רוי:קאסמאס שאטל

קאָסמאָס שאַטל דיסקאַווערי ווערט געשיקט צו דער STS-120 מיסיע, אקטאבער 2007

א קאָסמאָס שאַטל (אפיציעל גערופן די קאסמאס טראנספארטאציע סיסטעם; ענגליש: Space Transportation System, אין קורצן: STS) איז א סארט קאסמאסשיף און פילמאליקע לופטמאשין וואס קען זיך אויפהייבן פון ערד, בלייבן אינעם קאסמאס און לאנדן צוריק אויף דער ערד. צווישן 1981 און 2011 איז דאס געווען NASA'ס קאסמאס צעשיקונג פאָרמיטל צו טראנספארטירן אסטראנאטן, געצייג און סופלייס אינעם קאסמאס.

היסטאריע

איידער דעם שאטל האט מען גענוצט ראקעטס ארויפצוגיין אינעם קאסמאס. ראקעטס האבן געהאט א פראבלעם אז עס איז געווען זייער טייער וויבאלד מען האט עס געקענט נוצן נאר איינמאל. רוב טייל פונעם ראקעט איז פארניכטעט געווארן אויפ'ן וועג ארויף אינעם קאסמאס און אפילו דער קאפסול מיט וועלכע די אסטראנאטן זענען אראפגעקומען איז געשעדיגט געווארן פון די היץ און מען האט עס געברויכט איבערמאכן. דער ראקעט סיסטעם ווערט נאך אלץ גענוצט דורך NASA ווען מען שיקט ארויף סעטעלייטס אדער אנדערע זאכן אינעם קאסמאס אן קיין לעבעדיגע מענטשן.

נאר אמעריקע פארמאגט דעם שאטל פראגראם און רוסלאנד און אייראפע זענען פארבליבן מיט'ן ראקעט סיסטעם ביז'ן היינטיגן טאג. דער ראקעט סיסטעם איז א גרינגערע פראדעצור און עס פאסירן כמעט נישט קיין עקסידענטן ווי עס האט פאסירט מיט'ן שאטל.

דער שאטל פראגראם איז אנאנסירט געווארן אין 1972 און איז ערשט פארטיג געווארן אין 1980. NASA האט געהאט געבויט א טעסט שאטל וועלכע זי האבן גערופן דעם ענטערפרייס. יענער שאטל איז קיינמאל נישט געפארן קיין קאסמאס נאר איז גענוצט געווארן צו מאכן פראבעס פאר'ן שאטל'ס לאנדונג. NASA האט צענדליגער מאל ארויפגעשטעלט דעם שאטל אויף א 747 דזשאמבא פליגער און דאס אראפגעלאזט צו מאכן די נויטיגע פראבעס. ווען דער פלאן איז געווען פארטיג האט NASA געבויט פיר שאטלס: קאלאמביע, דיסקאווערי, טשאלענדזשער און אטלאנטיס און דער ערשטער צו פארן קיין קאסמאס איז געווען קאלאמביע אין 1981. ווען דער טשאלענדזשער האט אויפגעריסן אין 1986 האט NASA געבויט א פינפטן שאטל און דאס גערופן ענדעוואר. מיט קאלאמביע'ס קראך אין 2003 איז NASA פארבליבן מיט דריי שאטלס וועלכע וועלן לויט'ן פלאן מאכן נאך צענדליגער רייזעס יעדע איינע ביז'ן ענדע פונעם שאטל פראגראם. אויך האבן די סאוועטן געבויט זייער אייגענע שאטל מיטן נאמען בוראַן (רוסיש: Буран, "שניישטורעם"), וואס איז אבער געווען מער אוואנסירט ווי די אמעריקאנישע שאטלס.

מיט די נייע קאסמאס שאטל האט NASA געברענגט א קאמפלעט נייע וועג וויאזוי אסטראנאטן וועלן ארויפגיין אינעם קאסמאס אין די צוקונפטע יארן. די ערצייגונג איז געווען א רעוואלוציע אין סייענס און דער סוקסעס איז מיטגעקומען אין די ערשטע יארן ווען NASA האט געבויט 5 שאטלס און זיי אנגעהויבן שיקן אויף מיסיעס איינע נאך די אנדערע און געמאכט די ראקעט קאפסול היסטאריע פאר אסטראנאטן.

דער סוקסעס האט אנגעהאלטן פאר 4 יאר נאכאנאנד און איז איבערגעהאקט געווארן אין 1981 מיט א שרעקליכע דורכפאל ווען דער טשאלענדזשער שאטל האט אויפגעריסן אין העלישע פלאמען עפעס מער פון א מינוט נאכ'ן צעשיקונג צו די אויגן פון מיליאנען מענטשן וועלכע האבן דאס מיטגעהאלטן אויף די טעלעוויזיע. די טראגעדיע איז פארגעסן געווארן מיט א באנייטע סוקסעס 2 יאר דערויף וועלכע האט אנגעהאלטן ביז אין 2003 ווען דער שאטל קאלאמביע האט אויפגעריסן העכער טעקסאס נאכ'ן פארענדיגן א מיסיע אינעם קאסמאס. NASA האט אפגערופן דעם פראגראם און געארבעט צוויי יאר צו פאררעכטן דעם פראבלעם וואס האט געברענגט דעם קראך.

די ארבעט איז פארטיג געווארן און 2006 און NASA האט זיך אנגעהויבן גרייטן צו א באנייטע מיסיע עטליכע מאנאטן דערויף מיט אן איבערגעמאכטן שאטל דיסקאווערי. ווען דער באשטימטער טאג איז אנגעקומען איז די פאמפע געווען גרויס און 60 קאנגרעס לייט אינאיינעם מיט אסאך פראמינענטע מידיא לייט און פאליטישע פירער זענען זיך צוזאמענגעקומען אין קענעדי קאסמאס צענטער אין פלארידע צו קענען מיטהאלטן דעם לאנטש. צו אלעמענ'ס אנטוישונג איז אבער די מיסיע אפגערופן געווארן צוליב א קליינע פראבלעם און NASA האט באלד באשטימט א נייעם דאטום, יולי 26, ווען דיסקאווערי איז סוקסעספול ארויסגעפלויגן פון די וועלט'ס אטמאספער און איז געווארן די נייע אנהויב צו דעם שאטל פראגראם וועלכע איז שוין היינט אין אירע לעצטע פאזעס.

די יסודות

די קאסמאס שאטל איז אין פארעם ווי א פליגער וועלכע פארמאגט צוויי פליגלען און די זעלבע סארט קערפער אויסשטעל. אינעווייניג באשטייט זי פון דריי טיילן: א קאבינע וואו די אסטראנאטן געפינען זיך, די מאנעווערע אפטיילונג, און א קארגא קאבינע וועלכע ווערט גענוצט צו טראנספערירן סופלייס אינעם קאסמאס. דער שאטל קען גרינג פליען אינעם קאסמאס מיט אירע דריי מאטארן וויבאלד עס ווערט ווי א סאטעליט וועלכע דרייט זיך אויטאמאטיש ארום דער וועלט אינאיינעם מיט אלע פלאנעטן.

דער שווערסטער טייל פון דער מיסיע איז דאס ארויפפארן וועלכע ווערט אנגערופן דער לאנטש. די וועלט'ס אטמאספער פארמאגט א גראוויטאציע קראפט, וועלכע שלעפט אלץ אראפ צו דער ערד און וויבאלד דער שאטל מוז דעגרייכן גאר א שנעלע גיכקייט צו קענען דורכברעכן איר ארויסגאנג פון די וועלט פארלאנגט זיך גאר א מאסיווע ענערגיע שטופ וועלכע זאל צוהעלפן דעגרייכן דעם ציל. דערפאר האט מען צוגעשטעלט אן אויסערן ברענשטאף טאנק וועלכע איז גרעסער ווי דער שאטל זעלבסט און צוויי ראקעט בוסטערס וועלכע געבן דעם שטופ ארויף פאר די ערשטע צוויי מינוט.

דער שאטל דארף דורכגיין עטליכע הויפט טריט אין יעדע מיסיע און יעדע פון זיי איז קאמפליצירט און דארף קלאפן אויף הונדערט פראצענט.

די צעשיקונג

כדי צו קענען ארויפשיסן א 4.5 מיליאן פונטיגן שאטל אינעם קאסמאס פארלאנגט זיך א געוואלדיגע כוח פון ענערגיע וועלכע ווערט אויסגעפירט דורך א קאמבינאציע פון די דריי הויפט מאטארן פון דער שאטל, דער דרויסנדיגער ברענשטאף טאנק, די צוויי ראקעט בוסטערס, און די ארביטל מאנעווירונג סיסטעם.

דאס מערסטע קראפט פאר'ן צעשיקונג (71 פראצענט) קומט פון די צוויי ראקעט בוסטערס וועלכע זענען שמאלע לאנגע ראקעטס וועלכע נוצן ברענשטאף ארויפצושיסן אינעם קאסמאס. די ראקעט זענען אנגעבינדן צו דעם שאטל אינאיינעם מיט א ברענשטאף טאנק וועלכע סופלייט די ברענשטאף פאר דעם שאטל'ס מאטארן. ווען דער שאטל גרייכט א געוויסע הויכקייט און ברויך מער נישט האבן די בוסטערס ווערן די צוויי בוסטערס אפגעטיילט פון דעם שאטל און פאלן צוריק אראפ אין וואסער.

די בוסטערס פארמאגן א ספעציעלע מאטאר יעדע איינע וועלכע ווערט אקטיוויזירט ווען די בוסטערס ענדיגן זייער מיסע. די מאטארן גיבן א נייע קראפט וועלכע טיילט זיי אפ פון דעם שאטל און זיי פאלן צוריק אראפ צו די ערד וואו זיי פאלן אריין אין וואסער ווי עס ווערט פון פריער אויסגערעכנט. די בוסטערס פארמאגן סיגנאליזירער מען זאל וויסן וואו זייערע פאזיציעס זענען און זיי פארמאגן פאראשוטן און שווימען טובס מיט וועלכע זיי פארגרינגערן דעם וועג אראפ און בלייבן שווימען אויפ'ן וואסער וואו זיי ווערן שפעטער אויפגענומען דורך NASA.

די סארט בוסטערס זענען פון די שטרעקסטע סארט וואס איז פאראן און ווערט אנגערופן סאליד ראקעט בוסטערס וואס מיינט אז עס ארבעט ווי א מיסיל און מען קען נישט האבן קיין קאנטראל דערויף. איינמאל די ראקעטס זענען אנגעצינדן קען מען זיי מער נישט אפשטעלן און דערפאר צינדט מען זיי אן די לעצטע אין פאל עפעס טויג נישט מיט דעם טאנק אדער שאטל.

אין דער טשאלענדזשער קאטאסטראפע האבן די בוסטערס אנגעמאכט דעם חורבן ווען איינע פון זיי איז נישט געווען גענוג שטייף פארמאכט און עס האט ארויסגערינען הייסע גאז אריין אין א צווייטע אפטיילונג פון דעם ראקעט וועלכע פארמאגט היידראדזשין ברענשטאף און איינמאל די צוויי זענען זיך צוזאמענגעקומען האט עס אויפגעריסן און מיטגעברענגט דעם שאטל וועלכע איז געווען אנגעבינדן מיט איר. NASA האט שפעטער געזאגט אז דער סיבה איז געווען די קאלטע וועטער וועלכע איז דעמאלט געווען אונטער זערא און עס האט געשרינקט די ראבערנע רינגן וועלכע האלטן שטייף די אפטיילונגן. נאך דעם קאטאסטראפע האט NASA איבערגעמאכט בעסערע ראבער רינגען און האט אויך דעזיינט א סיסטעם אין וועלכע דער שאטל קען זיך אין ווייניגער פון א סעקונדע אפטיילן פון די בוסטערס און דעם טאנק און צוריק אראפקומען צו די ערד, אין פאל פון א פראבלעם.

דאס איבריגע 29 פראצענט קראפט פאר'ן צעשיקונג קומט פון דעם שאטל'ס 3 אייגענע הויפט מאטארן וועלכע נעמען אויף ברענשטאף פון דעם ברענשטאף טאנק און הייצן דאס אויף און שיקן עס אריין אין די מאטארן און די אפפאל ווערט ארויסגעטריבן פון אונטער דעם שאטל. די מאטארן שעפן אויס די מאס פון א סווימינג פול פון ברענשטאף יעדע 10 סעקונדעס און דער קראפט פון די מאטארן שיסט ארויס אפפאל מיט א קראפט פון 6,000 מייל פער שטונדע.

דער ברענשטאף טאנק איז 158 פיס לאנג און 27 פיס ברייט אין דיאמעטער. דער טאנק פארמאגט אין זיך 526,000 גאלאנען ברענשטאף און וועגט 1.6 מיליאן פונט. ווען עס איז אויסגעליידיגט און פאלט צוריק אראפ אין וואסער וועגט עס 78,000 פונט.

דער טאנק באשטייט פון צוויי טענק וועלכע זענען אריינגעזעצט אין אן אויסערן אלומינם פרעים. איינע פון די טענק איז מער ווי צוויי דריטל די גרויס פון דעם צווייטן טאנק און טראגט היידראדזשין גאז. דער קליינער טאנק, וועלכע ליגט העכער די גרויסע, טראגט אקסיגען. די ברענשטאף פליסט אריין צו דעם שאטל'ס מאטארן דורך 17 אינטשיגע (דיאמעטער) רערן וועלכע זענען אנגעבינדן צו שטארקע פאמפן אינעם שאטל וועלכע שלעפן ארויס בערך 17,600 גאלאנען אקסיגען פער מינוט און 47,400 גאלאנען ברענשטאף פער מינוט.

דער טאנק איז איבערגעדעקט מיט אן איין אינטש דיקע שיכט אינסולעישן פון א ספעציעלע סארט וועלכע קען נישט הייס ווערן. די אינסולעישן באשיצט דעם טאנק עס זאל נישט אנגעהייצט ווערן פון דעם קראפט היץ און פארמיידט אויך אן אנזאמלונג פון אייז אין א קאלטע וועטער.

אין 2003 ווען דער קאלאמביע שאטל איז ארויסגעפלויגן איז אראפגעפאלן שטיקער פון די אינסולעישן און האט זיך אנגעשטויסן מיט'ן קערפער פון דעם שאטל און דאס געשעדיגט וואס האט שפעטער צוגעברענגט דעם קראך אויפ'ן וועג צוריק אראפ ווען דער שאטל איז אריין אין דער ערד'ס אטמאספער וואו עס זאמעלט זיך אן א שטארקע היץ קראפט וועלכע האט דעגרייכט ביז אינעווייניג אינעם שאטל.

NASA זאגט אז זיי קענען נישט פארמיידן עס זאל מער נישט אראפפאלן קיין שטיקער, ווי מען האט זיך איבערגעצייגט מיט דעם צעשיקונג פון דיסקאווערי, אבער זיי וועלן מוזן ארבעטן אויף עצות וויאזוי צו פארמיידן אז די פאלנדע שטיקער זאלן זיך נישט אנשטויסן מיט דעם שאטל.

ארביטל מאנעווירונג סיסטעם

דער צעשיקונג גייט מיט'ן נאז ארויף. נאך בערך 2 מינוט לאזט מען אראפ די בוסטערס און נאך בערך 9 מינוט איז דער שאטל שוין פארטיג מיט'ן צעשיקונג און געפינט זיך גענוג הויך. אין יענע מאמענט טיילט זיך דער שאטל אפ פון דעם ברענשטאף טאנק און בייגט זיך אוועק פונען טאנק מיט'ן נאז אראפ וואס דרייט איבער דעם שאטל מיט'ן בויך ארויף און די דאך אראפ צו די וועלט. די אסטראנאטן וועלכע זיצן אינעם קאבינע האבן א פענסטער אויפ'ן דאך מיט וועלכע זיי קענען זען דעם טאנק אוועקפליען און זיי זעען די וועלט ווי אונז זעען מיר די לבנה (היבש גרעסער וויבאלד זיי זענען פיל נידעריגער ווי די לבנה). ביי דעם דיסקאווערי צעשיקונג האבן די אסטראנאטן גענומען בילדער און ווידעא פון דעם טאנק און דאס אראפגעשיקט צו NASA וועלכע האבן דאס גענוצט צו שטודירן וויפיל שאדענס דער טאנק האט באקומען. די אסטראנאטן האבן געזאגט אז זיי האבן געקענט זען דעם טאנק פאר בערך 2 מינוט.

ווען דער שאטל גרייכט אינעם קאסמאס ווערט עס ווי א סעטעלייט וואס טייטש אז עס רינגעלט ארום די וועלט אויטאמאטיש אין א געוויסע הויכקייט מיט א געוויסע שנעלקייט. פון צייט צו צייט דארף דער שאטל מאכן מאנעווירונגן צו גיין העכער אדער נידעריגער אדער זיך ארומדרייען. דאס ווערט געטאן דורך דעם מאנעווירונג סיסטעם וועלכע באשטייט פון צוויי מאטארן וועלכע זיצן אויף ביידע זייטן פון דעם מיטלסט'ן שטייענדיגן פליגל. יעדע פון די צוויי מאטארן פארמאגן דריי טאנקן פון וועלכע צוויי פארמאגן צוויי אנדערע סארטן ברענשטאף און דער דריטער פארמאגט העליום גאז. דא ליגט געוואלדיגע חכמות וועלכע פארמינערט די מאס ענערגיע צו מאכן מאנעווערעס מיט די מאטארן. ווען די צוויי ברענשטאף סארטן קומען זיך צוזאם אינאיינעם צינדט זיך דאס אן אליינס אן דעם וואס עס זאל דארפן באקומען א פונק. די ברענשטאף ליגן אין זייערע טאנקן אן קיין טראפ אקסיגען און דערפאר רינען זיי נישט ארויס פון דארט כאטש די רערן זענען נאר אפגעהאלטן מיט שוואכע וואלווס. ווען מען דארף אקטיוויזירן די מאטארן קומט ארויס אביסל העליום גאז און גייט אריין אין די ברענשטאף טאנקן וועלכע טרייבט אויטאמאטיש ארויס די ברענשטאף אן קיין פאמפ.

ווען די מאטארן ווערן אקטיוויזירט פאסירן קליינע אויפרייסן וועלכע טוט מאנעווערן דעם שאטל. מען קען דאס מאנעווערן אלע וועגן, געוואנדן ווי שטארק די אויפרייסן זענען און וועלכע סארט ברענשטאף מען נוצט. טיילמאל נוצט מען נאר איינע פון זיי און טיילמאל ביידע. מיט איין מאנעווערע קען זיך דער שאטל הייבן אדער נידערן ביז 1,000 פיס. די מאטארן פארמאגן ברענשטאף צו קענען מאכן טויזענט אזעלכע מאנעווערעס דורכאויס איין מיסיע.

די צעשיקונג אין דעטאל

די NASA סייענטיסטן ציילן דאס מיט דעם בוכשטאב טי. און עס גייט מיינעס 31 סעקונדעס ביז עס הייבט זיך און פון דארט גייט עס פלוס ביז 45 מינוט ווען דער שאטל איז פאראיבער דעם צעשיקונג פראצעדור.

טי. מיינעס 31 סעקונדעס – די צעשיקונג קאמפיוטערס נעמען איבער דעם צעשיקונג סיסטעם.

טי. מיינעס 6.6 סעקונדעס – די מאטארן פון דעם שאטל צינדן זיך אן איינע נאך די אנדערע ביז 90 פראצענט פון איר מאקסימום קראפט.

טי. מיינעס 3 סעקונדעס – די מאטארן זענען אין פולן קראפט און גרייט צו פליען.

טי. מיינעס 0 סעקונדעס – די בוסטערס צינדן זיך אן און שיסן ארויס דעם גאנצן בינטל (שאטל, טאנק, און בוסטערס) פון פלאץ.

טי. פלוס 20 סעקונדעס – דער שאטל מאכט איר ערשטן מאנעווערע און דרייט זיך ארום זייטיג צו רעכטס 180 גראד.

טי. פלוס 60 סעקונדעס – די שאטל מאטארן נעמען אויף די לעצטע 10 פראצענט פון איר קראפט.

טי. פלוס 2 מינוט – די בוסטערס טיילן זיך אפ פון דעם שאטל ביי א הויכקייט פון 28 מייל און ביז עטליכע סעקונדעס מאכן זיך אויף די פאראשוטן און עס לאנדעט שפעטער אין דעם אטלאנטיק אקעאן בערך 140 מייל פון קענעדי קאסמאס צענטער. (שיפן נעמען אויף די בוסטערס וועלכע ווערן איבערגענוצט פאר שפעטערדיגע מיסיעס).

טי. פלוס 7.7 מינוט – דער שאטל איז שוין גענוג הויך און די מאטארן לאזן נאך די קראפט וועלכע איז א סכנה פאר'ן שאטל.

טי. פלוס 8.5 מינוט – דער שאטל איז שוין גענוג הויך אינעם קאסמאס און די מאטארן לעשן זיך אויס גענצליך.

טי. פלוס 9 מינוט – דער ברענשטאף טאנק טיילט זיך אפ פון דעם שאטל און ברענט אויס פון די געוואלדיגע היץ ווען עס פאלט צוריק אריין אין די וועלט'ס אטמאספער.

טי. פלוס 10.5 מינוט – די מאנעווירונג סיסטעם ווערט אקטיוויזירט צום ערטשן מאל צו באשטימען דעם ארביט פאר דעם שאטל (ארביט מיינט די הויכקייט אין וועלכע דער שאטל רינגעלט אינעם קאסמאס). טי. פלוס 45 מינוט – דער מאנעווירונג סיסטעם מאכט א צווייטע אויפרייס מיט וועלכע עס באשטימט זיך דער ענדגילטיגער ארביט וועלכע איז בערך 250 מייל העכער דעם וואסער אויבערפלאך.

דער ארביטער

איינמאל דער שאטל קומט אן אינעם קאסמאס עפנט דער קאמאנדיר די קארגא טירן וועלכע געפינען זיך אויפן דאך פונעם שאטל אפצוקילן דעם שאטל פון אינעווייניג וועלכע זאמעלט אן א געוואלד מיט היץ אויפ'ן וועג ארויף צום קאסמאס. די קארגא טירן זענען אין די לענג פון רוב טייל פון דעם שאטל און איינמאל עס איז אפען קוקט עס אויס ווי א שאטל אן א דאך. א נארמאלע שאטל מיסיע געדויערט צווישן 7 און 14 טעג און די אסטראנאטן וואוינען דארט די גאנצע צייט.

דער שאטל באשטייט פון אסאך טיילן. די ערשטע טייל נעבן די נאז איז דאס פלאץ וואו די אסטראנאטן געפינען זיך די גאנצע צייט. אין דעם אפטיילונג איז פאראן א רייע טאנקן און קאמפארטמענטס וועלכע אנטהאלטן אלע כעמיקאלן, און קאנטראל סיסטעמען וועלכע מאכט דעם אטמאספער אינעם שאטל. א דריטע אפטיילונג אינעם פאדערשטן טייל פון דעם שאטל איז די פאדערשטע רעאקציע קאנטראל וועלכע העלפט דעם שאטל מאכן מאנעווערעס אינעם קאסמאס. דער צווייטער אפטיילונג פארמאגט די אינערליכע מאטארן און דערנאך קומט די קארגא אפטיילונג וועלכע איז דער גרעסטער אפטיילונג פון דעם שאטל. אין דעם אפטיילונג ליגן אלע סופלייס, סעטעלייטס, אדער אנדערע מאשינערי וועלכע מען טראגט ארויף אינעם קאסמאס. די קארגא אפטיילונג ווערט אויך גענוצט צוריק אראפ צו ברענגן אויסגענוצטע זאכן פון קאסמאס ווי סופלייס פון דעם אינטערנאציאנאלן קאסמאס צענטער אדער צובראכענע סעטעלייטס וועלכע מען דארף אראפברענגן צו פאררעכטן. אינעם קארגא אפטיילונג געפינט זיך אויך דער עלעקטראנישן ארעם פון דעם שאטל וועלכע איז ווי א ראבאטישע ארעם וואס ווערט גענוצט צו הייבן די סופלייס פון איין פלאץ צום צווייטן אדער ארויסצוטראגן די אסטראנאטן אינעם קאסמאס. אין דעם געוועזענעם דיסקאווערי מיסיע האט מען פארלענגערט דעם ארעם און מען האט דאס אסאך גענוצט אינעם קאסמאס, ספעציעל ווען מען האט פארראכטן דעם שאטל. נאך די קארגא אפטיילונג ליגט די הויפט מאטארן און אן אונטערשטע מאנעווערע סיסטעם. אויסער די אלע זאכן פארמאגט דער שאטל פליגער טיילן ווי די פליגלן און וויידל.

די מאנשפאט אפטיילונג באשטייט פון דריי שטאקן און פארמאגט א סך הכל פון 2,325 קוביק פיס (א קוביק פיס איז די מאס וואס וואלט גענומען אריינצולייגן 7.4 גאלאנען) צו וואוינען. אויב מען נעמט ארויס די עירלאק (אפטיילונג וועלכע ווערט גענוצט דורך די אסטראנאטן ארויסצוגיין פון דעם שאטל אינעם קאסמאס) פארדינט מען נאך 300 קוביק פיס.

אויפ'ן העסטן שטאק איז פאראן צוויי צימערן, דער פילאט קאבינע און דער קאנטראל צענטער. צווישן די צוויי קאבינעס ווערט אלעס קאנטראלירט, אריינגערעכנט די עלעקטראנישע ארעם. אינעם פילאט קאבינע זיצט נאר דער פילאט און אינעם קאנטראל צימער זיצן דער קאמאנדיר און א ספעציאליסט וועלכע קאנטראלט די מאנעווערע מאטארן און נאך.

די מיטעלסטע שטאק איז דאס פלאץ וואו די אסטראנאטן עסן, שלאפן, און רוען זיך אפ. עס פארמאגט א שלאף צימער, אן ארויסגאנג צימער, שאפעס מיט עסן און אנדערע סופלייס. דער גאנץ אונטערשטער שטאק איז א נידעריגע ווא עס געפינען זיך עמוירדזשענסי עקוויפמענט און פארשידענע עלעקטראנישע קאנטראלס.

דאס לעבן אינעם קאסמאס

אינעם קאסמאס איז פאראן אן אנדערע אטמאספער ווי דא אונטן אויף די ערד. עס איז נישט פאראן קיין גראוויטי וואס מיינט אז אלעס הענגט אין דער לופטן אבער דרייט זיך אין פאקט ארום די וועלט כאטש מען שפירט דאס נישט. וויבאלד עס איז נישט פאראן קיין גראוויטי מיינט אז עס איז נישט פאראן קיין אקסיגען און דער מענטש קען נישט דארט אטעמען. די טעמפרעאטור איז געפרוירן קאלט אבער ווען די זון שיינט איז זייער הייס און עס קומען ארויס זייער שעדליכע ראדיאציע שטראלן.

כדי די אסטראנאטן זאלן קענען לעבן אינעם קאסמאס דארפן זיי דארט האבן אלע נויטבאדערפטיגע זאכן ווי עסן, וואסער זיך צו וואשן, ליכטיקייט, א.א.וו. דער שאטל דארף האבן קאמיוניקאציע מיט NASA אונטן אויף די ערד צו באקומען באפעלן און טיילן אינפארמאציע און אויך די אסטראנאטן צווישן זיך דארפן קענען רעדן איינע צו די אנדערע אפילו ווען זיי זענען אינעם קאסמאס מיט די ספעציעלע קאסמאס אנצוג. דער שאטל פליט אויטאמאטיש אינעם קאסמאס צוזאמען מיט אלעם אבער פון מאל צו מאל דארף דער שאטל גיין העכער אדער נידעריגער צו קענען גרייכן געוויסע זאכן. צום ביישפיל אויב דער שאטל וויל זיך באהעפטן צום אינטערנאציאנאלן קאסמאס צענטער וועט עס זיך דארפן הייבן אדער נידערן דאס צו קענען טאן. דער שאטל דארף האבן אן אייגענע קאנטראל אויסער NASA'ס קאנטראל און ברויך האבן א נעוויגאציע סיסטעם.

דער שאטל ווערט ארויפגעשיקט צו קענען טאן מיסיעס ווי ארויפטראגן און אראפברענגן סופלייס ווי סעטעלייטס, בויען אדער פאררעכטן געוויסע זאכן (ווי די אינטערנאציאנאלע קאסמאס סטאנציע), און די אסטראנאטן דארפן דורכפירן עקספרימענטן וועלכע מען קען נישט טאן אויף די ערד.

כדי די אסטראנאטן זאלן קענען וואוינען אין דעם שאטל דארף דארט זיין די זעלבע אטמאספער וואס מיר האבן דא אויף אונזער וועלט. אונזער אטמאספער איז א געמיש פון עטליכע גאזן (78 פראצענט ניטראדזשין, 21 פראצענט אקסיגען, און איין פראצענט אנדערע סארט גאזן) מיט א לופט דרוק פון 14 פונט אין יעדע אינטש לופט וואס מיר אטעמען אריין און ארויס. כדי צו קענען געבן אן ענליכע אטמאספער אינעם שאטל פארמאגט דער שאטל אן אקסיגען טאנק און א ניטראדזשין טאנק וועלכע זענען ביידע אין פליסיקייטן און זענען צונויפגעדרוקט מיט אן ענליכע מאס דרוק. עס איז פאראן צוויי אזעלכע סיסטעמען צו א סך הכל פון 4 טאנקן. ווען דער שאטל איז אינעם קאסמאס ארבעט נאר איין סיסטעם און ווען מען פארט ארויף און אראפ ארבעטן ביידע.

א ספעציעלע סיסטעם מישט די צוויי גאזן און שיקט זיי אריין אין די קאבינעס מיט פענס. וויבאלד א מענטש גיט ארויס קארבאן דיאקסייד איז פאראן באזונדערע פענס וועלכע ציען דאס ארויס ווייל אנדערש האט עס נישט וואו צו גיין און עס וואלט פאר'סמ'ט די אסטראנאטן.

די טאנקן פראדוצירן אויך דאס וואסער אינעם שאטל און מען נעמט נישט מיט קיין וואסער פון די ערד. דאס וואסער ווערט גערייניגט און געהייצט און געקילט לויט וויאזוי מען דארף דאס האבן. די טאנקן פראדוצירן ארום 25 פונט וואסער פער שטונדע און דאס ווערט געהאלטן ביי א ספעציעלע טאנק. אויב די אסטראנאטן נוצן נישט אויף דאס וואסער און די טאנק ווערט איבערגעפילט גיסט דאס אויטאמאטיש אויס דאס וואסער אינעם קאסמאס וואו עס ווערט אויס ביז עטליכע סעקונדעס.

דער שאטל פארמאגט א הייצונג און אפקילונג סיסטעם וועלכע שטעלט צו אן אנגענעמע טעמפרעאטור צו אלע צייטן. הייצונג איז קיינמאל נישט קיין פראבלעם אינעם קאסמאס ווייל דער שאטל איז גענוג אונטער די זון און עס זאמעלט איבער גענוג היץ אויף שפעטער. פארקערט פטור ווערן פון היץ איז א גרעסערע פריאריטעט.

דער שאטל פארמאגט א רייע מעכאנישע חכמות וועלכע זאמעלט היץ און האלט דאס פאר שפעטער און פטר'ט אפ אלע פארבליבענע היץ. איינע פון די הויפט טיילן וועלכע שיקט ארויס היץ פונעם שאטל זענען די קארגא טירן וועלכע בלייבט אפען אינעם קאסמאס און אויף די אנדערע זייט פון די טירן איז פאראן רעדיעיטארס וועלכע שפייען אויס היץ.

ליכטיקייט ווערט געגעבן דורך פיול-סעל ענערגיע וועלכע פראדוצירט עלעקטריציטעט פאר עטליכע סיסטעמען. אין די קאבינעס איז פאראן פלארעסענט לעקטערס און די קארגא אפטיילונג ווערט באלאכטן דורך לעקטערס וועלכע געפינען זיך אין דעם אפטיילונג און זענען אפען אינעם קאסמאס די גאנצע צייט.

מען פאקט איין די אסטראנאטן איבער גענוג עסן אין פאל זיי וועלן דארפן בלייבן אינעם קאסמאס לענגער ווי געראכטן. אלע עסן זענען זייער פריש און געזונט און ווערט געפאקט דורך פארשידענע וועגן וועלכע האלט דאס פריש. אלע עסן ווערט געהאלטן אין ספעציעלע שאפעס וועלכע זענען גוט פארמאכט כדי גארנישט זאל אוועקשווימען פון דארט. בכלל איז יעדע אביעקט באהאפטן אדער אריינגעזעצט ערגעץ ווייל אלעס שווימט אינעם קאסמאס ווי אין א סווימינג פול.

אלע מיסט און שמוץ וואס ווערט אנגעזאמעלט ווערט צונויפגעדרוקט און פארברענט מיט כעמיקאלן און ווערט אריינגעשיקט צו א ספעציעלע טאנק וועלכע מען ליידיגט אויס ווען מען קומט צוריק. דער שאטל פארמאגט אן אנטי פייער סיסטעם מיט פארשידענע חכמות וועלכע האלטן צוריק פון א פייער. דער שאטל פארמאגט אויך סמאוק דעטעקטארס, אלאראם סיסטעם, פייער עקסטינגושעירס, און ספעציעלע מאסקעס פאר די אסטראנאטן. אויב א קליינע פייער פאסירט זענען די אסטראנאטן געלערנט דאס שנעל צו פארלעשן און א פילטער סיסטעם וועט דאן אויסרייניגן די לופט פון אלע רויך און אנדערע באשטאנדטיילן וועלכע ווערט געשאפן אין די אטמאספער דורך דעם פייער.

פאזיציע אינעם קאסמאס

ווען דער שאטל גרייכט אינעם קאסמאס פליעט עס בערך 250 מייל העכער די ים אויבערפלאך. די פאזיציע דארף עטליכע מאל געטוישט ווערן געוואנדן צו וואס מען גייט טאן אינעם קאסמאס. צום ביישפיל אויב מען דארף ארויסלייגן א סעטעלייט אינעם קאסמאס וועט מען דארפן ארויפפארן פיל העכער. דער שאטל פארמאגט צוויי מאנעווערע סיסטעמען איינס אין דעם פאדערשטן טייל פון דעם שאטל און די צווייטע און הויפט אין דעם אונטערשטן טייל.

אינעם קאסמאס איז נישט פאראן קיין לופט און א נארמאלע ענדזשין קען נישט דארט ארבעטן ווייל עס האט נישט קיין לופט פון וואו צו ציען. כדי צו טוישן איר פאזיציע וועלן די מענעווערע סיסטעמען מאכן קליינע אויפרייסן וועלכע ווארפט דעם שאטל. וויבאלד עס זענען פאראן צוויי אזעלכע סיסטעמען קען מען גיין העכער, נידעריגער, זייטיג ביידע וועגן, און זיך איבערדרייען זייטיג און פון פארענט. יעדע מאנעווערע ווערט געמאכט דורך אן אנדערע וועג, געוואנדן לויט וועלכע סיסטעם מען נוצט (אמאל איינס אמאל ביידע) און וויפיל קראפט מען נוצט. דער שאטל קען זיך רוקן מאקסימום 1,000 פיס פער מאנעווערע אבער אמאל דארף עס מאכן אסאך קליינע מאנעווערעס צו גרייכן א גענויען פונקט. א ביישפיל איז אויב עס באהעפט מיט דעם אינטערנאציאנאלן קאסמאס סטאנציע וועלכע איז א לאנגע פראדעצור פון א רייע מאנעווערעס.

די צוויי מאנעווערע סיסטעמען שפילן דער גרעסטער ראלע ווען דער שאטל לאנדט אין וועלכע דער שאטל דארף מאכן אסאך ווילדע מאנעווערעס צו פארלאנגזאמען דעם וועג אראפ ווי מיר וועלן באלד זען.

קאמיוניקאציע

קאמיוניקאציע איז איינע פון די הויפט שליסלן פון א קאסמאס מיסיע און אויב מען וואלט נישט געקענט קאמיוניקירן וואלט א מיסיע אינעם קאסמאס נישט געווען מעגליך. די אסטראנאטן דארפן האבן קאמיוניקאציע צווישן זיך און נאך וויכטיגער מיט NASA'ס קאנטראל צענטער אין היוסטן, טעקסאס.

די קאמיוניקאציע סיגנאלן צווישן דעם קאנטראל צענטער און דער שאטל גייט דורך א 60 פיסיגע אנטענא וועלכע פירט די סיגנאלן צו א קאמיוניקאציע צענטער אין ניו מעקסיקא. פון דארט גייען אלע סיגנאלן ארויף אינעם קאסמאס צו די קאמיוניקאציע סעטעלייטס (געפינען זיך בערך 22,300 מייל העכער די ערד) און דער שאטל כאפט עס אויף פון דארט. דאס זעלבע איז אויף צוריק. אין פאקט זענען פאראן צוויי באזונדערע קאמיוניקאציע סיסטעמען די ערשטע און הויפט צו רעדן און שיקן דאטא און די צווייטע פאר ווידעא וועלכע איז נישט אזא גרויסע פריאריטעט.

אינעם שאטל זעלבסט איז פאראן אן אינטערקאם סיסטעם וועלכע איז צעשפרייט צו אלע ווינקלן פון די מאנשאפט אפטיילונג. די גאנצע סיסטעם ארבעט מיט באטערי און האט עטליכע בעקאפ סיסטעמען אין פאל עפעס גייט נישט כהוגן. ווען אן אסטראנאטן שפאצירט ארויס אינעם קאסמאס איז פאראן אן אנדערע פריקווענסי וועלכע ווערט אויפגעכאפט אינעם אסטראנאט'ס קאסמאס אנצוג.

זינט NASA האט אזעלכע קלארע קאמיוניקאציע פון ווידעא האט מען געקענט פארקלענערן די קאסמאס שאטל מיסיעס וויבאלד מען האט באקומען ענטפערס און געזען מיט די אייגענע אויגן וואס זיי האבן געברויכט וויסן. אין דעם געוועזענעם דיסקאווערי רייזע איז דאס גאר שטארק צוניץ געקומען ווען מען האט אריינגעשעטעלט א קאמערע צווישן דעם ברענשטאף טאנק און דער שאטל וועלכע האט רעקארדירט וויאזוי עס טיילט זיך אפ איינע פון די אנדערע און האט אויפגעכאפט וויאזוי א שטיק פאום האט זיך אפגעטיילט פון דעם טאנק. די ווידעא איז טראנסמיטירט געווארן לעבעדיג צו NASA וועלכע האבן ביז א טאג געקענט ענטפערן אויב דאס איז א פראבלעם אדער נישט און עווענטועל האט מען דאס פארראכטן אינעם קאסמאס. ווען נישט די ווידעא וואלט NASA ניטאמאל געוואוסט דערפון.

אויסער די וויכטיגקייט דערפון איז דאס א פראכט פאר NASA וועלכע האט געצייגט לעבעדיג פאר די גאנצע וועלט וואס זי טוט אינעם קאסמאס. בעפאר מיר האבן געשריבן דעם ארטיקל האבן מיר איבערגעקוקט א רייע פון זיי און א דאנק דעם קענען מיר דאס איבערגעבן פאר אייך אזוי פארשטענדליך.

נעוויגאציע, קראפט, און קאמפיוטערס

דער שאטל נוצט א דזשי-פי-עס סיסטעם צו וויסן וואו עס געפינט זיך און ווען און וואו צו טוישן פאזיציעס. וויבאלד אינעם קאסמאס איז טונקל קען מען נישט זאגן אליינס וועלכע וועג דער שאטל ליגט (קאפ אראפ, קאפ ארויף, זייטיג, שפיץ ארויף, שפיץ אראפ) און עס פעלט זיך אויס א רייע דזשייראסקאפס (באלאנס סענסארס) וועלכע גיבן די אינפארמאציע לויט די גראוויטי פון די וועלט אונטער זיי. אלע אינפארמאציע ווערט אריינגעשיקט צו די הויפט קאמפיוטערס וועלכע שיקן אירע דאטא צו NASA דרוכאויס די גאנצע מיסיע.

ווי פריער דערמאנט ווערט די ענערגיע פאר דעם שאטל צוגעשטעלט פון פיול-סעל טאנקן וועלכע מישן אקסיגען און היידראדזשין אין לופט געדרוקטע טאנקן. די ענעריגע ווערט דארן צעשפרייט איבער'ן גאנצן שאטל מיט א קליינע פאוער גריד סיסטעם. דער טאנק פראדוצירט אויך וואסער וועלכע איז א שטארקע מעלה זינט די אסטראנאטן דארפן נישט מיטנעמען קיין ארגינעלע וואסער ווי מיר האבן פריער דערמאנט. דאס וואסער ווערט אויך גענוצט אפצוקילן די טאנקן און דעם סיסטעם דורך א חכמה וועלכע קילט דאס וואסער און רייניגט דאס.

דער שאטל פארמאגט 5 קאמפיוטערס וועלכע באהאנלדן די דאטא און פלייט קאנטראל סיסטעם. די קאמפיוטערס פאלגן נאך אלע עקוויפמענט און טיילן אינפארמאציע איינע מיט די אנדערע און אלאמירן ווען עפעס טויג נישט.

כאטש די שאטלס פארמאגן אלטע קאמפיוטערס פון 20 יאר צוריק פארלאזט זיך אבער NASA אויף זיי אין פולקאם. די קאמפיוטערס מאכן אליינס באשלוסן ווען עס הייבט זיך און לאנדט און דארף אויך קענען מיטהאלטן און פארשטיין די דאטא וועלכע ווערט פאבריצירט אויף די קאמפיוטערס פון די אסטראנאטן. גענוי ווי א פליגער טוט דער פילאט קאנטראלירן דעם קאפמיוטער וועלכע קאנטראלירט דעם שאטל. דער פילאט קאבינע קוקט טאקע נישט אויס קיין סאך אנדערש פון א פילאט קאבינע פון א געווענליכע פליגער מיט'ן איינציגסט'ן חילוק אז די קאפיוטער סקרינס זענען קאלירט און היבש קלארער צו ליינען.

ארבעט אינעם קאסמאס

דער שאטל איז געבויט געווארן מיט'ן ציל צו טראגן און ברענגן זאכן פון קאסמאס ווי א טראנספארט שאטל. אין דער פארגאנגענהייט האב'ן שאטלס ארויפגעטראגן צענדליגער סעטעלייטס און די גאנצע אינטערנאציאנאלע סעפיס סטאנציע איז דערווייל געבויט געווארן דורך סופלייס וועלכע איז ארויפגעברענגט געווארן דרוך די שאטלס. יעדעס מאל א שאטל פארט קיין קאסמאס ברענגט עס אויך צוריק זאכן פון קאסמאס ווייל אינעם קאסמאס איז נישט פאראן קיין מיסט פעלדער און מען האט דאס נישט וואו צו שטעלן. יעדע איבריגע זאך אינעם קאסמאס איז א פראבלעם פשוט ווייל מען דארף דאס פלאץ.

דער שאטל פארמאגט א ראבאטישן ארעם וועלכע איז געבויט געווארן דורך קאנאדע און ווערט אנגערופן די קאנאדעארם. דער ספעיציעלער ארעם ליגט אינעם קארגא אפטיילונג און ווערט קאנטראלירט פונעם קאנטראל צענטער אויפ'ן העכסטן שטאק אינעם מאשנשאפט אפטיילונג. זינט דער גאנצער שאטל קען קאנטראלירט ווערן דורך NASA דא אונטן אויף די ערד איז דער ראבאטישער ארעם אויך נישט אנדערש אבער נארמאל וועלן די אסטראנאטן דאס אליינס אפערירן ווייל זיי קענען טאן די בעסטע ארבעט.

דער ארעם (ווערט אנגערופן רעמאוט מעניפולעיטאר סיסטעם) איז זייער לאנג און איז יעצט נאכמער פארלענגערט געווארן אינעם דיסקאווערי שאטל כדי צו קענען טאן מער ארבעט. דער ארעם הייבט אויף די סופלייס וועלכע ליגן אינעם קארגא אפטיילונג און שטעלט זיי וואו מען דארף צי זאל דאס זיין אויפ'ן אינטערנאציאנאלן קאסמאס צענטער אדער סתם אינעם קאסמאס. דער ארעם ווערט אויך גענוצט ארויסצופירן אסטראנאטן אינעם קאסמאס וועלכע איז א געפארפולער מיסיע. דער אסטראנאט איז צוגעבינדן צום ארעם מיט א שטריק אין פאל ער שווימט אוועק. אינעם יעצטיג'ן דיסקאווערי מיסיע האט דער פארלענגערטער ארעם געטראגן אן אסטראנאט אונטערן שאטל צו פאררעכטן א שטיק פון איר בויך. די מיסיע איז געווען די ערשטע פון איר סארט זינט דער שאטל פראגראם האט זיך אנגעפאנגן און נאר א דאנק וואס מען האט פארלענגערט דעם ארעם האט מען דאס געקענט באווייזן.

אין די לעצטע יארן זענען רוב שאטל מיסיעס געווען צו בויען די אינטערנאציאנאלע קאסמאס סטאנציע וועלכע וואלט שוין לאנג געדארפט זיין פארטיג נאר איז אפגעשטעלט געווארן נאכ'ן קאלאמביע אויפרייס. מיט'ן ארויפשיקן דעם דיסקאווערי האט NASA באנייט די מיסיעס צו ענדיגן די קאסמאס צענטער וועלכע איז געפלאנט ערגעץ אין 2008.

דער שאטל פלעגט אין דער פארגאנגנהייט פיל מאל גיין אויף שטודיע מיסיעס אין וועלכע די אסטראנאטן האבן געוויילט עטליכע טעג צו טאן קאסמאס שטודיעס וועלכע מען קען נישט טאן אויף די ערד און אפילו אויב יא איז עס געווענליך גרינגער, שנעלער, און ביליגער צו טאן אין די הויכע ספערן. זינט דער מאנשאפט אפטיילונג איז גאנץ קליין צו זיצן דארט איבער א וואך צו טאן שטודיעס און עקספרימענטן האט די אייראפעאישע קאסמאס אגענטור געבויט אן אזויגערופענעל קאסמאס לאבאטאריע וועלכע איז ווי נאך עטליכע גרויסע צימערן וועלכע מען זעצט אריין אינעם קארגא אפטיילונג און די אסטראנאטן קריכן אריין דערין דורך א ספעציעלן טונעל. דער קאסמאס לאבאטאריע איז פארלוירן געווארן ביי די קאלאמביע מיסיע און די אייראפעאישע קאסמאס אגענטור בויט יעצט א פרישע און מער סאפיסטיקירטע מאדעל וועלכע וועט באהאפטן ווערן צום אינטערנאציאנאלן קאסמאס צענטער.

די אסטראנאטן דארפן טאן אסאך איבונגן אויבן אינעם קאסמאס וויבאלד זייער קערפער איז נישט צוגעוואוינט צו א וואג-לאזע אטמאספער און די ביינער און מוסקלן קענען דאס שווער פארנעמען. זיי נוצן בעיקר א טרעידמיל אויף וועלכע זיי לויפן עטליכע שטונדן פער טאג און ציען זיך אויס די ביינער עטליכע מאל אין טאג. ווען די אסטראנאטן קומען צוריק אראפ צו די ערד זענען זיי אויסגעמוטשעט און אויסגעשעפט ביז'ן לעצטן טראפן און עס געדויערט עטליכע טעג ביז זיי קומען פולקאם צוריק צו זיך.

צוגרייטונג צום לאנדונג

דער וועג אראפ איז דער שווערסטער טייל פאר'ן שאטל'ס מיסיע און עס איז זייער אן איינגעשטעלטע פראדעצור וועלכע האט סוקסעספול געארבעט 91 מאל און נאר איינמאל איז עס דורכגעפאלן ווען דער קאלאמביע שאטל האט אויפגעריסן אין 2003 (דער טשאלענדזשער האט געקראכט אויפ'ן וועג ארויף).

NASA האט אין דער פארגאנגנהייט גענוצט דריי לאנדונג צענטערן: קענעדי קאסמאס צענטער אין פלארידע, עדוואורדס עיר פארס באזע אין קאליפארניע, און ווייט סענדס עיר פארס באזע אין ניו מעקסיקא. נארמאל וועט NASA ערשט פרובירן דער שאטל זאל לאנדן אין פלארידע וואו אירע הויפטקווארטירן זענען און וואו אלע שאטלס ווערן געהאלטן. אויב דער וועטער ערמעגליכט נישט א לאנדונג אין פלארידע וועט NASA אים שיקן קיין קאליפארניע און דער שאטל וועט שפעטער צוריקגעברענגט ווערן קיין פלארידע. פון די 92 מיסיעס האט NASA נאנט צו האלב פעלער געשיקט דעם שאטל קיין קאליפארניע און נאר איינמאל האט מען דאס געשיקט קיין ניו מעקסיקא. אויב קיינע פון די דריי זענען נישט גרייט פאר א לאנדונג און דער שאטל מוז שוין אראפקומען ווייל די לעבנס סופלייס גייען שוין אויס, איז פאראן עטליכע עירפארטס איבער'ן לאנד וועלכע קענען ארייננעמען דעם שאטל אבער מען האט זיי קיינמאל נאך נישט גענוצט.

דער גאנצער וועג צוריק איז ווי א גליטש אראפ פון קאסמאס און יעדע ריר דארף אויסגערעכנט ווערן פון פריער. NASA נוצט קאמפיוטערס צו מאכן די קאלקולאציעס און מען טראנספערירט די דאטא צום שאטל'ס קאמפיוטער סיסטעם. עס געדויערט בערך א טאג פאר די אסטראנאטן זיך צוצוגרייטן צו לאנדן אבער די לעצטע עטליכע שטונדן זענען די וויכטיגסטע ווען זיי זענען פארנומען אקטיוויזירן און דע-אקטיוויזירן פארשידענע זאכן אין צוגרייטונג צו לאנדן.

דער לאנדדונג פראדעצור געדויערט בערך עפעס מער פון א שטונדע און קוים עטליכע מינוט בעפאר דער פראדעצור ברויך זיך אנהייבן באקומט די מאנשאפט א יא אדער ניין צו מען קען לאנדן. NASA רעכנט אויס אלע מעגליכע לאנדונגן פאר'ן באשטימטן טאג און אויב עס איז נישט פאראן קיין לאנדונג מעגליכקייט וועט דער שאטל מוזן פארבלייבן אינעם קאסמאס נאך א טאג ביז די קומענדיגע מעגליכקייטן. אויב עס איז פאראן מער ווי איין לאנדונג מעגליכקייט אין איין טאג וועט דער שאטל מוזן ארומפארן די וועלט איין מאל (געדויערט בערך 45 מינוט) ביז די קומענדיגע לאנדונג מעגליכקייט. NASA וויל אז אלע שאטלס זאלן לאנדן אין פלארידע ווייל עס איז דאס ביליגסטע פאר זיי. אויב עס איז נישט מעלגיך וועט די צווייטע פריאריטעט זיין אין קאליפארניע און נאר אויב קיינע פון די זענען נישט מעגליך וועט מען שיקן צו אנדערע פלעצער.

אויב איז נאך פאראן גענוג סופלייס און עס איז נישט פאראן קיין מעגליכקייט צו לאנדן אין פלארידע וועט דער שאטל פארבלייבן אינעם קאסמאס נאך א טאג ווי עס איז געווען דער פאל מיט דעם דיסקאווערי. אינעם צווייטן טאג וועט NASA נאכאמאל פרובירן צו לאנדן אין פלארידע און אויב דאס איז נישט מעגליך ערשט דעמאלט וועט מען אנהייבן טראכטן פון קאליפארניע אדער אנדערע פלעצער.

א לאנדונג ווערט אויסגערעכנט לויט די וועטער און לויט דעם צייט אין טאג, געוואנדן וואו די זון געפינט זיך און ווי שנעל ווינטן לויפן. זומער איז אנדערש ווי ווינטער און צופרי איז אנדערש ווי ביינאכט. אין א געווענליכע טאג איז פאראן צווישן צוויי און 10 לאנדונג מעגליכקייטן און NASA דארף זיין גרייט פאר אלע אין פאל אנדערע ארבעטן זיך נישט אויס. מיט'ן יעצטיגן דיסקאווערי האט NASA אינעם ערטשן טאג געהאט נאר צוויי לאנדונג מעגליכקייטן אין פלארידע און ווען ביידע זענען אפגעווארפן געווארן צוליב דעם וועטער האט מען אפגעשטופט דעם לאנדונג פאר איין טאג. דעם אנדערן אינדערפרי האט NASA געהאט 8 לאנדונג מעגליכקייטן עטליכע אין יעדע פון די דריי הויפט ראנוועיס. אין די ענדע האט דער וועטער נישט מיטגעשפילט אין פלארידע און דער שאטל איז געשיקט געווארן קיין קאליפארניע וואו עס האט געלאנדעט אינעם עדוואורדס עיר פארס באזע אין די פריע פארטאגס שטונדן. בערך איין שטונדע בעפאר דער שאטל איז גרייט צו לאנדן וועלן די אסטראנאטן פארמאכן די קארגא טירן וועלכע ווערן געהאלטן אפען דורכאויס די רייזע אינעם קאסמאס. מען ווארט אויף NASA'ס באפעל און ווען דער יא קומט איז געווענליך נישט פאראן מער ווי 20 מינוט ביז מען הייבט פאקטיש אן דעם לאנדונג פראדעצור.

דער לאנדונג

דער פראצעדור פון דעם שאטל'ס לאנדונג ווערט אנגערופן "לאנדונג 101" וועלכע גייט ווי פאלגנד:

ווען דער שאטל פליט אינעם קאסמאס ליגט עס געווענליך מיט'ן בויך אויף ארויף און דער דאך צו דער וועלט. דער שאטל ליגט אויך אביסל געבויגן מיט'ן נאז אראפ צו די וועלט. די אלע זאכן דארפן זיך טוישן צו קענען לאנדן. צום ערשט וועט דער שאטל זיך אויסדרייען מיט'ן בויך אראפ צו די וועלט און דאן וועט מען טוישן די נאז פאזיציע אויף ארויף און דער וויידל אויף אראפ וועלכע איז דער פאזיציע פון יעדן פליגער ביים לאנדן.

ווי געזאגט קענען דעם שאטל'ס מאטארן נישט ארבעטן אינעם קאסמאס און דער שאטל נוצט איר מאנעווירונג סיסטעם זיך צו ווארפן אויף אראפ מיט טויזענטער פיס ביז עס הייבט אן מער און מער באקומען גראוויטי און עס הייבט אן פאלן צו די ערד. איינמאל דער שאטל באקומט גראוויטי הייבט עס אן פאלן מיט טויזענטער מייל פער שטונדע אבער אנשטאט פאלן גלייך אויף אראפ ( וועלכע וואלט נישט געדויערט מער ווי עטליכע סעקונדן און דער שאטל וואלט צעברעקלט געווארן), רינגעלט עס ווייטער ארום די וועלט אין דער זעלבער צייט און עס פאלט צעביסלעך. געווענליך הייבט עס אן פאלן העכערן אינדיען אקעאן וועלכע איז בערך 5,000 מייל ווייט פונעם לאנדונג צענטער.

אונזער וועלט איז נאר איין פלאנעט פון דעם סאלאר סיסטעם און נאר אונזער וועלט שטיצט לעבן וואו עס איז פאראן וואסער צו טרינקן און לופט צום אטעמען. אונזער וועלט פארמאגט גאר אן אנדערע אטמאספער פון קאסמאס און איז אויסגעשלאסן פון קאסמאס מיט א שיכט פון צונויפגעקליבענע גאזן פון די וועלט וועלכע פארמירן א דורזיכטיגע באדעקונג וועלכע לאזט נישט ארויס אונזער לופט צום קאסמאס. לויט וויפיל מיר פארשטייען ווערט דער באדעקונג געשאפן פון די וועלט'ס געוואוקסן און וואולקאנען וועלכע שפייען אויס די גאזן פון אונטער די ערד און וועפט אויס צו די אטמאספער וועלכע פארמירט דעם באדעקונג. אויף די אנדערע פלאנעטן איז געפרוירן קאלט ווען די זון שיינט נישט און עס איז ברענעדיג הייס ווען די זון שיינט יא. אונזער וועלט האלט זיך ווארים אפילו ווען די זון שיינט נישט און דאס איז ווייל די אטמאספער פארהאלט די היץ אינעווייניג און לאזט עס נישט אויסוועפן צום קאסמאס. נאך א זאך מיט וואס די אטמאספער באדעקונג באשיצט אונז איז פון די שטראלן פון די זון וועלכע גיט ארויס שעדליכע ראדיאציע שטראלן וועלכע וואלט אומגעברענגט א מענטש אינעם קאסמאס אויב ער וואלט נישט געווען געקליידט מיט א קאסמאס אנצוג וועלכע באשיצט אים פון דעם. די ראדיאציע שטראלן קומט כמעט נישט אריין צו אונזער וועלט ווי די אטמאספער בלאקירט דאס.

דער שאטל דעגרייכט דער וועלט'ס אטמאספער (80 מייל העכער די ערד) בערך א האלבע שטונדע אינעם לאנדונג און וויבאלד דער שאטל פאלט מיט א שנעלקייט פון 17,000 מייל פער שטונדע אין יענע מאמענטן זאמעלט עס אן א געוואלדיגע היץ וועלכע גרייכט איבער 3,000 גראד פארנהייט. דער שאטל איז באשיצט פון די היץ דורך די סירעמיק טיילס וועלכע קענען אינאיינעם מיט'ן אלומינם שאטל קערפער דערהאלטן נאנט צו 4 טויזנט גראד פארנהייט. דער אריינברעכנוג צו די אטמאספער געדויערט בערך 12 מינוט און דורכאויס דער צייט האט NASA נישט קיין שום קאמיוניקאציע מיט'ן שאטל.

ווען דער אריינברעכונג איז פאראיבער האט דער שאטל שוין דורכגעמאכט די שווערסטע טייל פון לאנדן און יעצט דארף עס אנהייבן פארלאנגזאמען זיין גיכקייט וועלכע איז נאך אלץ בערך 15,000 מייל פער שטונדע. דער שאטל מאכט פיר מאנעווערעס וועלכע דרייען איבער דעם שאטל זייטיג 40 גראד און פארלאנגזאמט די גיכקייט. די פיר מאנעווערעס ווערן געטאן עטליכע מינוט אפגעריקט איינע פון די אנדערע און אינאיינעם פירט עס אראפ די גיכקייט ביז עטליכע טויזנט מייל פער שטונדע ווען עס הייבט אן גרייכן דעם לאנדונג צענטער.

פון ווען אן דער שאטל קומט אריין אין דער וועלט'ס אטמאספער הייבט עס אן פליען ווי א פליגער און נוצט אירע פליגלן און וויידל זיך צו האלטן אין דער לופט ווען דער שאטל'ס קאמפיוטער פירט דעם שאטל. ווען דער שאטל גרייכט בערך 150 מייל פון דעם ראנוועי באקומט עס סיגנאלן וואו דער ראנוועי געפינט זיך און איז דעמאלט 25 מייל העכער די ערד. ביי דער מאמענט נעמט דער פילאט איבער דעם קאנטראל און פירט דעם שאטל פיל פאראויס פונעם ראנוועי און מאכט א 90 גראד דריי אויף צוריק צו גרייכן דעם סטארטפאס וועלכע נידערט אראפ די גיכקייט צום לעצטן מאל און די רעדער קומען ארויס. ווען דער שאטל גרייכט דעם ראנוועי ליגט עס געבויגן מיט'ן נאז ארויף מיינעס 20 גראד וועלכע איז 7 מאל אזוי געבויגן ווי א נארמאלע קאמערציאלע פליגער וועלכע גרייכט דעם ראנוועי.

איינמאל אלע רעדער רירן אן דעם ראנוועי דרוקט דער פילאט דעם סטאפ ברעיק און די פליגלן בייגן זיך קעגן די לופט (ווי ביי א נארמאלע פליגער) און א פאראשוט עפענט זיך אויף אונטערן שאטל וועלכע שטעלן אינאיינעם אפ דעם שאטל צווישן האלב און צוויי דריטל אויפ'ן ראנוועי.

עס נעמט בערך א האלבע שטונדע ביז ווילאנג דער שאטל מאכט איר אויסלעשן פראדעצור און ערשט דערנאך קען די מאנשאפט ארויסקומען פונעם שאטל. דער שאטל דארף ארויסלאזן איר געדרוקטע לופט און צעביסלעך אריינעמען די לופט פון די וועלט און אויסלעשן פארשידענע מאטארן און קאנטראלס. צענדליגער טראקס נעמען ארום דעם שאטל פאר באלדיגע סערוויס וועלכע רעכנט אריין אנשפריצן דעם שאטל מיט קאלט וואסער עס אפצוקילן און אסאך אנדערע זאכן.

אויב דער שאטל לאנדט נישט אין פלארידע איז א לאנגער פראדעצור ביז מען שטעלט ארויף דעם שאטל אויף א 747 דזשאמבא דזשעט און עס פליעט צוריק קיין פלארידע.

דער צוקונפט פונעם שאטל פראגראם

ווי עס הייסט וועט דער שאטל פראגראם אנהאלטן ביז 2010 ווען עס וועט אויפגעטוישט ווערן מיט א נייער סיסטעם, באקאנט מיטן קאד נאמען אריאן סי.אי.ווי. דער שאטל האט געמאכט נאנט צו 100 מיסיעס קיין קאסמאס און עס איז באצייכענט געווארן מיט סוקסעס ביז אין 2003 ווען דער קאלאמביע האט געקראכט און עס האבן זיך אנגעהויבן די פראבלעמען מיט די פאלנדיגע שטיקער פאום. ווי עס הייסט יעצט וועט NASA צוריקגיין צו א ראקעט פראגראם וועלכע וועט זיין מער פארגעשריטן ווי די אפאלא ראקעט סיסטעמען אין די 1970ער. דער שאטל קומט טאקע צוריק גאנצערהייט און קען איבערגענוצט ווערן נאכאמאל און נאכאמאל אבער עס קען נישט טראגן מער ווי 20 טאן סופלייס אין קאנטראסט צו א ראקעט סיסטעם וועלכע קען טראגן ביז 100 טאן סופלייס וואס מיינט ווייניגער רייזעס קיין קאסמאס.

דרויסנדיגע לינקס

דער בלאט קומט פון יידיש-וויקיפעדיע.
אריגינעלער בלאט • ערלויבעניש cc-by-sa 3.0.

דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!