מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע"
שרגא (שמועס | ביישטייערונגען) ק (החלפת טקסט – "\{\{\#אייגנשאפט\:p\d+\}\}" ב־"") |
ק (החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע") |
||
| (29 מיטלסטע ווערסיעס פון 5 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = island country in East Asia|העב=מדינה במזרח אסיה|דייטש=Inselstaat in Ostasien|}} | |||
{{מדינה | {{מדינה | ||
| נאמען = | | נאמען = | ||
| שורה 29: | שורה 30: | ||
| באמערקונגען = | | באמערקונגען = | ||
}} | }} | ||
'''יאַפּאַן''' ([[יאפאניש]]: 日本, ''ניהאָן/ניפּאָן'') איז אַן [[אינזל לאנד|אינזל־לאנד]] אין מזרח [[אַזיע]]. עס איז פלאצירט אין צפון־מערב זייט פון דעם [[פאציפישער אקעאן|פאציפישן אקעאן]], מזרח פון [[דרום | '''יאַפּאַן''' ([[יאפאניש]]: 日本, ''ניהאָן/ניפּאָן'') איז אַן [[אינזל לאנד|אינזל־לאנד]] אין מזרח [[אַזיע]]. עס איז פלאצירט אין צפון־מערב זייט פון דעם [[פאציפישער אקעאן|פאציפישן אקעאן]], מזרח פון [[דרום קארעא]], [[צפון קארעא]], [[כינע]] און [[רוסלאנד]]. זיין הויפּטשטאָט איז [[טאקיא|טאָקיאָ]]. | ||
יאפאן איז אן [[ארכיפעלאג]] פון 6,852 אינזלען. די הויפט אינזלען [[האקיידא]], [[האנשו]], [[שיקאקא]] און [[קיושו]] באדעקן 97% פונעם לאנד שטח פון יאפאן. | יאפאן איז אן [[ארכיפעלאג]] פון 6,852 אינזלען. די הויפט אינזלען [[האקיידא]], [[האנשו]], [[שיקאקא]] און [[קיושו]] באדעקן 97% פונעם לאנד שטח פון יאפאן. | ||
דער גרעסטער אינזל איז האנשו. עס איז א שטארק אנטוויקלט לאנד מיט דער [[ליסטע פון לענדער לויט פראדוקט ווערדע|דריטער גרעסטער]] [[פראדוקט ווערדע]] אין דער וועלט. די באפעלקערונג פונעם לאנד איז העכער פון 126 מיליאן מענטשן. | דער גרעסטער אינזל איז האנשו. עס איז א שטארק אנטוויקלט לאנד מיט דער [[ליסטע פון לענדער לויט פראדוקט ווערדע|דריטער גרעסטער]] [[פראדוקט ווערדע]] אין דער וועלט. די באפעלקערונג פונעם לאנד איז העכער פון 126 מיליאן מענטשן. | ||
אין דעם [[מיטל אלטער]] זענען געווען אין יאפאן [[סאמוריי]] און [[שאגון]], | אין דעם [[מיטל אלטער]] זענען געווען אין יאפאן [[סאמוריי]] און [[שאגון]], ענליך צו [[ריטער]] און לארדן אין [[אייראפע]]. | ||
== היסטאריע == | == היסטאריע == | ||
די עלטסטע געשריבענע היסטאריע פון יאפאן געפינט זיך אין [[כינע]]זישע דאקומענטן. פון די 5טן און 6טן יארהונדערטער האבן די יאפאנעזער אנגעהויבן שרייבן זייער אייגענע היסטאריע, ווען מענטשן פון כינע און [[ | די עלטסטע געשריבענע היסטאריע פון יאפאן געפינט זיך אין [[כינע]]זישע דאקומענטן. פון די 5טן און 6טן יארהונדערטער האבן די יאפאנעזער אנגעהויבן שרייבן זייער אייגענע היסטאריע, ווען מענטשן פון כינע און [[קארעא]] האבן זיי אויסגעלערנט די [[כינעזישע שריפט]] סיסטעם. פון די שכנותדיקע לענדער האבן די יאפאנעזער געלערנט וועגן [[בודהיזם]]. אין יאפאן איז דאס געווארן [[זען בודהיזם]]. | ||
די [[העיאנער תקופה]] אין יאפאן איז געווען פון 794 ביז 1185, ווען ס'איז ארויסגעקומען א | די [[העיאנער תקופה]] אין יאפאן איז געווען פון 794 ביז 1185, ווען ס'איז ארויסגעקומען א דייטליכע יאפאנישע קולטור, מיט קונסט, פאעזיע און [[פראזע]]. אין דער תקופה האט [[מוראסאקי שיקיבו]] געשריבן דעם ערשטן ראמאן, [[די מעשה פון גענזשי]]. אויך אין דער תקופה האט מען געשריבן דעם לידטעקסט פון יאפאנס [[נאציאנאלער הימען|נאציאנאלן הימען]]. | ||
אינעם 16סטן יארהונדערט האבן די | אינעם 16סטן יארהונדערט האבן די אייראפעאישע אנגעהויבן קומען האנדלען אין יאפאן. די ערשטע זענען געווען די [[פארטוגאל|פארטוגעזער]], דערנאך [[שפאניע|שפאנישע]], [[ענגלאנד|ענגלישע]] און [[האלאנד|האלענדער]]. אין 1854האט דער אמעריקאנער קאמאדאר פערי געצוואונגען די יאפאנעזער אויפעפענען זייער לאנד, און די [[פאראייניגטע שטאטן|אמעריקאנער]] האבן אנגעהויבן קומען צו ניצן די פארטן אין יאפאן פאר זייערע [[וואלפיש]] שיפן. | ||
אין 1868 איז פארגעקומען די [[מיידזשי רעסטאראציע]] וואס האט צוריק אויפגעשטעלט די [[יאפאנישע אימפעריע]], וואס האט געדויערט ביז 1945. די אימפעריע האט אינוואדירט [[טייוואן אינזל|טייוואן]] און | אין 1868 איז פארגעקומען די [[מיידזשי רעסטאראציע]] וואס האט צוריק אויפגעשטעלט די [[יאפאנישע אימפעריע]], וואס האט געדויערט ביז 1945. די אימפעריע האט אינוואדירט [[טייוואן אינזל|טייוואן]] און קארעא, און האט געפירט עטליכע מלחמות מיט כינע. | ||
ביי דער [[צווייטער וועלט מלחמה]] זענען אנטלאפן קיין יאפאן בערך 6,000 | ביי דער [[צווייטער וועלט מלחמה]] זענען אנטלאפן קיין יאפאן בערך 6,000 אידן פונעם געגנט אונטער סאוועטן הערשאפט, וואס קיין לאנד האט נישט געוואלט אויפנעמען זיי. די [[נאצי דייטשלאנד|נאציס]] האבן געשיקט אן אפיציר פון דער [[געסטאפא]] קיין יאפאן צו באאיינפלוסן די יאפאנישע רעגירונג אריבערצושיקן די אידן קיין [[דייטשלאנד]], אבער יאפאן האט אפגעזאגט די פאדערונג. די אידן אין יאפאן האבן נישט געליטן אזוי שטארק ווי די אידן אין אייראפע. | ||
דעם 15טן אויגוסט 1945 האבן די יאפאנעזער קאפיטולירט צו די [[ | דעם 15טן אויגוסט 1945 האבן די יאפאנעזער קאפיטולירט צו די [[פאראייניגטע שטאטן]]. אמעריקע האט אקופירט יאפאן ביז 1952. אין האט יאפאן אויפגענומען א נייעם [[פאציפיזם|פאציפישן]] געזעץ. דעם 19טן דעצעמבער 1956 איז יאפאן געווארן דער 80סטער מיטגליד אין די [[פאראייניגטע פעלקער]]. | ||
== געאגראפיע == | == געאגראפיע == | ||
[[טעקע:Japan topo en.jpg|קליין|טאפאגראפישע מאפע]] | [[טעקע:Japan topo en.jpg|קליין|טאפאגראפישע מאפע]] | ||
יאפאן האט אינגאנצן 6,852 אינזלען לענגאויס דעם פאציפישן בארטן פון אזיע. דאס לאנד, צוזאמען מיט זיינע אינזלען, ליגט צווישן די גארטל־ליניעס 24° און 46°N, און די [[מערידיאן|מערידיאן־ליניעס]] 122° און 146°E. די הויפט אינזלען, פון צפון צו דרום, זענען [[האקיידא]], [[האנשו]], [[שיקאקו]] און [[קיושו]]. בערך 73 פראצענט פון יאפאן איז באדעקט מיט וועלדער, בערגיג און אומניצבאר פאר לאנדווירטשאפט און אינדוסטריעלן ניץ אדער וואוינניץ.<ref name="cia"/><ref>{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=US Department of State|accessdate={{ר}}16טן יאנואר 2011}}</ref> דערפאר, די וואוינבארע זאנעס, פלאצירט מערסטנס אין די בארטן שטחים, האבן גאר הויכע באפעלקערונג ענגשאפטן. יאפאן איז איינע פון די [[ליסטע פון לענדער לויט באפעלקערונג ענגשאפט|מערסטע געדעכטסטע באפעלקערט לענדער]] אין דער וועלט.<ref>{{cite web |url=http://esa.un.org/unpp/ |title=World Population Prospects |publisher=UN Department of Economic and Social Affairs | יאפאן האט אינגאנצן 6,852 אינזלען לענגאויס דעם פאציפישן בארטן פון אזיע. דאס לאנד, צוזאמען מיט זיינע אינזלען, ליגט צווישן די גארטל־ליניעס 24° און 46°N, און די [[מערידיאן|מערידיאן־ליניעס]] 122° און 146°E. די הויפט אינזלען, פון צפון צו דרום, זענען [[האקיידא]], [[האנשו]], [[שיקאקו]] און [[קיושו]]. בערך 73 פראצענט פון יאפאן איז באדעקט מיט וועלדער, בערגיג און אומניצבאר פאר לאנדווירטשאפט און אינדוסטריעלן ניץ אדער וואוינניץ.<ref name="cia"/><ref>{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=US Department of State|accessdate={{ר}}16טן יאנואר 2011}}</ref> דערפאר, די וואוינבארע זאנעס, פלאצירט מערסטנס אין די בארטן שטחים, האבן גאר הויכע באפעלקערונג ענגשאפטן. יאפאן איז איינע פון די [[ליסטע פון לענדער לויט באפעלקערונג ענגשאפט|מערסטע געדעכטסטע באפעלקערט לענדער]] אין דער וועלט.<ref>{{cite web |url=http://esa.un.org/unpp/ |title=World Population Prospects |publisher=UN Department of Economic and Social Affairs | ||
|accessdate={{ר}}27סטן מערץ 2007}}</ref> דער גרעסערער טאקיא שטח, וואס נעמט איין די הויפטשטאט [[טאקיא]] און | |accessdate={{ר}}27סטן מערץ 2007}}</ref> דער גרעסערער טאקיא שטח, וואס נעמט איין די הויפטשטאט [[טאקיא]] און עטליכע ארומיגע [[פרעפעקטורן פון יאפאן|פרעפעקטורן]], איז דער גרעסטער מעטראפאליטאנער שטח אין דער וועלט, מיט מער ווי 30 מיליאן איינוואוינער. | ||
די אינזלען פון יאפאן ליגן אין א [[וואולקאן|וואולקאנישער]] זאנע אויפן פאציפישן [[רינג פון פייער]]. יאפאן האט 108 טעטיקע וואולקאנען. | די אינזלען פון יאפאן ליגן אין א [[וואולקאן|וואולקאנישער]] זאנע אויפן פאציפישן [[רינג פון פייער]]. יאפאן האט 108 טעטיקע וואולקאנען. שעדליכע [[ערדציטערניש]]ן, וואס אפטמאל זענען גורם [[צונאמי]]ס, פאסירן עטליכע מאל יעדן יארהונדערט.<ref>{{cite web |url=http://volcano.und.edu/vwdocs/volc_images/north_asia/japan_tec.html |archiveurl=http://web.archive.org/web/20070204064754/http://volcano.und.edu/vwdocs/volc_images/north_asia/japan_tec.html | ||
|archivedate={{ר}}4טן פעברואר 2007 | |archivedate={{ר}}4טן פעברואר 2007 | ||
|title=Tectonics and Volcanoes of Japan |publisher=Oregon State University | |title=Tectonics and Volcanoes of Japan |publisher=Oregon State University | ||
|accessdate={{ר}}27סטן מערץ 2007}}</ref> דער [[1923 טאקיא ערדציטערניש]] האט געהרגעט 140,000 מענטשן.<ref>{{cite web|last=James|first=C.D.|title=The 1923 Tokyo Earthquake and Fire|url=http://nisee.berkeley.edu/kanto/tokyo1923.pdf|publisher=University of California Berkeley | |accessdate={{ר}}27סטן מערץ 2007}}</ref> דער [[1923 טאקיא ערדציטערניש]] האט געהרגעט 140,000 מענטשן.<ref>{{cite web|last=James|first=C.D.|title=The 1923 Tokyo Earthquake and Fire|url=http://nisee.berkeley.edu/kanto/tokyo1923.pdf|publisher=University of California Berkeley | ||
|accessdate={{ר}}16טן יאנואר 2011|year=2002}}</ref> די לעצטיגע גרויסע ערדציטערנישן זענען די [[2004 טשועסטו ערדציטערניש]] און דער 2011 [[סענדיי ערדציטערניש]], א 9.0-שטארקייט ערדציטערניש וואס האט אנגעשלאגן יאפאן דעם [[11טן מערץ]] [[2011]], און האט געלאזט אין גאנג א צונאמי.<ref name="nytimes-tsunami" /> דעם 24סטן | |accessdate={{ר}}16טן יאנואר 2011|year=2002}}</ref> די לעצטיגע גרויסע ערדציטערנישן זענען די [[2004 טשועסטו ערדציטערניש]] און דער 2011 [[סענדיי ערדציטערניש]], א 9.0-שטארקייט ערדציטערניש וואס האט אנגעשלאגן יאפאן דעם [[11טן מערץ]] [[2011]], און האט געלאזט אין גאנג א צונאמי.<ref name="nytimes-tsunami" /> דעם 24סטן מאי 2012 האט אנגעשלאגן א 6.1-שטארקייט ערדציטערניש לעבן דעם בארטן פון צפון־מזרח יאפאן, אבער קיין צונאמי איז נישט געווארן. | ||
=== קלימאט === | === קלימאט === | ||
דער קלימאט פון יאפאן איז בעיקר [[טעמפעראט]], אבער ס'איז א גרויסע ענדערונג פון צפון ביז דרום. אין ווינטער שנייט גאנץ א שיין ביסל. די זייט פון די אינזלען וואס קערט צום פאציפישן אקעאן איז ווארעם, און דארט וואקסן [[קאראל-ריף|קאראל-ריפן]], די מערסטע צפונדיקע ריפן אין דער וועלט. סוף יוני און אנהייב יולי איז דער [[מאנסון]] סעזאן. | דער קלימאט פון יאפאן איז בעיקר [[טעמפעראט]], אבער ס'איז א גרויסע ענדערונג פון צפון ביז דרום. אין ווינטער שנייט גאנץ א שיין ביסל. די זייט פון די אינזלען וואס קערט צום פאציפישן אקעאן איז ווארעם, און דארט וואקסן [[קאראל-ריף|קאראל-ריפן]], די מערסטע צפונדיקע ריפן אין דער וועלט. סוף יוני און אנהייב [[יולי]] איז דער [[מאנסון]] סעזאן. | ||
=== סביבה === | === סביבה === | ||
| שורה 67: | שורה 68: | ||
== עקאנאמיע == | == עקאנאמיע == | ||
יאפאן האט די דריטע גרעסטע [[עקאנאמיע]] אין דער וועלט (נאך די [[ | יאפאן האט די דריטע גרעסטע [[עקאנאמיע]] אין דער וועלט (נאך די [[פאראייניגטע שטאטן|פאראייניגטע שטאטן]] און [[כינע]]), מיט א [[ברוטא אינלענדישער פראדוקט]] נאנט צו 5 [[טריליאן]] דאלאר. אין יאנואר 2011 איז געווען די רעגירונג חובות מער ווי 200 פראצענט פונעם יערליכן ברוטא אינלענדישן פראדוקט, די גרעסטע פון אלע לענדער אין דער וועלט. דריי פערטל פונעם ברוטא אינלענדישן פראדוקט קומט פונעם דינסט סעקטאר. | ||
[[אינדוסטריע]], וואס פראדוצירט א פערטל פונעם יאפאנישן אלגעמיינעם נאציאנאלן פראדוקט, איז שטארק אפהענגיק אויפן אימפארט פון [[שטאף]] און [[ברענשטאף]]. יאפאן איז גוט באקאנט אינעם אינטערנאציאנאלן מארק פאר זיינע [[עלעקטראניק]] און [[אויטא]] אינדוסטריעס, וואס ליגן אונטער די גרויסע פירמעס ווי [[טאיאטא]]. [[האנדא]], [[סובארו]], [[ניסאן]], [[מאזדא]], [[סאני]], [[מאצושיטא]], [[קענאן]], [[ניפאן שטאל]], [[טאשיבא]] און [[היטאטשי]]. | [[אינדוסטריע]], וואס פראדוצירט א פערטל פונעם יאפאנישן אלגעמיינעם נאציאנאלן פראדוקט, איז שטארק אפהענגיק אויפן אימפארט פון [[שטאף]] און [[ברענשטאף]]. יאפאן איז גוט באקאנט אינעם אינטערנאציאנאלן מארק פאר זיינע [[עלעקטראניק]] און [[אויטא]] אינדוסטריעס, וואס ליגן אונטער די גרויסע פירמעס ווי [[טאיאטא]]. [[האנדא]], [[סובארו]], [[ניסאן]], [[מאזדא]], [[סאני]], [[מאצושיטא]], [[קענאן]], [[ניפאן שטאל]], [[טאשיבא]] און [[היטאטשי]]. | ||
| שורה 82: | שורה 83: | ||
יאפאן האט 1.2 מיליאן קילאמעטער פון גאסן און שאסייען; אויף די צווישנשטעט שאסייען דארף מען באצאלן א צאל. אין יאפאן פארט מען אויף דער לינקער זייט. | יאפאן האט 1.2 מיליאן קילאמעטער פון גאסן און שאסייען; אויף די צווישנשטעט שאסייען דארף מען באצאלן א צאל. אין יאפאן פארט מען אויף דער לינקער זייט. | ||
יאפאן האט 176 | יאפאן האט 176 לופטפעלדער. דער גרעסטער אינלענדישער לופטפעלד, [[האנעדא לופטפעלד]], איז דער מערסט באשעפטיגסטער לופטפעלד אין אזיע. דער גרעסטער אינטערנאציאנאלער לופטפעלד איז [[נאריטא אינטערנאציאנאלער לופטפעלד]], וואס באדינט די געגנט פון טאקיא. | ||
ס'זענען 22 הויפט ים־פארטן. | ס'זענען 22 הויפט ים־פארטן. | ||
| שורה 93: | שורה 94: | ||
===רעליגיע=== | ===רעליגיע=== | ||
==== | ====אידנטום אין יאפאן==== | ||
די | די אידישע קהילה אין יאפאן איז גאנץ קליין, און איז קאנצענטרירט אין די גרויסע שטעט. ווען די יאפאנעזער האבן געעפנט די טויערן פון זייער לאנד צו אימיגראנטן פון דער מערב־וועלט אין 1845, זענען געקומען אויך [[איד]]ן. די ערשטע געמיינדע איז צאמגעשטעלט געווארן מיט אידן פון [[אידנטום אין כינע|כינע]], בעיקר פון [[שאנכיי]] און [[האנג קאנג]]. אין 1870 זענען געווען אין [[יאקאהאמא]] 50 אידישע משפחות. אויך אין [[קאבע]] און [[נאגאסאקי]] האט מען אויפגעשטעלט אידישע קהילות. די גרעסטע קהילה איז געווען אין נאגאסאקי, וואו מען האט געבויט די ערשטע שול. | ||
== קולטור == | == קולטור == | ||
| שורה 108: | שורה 109: | ||
== רעפערענצן == | == רעפערענצן == | ||
{{רעפליסטע | {{רעפליסטע | ||
| | |הערות=<ref name="cia">{{cite web|title=World Factbook: Japan|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html|publisher=[[CIA]]|accessdate={{ר}}15טן יאנואר 2011}}</ref> | ||
<ref name="nytimes-tsunami">{{cite news|last=Fackler|first=Martin; Drew, Kevin|title=Devastation as Tsunami Crashes Into Japan|url=http://www.nytimes.com/2011/03/12/world/asia/12japan.html?ref=world|accessdate=11 March 2011|newspaper=The New York Times|date=11 March 2011}}</ref> | <ref name="nytimes-tsunami">{{cite news|last=Fackler|first=Martin; Drew, Kevin|title=Devastation as Tsunami Crashes Into Japan|url=http://www.nytimes.com/2011/03/12/world/asia/12japan.html?ref=world|accessdate=11 March 2011|newspaper=The New York Times|date=11 March 2011}}</ref> | ||
}} | }} | ||
== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
{{קאמאנסקאט|}} | {{קאמאנסקאט|}} | ||
* [http://www.jnto.go.jp/ וועבזייטל פונעם יאפאן נאציאנאלע טוריזם ארגאניזאציע] {{קליין|אויף פארשידענע שפראכן}} | * [http://www.jnto.go.jp/ וועבזייטל פונעם יאפאן נאציאנאלע טוריזם ארגאניזאציע] {{קליין|אויף פארשידענע שפראכן}} | ||
| שורה 119: | שורה 120: | ||
{{ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג}} | {{ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג}} | ||
{{G8 שטאטן}} | {{G8 שטאטן}} | ||
{{אזיע | {{שטומף|געאגראפיע פון אזיע}} | ||
[[קאַטעגאָריע:יאפאן|*]] | [[קאַטעגאָריע:יאפאן|*]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
[[he:יפן]] | |||