1,047
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 3: | שורה 3: | ||
'<nowiki/>'''אידישע וועלט'''' (ivelt.com) איז א [[אינטערנעט פארום|פארום וועבזייטל]] אויף די אידישע שפראך, געגרינדעט געווארן דורך חסידי'שע יונגעלייט וועלכע שטרעבן צו גיין אין די ערליכע וועגן פון זייערע עלטערן און מנהיגים, מיט'ן ציל אוועקצושטעלן א ריין ארט וואו היימישע אידן זאלן קענען פארברענגען אויף אן ערליכן שטייגער, און צו יעדע צייט טרעפן א גוט ווארט, מיטהאלטן נייעס און אנטוויקלונגען פון ארום די וועלט, ליינען א שטיקל היסטאריע, הנאה האבן פון א זאפטיגע ארטיקל, און געפינען עצות און הילף אויף יעדן הינזיכט פונעם לעבן<ref>{{לינק|אדרעס=https://www.ivelt.com/forum/app.php/rules|קעפל=תקנות|זייטל=אייוועלט}}</ref>. | '<nowiki/>'''אידישע וועלט'''' (ivelt.com) איז א [[אינטערנעט פארום|פארום וועבזייטל]] אויף די אידישע שפראך, געגרינדעט געווארן דורך חסידי'שע יונגעלייט וועלכע שטרעבן צו גיין אין די ערליכע וועגן פון זייערע עלטערן און מנהיגים, מיט'ן ציל אוועקצושטעלן א ריין ארט וואו היימישע אידן זאלן קענען פארברענגען אויף אן ערליכן שטייגער, און צו יעדע צייט טרעפן א גוט ווארט, מיטהאלטן נייעס און אנטוויקלונגען פון ארום די וועלט, ליינען א שטיקל היסטאריע, הנאה האבן פון א זאפטיגע ארטיקל, און געפינען עצות און הילף אויף יעדן הינזיכט פונעם לעבן<ref name=":0">{{לינק|אדרעס=https://www.ivelt.com/forum/app.php/rules|קעפל=תקנות|זייטל=אייוועלט}}</ref>. | ||
{{וועבזייטל | {{וועבזייטל | ||
| שם = אידישע וועלט | | שם = אידישע וועלט | ||
| שורה 45: | שורה 45: | ||
מזמן לזמן וועט פארקומען וואלן אויסוועלן איינע פון די באנוצער אלס [[רוי:ראש הקהל|ראש הקהל]]. דער ראה"ק פארמאגט נישט קיין שום ספעציעלע רעכטן, עס איז בלויז פאר אינטערהאלטונגס צוועקן<ref>{{לינק|אדרעס=https://ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=39603#p39603|שרייבער=קרעטשמער|קעפל=~~שטאטוטן איבער די ראש הקהל וואלן (ריווייזט)~~|זייטל=אייוועלט|דאטום=דאנערשטאג מאי 10, 2007 12:48 pm}}</ref>. די געוועזענע ראשי קהילה בלייבן באטיטלט אלס "מ. [=מלפנים] ראש הקהל". באזונדער קומט פאר בעפאר חודש אדר וואלן אויפצונעמען א [[פורים רב]]. דער פ"ר וועט באקומען דעם טיטל אויף זיין פראפיל, און א ספעציעלע קאליר אויף זיין ניק.ער ברויך צושטעלן פרייליכע סחורה פאר אלע ליינער דורכאויס דעם פרייליכן חודש. | מזמן לזמן וועט פארקומען וואלן אויסוועלן איינע פון די באנוצער אלס [[רוי:ראש הקהל|ראש הקהל]]. דער ראה"ק פארמאגט נישט קיין שום ספעציעלע רעכטן, עס איז בלויז פאר אינטערהאלטונגס צוועקן<ref>{{לינק|אדרעס=https://ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=39603#p39603|שרייבער=קרעטשמער|קעפל=~~שטאטוטן איבער די ראש הקהל וואלן (ריווייזט)~~|זייטל=אייוועלט|דאטום=דאנערשטאג מאי 10, 2007 12:48 pm}}</ref>. די געוועזענע ראשי קהילה בלייבן באטיטלט אלס "מ. [=מלפנים] ראש הקהל". באזונדער קומט פאר בעפאר חודש אדר וואלן אויפצונעמען א [[פורים רב]]. דער פ"ר וועט באקומען דעם טיטל אויף זיין פראפיל, און א ספעציעלע קאליר אויף זיין ניק.ער ברויך צושטעלן פרייליכע סחורה פאר אלע ליינער דורכאויס דעם פרייליכן חודש. | ||
=== | ===שפראך=== | ||
במשך די יארן | אלע שמועסן און אפהאנדלונגען אויף אייוועלט ווערן געשריבן אויף דער אידישער שפראך. | ||
במשך די יארן האט זיך אנטוויקלט געוויסע אייגנארטיגע ווערטער אדער קאודס וואס זענען בלויז פארשטענדליך פאר די אייוועלט באנוצער, און זענען נישט באנוצט אין די אלגעמיינע אידישע שפראך. צום ביישפיל: '''צ"ק''' - איז אקראנים פאר "צום קעפל", ווען א שמועס פארפארט פונעם קעפל פונעם אשכול, און שרייבט עפעס וואס באציעט זיך צום קעפל, און נישט צום פריערדיגן שמועס. '''זיראנץ''' - א צאמשטעל פון "זערא טאלעראנץ". דער באגריף איז געשאפן געווארן דורכ'ן מנהל [[יאנאש]], און ווערט באנוצט צו באצייכענען אן אשכול וואס ווערט שטרענגער אינפארסירט ווי אין אלגעמיין. '''מחישי''' - א מעסעזש וואס מען באקומען פונעם אחראי, ווען עפעס וואס מ'האט געשריבן ווערט פארמעקט. צאמשטעל פון "מחיקה אישי". '''אמר"ש''' - אקראנים פאר 'אז מען רעדט שוין', '''אהאנגז"א''' - א פאפולערע אשכול מיט'ן קעפל "איך האב אייך נאר געוואלט זאגן אז:"<ref>{{לינק|אדרעס=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=524214#p524214|קעפל=איך האב אייך נאר געוואלט זאגן אז:|זייטל=אייוועלט}}</ref>. און אזוי ווייטער. | |||
עס איז פארהאן א ספעציעלער אשכול אויף אייוועלט, וואו מען קען אנפרעגן איבער די באדייט פון די פארשידנארטיגע קאודס<ref>{{לינק|אדרעס=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=990823#p990823|קעפל=אייוועלט קאודס...|זייטל=אייוועלט}}</ref>. | עס איז פארהאן א ספעציעלער אשכול אויף אייוועלט, וואו מען קען אנפרעגן איבער די באדייט פון די פארשידנארטיגע קאודס<ref>{{לינק|אדרעס=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=990823#p990823|קעפל=אייוועלט קאודס...|זייטל=אייוועלט}}</ref>. | ||
==תקנות און צענזור== | ==תקנות און צענזור== | ||
די אידישע וועלט פארומס פארמאגט א רייע תקנות און רעגולאציעס, און עס ווערט געפירט מיט א שטרענגע צענזור, כדי דאס פלאץ זאל זיין אויסגעהאלטן על פי תורה און גלייכצייטיג באקוועם פאר אלע מיטגלידער. די תקנות זענען מחייב אלע באניצער פונעם סייט, און אויף א פארלעצונג קען מען ווערן אויסגעשפארט<ref | די אידישע וועלט פארומס פארמאגט א רייע תקנות און רעגולאציעס, און עס ווערט געפירט מיט א שטרענגע צענזור, כדי דאס פלאץ זאל זיין אויסגעהאלטן על פי תורה און גלייכצייטיג באקוועם פאר אלע מיטגלידער. די תקנות זענען מחייב אלע באניצער פונעם סייט, און אויף א פארלעצונג קען מען ווערן אויסגעשפארט<ref name=":0" />. | ||
די תקנות נעמען אריין אז מען זאל נישט שרייבן איבער פריוואטע מענטשן, נישט אריינגיין אין שמועסן וואס גרעניצן זיך מיט [[רוי:לשון הרע|לשה"ר]] און [[רוי:שאנדע|הלבנת פנים]], נישט לייגן קיין [[רוי:פרוי|בילדער פון פרויען]], און אומאויסגעהאלטענע לינקס. די תקנות ווערן אינפארסירט דורך די מנהלים און אחראים אויפ'ן סייט, וואס פארמאגן די מעגליכקייט צו פארריכטן און פארמעקן תגובות, און אויסשפארן באנוצער. | די תקנות נעמען אריין אז מען זאל נישט שרייבן איבער פריוואטע מענטשן, נישט אריינגיין אין שמועסן וואס גרעניצן זיך מיט [[רוי:לשון הרע|לשה"ר]] און [[רוי:שאנדע|הלבנת פנים]], נישט לייגן קיין [[רוי:פרוי|בילדער פון פרויען]], און אומאויסגעהאלטענע לינקס. די תקנות ווערן אינפארסירט דורך די מנהלים און אחראים אויפ'ן סייט, וואס פארמאגן די מעגליכקייט צו פארריכטן און פארמעקן תגובות, און אויסשפארן באנוצער. | ||
דער סאמע קאנטראווערסיאלער תקנה איז אז אזויווי די פארוואלטער פון דעם פלאץ געהערן צו [[רוי:סאטמאר (חסידות)|סאטמאר]], דארף אלעס וואס ווערט געשריבן זיין אויסגעהאלטן לויט די שיטה פון [[רוי:רבי יואל טייטלבוים|הרה"ק מ'סאטמאר זי"ע]]. און ס'איז נישט ערלויבט צו שרייבן [[רוי:ציוניזם|ציונות]], שרייבן אויף [[רוי:העברעאיש|העברעאיש]], און באריכטן פאליטישע נייעס פון [[מדינת ישראל]]<ref | דער סאמע קאנטראווערסיאלער תקנה איז אז אזויווי די פארוואלטער פון דעם פלאץ געהערן צו [[רוי:סאטמאר (חסידות)|סאטמאר]], דארף אלעס וואס ווערט געשריבן זיין אויסגעהאלטן לויט די שיטה פון [[רוי:רבי יואל טייטלבוים|הרה"ק מ'סאטמאר זי"ע]]. און ס'איז נישט ערלויבט צו שרייבן [[רוי:ציוניזם|ציונות]], שרייבן אויף [[רוי:העברעאיש|העברעאיש]], און באריכטן פאליטישע נייעס פון [[מדינת ישראל]]<ref name=":0" />. גאר א שטארקע דגוש ווערט געלייגט זיך צו האלטן נוטראל און נישט זיך מישן אינערהאלב די מחלוקת פון חסידות'ן, ובפרט די [[רוי:סאטמאר מחלוקת|סאטמארע פאליטיק]]. טראצדעם זענען כסדר פארהאן קעגנזייטיגע באשולדיגונגען אז די הנהלה איז גענויגט מער צו איין זייט. | ||
טייל באנוצער קענען זיך צומאל אפרעדן אויף די שטרענגע צענזור אינפארסירונג, און עס קומט פאר כסדר'דיגע דעבאטעס מיט די מנהלים איבער דעם<ref>{{לינק|אדרעס=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?t=16787|קעפל=אפענע שמועס איבער די צענזור פון אייוועלט|זייטל=אייוועלט}}</ref>. אבער מערסטנס באנוצער זענען איינשטומיג אז עס מוז זיין א געוויסער צענזור צו האלטן דעם סייט אין די ראמען. | טייל באנוצער קענען זיך צומאל אפרעדן אויף די שטרענגע צענזור אינפארסירונג, און עס קומט פאר כסדר'דיגע דעבאטעס מיט די מנהלים איבער דעם<ref>{{לינק|אדרעס=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?t=16787|קעפל=אפענע שמועס איבער די צענזור פון אייוועלט|זייטל=אייוועלט}}</ref>. אבער מערסטנס באנוצער זענען איינשטומיג אז עס מוז זיין א געוויסער צענזור צו האלטן דעם סייט אין די ראמען. | ||
| שורה 69: | שורה 71: | ||
==אינהאלט== | ==אינהאלט== | ||
דער אייוועלט סייט איז אייגעטיילט אין א צאל אפטיילונג, פאר די פארשידענע סארט נושאים. עס ווערט געפירט אן אנגייענדיגער קאמפיין דורכ'ן ניק "ציגאנער", גערופן די [[רוי:אינפראסטרוקטור|אינפראסטרוקטור]] קאמפיין, צו מסדר זיין און אוועקשטעלן די פארומס און אשכולות פאר די באקוועמליכקייט פון די באנוצער<ref>{{לינק|אדרעס=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=3991333#p3991333|שרייבער=ציגאנער|קעפל=קרעטשמע אינפראסטראקטור פראיעקט; אפדעיטס און קאמענטארן|זייטל=אייוועלט|דאטום=זוטאג דעצעמבער 11, 2022 10:48 am}}</ref>. | דער אייוועלט סייט איז אייגעטיילט אין א צאל אפטיילונג, פאר די פארשידענע סארט נושאים. עס ווערט געפירט אן אנגייענדיגער קאמפיין דורכ'ן ניק "ציגאנער", גערופן די [[רוי:אינפראסטרוקטור|אינפראסטרוקטור]] קאמפיין, געצילט צו מסדר זיין און אוועקשטעלן די פארומס און אשכולות פאר די באקוועמליכקייט פון די באנוצער<ref>{{לינק|אדרעס=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=3991333#p3991333|שרייבער=ציגאנער|קעפל=קרעטשמע אינפראסטראקטור פראיעקט; אפדעיטס און קאמענטארן|זייטל=אייוועלט|דאטום=זוטאג דעצעמבער 11, 2022 10:48 am}}</ref>. | ||
======נייעס====== | ======נייעס====== | ||
| שורה 77: | שורה 79: | ||
======ארטיקלען====== | ======ארטיקלען====== | ||
עס זענען פארהאן אומצאליגע ארטיקלען וואס אייוועלט באנוצער האבן געשריבן אין ארויפגעשטעלט אויפ'ן סייט. די ארטיקלען ווערן פובליצירט בדרך כלל אין די "היימישע קרעטשמע" פארום, סיידן אויב עס די נושא געהערט צו אן אנדער פארום און דער שרייבער באשליסט עס אהינצושטעלן. די גאר געלונגענע ארטיקלען ווערן געלינקט צום פארום "היימישע זשורנאל". | עס זענען פארהאן אומצאליגע ארטיקלען וואס אייוועלט באנוצער האבן געשריבן אין ארויפגעשטעלט אויפ'ן סייט. די ארטיקלען ווערן פובליצירט בדרך כלל אין די "היימישע קרעטשמע" פארום, סיידן אויב עס די נושא געהערט צו אן אנדער פארום און דער שרייבער באשליסט עס אהינצושטעלן. די גאר געלונגענע ארטיקלען ווערן געלינקט צום פארום "היימישע זשורנאל". | ||
די ארטיקלען אויף אייוועלט קענען געשריבן מיט מער א ברייטערע און לופטיגערע שפראך (קרעטשמעריש), עס ווערט גענוצט אפט [[סלענג]] ווערטער און [[סארקאזם]]. אנדערש ווי פיזישע [[אויסגאבעס]] וואס זענען געווענליך מער פארמאל. | |||
במשך די יארן זענען שוין ארויסגעקומען עטליכע אויסגאבעס, צאמגענומען פון די אייוועלט ארטיקלען, זע ווייטער. | במשך די יארן זענען שוין ארויסגעקומען עטליכע אויסגאבעס, צאמגענומען פון די אייוועלט ארטיקלען, זע ווייטער. | ||
======דעבאטעס | ======שמועסן און דעבאטעס ====== | ||
באזונדער ווערט די סייט באנוצט צו פארברענגען און שמועסן צווישן זיך, און דורכטון אקטועלע נושאים. אינעם "דעת הקהל" פארום קען מען אויסשמועסן און דעבאטירן אלע אקטועלע איינגעלעגנהייטן. די פארום "היימישע פארברענגען" איז מיוחד פאר מער פנימי סארט שמועסערייען, די אשכולות פון דארט קומען נישט ארויף ווען איינער זוכט פאר "אקטיווע אשכולות". און אין די "נייעס קאך לעפל" קומען פאר די דעבאטעס איבער פאליטישע נייעס און אקטיוויטעטן. | באזונדער ווערט די סייט באנוצט צו פארברענגען און שמועסן צווישן זיך, און דורכטון אקטועלע נושאים. אינעם "דעת הקהל" פארום קען מען אויסשמועסן און דעבאטירן אלע אקטועלע איינגעלעגנהייטן. די פארום "היימישע פארברענגען" איז מיוחד פאר מער פנימי סארט שמועסערייען, די אשכולות פון דארט קומען נישט ארויף ווען איינער זוכט פאר "אקטיווע אשכולות". און אין די "נייעס קאך לעפל" קומען פאר די דעבאטעס איבער פאליטישע נייעס און אקטיוויטעטן. | ||
| שורה 93: | שורה 97: | ||
==פראיעקטן== | ==פראיעקטן== | ||
===מורשת חכמי אמעריקא=== | ===מורשת חכמי אמעריקא=== | ||
אין די ערשטע יארן פון אייוועלט איז געווען אקטיוו אן אינציאטיוו אויסצופארשן און נאכצוגיין די אידישע היסטאריע פון אמעריקא בכלליות, ובפרטיות צו אידענטיפיצירן און טרעפן אינפארמאציע איבער רבנים ואנשי השם וועלכע האבן געלעבט און געווירקט על אדמת אמעריקא מקדמת דנא, און זייער עקזיסטענץ איז פארגעסן געווארן ביים ווידעראויפבלי פון אמעריקאנער אידנטום נאכ'ן צווייטן וועלט קריג<ref>{{לינק|אדרעס=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=1143098#p1143098|שרייבער=פלטיאל|קעפל=אינטערוויא מיללער חלק ב - מורשת חכמי אמעריקא|זייטל=אייוועלט|דאטום=דינסטאג דעצעמבער 01, 2015 4:29 pm}}</ref>. די פראיעקט האט אריינגענומען פיל פארש ארבעט און ריסורטש, וואס איז אנגעפירט געווארן דורכ'ן באנוצער "בן בוזי", און די חברים "מיללער", "פארשלאפן" און נאך. דערפון האט זיך עווענטועל געשאפן אן אומאפיציעלער ארגאנעזאציע פון פארשער און שרייבער וועגן דער געשיכטע, און שפעטער קונה שם געווען אלס "מורשת חכמי אמעריקא"<ref>{{לינק|אדרעס=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=1076277#p1076277|שרייבער=בן בוזי|קעפל=די פעולות פון מורשת חכמי אמעריקא; אנקעטע|זייטל=אייוועלט|דאטום=מאנטאג יולי 06, 2015 12:40 pm}}</ref>. א ריזן צאל קברים און פארגעסענע אנשי שם זענען אויפגעדעקט געווארן, און פארצייכנט געווארן בכבודם הראוי דורך די אינציאטיוון פון די מורשת<ref>{{לינק|אדרעס=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=1674654#p1674654|שרייבער=ידיעות שונות|קעפל=מפתח: היסטאריע פון אידישקייט אין אמעריקא|זייטל=אייוועלט|דאטום=פרייטאג מאי 25, 2018 12:56 am}}</ref>. | |||
די געפינסן זענען פארצייכנט געווארן אין די עלוני המורשת<ref>{{לינק|אדרעס=https://moreshesamerica.blogspot.com/|קעפל=מורשת חכמי אמעריקא}}</ref>. און די אויפגעדעקטע קברים זענען פובליצירט געווארן אין די "קברים" וועבזייטל<ref>{{לינק|אדרעס=https://kevarim.com/|קעפל=קברי צדיקים באמעריקא|זייטל=kevarim.com}}</ref>. | |||
===הוצאות ספרים ד'אייוועלט=== | ===הוצאות ספרים ד'אייוועלט=== | ||
דער מפעל הוצאת ספרים פון אייוועלט, ווערט אנגעפירט דורכ'ן מיטגליד יידישע קהלות, דאס איז א פראיעקט אפצודרוקן אלטע [[כתב יד|כתבי יד]], וואס זענען אוועילעבל אין אנליין ביבליאטעקן. עס ארבעט מיט א געמיינזאמע סיסטעם ווי יעדער נעמט א בלאט און מען איז דאס מפענח, דערנאך שטעלט מען דאס צוזאם און מען פובליצירט דאס אין א [[PDF]] פארמאט<ref>{{לינק|אדרעס=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=1044566#p1044566|שרייבער=יידישע קהילות|קעפל=אונזער ספרים שאפע|זייטל=אייוועלט|דאטום=דאנערשטאג אפריל 23, 2015 2:01 pm}}</ref>. | |||
[https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=5085636#p5085636 יידישע קהילות]</ref> | אין בלויז א קורצע צייט האט מען אויפגעזעצט און מסדר געווען דעם ספר "בנין שלמה - על התורה ואגדות הש"ס". און דערנאך האט מען געארבעט אויפ'ן ספר "בתי נפש - על התורה" וואס איז געליגן באהאלטן איבער צוויי הונדערט יאר, דער ספר איז געווארן אפגעדרוקט, קודם אין א וועכנטליכען גליון פארמאט און עווענטועל אלס א ספר השלם באופן נאה ויאה<ref>{{לינק|אדרעס=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=1041886#p1041886|שרייבער=קרעטשמער|קעפל=ברוכים הבאים צום נייעם פארום|דאטום=פרייטאג אפריל 17, 2015 1:56 pm}}</ref>. ''"אין אסאך אנדערע פארום'ס פון תלמידי חכמים און געלונגענע שרייבערס האב איך שוין געזען וואו מ'רעדט מיט קנאה אויף דאס וואס מיר האבן דא מצליח געווען צו טוהן. איך מיין אז דערווייל איז דאס אן אויפטוה וואס קיין שום אנדערע ציבור אדער אנליין פארום האט נאכנישט באוויזן!"'' ''- יידישע קהילות''<ref>[https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=5085636#p5085636 יידישע קהילות]</ref>. | ||
===אויסגאבעס=== | ===אויסגאבעס=== | ||