אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:הכוזרי"

ספר '''הכוזרי''' (פֿולער נאָמען: '''דאָס בוך פֿון איבערצײַגונג און ראיה צו פֿאַרטיידיקן דעם געשענדעטן גלויבן'''; אויף [[אראביש|אַראַביש]]: ''كتاب الحجة والدليل في نصرة الدين الذليل כִּתָּאבּ אלחַגׇ'ה ואלדׇּלִיל פִי נַצְר אלדִּין אלדַ'לִיל'' –) איז אַ [[פילאזאפיע|פילאָזאָפישער]] [[ספר]] פון ר' [[יהודה הלוי]]. ר' יהודה האָט אָריגינעל געשריבן דעם ספר אויף [[אראביש|אַראַביש]] און ר' [[יהודה אבן תיבון]] האָט עם איבערגעזעצט אויף [[לשון קודש]]. דער ספר איז אויסגעשטעלט ווי אַ געשפּרעך צווישן דעם [[כאזארן|כאַזאַרישן]] קעניג מיט אַ אידישן חכם איבער די יסודות פון אידישקײַט.

== דאָס שרײַבן פונעם ספר ==

אין אַ בריוו וואָס איז געפונען געוואָרן אין דער [[קאהירע גניזה|קאַהירער גניזה]], דערציילט דער מחבר זײַנעם אַ חבר, אַז ער האָט געשריבן דעם ספר נאָך אַנטהאַלטן שאלות פון אַ [[קראי|קראישער]] פילאָזאָף וואָס האָט געוואוינט אין [[שפאניע|שפּאניע]]. אין יענעם בריוו באַצייכנט ר' יהודה דעם ספר אַלס אַ „דבר פעוט” – אַ קלייניקײַט, פון דעם האָבן פאָרשער געדרונגען אַז דער ערשטער נוסח פון דעם ספר איז געווען פיל קירצער פאַר זײַן ענדגילטיקן נוסח. טייל האַלטן אויך אַז דעם פינפטן „מאמר” אין ספר איז צוגעגעבן געוואָרן שפּעטער צוליב ר' יהודה'ס אומצופרידנקײַט פון דעם ספר'ס צורה.

דער ספר, וועלכער איז צוטיילט אויף פינף „מאמרים”, איז מתאר די הויפּטפּונקטן פון דער אידישער אמונה און פאַרטיידיקט זי פון אירע צוויי קאָנקורענטן אין יענער צײַט – דער [[קריסטנטום]] און דער [[איסלאַם]], און פון אירע אינערליכע שעדיקערס – די [[פילאָזאָפיע]] און די [[קראות]].

נאָך אַ קורצן איבערבליק פון די געשעענישן וואָס האָבן געשטופּט דעם קעניג אויסצופאָרשן דעם ריכטיקן גלויבן, און זײַנע שמועסן מיט אַ [[פילאָזאָפיע|פילאָזאָף]], און [[קריסטנטום|קריסטליכע]] און [[מוסולמענער|מוסולמענישע]] גײַסטיליכער איבער זייערע גלויבנס, ווענדעט דער קעניג צו צו אַ אידישן חכם. אַנשטאָט רעדן מיטן קעניג וועגן די באַווײַזונגען אַז ס'איז דאָ אַ באַשעפער וואָס האָט באַשאַפן די וועלט און פירט אָן מיט איר, האָט דער חכם געזאָגט אַז ער דינט דעם גאָט וואָס האָט באַוויזן מופתים און אַרויסגענומען זײַן פאָלק ישראל פון מצרים. דער חכם האָט דאָס פאַרענטפערט מיט דעם אַז דורך אָנהייבן מיט שכלדיקע באַווײַזונגען איז שווער צו דערגיין דעם אמת, ווי מען זעט אַז די פילאָזאָפן שפּאַרן זיך איבער די זאַכן; דאַקעגן דורך אַ קלאָרן ווירקליכן באַווײַז אין פאָרעם פון אַ הימלשער התגלות קען ניט זײַן קיין צווייפל. אַזוי איז אויך בנוגע עטישקײַט, וואָס די פילאָזאָפן זײַנען ניט אַלע אײַנשטימיק איבער דער שאלה וואָס באַשטייט גוט, דאַַקעגן די אַנטפּלעקטע רעליגיע קען אָנזאָגן דעם מענטשן וואָס איז גוט און וואָס איז שלעכטס.

דער ספר איז אויסגעשטעלט פון דיסקוסיעס צווישן א [[גוי]] (מלך הכוזרים) מיט א [[ייד]] אויף די יסודות הדת. פאלגנדיג איז א טייל פון דער ספר:

ביי טייל [[חסידים]] האט מען נישט געלערנט דער ספר פון וועגן דער איסור פון פארשן אין אמונה.

[[קאטעגאריע:חקירה ספרים]]

[[קאטעגאריע:טעאלאגיע]]

[[קאטעגאריע:פילאסאפיע]]

 

[[קאטעגאריע:ביכער]]