אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "פרשת כי תשא"

11 בייטן אראפגענומען ,  פֿאַר 1 יאָר
ק
←‏צעטיילונג און גרעניצן: אינערליכע לינקס
ק (הגהה)
ק (←‏צעטיילונג און גרעניצן: אינערליכע לינקס)
שורה 25: שורה 25:


== צעטיילונג און גרעניצן ==
== צעטיילונג און גרעניצן ==
אין רוב קהילות צעטיילט מען די [[עליה לתורה|עליות]] פון די פרשה אזוי אז די קריאה פון דער חטא העגל זאל אויסקומען אין די עליה פון לוי{{הערה|{{שלחן ערוך|אורח חיים|תכח|מפרש=מגן אברהם|סק=ח}}.}}, וויבאלד [[שבט לוי]] האט זיך נישט באטייליגט אינעם חטא. דער מנהג ווערט אבער נישט דערמאנט אין די ראשונים, און אין טייל קהילות - ווי קהילת [[פראנקפורט|פראנקפורט דמיין]] - האט מען יא צעטיילט די פרשה פראפארציאנעל{{הערה|זעט אין [https://images.shulcloud.com/288/uploads/Publication/Tikkun-Korim/Shemos.pdf תקון קוראים - שמות] פון [[קהל עדת ישורון (ניו יארק)]]; {{צ-בוך|נאמען=מנהגי בית הכנסת לבני אשכנז|מו"ל=מכון מורשת אשכנז|מהדורה=תשפ"ד|עמ=42|קישור=https://moreshesashkenaz.org/mm/publications/LuachMinhagim.pdf#page=42}}.}}.
אין רוב קהילות צעטיילט מען די [[עליה|עליות]] פון די פרשה אזוי אז די קריאה פון דער חטא העגל זאל אויסקומען אין די עליה פון לוי{{הערה|{{שלחן ערוך|אורח חיים|תכח|מפרש=מגן אברהם|סק=ח}}.}}, וויבאלד [[שבט לוי]] האט זיך נישט באטייליגט אינעם חטא. דער מנהג ווערט אבער נישט דערמאנט אין די ראשונים, און אין טייל קהילות - ווי קהילת [[פראנקפורט|פראנקפורט דמיין]] - האט מען יא צעטיילט די פרשה פראפארציאנעל{{הערה|זעט אין [https://images.shulcloud.com/288/uploads/Publication/Tikkun-Korim/Shemos.pdf תקון קוראים - שמות] פון [[קהל עדת ישורון (ניו יארק)]]; {{צ-בוך|נאמען=מנהגי בית הכנסת לבני אשכנז|מו"ל=מכון מורשת אשכנז|מהדורה=תשפ"ד|עמ=42|קישור=https://moreshesashkenaz.org/mm/publications/LuachMinhagim.pdf#page=42}}.}}.


ביי טייל ספרדים איז געווען איינגעפירט אין געוויסע [[עיבור יאר]]ן ([[השג יאר|השג]] און [[החא יאר]]ן) צו צעטיילן כי תשא אויף צוויי - "כי תשא" און "ויפן" ({{תנ"ך|שמות|לב|טו|אן=ספר}}){{ביאור|דער מנהג ווערט געברענגט דורך די ראשונים אין די ספרד'ישע פלעצער, לויט'ן כלל פון "סגיר ופסח" - אז [[פרשת מצורע|פרשת "מצורע"]] ("סגיר" אויף [[אראמיש]]) ווערט געליינט דער שבת פאר "[[פסח]]", און אין יארן וואס [[ראש השנה]] געפאלט אום [[דאנערשטאג]] (השג און החא יארן), פעלט אויס נאך א קריאה בעפאר פסח אז מצורע זאל געפאלן אין איינקלאנג מיט'ן כלל. דער [[ראב"ח]] שרייבט דעם מנהג אין ספר העבור{{הערה|{{היברובוקס|2=ספר העבור|3=21292|page=88|4=לוח תיקון הסדרים הנקראים בשבתות בכל שנה}}.}}, און שלאגט פאר צו צעטיילן [[פרשת וירא|וירא]], [[פרשת משפטים|משפטים]] (ווי די טוניזיער קהילות פירן זיך), אדער כי תשא. אויך אין [[ספר האשכול]] ווערט דערמאנט אז טייל נעמען אן דעם כלל פון סגיר ופסח{{הערה|{{היברובוקס|2=ספר האשכול|3=9047|page=270|מהדורה=אלבעק|עמ=דף ס"ה ע"א}}.}}. דער [[מאירי]] שרייבט דער מנהג צו צעטיילן [[כי תשא]]{{הערה|{{היברובוקס|2=קרית ספר|3=41282|page=80|באנד=חלק א'|עמ=פג-פד}}, און געבט אן א סימן "העו"ף": ווען ראש השנה געפאלט אום דאנערשטאג "ה", אין אן "ע"בור יאר - דאן, "ו"יפן "פ"רוש, צעטיילט מען ויפן.}}, אבער שרייבט אז טייל האבן צעטיילט אנדערע פרשיות, כדי נישט צו צעטיילן די פרשה פונעם עגל אין צוויי קריאות. אין ארחות חיים פון [[רבי אהרן הכהן מלוניל]] ברענגט ער די מנהגים צו צעטיילן משפטים אדער כי תשא, (און שרייבט אז טייל צעטיילן פון "ראה אתה" ({{תנ"ך|שמות|לג|יב|אן=ספר}})){{הערה|[https://machon.oretzion.com/document/ארחות%20חיים%20ב%20סופי%20עדכני.pdf#page=89 הל' קריאת ספר תורה סי' ס"ג].}}, און אויך דער [[אבודרהם]] ברענגט ביידע{{הערה|{{שיתופתא|Abudarham,_Hebrew_Calendar,_Order_of_Parashiot_and_Haftarot/82|סדר הפרשיות וההפטרות - פ"ב}}, און לייגט צו א סימן "הָעֵגֶל אֲשֶׁר כָּרְתוּ לִשְׁנַיִם" ({{תנ"ך|ירמיהו|לד|יח}}), אז מען צעטיילט די פרשה פון די עגל אין צוויי.}}. דער [[ספר החינוך]] צעטיילט די [[s:ספר החינוך (סדר דפוס פרנקפורט)/ספר שמות|מצוות אין משפטים]] פאר צוויי פרשיות.{{ש}}אין [[מחזור ויטרי]]{{הערה|{{שיתופתא|Machzor_Vitry,_Laws_of_Purim/256|סימן רנ"ו}}.}} און נאך פיל ראשונים איז אבער דער כלל "פקיד ופסח" - אז מען ליינט [[פרשת צו]] (פקיד) אום [[שבת הגדול]], גילטיג סיי אין א פשוט יאר און סיי אין אן עיבור יאר. עס ווערט אבער אויך געברענגט אלס דער מנהג פון צרפת, אדער אלס מנהג פון [[רבינו תם]]{{הערה|אזוי אין די {{היברובוקס|2=השלמות למחזור ויטרי|3=10172|page=410|עמ=6}}.}}, אז פאר אן עיבור יאר איז "סגיר ופסח" (מצורע), און פאר השג און החא יארן - "פטיר ופסח" (אדער "אוחר ופסח") - [[פרשת אחרי]], און דער מנהג ווערט גע'פסק'נט אין [[טור]] און אין [[שלחן ערוך]]{{הערה|{{טור|אורח חיים|תכח}}; {{שלחן ערוך|אורח חיים|תכח|ד}}.}}.}}, און אזוי האבן זיך געפירט טייל [[ליביע]]ר קהילות ביז שפעטערע יארן{{הערה|זעט: {{דעת|רחמים שר שלום|daat/kitveyet/shana/sarshalom-2.htm|"פרשת השבוע - ממנהגים שונים למנהג אחיד"}}.}}.
ביי טייל ספרדים איז געווען איינגעפירט אין געוויסע [[עיבור יאר]]ן ([[השג יאר|השג]] און [[החא יאר]]ן) צו צעטיילן כי תשא אויף צוויי - "כי תשא" און "ויפן" ({{תנ"ך|שמות|לב|טו|אן=ספר}}){{ביאור|דער מנהג ווערט געברענגט דורך די ראשונים אין די ספרד'ישע פלעצער, לויט'ן כלל פון "סגיר ופסח" - אז [[פרשת מצורע|פרשת "מצורע"]] ("סגיר" אויף [[אראמיש]]) ווערט געליינט דער שבת פאר "[[פסח]]", און אין יארן וואס [[ראש השנה]] געפאלט אום [[דאנערשטאג]] (השג און החא יארן), פעלט אויס נאך א קריאה בעפאר פסח אז מצורע זאל געפאלן אין איינקלאנג מיט'ן כלל. דער [[ראב"ח]] שרייבט דעם מנהג אין ספר העבור{{הערה|{{היברובוקס|2=ספר העבור|3=21292|page=88|4=לוח תיקון הסדרים הנקראים בשבתות בכל שנה}}.}}, און שלאגט פאר צו צעטיילן [[פרשת וירא|וירא]], [[פרשת משפטים|משפטים]] (ווי די טוניזיער קהילות פירן זיך), אדער כי תשא. אויך אין [[ספר האשכול]] ווערט דערמאנט אז טייל נעמען אן דעם כלל פון סגיר ופסח{{הערה|{{היברובוקס|2=ספר האשכול|3=9047|page=270|מהדורה=אלבעק|עמ=דף ס"ה ע"א}}.}}. דער [[מאירי]] שרייבט דער מנהג צו צעטיילן [[כי תשא]]{{הערה|{{היברובוקס|2=קרית ספר|3=41282|page=80|באנד=חלק א'|עמ=פג-פד}}, און געבט אן א סימן "העו"ף": ווען ראש השנה געפאלט אום דאנערשטאג "ה", אין אן "ע"בור יאר - דאן, "ו"יפן "פ"רוש, צעטיילט מען ויפן.}}, אבער שרייבט אז טייל האבן צעטיילט אנדערע פרשיות, כדי נישט צו צעטיילן די פרשה פונעם עגל אין צוויי קריאות. אין ארחות חיים פון [[רבי אהרן הכהן מלוניל]] ברענגט ער די מנהגים צו צעטיילן משפטים אדער כי תשא, (און שרייבט אז טייל צעטיילן פון "ראה אתה" ({{תנ"ך|שמות|לג|יב|אן=ספר}})){{הערה|[https://machon.oretzion.com/document/ארחות%20חיים%20ב%20סופי%20עדכני.pdf#page=89 הל' קריאת ספר תורה סי' ס"ג].}}, און אויך דער [[אבודרהם]] ברענגט ביידע{{הערה|{{שיתופתא|Abudarham,_Hebrew_Calendar,_Order_of_Parashiot_and_Haftarot/82|סדר הפרשיות וההפטרות - פ"ב}}, און לייגט צו א סימן "הָעֵגֶל אֲשֶׁר כָּרְתוּ לִשְׁנַיִם" ({{תנ"ך|ירמיהו|לד|יח}}), אז מען צעטיילט די פרשה פון די עגל אין צוויי.}}. דער [[ספר החינוך]] צעטיילט די [[s:ספר החינוך (סדר דפוס פרנקפורט)/ספר שמות|מצוות אין משפטים]] פאר צוויי פרשיות.{{ש}}אין [[מחזור ויטרי]]{{הערה|{{שיתופתא|Machzor_Vitry,_Laws_of_Purim/256|סימן רנ"ו}}.}} און נאך פיל ראשונים איז אבער דער כלל "פקיד ופסח" - אז מען ליינט [[פרשת צו]] (פקיד) אום [[שבת הגדול]], גילטיג סיי אין א פשוט יאר און סיי אין אן עיבור יאר. עס ווערט אבער אויך געברענגט אלס דער מנהג פון צרפת, אדער אלס מנהג פון [[רבינו תם]]{{הערה|אזוי אין די {{היברובוקס|2=השלמות למחזור ויטרי|3=10172|page=410|עמ=6}}.}}, אז פאר אן עיבור יאר איז "סגיר ופסח" (מצורע), און פאר השג און החא יארן - "פטיר ופסח" (אדער "אוחר ופסח") - [[פרשת אחרי]], און דער מנהג ווערט גע'פסק'נט אין [[טור]] און אין [[שלחן ערוך]]{{הערה|{{טור|אורח חיים|תכח}}; {{שלחן ערוך|אורח חיים|תכח|ד}}.}}.}}, און אזוי האבן זיך געפירט טייל [[ליביע]]ר קהילות ביז שפעטערע יארן{{הערה|זעט: {{דעת|רחמים שר שלום|daat/kitveyet/shana/sarshalom-2.htm|"פרשת השבוע - ממנהגים שונים למנהג אחיד"}}.}}.