מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע"
ק (1 רעוויזיע אימפארטירט: אימפארטירט פון די יידישע וויקיפעדיע, זע ביישטייערער ליסטע) |
ק (החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע") |
||
| (14 מיטלסטע ווערסיעס פון 7 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = branch of mathematics that studies triangles and the relationships between their sides and the angles between these sides.|העב=ענף מתמטי העוסק בחקר המשולשים וביחס שבין הצלעות שלהם לזוויות שלהם|דייטש=Teilgebiet der Geometrie|}} | |||
'''טריגאנאמעטריע''' (פון [[גריכיש]] ''[[wikt:τρίγωνον|τρίγωνον]] טריגאנאן'' "דרייעק" און ''[[wikt:μέτρον|μέτρον]] מעטראן'' "מעסטן") איז א צווייג פון [[מאטעמאטיק]] וואס שטודירט [[דרייעק]]ן און די פארהעלטענישן צווידן די לענג פון זייערע עקן און די ווינקלען צווישן יענע עקן. טריגאנאמעטריע דעפינירט די [[טריגאנאמעטרישע פונקציאנען]] (אויך גערופן ''קרייזפונקציאנען'' אדער ''ווינקל־פונקציאנען''), וואס ביישרייבן די פארהעלטענישן, און זענען אנווענדיק צו ציקלישע פענאמענען, ווי למשל כוואליעס. דאס פעלד איז ארויסגעוואקסן אינעם 3טן יארהונדערט פאר דער ציווילער רעכענונג ווי א צווייג פון [[געאמעטריע]] שטארק געניצט אין אסטראנאמישע שטודיעס.{{הערה|R. Nagel (ed.), ''Encyclopedia of Science'', 2nd Ed., The Gale Group (2002)}} זי איז אויך די פונדאציע פונעם פראקטישן קונסט פון [[ערדמעסטונג]], און ווערט געניצט אין [[אפטיק]], [[נאוויגאציע]] און טעאריע פון [[מוזיק]]. | '''טריגאנאמעטריע''' (פון [[גריכיש]] ''[[wikt:τρίγωνον|τρίγωνον]] טריגאנאן'' "דרייעק" און ''[[wikt:μέτρον|μέτρον]] מעטראן'' "מעסטן") איז א צווייג פון [[מאטעמאטיק]] וואס שטודירט [[דרייעק]]ן און די פארהעלטענישן צווידן די לענג פון זייערע עקן און די ווינקלען צווישן יענע עקן. טריגאנאמעטריע דעפינירט די [[טריגאנאמעטרישע פונקציאנען]] (אויך גערופן ''קרייזפונקציאנען'' אדער ''ווינקל־פונקציאנען''), וואס ביישרייבן די פארהעלטענישן, און זענען אנווענדיק צו ציקלישע פענאמענען, ווי למשל כוואליעס. דאס פעלד איז ארויסגעוואקסן אינעם 3טן יארהונדערט פאר דער ציווילער רעכענונג ווי א צווייג פון [[געאמעטריע]] שטארק געניצט אין אסטראנאמישע שטודיעס.{{הערה|R. Nagel (ed.), ''Encyclopedia of Science'', 2nd Ed., The Gale Group (2002)}} זי איז אויך די פונדאציע פונעם פראקטישן קונסט פון [[ערדמעסטונג]], און ווערט געניצט אין [[אפטיק]], [[נאוויגאציע]] און טעאריע פון [[מוזיק]]. | ||
| שורה 86: | שורה 87: | ||
מיט דער דעפיניציע דורכן איינס קרייז קומט אויס אז די טריגאנאמעטרישע פונקציעס זענען [[פעריאדישע פונקציע|פעריאדיש]], מיט א פעריאד פון 360 גראד אדער 2π ראדאינען. דאס הייסט אז זייערע ווערטן חזרן זיך איבער נאך די אינטערוואלן. די טאנגענט און קאטאנגענט פונקציעס האבן א פעריאד פון 180 גראד אדער π ראדאינען. | מיט דער דעפיניציע דורכן איינס קרייז קומט אויס אז די טריגאנאמעטרישע פונקציעס זענען [[פעריאדישע פונקציע|פעריאדיש]], מיט א פעריאד פון 360 גראד אדער 2π ראדאינען. דאס הייסט אז זייערע ווערטן חזרן זיך איבער נאך די אינטערוואלן. די טאנגענט און קאטאנגענט פונקציעס האבן א פעריאד פון 180 גראד אדער π ראדאינען. | ||
<gallery> | <gallery> | ||
טעקע:Sine_curve_drawing_animation.gif| | טעקע:Sine_curve_drawing_animation.gif|גראַפירן ''y'' = sin ''x'' דורכן מיטל פון אן איינס קרייז. | ||
טעקע:tan drawing process.gif| | טעקע:tan drawing process.gif|גראַפירן ''y'' = tan ''x'' דורכן מיטל פון אן איינס קרייז. | ||
טעקע:csc drawing process.gif| | טעקע:csc drawing process.gif|גראַפירן ''y'' = csc ''x'' דורכן מיטל פון אן איינס קרייז. | ||
</gallery> | </gallery> | ||
| שורה 97: | שורה 98: | ||
עס זענען פאראן אן א שיעור באניצן פון טריגאנאמעטריע און טריגאנאמעטרישע פונקציעס. צום ביישפיל, די טעכניק פון [[טריאנגולאציע]] ווערט געניצט אין [[אסטראנאמיע]] צו מעסטן די ווייט פון נאנטע שטערן, אין [[געאגראפיע]] צו מעסטן דיסטאנצן צווישן אריענטירן, און אין [[סאטעליט נאוויגאציע סיסטעם|סאטעליט נאוויגאציע סיסטעמען]]. די סינוס און קאסינוס פונקציעס זענען יסודותדיק צו דער טעאריע פון [[פעריאדישע פונקציע]]ס ווי למשל די וואס שילדערן קול און [[ליכט]] כוואליעס. | עס זענען פאראן אן א שיעור באניצן פון טריגאנאמעטריע און טריגאנאמעטרישע פונקציעס. צום ביישפיל, די טעכניק פון [[טריאנגולאציע]] ווערט געניצט אין [[אסטראנאמיע]] צו מעסטן די ווייט פון נאנטע שטערן, אין [[געאגראפיע]] צו מעסטן דיסטאנצן צווישן אריענטירן, און אין [[סאטעליט נאוויגאציע סיסטעם|סאטעליט נאוויגאציע סיסטעמען]]. די סינוס און קאסינוס פונקציעס זענען יסודותדיק צו דער טעאריע פון [[פעריאדישע פונקציע]]ס ווי למשל די וואס שילדערן קול און [[ליכט]] כוואליעס. | ||
פעלדער וואס ניצן טריגאנאמעטריע אדער טריגאנאמעטרישע פונקציעס שליסן איין [[אסטראנאמיע]] (ספעציעל פאר פלאצירן כלומרשטיקע פאזיציעס פון הימלישע אביעקטן, אין וואס ספערישע טריגאנאמעטריע איז | פעלדער וואס ניצן טריגאנאמעטריע אדער טריגאנאמעטרישע פונקציעס שליסן איין [[אסטראנאמיע]] (ספעציעל פאר פלאצירן כלומרשטיקע פאזיציעס פון הימלישע אביעקטן, אין וואס ספערישע טריגאנאמעטריע איז נויטיג) און ממילא [[נאוויגאציע]] (אויף די אקעאנען, אין עראפלאנען און אינעם קאסמאס), [[מוזיק טעאריע]], [[אקוסטיק]], [[אפטיק]], אנאליז פון פינאנציעלע מארקן, [[עלעקטראניק]], [[משמעותדיקייט טעאריע]], [[סטאטיסטיק]], [[ביאלאגיע]], מעדיצינישע בילדמאכן ([[קאמפיוטער טאמאגראפיע]] און [[אולטראשאל]]), [[אפטייקעריי]], [[כעמיע]], [[נומערן טעאריע]] (און ממילא [[קריפטאלאגיע]]), [[סייסמאלאגיע]], [[מעטעאראלאגיע]], [[אקעאנאגראפיע]], [[ערדמעסטן]] און [[געאדעזיע]], [[ארכיטעקטור]], [[פאנעטיק]], [[עקאנאמיק]], [[עלעקטרישע אינזשעניריע]], [[מעכאנישע אינזשעניריע]], [[ציווילע אינזשעניריע]], [[קאמפיוטער גראפיק]], [[קארטאגראפיע]] און [[קריסטאלאגראפיע]]. | ||
===באניץ פון טריגאנאמעטריע אין קארטאגראפיע === | ===באניץ פון טריגאנאמעטריע אין קארטאגראפיע === | ||
דער באניץ פון טריגאנאמעטריע איז דער יסוד פון מעסטן פון א שטח—פון אן ערד־שטח פאר בויען ביז א קאנטינענט. א ווינקל איז א זאך וואס מ'קען גאנץ גרינג מעסטן גענוי; דיסטאנצן זענען א סך שווערער צו מעסטן. צוליב דעם, הייבן אן די מעסטער צו איין לענג גאנץ גענוי, דאס איז די באזיס ליניע, וואס איז די ווייט צווישן צוויי באשמימטע פונקטן. נאכדעם שאפט א נעץ פון דרייעקן; מען מעסט די ווינקלען און ניצט טריגאנאמעטריע צו רעכענען די זייטן פון די דרייעקן. אזוי בויט מען אויף א | דער באניץ פון טריגאנאמעטריע איז דער יסוד פון מעסטן פון א שטח—פון אן ערד־שטח פאר בויען ביז א קאנטינענט. א ווינקל איז א זאך וואס מ'קען גאנץ גרינג מעסטן גענוי; דיסטאנצן זענען א סך שווערער צו מעסטן. צוליב דעם, הייבן אן די מעסטער צו איין לענג גאנץ גענוי, דאס איז די באזיס ליניע, וואס איז די ווייט צווישן צוויי באשמימטע פונקטן. נאכדעם שאפט א נעץ פון דרייעקן; מען מעסט די ווינקלען און ניצט טריגאנאמעטריע צו רעכענען די זייטן פון די דרייעקן. אזוי בויט מען אויף א דייטליכע מאפע פון א גאנצן געגנט. די פראצעדורע ווערט גערופן [[טריאנגולאציע]]. כדי צו קאנטראלירן די רעזולטאטן, קען מען מעסטן נאך א דיסטאנץ נאכן אויספירן די טריאנגולאציע. | ||
אין 1751 האט דער [[אסטראנאם]] [[ניקאל לואי דע לאקיי]] (1713 - 1762) אויסגעפירט אן אויספארש פון מעסטונגען אין [[דרום אפריקע]]. זיין הויפט ציל איז געווען צו שאפן א קאטאלאג פון שטערן אין דעם הימל פונעם [[דרום האלבקיילעך]]. כדי צו מאכן דאס דייטיק האט ער פריער געדארפט מעסטן דעם בויגן פון א פאסיגן [[מערידיאן]]. פאר דעם צוועק האט ער אנטוויקלט א טריאנגולציע פונעם געגנט ביז צפון פון [[קאפשטאט]]. זיינע רעזולטאטן האבן געוויזן אז די קרומקייט פון דעם ערד־פלאנעט אין די דרומדיקע [[גארטל ליניע (געאגראפיע)|גארטל ליניעס]] איז אסאך ווייניקער ווי אין די צפון דיקע—אן איבערראשנדיקער אויסקומפט וואס מ'האט פעסטגעשטעלט מיט שפעטערע מעסטונגען. קומט אויס אז דער [[ערד-פלאנעט]] זעט אויס אין א געוויסן זינען ווי א [[באר]]. לאקיי האט געהאט גרויסע הצלחה אין זיין ארבעט צו קאטאלאגירן די שטערן: ער האט געגעבן נעמען צו 15 פון די 88 קאנסטעלאציעס (שטערן גרופעס) וואס זענען אנערקענט היינט. ער האט | אין 1751 האט דער [[אסטראנאם]] [[ניקאל לואי דע לאקיי]] (1713 - 1762) אויסגעפירט אן אויספארש פון מעסטונגען אין [[דרום אפריקע]]. זיין הויפט ציל איז געווען צו שאפן א קאטאלאג פון שטערן אין דעם הימל פונעם [[דרום האלבקיילעך]]. כדי צו מאכן דאס דייטיק האט ער פריער געדארפט מעסטן דעם בויגן פון א פאסיגן [[מערידיאן]]. פאר דעם צוועק האט ער אנטוויקלט א טריאנגולציע פונעם געגנט ביז צפון פון [[קאפשטאט]]. זיינע רעזולטאטן האבן געוויזן אז די קרומקייט פון דעם ערד־פלאנעט אין די דרומדיקע [[גארטל ליניע (געאגראפיע)|גארטל ליניעס]] איז אסאך ווייניקער ווי אין די צפון דיקע—אן איבערראשנדיקער אויסקומפט וואס מ'האט פעסטגעשטעלט מיט שפעטערע מעסטונגען. קומט אויס אז דער [[ערד-פלאנעט]] זעט אויס אין א געוויסן זינען ווי א [[באר]]. לאקיי האט געהאט גרויסע הצלחה אין זיין ארבעט צו קאטאלאגירן די שטערן: ער האט געגעבן נעמען צו 15 פון די 88 קאנסטעלאציעס (שטערן גרופעס) וואס זענען אנערקענט היינט. ער האט אבזערווירט מער ווי 10000 שטערן, ניצנדיק א קליין רעפראקציע [[טעלעסקאפ]]. | ||
== סטאנדארטע אידענטיטען == | == סטאנדארטע אידענטיטען == | ||
| שורה 139: | שורה 140: | ||
{{רעפליסטע}} | {{רעפליסטע}} | ||
== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
{{קאמאנסקאט| | {{קאמאנסקאט|}} | ||
[[קאַטעגאָריע:טריגאנאמעטריע|*]] | [[קאַטעגאָריע:טריגאנאמעטריע|*]] | ||
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | |||
[[קאַטעגאָריע:עלעמענטארע ארטיקלען צו פארברייטערן]] | |||
[[HE:טריגונומטריה]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | |||