן אויף אראפ מיט טויזענטער פיס ביז עס הייבט אן מער און מער באקומען גראוויטי און עס הייבט אן פאלן צו די ערד. איינמאל דער שאטל באקומט גראוויטי הייבט עס אן פאלן מיט טויזענטער מייל פער שטונדע אבער אנשטאט פאלן גלייך אויף אראפ ( וועלכע וואלט נישט געדויערט מער ווי עטליכע סעקונדן און דער שאטל וואלט צעברעקלט געווארן), רינגעלט עס ווייטער ארום די וועלט אין דער זעלבער צייט און עס פאלט צעביסלעך. געווענליך הייבט עס אן פאלן העכערן אינדיען אקעאן וועלכע איז בערך 5,000 מייל ווייט פונעם לאנדונג צענטער. | ||
אונזער וועלט איז נאר איין פלאנעט פון דעם סאלאר סיסטעם און נאר אונזער וועלט שטיצט לעבן וואו עס איז פאראן וואסער צו טרינקן און לופט צום אטעמען. אונזער וועלט פארמאגט גאר אן אנדערע | אונזער וועלט איז נאר איין פלאנעט פון דעם סאלאר סיסטעם און נאר אונזער וועלט שטיצט לעבן וואו עס איז פאראן וואסער צו טרינקן און לופט צום אטעמען. אונזער וועלט פארמאגט גאר אן אנדערע אטמאספער פון קאסמאס און איז אויסגעשלאסן פון קאסמאס מיט א שיכט פון צונויפגעקליבענע גאזן פון די וועלט וועלכע פארמירן א דורזיכטיגע באדעקונג וועלכע לאזט נישט ארויס אונזער לופט צום קאסמאס. לויט וויפיל מיר פארשטייען ווערט דער באדעקונג געשאפן פון די וועלט'ס געוואוקסן און וואולקאנען וועלכע שפייען אויס די גאזן פון אונטער די ערד און וועפט אויס צו די אטמאספער וועלכע פארמירט דעם באדעקונג. אויף די אנדערע פלאנעטן איז געפרוירן קאלט ווען די זון שיינט נישט און עס איז ברענעדיג הייס ווען די זון שיינט יא. אונזער וועלט האלט זיך ווארים אפילו ווען די זון שיינט נישט און דאס איז ווייל די אטמאספער פארהאלט די היץ אינעווייניג און לאזט עס נישט אויסוועפן צום קאסמאס. נאך א זאך מיט וואס די אטמאספער באדעקונג באשיצט אונז איז פון די שטראלן פון די זון וועלכע גיט ארויס שעדליכע ראדיאציע שטראלן וועלכע וואלט אומגעברענגט א מענטש אינעם קאסמאס אויב ער וואלט נישט געווען געקליידט מיט א קאסמאס אנצוג וועלכע באשיצט אים פון דעם. די ראדיאציע שטראלן קומט כמעט נישט אריין צו אונזער וועלט ווי די אטמאספער בלאקירט דאס. | ||
דער שאטל דעגרייכט דער וועלט'ס | דער שאטל דעגרייכט דער וועלט'ס אטמאספער (80 מייל העכער די ערד) בערך א האלבע שטונדע אינעם לאנדונג און וויבאלד דער שאטל פאלט מיט א שנעלקייט פון 17,000 מייל פער שטונדע אין יענע מאמענטן זאמעלט עס אן א געוואלדיגע היץ וועלכע גרייכט איבער 3,000 גראד פארנהייט. דער שאטל איז באשיצט פון די היץ דורך די סירעמיק טיילס וועלכע קענען אינאיינעם מיט'ן אלומינם שאטל קערפער דערהאלטן נאנט צו 4 טויזנט גראד פארנהייט. דער אריינברעכנוג צו די אטמאספער געדויערט בערך 12 מינוט און דורכאויס דער צייט האט NASA נישט קיין שום קאמיוניקאציע מיט'ן שאטל. | ||
ווען דער אריינברעכונג איז פאראיבער האט דער שאטל שוין דורכגעמאכט די שווערסטע טייל פון לאנדן און יעצט דארף עס אנהייבן פארלאנגזאמען זיין גיכקייט וועלכע איז נאך אלץ בערך 15,000 מייל פער שטונדע. דער שאטל מאכט פיר מאנעווערעס וועלכע דרייען איבער דעם שאטל זייטיג 40 גראד און פארלאנגזאמט די גיכקייט. די פיר מאנעווערעס ווערן געטאן עטליכע מינוט אפגעריקט איינע פון די אנדערע און אינאיינעם פירט עס אראפ די גיכקייט ביז עטליכע טויזנט מייל פער שטונדע ווען עס הייבט אן גרייכן דעם לאנדונג צענטער. | ווען דער אריינברעכונג איז פאראיבער האט דער שאטל שוין דורכגעמאכט די שווערסטע טייל פון לאנדן און יעצט דארף עס אנהייבן פארלאנגזאמען זיין גיכקייט וועלכע איז נאך אלץ בערך 15,000 מייל פער שטונדע. דער שאטל מאכט פיר מאנעווערעס וועלכע דרייען איבער דעם שאטל זייטיג 40 גראד און פארלאנגזאמט די גיכקייט. די פיר מאנעווערעס ווערן געטאן עטליכע מינוט אפגעריקט איינע פון די אנדערע און אינאיינעם פירט עס אראפ די גיכקייט ביז עטליכע טויזנט מייל פער שטונדע ווען עס הייבט אן גרייכן דעם לאנדונג צענטער. | ||
פון ווען אן דער שאטל קומט אריין אין דער וועלט'ס | פון ווען אן דער שאטל קומט אריין אין דער וועלט'ס אטמאספער הייבט עס אן פליען ווי א פליגער און נוצט אירע פליגלן און וויידל זיך צו האלטן אין דער לופט ווען דער שאטל'ס קאמפיוטער פירט דעם שאטל. ווען דער שאטל גרייכט בערך 150 מייל פון דעם ראנוועי באקומט עס סיגנאלן וואו דער ראנוועי געפינט זיך און איז דעמאלט 25 מייל העכער די ערד. ביי דער מאמענט נעמט דער פילאט איבער דעם קאנטראל און פירט דעם שאטל פיל פאראויס פונעם ראנוועי און מאכט א 90 גראד דריי אויף צוריק צו גרייכן דעם סטארטפאס וועלכע נידערט אראפ די גיכקייט צום לעצטן מאל און די רעדער קומען ארויס. ווען דער שאטל גרייכט דעם ראנוועי ליגט עס געבויגן מיט'ן נאז ארויף מיינעס 20 גראד וועלכע איז 7 מאל אזוי געבויגן ווי א נארמאלע קאמערציאלע פליגער וועלכע גרייכט דעם ראנוועי. | ||
איינמאל אלע רעדער רירן אן דעם ראנוועי דרוקט דער פילאט דעם סטאפ ברעיק און די פליגלן בייגן זיך קעגן די לופט (ווי ביי א נארמאלע פליגער) און א פאראשוט עפענט זיך אויף אונטערן שאטל וועלכע שטעלן אינאיינעם אפ דעם שאטל צווישן האלב און צוויי דריטל אויפ'ן ראנוועי. | איינמאל אלע רעדער רירן אן דעם ראנוועי דרוקט דער פילאט דעם סטאפ ברעיק און די פליגלן בייגן זיך קעגן די לופט (ווי ביי א נארמאלע פליגער) און א פאראשוט עפענט זיך אויף אונטערן שאטל וועלכע שטעלן אינאיינעם אפ דעם שאטל צווישן האלב און צוויי דריטל אויפ'ן ראנוועי. | ||
| שורה 194: | שורה 195: | ||
ווי עס הייסט וועט דער שאטל פראגראם אנהאלטן ביז 2010 ווען עס וועט אויפגעטוישט ווערן מיט א נייער סיסטעם, באקאנט מיטן קאד נאמען [[אריאן סי.אי.ווי]]. דער שאטל האט געמאכט נאנט צו 100 מיסיעס קיין קאסמאס און עס איז באצייכענט געווארן מיט סוקסעס ביז אין 2003 ווען דער קאלאמביע האט געקראכט און עס האבן זיך אנגעהויבן די פראבלעמען מיט די פאלנדיגע שטיקער פאום. ווי עס הייסט יעצט וועט NASA צוריקגיין צו א ראקעט פראגראם וועלכע וועט זיין מער פארגעשריטן ווי די אפאלא ראקעט סיסטעמען אין די 1970ער. דער שאטל קומט טאקע צוריק גאנצערהייט און קען איבערגענוצט ווערן נאכאמאל און נאכאמאל אבער עס קען נישט טראגן מער ווי 20 טאן סופלייס אין קאנטראסט צו א ראקעט סיסטעם וועלכע קען טראגן ביז 100 טאן סופלייס וואס מיינט ווייניגער רייזעס קיין קאסמאס. | ווי עס הייסט וועט דער שאטל פראגראם אנהאלטן ביז 2010 ווען עס וועט אויפגעטוישט ווערן מיט א נייער סיסטעם, באקאנט מיטן קאד נאמען [[אריאן סי.אי.ווי]]. דער שאטל האט געמאכט נאנט צו 100 מיסיעס קיין קאסמאס און עס איז באצייכענט געווארן מיט סוקסעס ביז אין 2003 ווען דער קאלאמביע האט געקראכט און עס האבן זיך אנגעהויבן די פראבלעמען מיט די פאלנדיגע שטיקער פאום. ווי עס הייסט יעצט וועט NASA צוריקגיין צו א ראקעט פראגראם וועלכע וועט זיין מער פארגעשריטן ווי די אפאלא ראקעט סיסטעמען אין די 1970ער. דער שאטל קומט טאקע צוריק גאנצערהייט און קען איבערגענוצט ווערן נאכאמאל און נאכאמאל אבער עס קען נישט טראגן מער ווי 20 טאן סופלייס אין קאנטראסט צו א ראקעט סיסטעם וועלכע קען טראגן ביז 100 טאן סופלייס וואס מיינט ווייניגער רייזעס קיין קאסמאס. | ||
== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
{{קאמאנסלינק|Space Shuttle orbiters|קאסמאס שאטלס}} | {{קאמאנסלינק|Space Shuttle orbiters|קאסמאס שאטלס}} | ||
[[קאַטעגאָריע:קאסמאס שאטלס| ]] | [[קאַטעגאָריע:קאסמאס שאטלס| ]] | ||
[[קאטעגאריע: | [[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:נישט שלעכט]] | ||
[[HE:מעבורת חלל]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||