מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:טערקיי"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
ק
החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע"
ק (זינגליר.) |
ק (החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע") |
||
| (20 מיטלסטע ווערסיעס פון 6 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = transcontinental country straddling Western Asia and Southeastern Europe|העב=מדינה חוצת יבשות המשתרעת על מערב אסיה ודרום מזרח אירופה|דייטש=Staat in Vorderasien und Südosteuropa|}} | |||
{{מדינה| | {{מדינה| | ||
| נאמען= טערקיי | | נאמען= טערקיי | ||
| שורה 6: | שורה 7: | ||
| מאפע= LocationTurkey2.png | | מאפע= LocationTurkey2.png | ||
| מוטו לאומי = שלום בבית, שלום בעולם<br />טורקית מודרנית "Yurtta Barış, Dünyada Barış";<br />טורקית עות'מאנית "Yurtta Sulh, Cihanda Sulh" | | מוטו לאומי = שלום בבית, שלום בעולם<br />טורקית מודרנית "Yurtta Barış, Dünyada Barış";<br />טורקית עות'מאנית "Yurtta Sulh, Cihanda Sulh" | ||
| זינגליד= <br>''İstiklal Marşı''<br>[[טערקישע זינגליד| | | זינגליד= <br>''İstiklal Marşı''<br>[[טערקישע זינגליד|זעלבסטשטענדיגקייט מארש]]<br>[[טעקע:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg]] | ||
| קאנטינענט= [[אייראפע]], [[אזיע]] | | קאנטינענט= [[אייראפע]], [[אזיע]] | ||
| אפיציעלע שפראך= [[טערקיש]] | | אפיציעלע שפראך= [[טערקיש]] | ||
| שורה 13: | שורה 14: | ||
| רעגירונג= [[פארלאמענטארישע דעמאקראטיע]] | | רעגירונג= [[פארלאמענטארישע דעמאקראטיע]] | ||
| פרעזידענט = [[רעדזעפ טאיפ ערדאאן]] | | פרעזידענט = [[רעדזעפ טאיפ ערדאאן]] | ||
| פרעמיער מיניסטער = [[אהמעט | | פרעמיער מיניסטער = [[אהמעט דאוואוטאגלו]] | ||
| הקמה = הכרזת הרפובליקה | | הקמה = הכרזת הרפובליקה | ||
| אירועי הקמה = - תאריך | | אירועי הקמה = - תאריך | ||
| שורה 35: | שורה 36: | ||
}} | }} | ||
דאס ''' | דאס '''טערקיי''' ([[טערקיש]]: ''Türkiye''), אפיציעל די '''רעפובליק פון טערקיי''' ({{שפראך-tr|Türkiye Cumhuriyeti}}) איז אן איסלאמיש לאנד אין [[אייראפע]] און [[אַזיע|מערב־אַזיע]]. זיין הויפּטשטאָט איז [[אַנקאַראַ]]. עס גרעניצט דעם [[מיטלענדישן ים]], [[סיריע]] און [[איראק]] פון דרום, דעם [[אגאישן ים]] פון מערב, [[גריכנלאנד]] און [[בולגאריע]] פון צפון-מערב, דעם [[שווארצער ים|שווארצן ים]] פון צפון, [[גרוזיע]] פון צפון-מזרח און [[ארמעניע]] און [[איראן]] פון מזרח. | ||
טערקיי באדעקט א שטח פון בערך 780,000 קוואדראט ק"מ. | טערקיי באדעקט א שטח פון בערך 780,000 קוואדראט ק"מ. | ||
די ביזאנטישע און אטאמאנע אימפעריעס זענען ביידע געווען אויפן ארט פון היינטיגן טערקיי. די טערקישע קולטור איז געמישט אריענטאל און וועסטערן, אזוי ווי ס'פאסט פאר א לאנד וואס איז סיי אין אזיע סיי אין אייראפע. | די ביזאנטישע און אטאמאנע אימפעריעס זענען ביידע געווען אויפן ארט פון היינטיגן טערקיי. די טערקישע קולטור איז געמישט אריענטאל און וועסטערן, אזוי ווי ס'פאסט פאר א לאנד וואס איז סיי אין אזיע סיי אין אייראפע. | ||
טערקיי איז א סעקולערע, [[דעמאקראטיע|דעמאקראטישע]] [[רעפובליק]]. [[מוסטאפא קעמאל אטאטורק]] האט אויפגעבויט זיין פאליטישע סיסטעם אין [[1923]], נאך דעם איינבראך פון דער אטאמאנישער אימפעריע. טערקיי איז געווען א פונדאציע מיטגליד פון די [[פאראייניגטע פעלקער]], און פון די [[ארגאניזאציע פון מוסולמענישע לענדער]], און האט אריינגעטרעטן [[נאט"א]] אין [[1952]]. זייט [[2005]], פירט טערקיי א משא-מתן אריינצוטרעטן דעם [[ | טערקיי איז א סעקולערע, [[דעמאקראטיע|דעמאקראטישע]] [[רעפובליק]]. [[מוסטאפא קעמאל אטאטורק]] האט אויפגעבויט זיין פאליטישע סיסטעם אין [[1923]], נאך דעם איינבראך פון דער אטאמאנישער אימפעריע. טערקיי איז געווען א פונדאציע מיטגליד פון די [[פאראייניגטע פעלקער]], און פון די [[ארגאניזאציע פון מוסולמענישע לענדער]], און האט אריינגעטרעטן [[נאט"א]] אין [[1952]]. זייט [[2005]], פירט טערקיי א משא-מתן אריינצוטרעטן דעם [[אייראפעאישן פארבאנד]], וואס ווערט נישט ערלויבט דורך די אייראפעאישע לענדער, וויבאלד טערקייס מענטשן רעכט איז געפלאגט מיט פראבלעמען, וואס איז נישט צופרידנשטעלענד פארן אייראפעאישע געמיינדע. ווי דאס קעגנשטעלן זיך ארויסצוציען פון [[ציפערן]], ווי עטליכע פארטן זענען פארשלאסן פארן פארקער, און מערערע לענדער פארלאנגען דאס ארויסציען פון טערקיי. | ||
די אפיציעלע שפראך פונעם לאנד איז [[טערקיש]], א [[טערקישע שפראך]] וואס בערך 85% פון דער באפעלקערונג רעדן אלס מוטערשפראך. | די אפיציעלע שפראך פונעם לאנד איז [[טערקיש]], א [[טערקישע שפראך]] וואס בערך 85% פון דער באפעלקערונג רעדן אלס מוטערשפראך. | ||
| שורה 55: | שורה 56: | ||
ביי דער [[ערשטע וועלט מלחמה|ערשטער וועלט מלחמה]] איז די אטאמאנישע אימפעריע געווען איינער פון די [[צענטראלע מאכטן]]. אין דער גאנג פון דער מלחמה האט מען דעפארטירט די [[ארמענער]] פון מזרח אנאטאליע קיין [[סיריע]], וואס האט אויסגעלאזט מיט דער שחיטה פון 1,500,000 ארמענער אין דעם [[ארמענער פאלקסמארד]], וואס טערקיי טענה'ט איז נישט געווען קיין פאלקסמארד. אויך האט מען אויסגעפירט שחיטות קעגן אנדערע מינאריטען, ווי די [[גריך|גריכן]] און די אסיריער. | ביי דער [[ערשטע וועלט מלחמה|ערשטער וועלט מלחמה]] איז די אטאמאנישע אימפעריע געווען איינער פון די [[צענטראלע מאכטן]]. אין דער גאנג פון דער מלחמה האט מען דעפארטירט די [[ארמענער]] פון מזרח אנאטאליע קיין [[סיריע]], וואס האט אויסגעלאזט מיט דער שחיטה פון 1,500,000 ארמענער אין דעם [[ארמענער פאלקסמארד]], וואס טערקיי טענה'ט איז נישט געווען קיין פאלקסמארד. אויך האט מען אויסגעפירט שחיטות קעגן אנדערע מינאריטען, ווי די [[גריך|גריכן]] און די אסיריער. | ||
נאך דער ערשטער וועלט מלחמה איז טערקיי געווען אקופירט דורך די ארמייען פון די אליאירטע מאכטן, און ס'איז געגרינדעט געווארן די [[טערקישע נאציאנאלע באוועגונג]]. מען האט געפירט די טערקישע | נאך דער ערשטער וועלט מלחמה איז טערקיי געווען אקופירט דורך די ארמייען פון די אליאירטע מאכטן, און ס'איז געגרינדעט געווארן די [[טערקישע נאציאנאלע באוועגונג]]. מען האט געפירט די טערקישע אומאפהענגיגקייט מלחמה אונטער דער פירערשאפט פון [[מוסטאפא קעמאל אטאטורק|מוסטאפא קעמאל פאשא]], א מיליטער קאמאנדירער וואס האט געקעמפט אין דער [[גאליפאלי קאמף]]. | ||
דעם 18טן סעפטעמבער האט די טערקישע רעגירונג אין [[אנקארא]] זיך פראקלאמירט די לעגאלע רעגירונג אין טערקיי; די פרעמדע ארמייען זענען שוין געווען ארויס פון לאנד. אין יולי 1923 האט מען געחתמעט דעם [[לאזאן אפמאך]] וואס האט אנערקענט די [[סואווערענער שטאט|סואווערענטעט]] פון דער טערקישער רעפובליק. | דעם 18טן סעפטעמבער האט די טערקישע רעגירונג אין [[אנקארא]] זיך פראקלאמירט די לעגאלע רעגירונג אין טערקיי; די פרעמדע ארמייען זענען שוין געווען ארויס פון לאנד. אין יולי 1923 האט מען געחתמעט דעם [[לאזאן אפמאך]] וואס האט אנערקענט די [[סואווערענער שטאט|סואווערענטעט]] פון דער טערקישער רעפובליק. | ||
| שורה 62: | שורה 63: | ||
== געאגראפיע == | == געאגראפיע == | ||
טערקיי איז א לאנד וואס ציט זיך אויס אויף צוויי [[קאנטינענט]]ן, און שאפט א בריק צווישן [[אייראפע]] און [[אזיע]]. די [[באספארוס]], [[ים פון מארמארא]] און [[דארדאנעלן]] דורכגאסן צעשיידן זיין אזיאטישן טייל (אנאטאליע אדער "[[קליין אזיע]]") פון זיין | טערקיי איז א לאנד וואס ציט זיך אויס אויף צוויי [[קאנטינענט]]ן, און שאפט א בריק צווישן [[אייראפע]] און [[אזיע]]. די [[באספארוס]], [[ים פון מארמארא]] און [[דארדאנעלן]] דורכגאסן צעשיידן זיין אזיאטישן טייל (אנאטאליע אדער "[[קליין אזיע]]") פון זיין אייראפעאישן טייל ([[טראקיע]]). דער אייראפעאישער טייל איז נאר 3% פונעם שטח פון לאנד. | ||
די טעריטאריע פון טערקיי איז מער ווי 1600 ק"מ אין דער לענג און 800 ק"מ אין דער ברייט, מיט א פארעם מער אדער ווייניגער ווי א גראדעק. ער ליגט צווישן די [[גארטל ליניע (געאגראפיע)|גארטל ליניעס]] 35º און 43º N, און די [[מערידיאן|מערידיאנען]] 25º און 45º E. | די טעריטאריע פון טערקיי איז מער ווי 1600 ק"מ אין דער לענג און 800 ק"מ אין דער ברייט, מיט א פארעם מער אדער ווייניגער ווי א גראדעק. ער ליגט צווישן די [[גארטל ליניע (געאגראפיע)|גארטל ליניעס]] 35º און 43º N, און די [[מערידיאן|מערידיאנען]] 25º און 45º E. | ||
טערקיי באדעקט א שטח פון 780,580 קוואדראט ק"מ. טערקיי האט לאנד | טערקיי באדעקט א שטח פון 780,580 קוואדראט ק"מ. טערקיי האט לאנד גרעניצן וואס זענען לאנג 2,627 [[ק"מ]] מיט 8 לענדער: [[בולגאריע]] (240 ק"מ), [[גרוזיע]] (252 ק"מ), [[ארמעניע]] (268 ק"מ), [[אזערביידזשאן]] (9 ק"מ), [[איראן]] (499 ק"מ), [[איראק]] (331 ק"מ), [[סיריע]] (822 ק"מ) און [[גריכנלאנד]] (206 ק"מ). די ים גרעניצן זענען לאנג 7,200 ק"מ אויפן [[שווארצער ים|שווארצן ים]], ים פון מארמארא, [[אגאישער ים|אגאישן ים]] און [[מיטלענדישער ים|מיטלענדישן ים]]. טערקיי איז דאס [[ליסטע פון לענדער לויט שטח|37סטע גרעסטע]] לאנד אין דער וועלט אין שטח. | ||
דער אייראפעאישער טייל פון טערקיי, [[מזרח טראקע]], שאפט די | דער אייראפעאישער טייל פון טערקיי, [[מזרח טראקע]], שאפט די גרעניצן פון טערקיי מיט גריכנלאנד און בולגאריע. דער אזיאטישער טייל, [[אנאטאליע]], איז א הויכער צענטראלער [[פלאטא]] מיט שמאלע בארטנדיגע פלוינען. אזיאטישער טערקיי איז מערסטנס בארגיש, אבער אין אייראפעאישן טערקיי זענען נאר דא בערגלעך. דער העכסטער פונקט אין טערקיי איז דער שפיץ פון [[בארג אררט]] וואס איז הויך 5,166 מעטער. אומגעפער 85% פונעם לאנד איז העכער פון 450 מעטער. אין צפון פון לאנד פאראלעל צום שווארצן ים שפרייטן זיך די [[פאנטוס בערג]], און אין דרום פון לאנד פאראלעל צום מיטלענדישן ים שפרייטן זיך די [[טאורוס בערג]]. | ||
טערקיי איז א לאנד רייך אין וואסער; ער האט 1,200 ק"מ פון [[טייך|טייכן]], וואס די לענגסטע און | טערקיי איז א לאנד רייך אין וואסער; ער האט 1,200 ק"מ פון [[טייך|טייכן]], וואס די לענגסטע און וויכטיגסטע פון זיי זענען די [[פרת]], [[חידקל]] און [[קיזילירמארק]] טייכן. | ||
די הויפטשטאט פון טערקיי, [[אנקארא]], איז באקאנט פאר די [[אנגארא קאץ]], [[אנגארא קיניגל]] און [[אנגארא ציג]]. | די הויפטשטאט פון טערקיי, [[אנקארא]], איז באקאנט פאר די [[אנגארא קאץ]], [[אנגארא קיניגל]] און [[אנגארא ציג]]. | ||
| שורה 91: | שורה 92: | ||
=== טוריזם === | === טוריזם === | ||
[[טוריזם]] אין טערקיי איז געוואקסן גיך אין די לעצטע צוואנציג יאר און איז היינט א | [[טוריזם]] אין טערקיי איז געוואקסן גיך אין די לעצטע צוואנציג יאר און איז היינט א וויכטיגער טייל פון דער עקאנאמיע. אין 2013 האבן 37.8 אויסלענדישע טוריסטן אנגעקומען אין טערקיי; זיי האבן אריינגעשטעלט $27.9 ביליאן צו טערקיי'ס איינקומפטן. אין טערקיי געפינען זיך צוויי פון די [[זיבן ווינדער פון די וועלט]]. | ||
=== אינפראסטרוקטור === | === אינפראסטרוקטור === | ||
אין 2013 האט טערקיי געהאט 98 [[פליפעלד]]ער, כולל 22 אינטערנאציאנאלע פליפעלדער. דאס [[סטאמבול אטאטורק פליפעלד]] איז דאס 13טע מערסט באשעפטיגסטע פליפעלד אין דער וועלט, און האט באדינט 31,833,324 פאסאזשירן צווישן יאנואר און יולי 2014. מען פלאנירט א ניי דריט פליפעלד פאר סטאמבול וואס וועט זיין דאס גרעסטע אין דער וועלט, מיט א | אין 2013 האט טערקיי געהאט 98 [[פליפעלד]]ער, כולל 22 אינטערנאציאנאלע פליפעלדער. דאס [[סטאמבול אטאטורק פליפעלד]] איז דאס 13טע מערסט באשעפטיגסטע פליפעלד אין דער וועלט, און האט באדינט 31,833,324 פאסאזשירן צווישן יאנואר און יולי 2014. מען פלאנירט א ניי דריט פליפעלד פאר סטאמבול וואס וועט זיין דאס גרעסטע אין דער וועלט, מיט א מעגליכקייט צו באדינען 150 מיליאן פאסאזשירן א יאר. דער פאן־טרעגער פון טערקיי זייט 1933 איז [[טערקישע לופטליניעס]], און ווערט בארעכנט די בעסטע לופטליניע אין אייראפע אין די יארן 2011, 2012, 2013 און 2014. | ||
די טערקישע אינטערנעץ האט 35 מיליאן באניצער. | די טערקישע אינטערנעץ האט 35 מיליאן באניצער. | ||
| שורה 104: | שורה 105: | ||
== גאלעריע == | == גאלעריע == | ||
<gallery> | <gallery> | ||
File:Aya sofya.jpg| | File:Aya sofya.jpg| | ||
File:Kocatepe Mosque Ankara.jpg| | File:Kocatepe Mosque Ankara.jpg| | ||
File:State Painting and Sculpture Museum of Ankara.jpg| | File:State Painting and Sculpture Museum of Ankara.jpg| | ||
File:Pamukkale00.JPG| | File:Pamukkale00.JPG| | ||
File:Eskişehir-Aycan.jpg| | File:Eskişehir-Aycan.jpg| | ||
| שורה 118: | שורה 116: | ||
</gallery> | </gallery> | ||
== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
{{קאמאנסלינק}} | {{קאמאנסלינק}} | ||
== רעפערענצן == | == רעפערענצן == | ||
| שורה 129: | שורה 127: | ||
{{לענדער ארום דעם מיטלענדישן ים}} | {{לענדער ארום דעם מיטלענדישן ים}} | ||
{{ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג}} | {{ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג}} | ||
{{אזיע | {{שטומף|געאגראפיע פון אזיע}} | ||
{{ | {{שטומף|געאגראפיע פון אייראפע}} | ||
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | |||
[[he:טורקיה]] | |||
[[he:טורקיה]] | |||