אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:העברעאיש"

אויך ווען מען האט אויפגעהערט רעדן העברעאיש איז די שפראך נאכאלץ געבליבן די הויפט שפראך פון שרייבן ביי אידן, בעיקר אין [[הלכה]] ענינים, למשל שרייבן די פראטאקאלן פון [[בית דין|בתי דינים]], זאמלונגען פון הלכות, פירושים אויף כתבי קודש און נאך. אפטמאל האבן אידן געשריבן בריוו און קאנטראקטן אין העבעראיש. אבער, אזוי ווי ווייבער האבן נישט געלערנט לשון־קודש (וואס מענער האבן יא געלערנט), ספרים פאר ווייבער האט מען געשריבן אין דער שפראך וואס די פרויען האבן פארשטאנען, ד"ה אין די [[אשכנזים|אשכנזישע]] קהילות [[יידיש]] (למשל די [[צאינה וראינה]]), אין די ספרדישע קהילות אויף [[לאדינא]], און אין די אראבישע לענדער אין יידיש־אראביש.

דער איינפלוס פון העברעאיש איז באקאנט ספעציעל אין די [[רשימה:אידישע שפראכן|אידישע שפראכן]]. די שפראך [[יידיש]], וואס איז געווען די מוטערשפראך פון די אשכנזישע אידן אין אייראפע, און וואס האט א מקור אין מיטל־הויך־דייטש, איינע פון די דיאלעקטן פון [[דייטש]], בארגט א סך ווערטער פון לשון־קודש (העברעאייש) – עטליכע 20% פון זיין וואקאבולאר – און מען שרייבט יידיש מיטן אלף־בית פון לשון־קודש. יידיש, אנדערש ווי העברעאיש, ניצט אותיות פאר די וואקאלן, אזוי ווי די אייראפעאישע שפראכן – למשל, דער אות [[ע|ע']] באדינט צו באצייכענען דעם וואקאל [[e]]. דאך, ווערטער וואס קומען פון לשון־קודש שרייבט מען מיט דער ארטאגראפיע פון זייער אריגינעלער שפראך. אזוי, דאס [[ווארט]] "[[wikt:אמת|אֱמֶת]]" (וואס ווער אויסגערעדט אויף יידיש /eməs/), שרייבט מען טאקע "אמת" און נישט "עמעס".{{הערה|אין סאוועטישער יידיש אונטער די אנווייזן פון דער [[יעווסעקציע]] האט מען געשריבן אויף אן אופן וואס מאכט אוועק אינגאנצן א שייכות מיט העברעאיש; למשל די סאוועטישע צייטונג "[[דער עמעס]]" וואס איז דערשינען אין מאסקווע צווישן די יארן 1918 ביז 1938.}}

די שפראך [[לאדינא]] (אויך גערופן"ספאניאליש" אדער "יידיש־שפאניש"), וואס האט זיך אנטוויקלט פון [[קאסטיליש|קאסטילישן שפאניש]], און איז געווען די שפראך פון די ספרדישע (שפאנישע) אידישע קהילות יהודיות איבער דער גארער וועלט, האט אויך געבארגט א סך ווערטער פון לשון־קודש, און ווערט געשריבן מיט אלף־בית, בעיקר מיט [[רש"י אותיות]] (אויבוואויל ס'איז פאראן פאר לאדינא א סיסטעם פון שרייבן אויף לאטיינישע אותיות).  

די  העברעאישע שריפט האט אן [[אלף בית]] מיט 22 [[אות]]יות, און 5 באזונדערע ענדע אותיות וואס ווערן געניצט ביים סוף פון א ווארט אנשטאט דעם נארמאלן אות. די געטאפלטע אותיות זענען כ-ך מ-ם נ-ן פ-ף צ-ץ. די אותיות זענען די קאנסאנאטן, און לכתחילה האט מען נישט געשריבן די וואקאלן. אויך זענען פאראן גראפישע סימבאלן פאר די [[וואקאל]]ן, פינטעלעך און שטרייכעלעך (וואס מען האט איינגעפירט א סך שפעטער). דער קוואדראטישער אלף בית וואס איז באקאנט היינט איז באזירט אויפן "אינטערנאצינאלער" אראמישער שריפט פון דער [[פערסישע אימפעריע|פערסישער אימפעריע]], וואס האט געטוישט די אורלאטע [[כתב עברי]] שריפט (העברעאיש־פעניקישער שריפט) לויט א הוראה וואס[[עזרא הסופר]]) האט באקומען פון הימל, וואס מען פלעג ניצן אין [[מלכות יהודה]], [[מלכות ישראל]] און אין די ברייט און לענג פונעם [[היסטאריע פונעם מיטל מזרח|פארצייטיקן מזרח]] פאר [[גלות בבל]]. כתב עברי איז נישט אינגאנצן פארשוואונדן געווארן, און מ'האט זי נאך געניצט אין די צייטן פונעם צווייטן בית המקדש, און ביים [[בר כוכבא אויפשטאנד]] האט מען געניצט מטבעות מיט כתב עברי שריפט.