אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "הדלקה עושה מצוה"

5,989 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 3 חדשים
ק
החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע"
(←‏אין הלכה: פארברייטערט איבער שייכות פון כבתה)
ק (החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע")
 
(9 צווישנדיגע ווערסיעס פונעם זעלבן באַניצער נישט געוויזן)
שורה 1: שורה 1:
{{דרעפט}}
{{דעסקריפציע|גדר אין דער מצוה פון צינדן חנוכה ליכט}}
{{דעסקריפציע|גדר אין חנוכה ליכט}}
{{סוגיא
[[טעקע:הדלקת נר חנוכה.JPG|שמאל|350px|ממוזער|דער אקט פון צינדן די חנוכה ליכט איז די מצוה.]]
| שם = הדלקה עושה מצוה
| תמונה = הדלקת נר חנוכה.JPG
| כיתוב = דער אקט פון צינדן די חנוכה ליכט איז די מצוה.
| תלמוד בבלי = {{בבלי|שבת|כב|ב}}–{{בבלי|שבת|כג|א|אן=מסכת}}
| משנה תורה לרמב"ם = {{רמב"ם|מגילה וחנוכה|ד|ט}}
| שולחן ערוך = {{שלחן ערוך|אורח חיים|תרעה}}
}}
'''הַדְלָקָה עו֗שָׂה מִצְוָה''' איז א [[הגדרה|גדר]] אין די מצוה פון [[חנוכה ליכט]], וואס באדייט אז די מצוה ווערט אויסגעפירט מיט צינדן די ליכט - נישט מיט שטעלן די ליכט, וואס וואלט געהייסן "הנחה עושה מצוה".
'''הַדְלָקָה עו֗שָׂה מִצְוָה''' איז א [[הגדרה|גדר]] אין די מצוה פון [[חנוכה ליכט]], וואס באדייט אז די מצוה ווערט אויסגעפירט מיט צינדן די ליכט - נישט מיט שטעלן די ליכט, וואס וואלט געהייסן "הנחה עושה מצוה".


שורה 13: שורה 19:
די ראשונים שרייבן אז אויב וואלט הנחה געווען די מצוה, וואלט מען געמאכט א ברכה "להניח נר של חנוכה"{{הערה|דארט=שבתכב|רמב"ן, דארט. אזוי שרייבט אויך דער פני יהושע, דארט, אין איין וועג.}}. איינער פון די ראשונים איז אבער מסופק אז מען וואלט מעגליך דערמאנט ביידע, "להדליק ולהניח"{{הערה|דארט=שבת|שיטה לר"ן, דארט}}; אן אנדערע מעגליכקייט דערמאנט דער [[פני יהושע]]: "וצונו על נר חנוכה".
די ראשונים שרייבן אז אויב וואלט הנחה געווען די מצוה, וואלט מען געמאכט א ברכה "להניח נר של חנוכה"{{הערה|דארט=שבתכב|רמב"ן, דארט. אזוי שרייבט אויך דער פני יהושע, דארט, אין איין וועג.}}. איינער פון די ראשונים איז אבער מסופק אז מען וואלט מעגליך דערמאנט ביידע, "להדליק ולהניח"{{הערה|דארט=שבת|שיטה לר"ן, דארט}}; אן אנדערע מעגליכקייט דערמאנט דער [[פני יהושע]]: "וצונו על נר חנוכה".


== דער טעם דערצו ==
דער טעם צו די הלכה אז די הדלקה איז די מצוה, איז אז עס זאל זיין גלייך צו די ליכט פון [[מנורה]] וואס איז געצינדן געווארן אין [[בית המקדש]], וואס דארט איז דער מצוה דערפון געווען דער צינדן זעלבסט{{הערה|{{שלחן ערוך|אורח חיים|תרעה|א|מפרש=טורי זהב}}, באזירט אויף {{בבלי|שבת|כב|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=אי הדלקה עושה מצוה}}. זעט אבער [[#אין בית המקדש|ווייטער]], אז לויט טייל איז אין בית המקדש אנדערש דער גדר.}}. אדער ווייל דער נס חנוכה האט זיך אינגאנצן אפגעשפילט ביים צינדן, מיט דעם וואס די ליכט האבן נישט פארנוצט קיין אויל און דאס גאנצע דערפון איז געבליבן פאר דער קומענדיגער נאכט, דערפאר ווערט דער נס דערמאנט נאר מיטן צינדן{{הערה|[[רבי אברהם שמואל בנימין סופר|שו"ת כתב סופר]], [https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=950&st=&pgnum=253&hilite=אורח חיים, סימן קלו].}}.
* עס זאל זיין גלייך צו די ליכט פון [[מנורה]] וואס איז געצינדן געווארן אין [[בית המקדש]], וואס דארט איז דער מצוה דערפון געווען דער צינדן זעלבסט{{הערה|{{שלחן ערוך|אורח חיים|תרעה|א|מפרש=טורי זהב}}, באזירט אויף {{בבלי|שבת|כב|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=אי הדלקה עושה מצוה}}.}}.
* ווייל דער נס חנוכה האט זיך אינגאנצן אפגעשפילט ביים צינדן, מיט דעם וואס די ליכט האבן נישט פארנוצט קיין אויל און דאס גאנצע דערפון איז געבליבן פאר דער קומענדיגער נאכט, דערפאר ווערט דער נס דערמאנט נאר מיטן צינדן{{הערה|[[רבי אברהם שמואל בנימין סופר|שו"ת כתב סופר]], [https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=950&st=&pgnum=253&hilite=אורח חיים, סימן קלו].}}.


== אין הלכה ==
== אין הלכה ==
שורה 26: שורה 30:
* דאקעגן, אויב האט זיך די ליכט פארלאשן ווען עס האט נאכנישט געברענט ווי דער שיעור דארף מען דאס נישט איבערצינדן, [[כבתה זקוק לה|כבתה אין זקוק לה]], ווייל די מצוה האט מען שוין אויסגעפירט ביים צינדן די ליכט{{הערה|{{שולחן ערוך|אורח חיים|תרעג|ב}}, באזירט אויף שו"ת הרשב"א, חלק א' סימן תקלט.|שם=כבתה}}. טייל אחרונים קריגן, און נעמען אן אז די צוויי הלכות האבן נישט קיין שייכות: אויך אויב הנחה עושה מצוה וואלט געקענט זיין די הלכה אז מען דארף נישט איבערצינדן, און אויך אויב הדלקה עושה מצוה וואלט געקענט זיין אז מען דארף יא{{הערה|דארט=כבתה|טורי זהב, דארט, סק"ב; פרי חדש, דארט, סק"ב; ביאור הגר"א, דארט}}{{הערה|מקור חיים, הגהות אויף סימן תר"ע סעיף א'}}.
* דאקעגן, אויב האט זיך די ליכט פארלאשן ווען עס האט נאכנישט געברענט ווי דער שיעור דארף מען דאס נישט איבערצינדן, [[כבתה זקוק לה|כבתה אין זקוק לה]], ווייל די מצוה האט מען שוין אויסגעפירט ביים צינדן די ליכט{{הערה|{{שולחן ערוך|אורח חיים|תרעג|ב}}, באזירט אויף שו"ת הרשב"א, חלק א' סימן תקלט.|שם=כבתה}}. טייל אחרונים קריגן, און נעמען אן אז די צוויי הלכות האבן נישט קיין שייכות: אויך אויב הנחה עושה מצוה וואלט געקענט זיין די הלכה אז מען דארף נישט איבערצינדן, און אויך אויב הדלקה עושה מצוה וואלט געקענט זיין אז מען דארף יא{{הערה|דארט=כבתה|טורי זהב, דארט, סק"ב; פרי חדש, דארט, סק"ב; ביאור הגר"א, דארט}}{{הערה|מקור חיים, הגהות אויף סימן תר"ע סעיף א'}}.


== אין בית המקדש ==
==ביי אנדערע ליכט==
פון רש"י ווייזט אויס אז אויך אין [[בית המקדש]] איז [[הדלקת הנרות אין בית המקדש|די מצוה]] געווען נאר צו אנצינדן די ליכט, און נישט אז עס זאל ברענען{{הערה|{{בבלי|שבת|כב|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=אי הדלקה עושה מצוה}}}}. אבער לויט אנדערע{{הערה|{{רמב"ם|ביאת המקדש|ט|ז|מפרש=כסף משנה}}; דער [[רבי יוסף ראזין|ראגאטשאווער]] אין צפנת פענח, הל’ מתנות עניים, פרק ב, סעיף ח; שיח יצחק אויף {{בבלי|יומא|כד|ב|מפרש=תוספות ישנים}}.}} איז אין בית המקדש געווען די מצוה אז די גאנצע צייט זאל זיין אנגעצינדן די ליכט, וואס דערפאר אויב האט זיך עס פארלאשן האט מען געדארפט איבערצינדן, נישט ווי ביי חנוכה וואס [[כבתה זקוק לה|כבתה אין זקוק לה]], ווי אויך האט א זר (נישט קיין [[כהן]]) געקענט אנצינדן אינדרויסן די ליכט וואס מען האט דערנאך אריינגעפירט און געשטעלט אויפן ארט אין [[מנורה]], אנדערש פון חנוכה ליכט וואס מען איז נישט יוצא אויף דעם וועג.
=== אין בית המקדש ===
{{הויפט ארטיקל|הדלקת הנרות אין בית המקדש}}
פון די גמרא קומט אויס אז אויך ביי די [[הדלקת הנרות אין בית המקדש|הדלקת הנרות]] אין [[בית המקדש]] איז הדלקה עושה מצוה{{הערה|זעט אויך {{בבלי|שבת|כב|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=אי הדלקה עושה מצוה}}}}, און אזוי נעמען אן פילע אחרונים{{הערה|מנחת חינוך, מצוה צח אות ט'; ספר החיים, סימן תרעה סעיף א'; שו"ת שואל ומשיב, רביעאה חלק ב', סימן קנ; עמודי אור, סימן מ' אות ב'.}}. דאקעגן, פון רמב"ם און ראב"ד{{הערה|{{רמב"ם|ביאת המקדש|ט|ז}}}} ווייזט אויס אז אויב צינדט מען די [[מנורה]] אינדרויסן פון [[היכל]] און מען טראגט עס אריין דערנאך איז עס כשר, וואס שטימט לכאורה נישט מיט די אויבנדערמאנטע הלכה אז אויב הדלקה עושה מצוה דארף די הדלקה זיין אויפן ריכטיגן ארט{{הערה|עץ החיים פרשת בהעלותך ד"ה וליתא, געברענגט אין {{רמב"ם|חנוכה|ד|ט|מפרש=מעשה רוקח}}; מנחת חינוך, מצוה צח אות ט'.}}. טייל אחרונים לערנען אז לויט די מסקנא איז דאס צינדן אויפן ריכטיגן ארט נישט מעכב, אויך אויב הדלקה עושה מצוה{{הערה|בתי כנסיות, בית אבטינס בית ז, ד"ה עוד הקשה; שו"ת תשובה מאהבה, אורח חיים סימן רפח; שו"ת בית יצחק, יורה דעה חלק ב' סימן לא; שו"ת ערוגת הבשם, אורח חיים סימן ס' און סימן רד אות ג'.}}.
 
פארהאן ווער עס ערקלערט אנדערש דעם רמב"ם, אז עס פעלט אינגאנצן נישט אויס אריינצוטראגן די מנורה אין היכל, נאר אינדרויסן איז אויך א כשר ארט דערפאר{{הערה|דרשות חתם סופר חלק א', דף סז, א}}. אנדערע זענען מחדש, אז כאטש הדלקה עושה מצוה ציט זיך אבער די מצוה די גאנצע צייט וואס די מנורה ברענט, אנדערש ווי די חנוכה ליכט וואו עס איז נאר די רגע וואס מען צינדט עס אן, און דערפאר ווערט די מצוה אויסגעפירט מיט דעם וואס עס ברענט ווייטער אינעווייניג צוליב די הדלקה פונדרויסן{{הערה|שיח יצחק אויף {{בבלי|יומא|כד|ב|מפרש=תוספות ישנים|ד"ה=הדלקת}}; שו"ת תשובה מאהבה, אורח חיים סימן רפח; מהר"ם שיק, מצוה צח אות ב'; שו"ת בית יצחק, יורה דעה חלק ב' סימן לא; מנחת סולת, מצוה צח ד"ה והנה ראיתי; דבר אברהם, חלק ג' סימן א' אות יד; גור אריה יהודה, מועדים, סימן יט אות יד.}}{{ביאור|לויט דעם איז עס נאר כשר אויב ווערט עס געצינדן דורך א בר דעת; די סיבה פארוואס עס איז כשר ווען א זר צינדט עס איז ווייל עס איז אינגאנצן נישט פארהאן קיין דין [[כהן|כהונה]] ביי די הדלקת המנורה און דער זר הייסט דער זעלבער מחויב במצוה (דבר אברהם, חלק ג' סימן א' אות יד).}}. טייל נעמען אבער אן אז אין בית המקדש איז געווען הנחה עושה מצוה{{הערה|שפת אמת אויף שבת כב, ב; שו"ת אבני נזר, אורח חיים סימן תקה אות ב'; דער [[רבי יוסף ראזין|ראגאטשאווער]] אין צפנת פענח, הל’ מתנות עניים עמ' 66; כלי חמדה, פרשת תצוה אות ב'; חזון איש, מנחות סימן ל' אות ח'; פתי מנחה, מצוה צח אות ז}}.
 
ליכט פון די מנורה וואס האט זיך פארלאשן אינמיטן די נאכט האט מען געדארפט איבערצינדן{{הערה|{{בבלי|מנחות|פח|ב|מפרש=רש"י}}; שו"ת הרשב"א, חלק א' סימן עט.}}, אנדערש ווי די חנוכה ליכט וואו [[כבתה זקוק לה|כבתה אין זקוק לה]]. דאס ווערט ערקלערט לויט די אויבנדערמאנטע וועגן: ווייל אין בית המקדש איז הנחה עושה מצוה{{הערה|שפת אמת אויף שבת כב, ב}}; אדער ציט זיך די מצוה כל זמן עס ברענט{{הערה|ירח למועדים, חנוכה, סימן יא אות ו}}; אדער איז עס א באזונדערע הלכה וואס די תורה האט מקפיד געווען אין בית המקדש, כאטש די מצוה ווערט שוין אויסגעפירט בשעת די מעשה הדלקה, און חז"ל האבן נישט איינגעפירט דעם קפידה ביי די חנוכה ליכט{{הערה|{{בבלי|שבת|כב|ב|מפרש=פני יהושע|ד"ה=תוספות בא"ד ומיהו רב דקאמר}}; הגהות מהר"ץ חיות אויף שבת כב, ב; בית הלוי על התורה, חידושים אויף שבת כא, א.}}. פון חידושי הרמב"ן ווייזט אבער אויס אז אויך אין בית המקדש האט מען נישט געדארפט איבערצינדן א פארלאשענע ליכט{{הערה|שו"ת דברי מלכיאל, חלק ג' סימן ל"ד}}.
 
===נרות שבת===
{{הויפט ארטיקל|נרות שבת}}
ביי [[נרות שבת|די ליכט]] וואס חז"ל האבן איינגעפירט צו צינדן בעפאר שבת, גייט אויך אן לויט טייל דער כלל "הדלקה עושה מצוה"{{הערה|ראבי"ה סי' קצט; שו"ת שבות יעקב חלק ב' סימן מ'; אליה רבה און פרי מגדים (משבצות זהב) און ברכי יוסף אויף {{שלחן ערוך|אורח חיים|תרעה}}; שו"ת תשובה מאהבה, אורח חיים סימן רפח; שו"ת דברי מלכיאל ח"ד סי' ה.}}. אנדערע אחרונים קריגן דערויף{{הערה|{{שלחן ערוך|אורח חיים|תרעה|מפרש=טורי זהב|סק=א}}; {{בבלי|שבת|כג|א|מפרש=פני יהושע|ד"ה=ועוד}}; אליה רבה סימן תרעה בשם ים של שלמה; {{שוע הרב|אורח חיים|רסג|יא}} און קונטרס אחרון דארט, סעיף קטן ג'; שפת אמת אויף שבת כג, א}}.


== אין חסידות ==
== אין חסידות ==
[[רבי לוי יצחק פון בארדיטשוב]] לערנט ארויס פון די הלכה אויף [[עבודת ה']] פון די גאנצע יאר, אויסטייטשנדיג: {{ציטוטון|הדלקה עושה מצוה, פירוש שלכתחלה צריך האדם לעשות המצוה בהדלקה ובהתלהבות בתשוקה נפלאה}}{{הערה|[[קדושת לוי]], [https://shitufta.org.il/Kedushat_Levi/,_Explanations_of_Aggadot?selectedunittext=31 פירושי אגדות].}}.
[[רבי לוי יצחק פון בארדיטשוב]] לערנט ארויס פון די הלכה אויף [[עבודת ה']] פון די גאנצע יאר, אויסטייטשנדיג: {{ציטוטון|הדלקה עושה מצוה, פירוש שלכתחלה צריך האדם לעשות המצוה בהדלקה ובהתלהבות בתשוקה נפלאה}}{{הערה|[[קדושת לוי]], [https://shitufta.org.il/Kedushat_Levi/,_Explanations_of_Aggadot?selectedunittext=31 פירושי אגדות].}}.


== דרויסנדע לינקס ==
== דרויסנדיגע לינקס ==
* [https://beinenu.com/sites/default/files/alonim/25_57_76.pdf הדלקה עושה מצוה], הגאון רבי שלמה זלמן אולמן – ראב"ד [[מודיעין עילית]]
* [https://beinenu.com/sites/default/files/alonim/25_57_76.pdf הדלקה עושה מצוה], רבי שלמה זלמן אולמאן – ראב"ד [[מודיעין עילית]]
* [https://www.yalkut.info/2014/04/24/סימן-תרעה-שהדלקה-עושה-מצוה/ הדלקה עושה מצוה], ילקוט יוסף
* [https://www.yalkut.info/2014/04/24/סימן-תרעה-שהדלקה-עושה-מצוה/ הדלקה עושה מצוה], ילקוט יוסף
* [https://kesherisrael.org/sermons/בענין-מצות-הדלקת-המנורה/ בענין מצות הדלקת המנורה]
* [https://kesherisrael.org/sermons/בענין-מצות-הדלקת-המנורה/ בענין מצות הדלקת המנורה]
==נאטיצן==
{{ביאורים}}


== רעפערענצן ==
== רעפערענצן ==
שורה 44: שורה 61:
[[קאַטעגאָריע:חנוכה]]
[[קאַטעגאָריע:חנוכה]]
[[קאַטעגאָריע:הלכה]]
[[קאַטעגאָריע:הלכה]]
{{וח}}
[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]]
[[he:הדלקה עושה מצווה]]
[[he:הדלקה עושה מצווה]]