מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "סיגעט" ב־"סיגוט"
(←נאמען: פארברייטערט) |
ק (החלפת טקסט – "סיגעט" ב־"סיגוט") |
||
| (14 מיטלסטע ווערסיעס פון 2 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|זעקסטער טאג פון וואך, צווישן דאנערשטאג און שבת}} | |||
[[טעקע:Toldos Aharon kids prepare for Shabbat, Mea Shearim, Jerusalem.jpg|קליין|לינקס|פרייטאג איז כאראקטעריזירט מיט העפטיגע הכנות צום שבת.]] | |||
'''פרייטאג''' איז דער זעקסטער [[טאג]] אין [[וואך]], ציילנדיג צו [[שבת]]. עס ווערט כאראקטעריזירט ביי אידן אלס [[ערב שבת]], ווען מען איז פארנומען מיט צוגרייטונגען צום שבת. | '''פרייטאג''' איז דער זעקסטער [[טאג]] אין [[וואך]], ציילנדיג צו [[שבת]]. עס ווערט כאראקטעריזירט ביי אידן אלס [[ערב שבת]], ווען מען איז פארנומען מיט צוגרייטונגען צום שבת. | ||
אין טייל לענדער (און לויט [[אינטערנאציאנאלע ארגאניזאציע פאר סטאנדארטיזאציע|ISO]]-8601) ווערט עס פאררעכנט אלס דער פינפטער טאג פון וואך, אנהייבנדיג פון [[מאנטאג]]. | אין טייל לענדער (און לויט [[אינטערנאציאנאלע ארגאניזאציע פאר סטאנדארטיזאציע|ISO]]-8601) ווערט עס פאררעכנט אלס דער פינפטער טאג פון וואך, אנהייבנדיג פון [[מאנטאג]]. אין דער [[פערסישער קאלענדאר]] ציילן זיך די טעג אנגעהויבן פון שבת, וועלכער איז טאג [[0 (נומער)|0]]; פרייטאג איז אלזא דער זיבעטער טאג אין רייע, אבער הייסט "טאג זעקס". | ||
אין דער [[ | דער טאג ענדיגט דער וואך פון [[ארבעט]] אין דער [[מערב וועלט]], און הייבט אן דעם [[וויקענד]] אין [[מדינת ישראל]] און אין טייל איסלאמישע לענדער. | ||
==נאמען== | ==נאמען== | ||
| שורה 12: | שורה 14: | ||
==אין אידישקייט== | ==אין אידישקייט== | ||
{{הויפט ארטיקל|ערב שבת}} | {{הויפט ארטיקל|ערב שבת}} | ||
[[טעקע:Jan Brueghel (II) - Het paradijs met de zondeval van Adam en Eva.jpg|קליין|לינקס|פרייטאג האט השי"ת באשאפן די בעלי חיים פון דער ערד.]] | |||
ווי פארציילט אין אנהייב [[ספר בראשית]], האט השי"ת אין דעם טאג באשאפן די [[בעלי חיים]] פון דער ערד און דער [[מענטש]]: | |||
{{ציטוט||תוכן=וַיֹּאמֶר אֱלֹקִים, תּוֹצֵא הָאָרֶץ נֶפֶשׁ חַיָּה לְמִינָהּ, בְּהֵמָה וָרֶמֶשׂ וְחַיְתוֹ-אֶרֶץ, לְמִינָהּ; וַיְהִי-כֵן. וַיַּעַשׂ אֱלֹקִים אֶת-חַיַּת הָאָרֶץ לְמִינָהּ, וְאֶת-הַבְּהֵמָה לְמִינָהּ, וְאֵת כָּל-רֶמֶשׂ הָאֲדָמָה, לְמִינֵהוּ; וַיַּרְא אֱלֹקִים, כִּי-טוֹב. וַיֹּאמֶר אֱלֹקִים, נַעֲשֶׂה אָדָם בְּצַלְמֵנוּ כִּדְמוּתֵנוּ; וְיִרְדּוּ בִדְגַת הַיָּם וּבְעוֹף הַשָּׁמַיִם, וּבַבְּהֵמָה וּבְכָל-הָאָרֶץ, וּבְכָל-הָרֶמֶשׂ, הָרֹמֵשׂ עַל-הָאָרֶץ. וַיִּבְרָא אֱלֹקִים אֶת-הָאָדָם בְּצַלְמוֹ, בְּצֶלֶם אֱלֹקִים בָּרָא אֹתוֹ: זָכָר וּנְקֵבָה, בָּרָא אֹתָם. וַיְבָרֶךְ אֹתָם, אֱלֹקִים, וַיֹּאמֶר לָהֶם אֱלֹקִים פְּרוּ וּרְבוּ וּמִלְאוּ אֶת-הָאָרֶץ, וְכִבְשֻׁהָ; וּרְדוּ בִּדְגַת הַיָּם, וּבְעוֹף הַשָּׁמַיִם, וּבְכָל-חַיָּה, הָרֹמֶשֶׂת עַל-הָאָרֶץ. וַיֹּאמֶר אֱלֹקִים, הִנֵּה נָתַתִּי לָכֶם אֶת-כָּל-עֵשֶׂב זֹרֵעַ זֶרַע אֲשֶׁר עַל-פְּנֵי כָל-הָאָרֶץ, וְאֶת-כָּל-הָעֵץ אֲשֶׁר-בּוֹ פְרִי-עֵץ, זֹרֵעַ זָרַע: לָכֶם יִהְיֶה, לְאָכְלָה. וּלְכָל-חַיַּת הָאָרֶץ וּלְכָל-עוֹף הַשָּׁמַיִם וּלְכֹל רוֹמֵשׂ עַל-הָאָרֶץ, אֲשֶׁר-בּוֹ נֶפֶשׁ חַיָּה, אֶת-כָּל-יֶרֶק עֵשֶׂב, לְאָכְלָה; וַיְהִי-כֵן. וַיַּרְא אֱלֹקִים אֶת-כָּל-אֲשֶׁר עָשָׂה, וְהִנֵּה-טוֹב מְאֹד; וַיְהִי-עֶרֶב וַיְהִי-בֹקֶר, יוֹם הַשִּׁשִּׁי.|מקור={{תנ"ך|בראשית|א|כד|לא}}|מרכאות=כן}} | |||
בשעת מען האט מקריב געווען דעם [[קרבן תמיד]] אין [[בית המקדש]] פלעגן [[שירת הלויים|די לויים זינגען]] דעם קאפיטל [[תהלים צ"ג|ה' מלך גאות לבש]]{{הערה|{{משנה|תמיד|ז|ד}}}}, צוגעפאסט צום טאג אין וועלכע השי"ת האט געענדיגט זיין ווערק און געקעניגט איבער אלע{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לא|א}}}}. מען פירט זיך צו זאגן דעם קאפיטל אלס [[שיר של יום]], ביים סוף פון [[שחרית]]{{הערה|{{טור|אורח חיים|קלג}}}}. | |||
די אידן וועלכע זענען געווען פון די [[מעמדות]] ווען דער בית המקדש איז געשטאנען פלעגן נישט [[תענית|פאסטן]] אין דעם טאג, אנדערש ווי רוב טעג אין דער וואך, צוליבן כבוד פון שבת{{הערה|{{בבלי|תענית|כז|ב}}}}. | |||
פרייטאג איז קעגן [[אהרן הכהן]]{{הערה|תוספת זוהר, שמות דף רע"ז}}, און קעגן [[צללפונית]] די מאמע פון [[שמשון הגיבור]]{{הערה|אגדת בראשית, פרק נ"ב}}. | |||
אין דער באשטימטער [[אידישער לוח]], [[לא אד"ו ראש|קען זיך נישט אנהייבן]] דער יאר אין א פרייטאג, און אויב דער [[מולד]] פון [[תשרי]] געפאלט אין דעם טאג ווערט [[ראש השנה]] באשטימט אויף שבת{{הערה|{{רמב"ם|קידוש החודש|ז|א}}}}. לויט טייל מקורות איז שוין דער כלל שוין אנגעגאנגען איידער דער לוח איז געווארן באשטימט על פי חשבון{{הערה|זעט {{בבלי|סנהדרין|יג|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=וליעברה}} און {{בבלי|ראש השנה|יט|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=והא}}}}, און עס איז א תקנה פון [[תנאים]]{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|יז|יד|מפרש=שכל טוב}}; אגרת בן מאיר, אין: זכרון לראשונים, חלק חמישי עמוד רט"ז.}} אדער [[הלכה למשה מסיני]]{{הערה|[[רב סעדיה גאון]], געברענגט אין ספר העיבור, מאמר שני שער שמיני; {{בבלי|שבת|קטו|א|מפרש=רבינו חננאל}}.}}. אויך [[פסח]] [[לא אד"ו ראש#לא בד"ו פסח|קען זיך נישט אנהייבן]] אין א פרייטאג, וויבאלד עס זענען פארהאן 163 טעג צווישן פסח און ראש השנה וואס וועט אלזא דארפן אויספאלן אין זונטאג{{הערה|{{היברובוקס|רב יהודאי גאון|הלכות פסוקות|31930|הלכות מועד עמ' קפז, מהדורת חברת מקיצי נרדמים, ירושלים, תשי"א|page=215}}}}. | |||
אין דער לוח פון די לכאורה-[[איסיים]] פון [[קומראן]] איז [[יום כיפור]] אלעמאל געפאלן אין פרייטאג, כדי שבת זאל זיין באלד דערנאך{{הערה|[[שמריהו טלמון]], '''[https://www.jstor.org/stable/23681749?seq=3 לוח השנה של בני עדת היחד]''' (עמוד 107), [[קדמוניות]], כרך ל', חוברת 2 ([[ה'תשנ"ח]] - [[1997]])}}. דאס איז פארקערט ווי אין דער אנגענומענער אידישער לוח, וואו יום כיפור און שבת זענען דירעקט אפגעטיילט{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|כ|א}}}}. | |||
לויט טייל מקורות, האט [[עזרא]] איינגעפירט אז א פרוי זאל פרי אויפשטיין אין פרייטאג, און באקן [[ברויט]] פאר די גאנצע קומענדיגע וואך{{הערה|רבינו יהונתן מלוניל, געברענגט אין {{בבלי|בבא קמא|פב|א|מפרש=שיטה מקובצת}}. זעט אויך {{ירושלמי|מגילה|ד|א|כט|ב}}.}}. | |||
לויט טייל שיטות טאר מען נישט פראווען א [[חתונה]] אין פרייטאג{{הערה|[[ר"י הזקן]], געברענגט אין {{בבלי|כתובות|ג|א|מפרש=תוספות|ד"ה=אי איכא}}; {{רמב"ם|אישות|י|יד}}.}}. להלכה מעג מען יא{{הערה|{{שלחן ערוך|אבן העזר|סד|ג}}}}, און אין געוויסע צייטן און פלעצער זענען רוב חתונות פארגעקומען אין פרייטאג{{הערה|זעט: שו"ת חתם סופר, יורה דעה סימן קפ"ט; נחלת שבעה, סימן י"ב אות א'; קיצור של"ה, אות ק'; נימוקי אורח חיים, סימן ר"פ.}}. | |||
עס זענען דא וואס זאגן אז מען טאר נישט מאכן א [[ברית מילה|מילה שלא בזמנה]] אין פרייטאג, ווייל מען ברענגט זיך דערמיט צו חילול שבת ווען דער טאג נאכן מילה - ווען דאס קינד קען צוקומען צו סכנה - וועט געפאלן אין שבת{{הערה|{{שלחן ערוך|יורה דעה|רסב|מפרש=טורי זהב}}}}. | |||
אין [[סיגוט (חסידות)|סיגוט]]-[[סאטמאר (חסידות)|סאטמאר]] און טייל אנדערע קהילות זאגט מען נישט [[תחנון]] אין פרייטאג{{הערה|ליקוטי מהרי"ח, סדר הנהגות ערב שבת; שו"ת שמע ישראל, סימן כ'.}}. | |||
אין [[צאנז (חסידות)|צאנז]] האט מען זיך געפירט נישט צו עסן [[קעז]] אין פרייטאג, לויט א קבלה פון [[רבי נפתלי צבי הורוויץ|ראפשיצער רב]]; אין [[קאמינקא (חסידות)|קאמינקא]] האט מען אבער דווקא יא געגעסן קעז אין פרייטאג, אויך לויט א קבלה פון ראפשיצער רב{{הערה|מערכת בית צדיקים (באבוב), '''מגן אבות''', ערב שבת קודש אות ב'}}. | |||
טייל פירן זיך צו עסן [[פלייש]]יגס אין פרייטאג{{הערה|ליקוטי מהרי"ח, סדר הנהגות ערב שבת; משמרת שלום, סימן כ"ד אות ט'.}}. | |||
עס איז א מנהג צו [[תענית|פאסטן]] אין פרייטאג [[פרשת חקת]], צוליב א [[שריפת התלמוד]] וואס איז פארגעקומען אין דעם טאג{{הערה|{{שלחן ערוך|אורח חיים|תקפ|מפרש=מגן אברהם}}}}. | |||
==אין אלגעמיינע קולטורן== | ==אין אלגעמיינע קולטורן== | ||
פרייטאג איז "פארהייליגט" אין [[איסלאם]], און די מוסולמענער נעמען זיך צוזאמען אין זייערע געבעט הייזער. עס איז אויך דער אנגענומענער הויפט רוה טאג פון וואך אין איסלאמישע לענדער. | |||
ביי די [[קריסטנטום|קריסטן]] איז פרייטאג דער טאג ווען [[אותו האיש]] איז [[הענגען|געהאנגען]] געווארן. די [[קאטאליציזם|קאטאליקן]] באצייכענען דעם טאג מיט פירונגען פון טרויער, ווי נישט עסן [[פלייש]], [[מילך|מילכיגס]] און [[אלקאהאל]]. | |||
אסאך ארבעט פלעצער אין מדינת ישראל זענען פארמאכט אין פרייטאג. ביי די פלעצער וועלכע ארבעטן זעקס טעג אין וואך, איז פרייטאג א פארקורצטע ארבעט-טאג. | |||
א שטודיע פון [[ניו יארק סיטי]] צייגט אז גרויסע שניי-שטורעמען פאסירן אין פרייטאג מער ווי אין אנדערע טעג פון דער וואך{{הערה|1={{Cite news|title=Biggest Snowstorms by Day of the Week|author=Rob Frydlewicz|url=https://thestarryeye.typepad.com/weather/2018/02/biggest-snowstorms-by-day-of-the-week.html}}|כיוון=שמאל}}. | |||
פרייטאג ווערט באטראכט א אומ'מזל'דיגע טאג אין טייל קולטורן, איבערהויפט צווישן [[מאטראז]]ן, וואו עס ווערט געגלייבט אז עס איז געפארפול אנצוהייבן א רייזע איבערן ים אין פרייטאג{{הערה|1={{Citation |last=Bassett |first=Fletcher S. |author-link=Fletcher S. Bassett |title=Legends and Superstitions of the Sea and of Sailors in All Lands and at All Times |publisher=S. Low, Marston, Searle, & Rivington |year=1885 |url=https://books.google.com/books?id=PkIKAAAAIAAJ&pg=PA445 |isbn=0-548-22818-3}}|כיוון=שמאל}}{{הערה|1={{Citation |last=Vigor |first=John |title=The Practical Encyclopedia of Boating |publisher=McGraw-Hill Professional |year=2004 |url=https://books.google.com/books?id=VLg6Lx5yRP0C&q=hms+friday&pg=RA1-PA258 |isbn=0-07-137885-5}}|כיוון=שמאל}}. די [[פאביע]] איז פילפאכיג שטערקער ווען פרייטאג געפאלט דער [[13 (נומער)|דרייצנטער]] טאג פון מאנאט{{הערה|1={{cite web| url=https://www.nationalgeographic.com/culture/article/110513-friday-the-13th-superstitions-triskaidekaphobia|author=John Roach|title=Friday the 13th Superstitions Rooted in Bible and More|website=[[National Geographic Society]] |date=2014-05-14|access-date=2023-05-03}}|כיוון=שמאל}}. | |||
לויט די [[FBI]], ווערן ארום 20% פון [[באנק רויב]]ן אויסגעפירט אין פרייטאג, מער ווי אין אנדערע טעג{{הערה|1={{Cite news|title=What Day of the Week Is Most Popular for a Bank Robbery?|url=https://www.historicalindex.org/what-day-of-the-week-is-most-popular-for-a-bank-robbery.htm|publisher=HistoricalIndex}}|כיוון=שמאל}}{{הערה|1={{Cite news|title=Friday most popular day for bank robberies|url=https://www.reuters.com/article/us-crime-banks-idINTRE73559920110406|publisher=Reuters}}|כיוון=שמאל}}. | |||
אין די [[פאראייניגטע קעניגרייך]], איז פרייטאג דער מערסט-פאפולערע טאג אין וואך ווען זיך צו אריבערציען א דירה{{הערה|1={{Cite news|title=Best days to move house in the UK|url=https://hoa.org.uk/advice/guides-for-homeowners/i-am-buying/what-is-the-best-day-to-move-house/|publisher=HomeOwners Alliance}}|כיוון=שמאל}}. | |||
אין פרייטאג זענען עירליין טיקעטס די טייערסטע, דורכשניטליך{{הערה|1={{Cite news|title=Don’t Buy Airline Tickets on Fridays – Here’s Why|author=Jacob Wade|url=https://finance.yahoo.com/news/don-t-buy-airline-tickets-180012065.html?guccounter=1}}|כיוון=שמאל}}. | |||
אין 2015 איז אנגענומען געווארן ארויסצוגעבן [[אלבום|אלבומס]] אין פרייטאג{{הערה|1={{Cite news|url=https://www.billboard.com/articles/business/6487289/friday-global-record-release-day-ifpi|title=Industry Sets Friday as Global Record Release Day|work=Billboard.com|access-date=2018-05-03|language=en}}|כיוון=שמאל}}. | |||
דער פרייטאג נאך [[טענקסגיווינג]] הייבט אן דעם ווינטערדיגן "שאפינג סעזאן" אין די [[פאראייניגטע שטאטן]], א טאג באקאנט אלס "בלעק פריידעי" {{העב|בלאק פריידיי}}. | |||
==זעט אויך== | |||
* [[ליל ששי]] | |||
* [[ערב שבת]] | |||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||
| שורה 21: | שורה 75: | ||
[[קאַטעגאָריע:טעג|6]] | [[קאַטעגאָריע:טעג|6]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]] | ||
[[HE:יום שישי]] | [[HE:יום שישי]] | ||