מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "סאוועטיש" ב־"סאוויעטיש"
ק (בוט העברות האט באוועגט בלאט וולאדימיר לענין צו רוי:וולאדימיר לענין אן לאזן א ווייטערפירונג: סינון) |
ק (החלפת טקסט – "סאוועטיש" ב־"סאוויעטיש") |
||
| (8 מיטלסטע ווערסיעס פון 4 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = Russian politician, communist theorist and the founder of the Soviet Union|העב=פוליטיקאי רוסי קומוניסטי, מנהיג מהפכת אוקטובר ומקים ברית המועצות|דייטש=russischer Revolutionär und Politiker (1870–1924)|}} | |||
[[טעקע:Vladimir Lenin.jpg|קליין|וולאדימיר לענין, יולי 1920]] | [[טעקע:Vladimir Lenin.jpg|קליין|וולאדימיר לענין, יולי 1920]] | ||
'''וולאַדימיר איליִיטש אוליאַנאָוו''' ([[רוסיש]]: ''Влади́мир Ильи́ч Улья́нов''), באַקאַנט מיטן נאָמען '''לענין''' (Ленин){{ר}}, ([[22סטן אפריל|22סטן אַפריל]] [[1870]]<ref name="old-style-birth-date">לויטן נייעם־סטיל קאלענדאר (מאדערן גרעגאריאניש), איז לענין געבוירן געווארן דעם 22סטן אפריל 1870. לויטן אלטן־סטיל (אלט-יוליאנישן) קאלענדאר וואס מ'האט געניצט אין דער רוסלענדישער אימפעריע דעמאלסט, איז עס געווען דער 10טער אפריל 1870. רוסלאנד האט געטוישט פונעם אלטן צום נייעם סטיל קאלענדאר אין יאר 1918, אונטער לענינ'ס אדמיניסטראציע.</ref> — [[21סטן יאנואר|21סטן יאַנואַר]] [[1924]]) איז געווען א [[רוסישער]] [[קאמוניזם|קאָמוניסטישער]] רעוואלוציאנער, פאליטיקער און פאליטישע טעאריסט. ער איז געווען דער פירער פון דער באָלשעוויסטישער פּאַרטיי. ער איז געווען דער ערשטער ראש מלוכה פון | '''וולאַדימיר איליִיטש אוליאַנאָוו''' ([[רוסיש]]: ''Влади́мир Ильи́ч Улья́нов''), באַקאַנט מיטן נאָמען '''לענין''' (Ленин){{ר}}, ([[22סטן אפריל|22סטן אַפריל]] [[1870]]<ref name="old-style-birth-date">לויטן נייעם־סטיל קאלענדאר (מאדערן גרעגאריאניש), איז לענין געבוירן געווארן דעם 22סטן אפריל 1870. לויטן אלטן־סטיל (אלט-יוליאנישן) קאלענדאר וואס מ'האט געניצט אין דער רוסלענדישער אימפעריע דעמאלסט, איז עס געווען דער 10טער אפריל 1870. רוסלאנד האט געטוישט פונעם אלטן צום נייעם סטיל קאלענדאר אין יאר 1918, אונטער לענינ'ס אדמיניסטראציע.</ref> — [[21סטן יאנואר|21סטן יאַנואַר]] [[1924]]) איז געווען א [[רוסישער]] [[קאמוניזם|קאָמוניסטישער]] רעוואלוציאנער, פאליטיקער און פאליטישע טעאריסט. ער איז געווען דער פירער פון דער באָלשעוויסטישער פּאַרטיי. ער איז געווען דער ערשטער ראש מלוכה פון סאוויעטישן רוסלאנד פון 1917 ביז 1924, און פונעם [[סאָוועטן־פאַרבאַנד]] פון 1922 ביז 1924. אונטער זיין אדמיניסטראציע איז רוסלאנד און דער סאוועטן־פארבאנד געווארן אן איין־פארטייאישע קאמוניסטישע מדינה רעגירט דורך דער רוסישער קאמוניסטן פארטיי. ער איז געווען אידעאלאגיש א [[מארקסיזם|מארקסיסט]], און האט אנטוויקלט פאליטישע טעאריעס וואס מען רופט [[לעניניזם]]. | ||
== ביאגראפיע == | == ביאגראפיע == | ||
| שורה 28: | שורה 29: | ||
=== זיין רעגירונג === | === זיין רעגירונג === | ||
די פריערדיגע "פראוויזארישע רעגירונג" האט געהאט איינגעשטימט אז מען זאל וויילן א גרינדונגס־פארזאמלונג אין נאוועמבער 1917; ווען לענין האט באקומען די מאכט האט לענין – וויסנדיק אז די באלשעוויקן גאנץ מעגלעך וועלן נישט באקומען א מערהייט – געוואלט אפלייגן די דאזיקע וואלן, אבער אנדערע באלשעוויקן האבן נישט מסכים געווען, אן די וואלן זענן אדורכגעגאנגען לויטן פלאן.{{sfnm|1a1=Shub|1y=1966|1p=314|2a1=Service|2y=2000|2p=317}} אין די וואלן פאר דער גרינדונגס־פארזאמלונג, זענען די סאציאליסטישע רעוואלוציאנערן געווארן די גרעסטע פארטיי, און די באלשעוויקן די צווייטע פארטיי מיט אומגעפער א פערטל פון די שטימען.{{sfnm|1a1=Shub|1y=1966|1p=315|2a1=Pipes|2y=1990|2pp=540–541|3a1=Rice|3y=1990|3p=164|4a1=Volkogonov|4y=1994|4p=173|5a1=Service|5y=2000|5p=331}} לויט לענינ'ס ביאגראפיסט דוד שוב, איז דאס געווען "די פרייעסטע וואלן אין [רוסלאנד'ס] היסטאריע" ביז יענער צייט.{{sfn|Shub|1966|p=315}} ביי די וואלן האבן די באלשעוויקן באקומען זייערע בעסטע רעזולטאטן אין די שטעט, אינדוסטריאלע שטחים און מיליטערישע גארניזאנען אין דעם צענטער פון רוסלאנד, און זייער מעלדונג קעגן דער מלחמה איז געווען שטארק פאפולער מיט די סאלדאטן און | די פריערדיגע "פראוויזארישע רעגירונג" האט געהאט איינגעשטימט אז מען זאל וויילן א גרינדונגס־פארזאמלונג אין נאוועמבער 1917; ווען לענין האט באקומען די מאכט האט לענין – וויסנדיק אז די באלשעוויקן גאנץ מעגלעך וועלן נישט באקומען א מערהייט – געוואלט אפלייגן די דאזיקע וואלן, אבער אנדערע באלשעוויקן האבן נישט מסכים געווען, אן די וואלן זענן אדורכגעגאנגען לויטן פלאן.{{sfnm|1a1=Shub|1y=1966|1p=314|2a1=Service|2y=2000|2p=317}} אין די וואלן פאר דער גרינדונגס־פארזאמלונג, זענען די סאציאליסטישע רעוואלוציאנערן געווארן די גרעסטע פארטיי, און די באלשעוויקן די צווייטע פארטיי מיט אומגעפער א פערטל פון די שטימען.{{sfnm|1a1=Shub|1y=1966|1p=315|2a1=Pipes|2y=1990|2pp=540–541|3a1=Rice|3y=1990|3p=164|4a1=Volkogonov|4y=1994|4p=173|5a1=Service|5y=2000|5p=331}} לויט לענינ'ס ביאגראפיסט דוד שוב, איז דאס געווען "די פרייעסטע וואלן אין [רוסלאנד'ס] היסטאריע" ביז יענער צייט.{{sfn|Shub|1966|p=315}} ביי די וואלן האבן די באלשעוויקן באקומען זייערע בעסטע רעזולטאטן אין די שטעט, אינדוסטריאלע שטחים און מיליטערישע גארניזאנען אין דעם צענטער פון רוסלאנד, און זייער מעלדונג קעגן דער מלחמה איז געווען שטארק פאפולער מיט די סאלדאטן און מאטראזן.{{sfn|Pipes|1990|p=543}} לענין און אנדערע שטיצער האבן געהאלטן אז די וואלו זענען נישט געווען אן אמת'דיקע אפשפיגלונג פון דעם רוסישן פאלק'ס דעמאקראטישן רצון, און זיי האבן געגלויבט אז די באפעלקערונג האט נאך נישט געהאט גענוג צייט צו באקענען דעם פאליטישן פראגראם פון די באלשעוויקן. די ניי געוויילטע רוסישע גרינדונגס־פארזאמלונג איז צוזאמען געקומען אין פעטראגראד אין יאנואר 1918.{{sfn|Rice|1990|p=164}} די באלשעוויקן האבן גע'טענה'ט אפיציעל אז די גרינדונגס־פארזאמלונג איז קעגן־רעוואלוציאנער, ווייל זי האט געזוכט אוועקנעמען דעם מאכט פון די סאוועטן; די מענשעוויקן און סאציאלישטישע־רעוואלוציאנערן האבן געלייקנט.{{sfn|Pipes|1990|pp=546–547}} ווען מען האט מארשירט לטובת דער אין פעטראגראד האבן די זעלנער געשאסן אויף זיי, און עטליכע מענטשן זענען געהרג'עט געווארן.{{sfnm|1a1=Pipes|1y=1990|1pp=551–552|2a1=Rice|2y=1990|2p=164}} | ||
די באלשעוויקן האבן געוואלט דיסקרעדיטירן די פארזאמעלונג און האבן פארגעלייגט א פארגעשלאג וואס וואלט אוועקגענומען פון דער פארזאמלונג א גרויסן טייל פון זייערע געזעצליכע מאכטן; די מיטגלידער פון דער פארזאמלונג האבן ארויסגעווארפן דעם פארשלאג. די באלשעוויקע רעגירונג האבן געכאפט אויף דעם אלס ראיה אז די פארזאמלונג איז קעגן־רעוואלוציאנער און האבן זי פונאנדערגעלאזט מיט געוואלד.{{sfnm|1a1=Pipes|1y=1990|1pp=552–553|2a1=Rice|2y=1990|2p=165|3a1=Volkogonov|3y=1994|3pp=176–177|4a1=Service|4y=2000|4pp=332, 336–337}} | די באלשעוויקן האבן געוואלט דיסקרעדיטירן די פארזאמעלונג און האבן פארגעלייגט א פארגעשלאג וואס וואלט אוועקגענומען פון דער פארזאמלונג א גרויסן טייל פון זייערע געזעצליכע מאכטן; די מיטגלידער פון דער פארזאמלונג האבן ארויסגעווארפן דעם פארשלאג. די באלשעוויקע רעגירונג האבן געכאפט אויף דעם אלס ראיה אז די פארזאמלונג איז קעגן־רעוואלוציאנער און האבן זי פונאנדערגעלאזט מיט געוואלד.{{sfnm|1a1=Pipes|1y=1990|1pp=552–553|2a1=Rice|2y=1990|2p=165|3a1=Volkogonov|3y=1994|3pp=176–177|4a1=Service|4y=2000|4pp=332, 336–337}} | ||
אינטערנאציאנאל האבן פיל סאציאליסטן פארמשפט'עט לגנאי לענינ'ס רעגירונג און האבן אפגעלייקנט אז ער האט געגגרינדעט סאציאליזם; בפרט האבן זיי באמערקט אז עס פעלט פארשפרייטע פאליטישע מיטטיילונג און אינדוסטריעלע דעמאקראטיע.{{sfn|Service|2000|pp=354–355}} אין סוף פון יאר 1918, האט דער טשעכיש־עסטרייכער מארקסיסט קארל קויטסקי ארויסגעגעבן אן אנטי־לעניניסטישע פראספעקט קעגן דער אנטי־דעמאקראטישער | אינטערנאציאנאל האבן פיל סאציאליסטן פארמשפט'עט לגנאי לענינ'ס רעגירונג און האבן אפגעלייקנט אז ער האט געגגרינדעט סאציאליזם; בפרט האבן זיי באמערקט אז עס פעלט פארשפרייטע פאליטישע מיטטיילונג און אינדוסטריעלע דעמאקראטיע.{{sfn|Service|2000|pp=354–355}} אין סוף פון יאר 1918, האט דער טשעכיש־עסטרייכער מארקסיסט קארל קויטסקי ארויסגעגעבן אן אנטי־לעניניסטישע פראספעקט קעגן דער אנטי־דעמאקראטישער סאוויעטישער־רעגירונג אין רוסלאנד.{{sfnm|1a1=Fischer|1y=1964|1pp=307–308|2a1=Volkogonov|2y=1994|2pp=178–179|3a1=White|3y=2001|3p=156|4a1=Read|4y=2005|4pp=252–253|5a1=Ryan|5y=2012|5pp=123–124}} די דייטשישע מארקסיסט [[ראזא לוקסעמבורג]] האט איבערגעקייט קויטסקי'ס דעה'ס,{{sfnm|1a1=Shub|1y=1966|1pp=329–330|2a1=Service|2y=2000|2p=385|3a1=White|3y=2001|3p=156|4a1=Read|4y=2005|4pp=253–254|5a1=Ryan|5y=2012|5p=125}} און דער רוסישער אנארכיסט האט געשילדערט דער באלשעוויקער מאכט־כאפ ווי "דאס באגראבן פון דער רוסישער רעוואלוציע.{{sfn|Shub|1966|p=383}}{{-}} | ||
== רעפערענצן == | == רעפערענצן == | ||
| שורה 38: | שורה 39: | ||
{{גרונטסארטיר:לענין}} | {{גרונטסארטיר:לענין}} | ||
{{שטומף| | {{שטומף|ביאגראפיע}} | ||
[[קאַטעגאָריע:היסטאריע פון רוסלאנד]] | [[קאַטעגאָריע:היסטאריע פון רוסלאנד]] | ||
[[קאַטעגאָריע:ראטנפארבאנד]] | [[קאַטעגאָריע:ראטנפארבאנד|װ]] | ||
[[קאַטעגאָריע:רוסישע פאליטיקער]] | [[קאַטעגאָריע:רוסישע פאליטיקער]] | ||
[[קאַטעגאָריע:פרעמיער מיניסטארן פון רוסלאנד]] | [[קאַטעגאָריע:פרעמיער מיניסטארן פון רוסלאנד]] | ||
[[קאַטעגאָריע:קאמוניסטן]] | [[קאַטעגאָריע:קאמוניסטן]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
[[he:ולדימיר איליץ' לנין]] | |||