מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
101,727
רעדאגירונגען
ק
צמא לדעת האט אריבערגעפירט בלאט רוי:יידישע דיאלעקטן צו רוי:אידישע דיאלעקטן: האט נישט דווקא מיט יידיש (דער שפראך הייסט אידיש)
ק (החלפת טקסט – "לעכקייט" ב־"ליכקייט") |
ק (צמא לדעת האט אריבערגעפירט בלאט רוי:יידישע דיאלעקטן צו רוי:אידישע דיאלעקטן: האט נישט דווקא מיט יידיש (דער שפראך הייסט אידיש)) |
||
| (11 מיטלסטע ווערסיעס פון 5 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = varieties of the Yiddish language|}} | |||
די [[יידיש]]ע [[שפּראַך]] איז געווען פּאָפּולער צווישן די [[איד]]ן אין אַ סך לענדער אין [[אייראָפּע]], און דערפאַר האָבן זיך אַנטוויקלט אַ ריי מינים יידישע [[דיאַלעקט]]ן, אַריינגערעכנט די היינט־צייטיקע פּוילישער, אוקראַאינישער און ליטווישער דיאַלעקטן. עס האָט זיך אַנטוויקלט און שפּעטער באַקומט אַ גרויסע שטיצע פון [[:קאַטעגאָריע:יידיש שפראך לינגוויסטן|יידישע לינגוויסטן]] און לערער אַ [[כלל שפּראַך]], וואס אבער דער המון עם האט קיינמאל נישט אנגענומען. | די [[יידיש]]ע [[שפּראַך]] איז געווען פּאָפּולער צווישן די [[איד]]ן אין אַ סך לענדער אין [[אייראָפּע]], און דערפאַר האָבן זיך אַנטוויקלט אַ ריי מינים יידישע [[דיאַלעקט]]ן, אַריינגערעכנט די היינט־צייטיקע פּוילישער, אוקראַאינישער און ליטווישער דיאַלעקטן. עס האָט זיך אַנטוויקלט און שפּעטער באַקומט אַ גרויסע שטיצע פון [[:קאַטעגאָריע:יידיש שפראך לינגוויסטן|יידישע לינגוויסטן]] און לערער אַ [[כלל שפּראַך]], וואס אבער דער המון עם האט קיינמאל נישט אנגענומען. | ||
| שורה 4: | שורה 5: | ||
די צוויי הויפּט־צווייגן יידישע דיאַלעקטן זענען [[מזרח יידיש|מזרח]] און [[מערב יידיש]]<ref name=Baumgarten2002/><ref name=Beider2010/><ref name=BinNun1973/><ref name=Jacobs2005/><ref name=Katz1983/><ref name=Weinreich1973/>. אינעם מזרח יידיש זעט מען צוויי קלאָרע גרופּעס דיאַלעקטן: אַ דרומדיקע (אַ מאָל גערופן "u־דיאַלעקט") און אַ צפונדיקע ("o־דיאַלעקט")<ref name=Jacobs2005/><ref name=Katz1983/><ref name=Birnbaum1979/>. די ערשטע שליסט איין די צוויי מערסטן פאַשפּרייטע דיאַלעקטן: [[צענטראַל־מזרח יידיש]] ("פּויליש") און [[דרום־מזרח יידיש|דרום־מזרח]] ("אוקראַיניש"). בשעת די [[צפון־מזרח יידיש|צפונדיקע גרופּע]] ("ליטוויש") ווייזט אויך אַ ריי סובדיאַלעקטן<ref name=Katz1983/><ref name=Birnbaum1979/><ref name=Jacobs1994/><ref name=Weinreich1923/>. | די צוויי הויפּט־צווייגן יידישע דיאַלעקטן זענען [[מזרח יידיש|מזרח]] און [[מערב יידיש]]<ref name=Baumgarten2002/><ref name=Beider2010/><ref name=BinNun1973/><ref name=Jacobs2005/><ref name=Katz1983/><ref name=Weinreich1973/>. אינעם מזרח יידיש זעט מען צוויי קלאָרע גרופּעס דיאַלעקטן: אַ דרומדיקע (אַ מאָל גערופן "u־דיאַלעקט") און אַ צפונדיקע ("o־דיאַלעקט")<ref name=Jacobs2005/><ref name=Katz1983/><ref name=Birnbaum1979/>. די ערשטע שליסט איין די צוויי מערסטן פאַשפּרייטע דיאַלעקטן: [[צענטראַל־מזרח יידיש]] ("פּויליש") און [[דרום־מזרח יידיש|דרום־מזרח]] ("אוקראַיניש"). בשעת די [[צפון־מזרח יידיש|צפונדיקע גרופּע]] ("ליטוויש") ווייזט אויך אַ ריי סובדיאַלעקטן<ref name=Katz1983/><ref name=Birnbaum1979/><ref name=Jacobs1994/><ref name=Weinreich1923/>. | ||
מערב יידיש איז אַ ניט־האָמאָגענע גרופּע פון דיאַלעקטן, וואָס האָבן פון היסטאָרישן קוקווינקל באַקומען זייער ענליכקייט שפּעטער<ref name=Beider2014/><ref name=Ramer1997/>. מען האָט געהאַט אַ מעגליכקייט צו אינטערוויואירן נאָר די לעצטע רעשטלעך רעדער, אָבער מיט דער הילף פון ליטעראַרישע מקורים זענען די פּרטים פון | מערב יידיש איז אַ ניט־האָמאָגענע גרופּע פון דיאַלעקטן, וואָס האָבן פון היסטאָרישן קוקווינקל באַקומען זייער ענליכקייט שפּעטער<ref name=Beider2014/><ref name=Ramer1997/>. מען האָט געהאַט אַ מעגליכקייט צו אינטערוויואירן נאָר די לעצטע רעשטלעך רעדער, אָבער מיט דער הילף פון ליטעראַרישע מקורים זענען די פּרטים פון אינעווייניגסטע סיסטעם מערבדיקע דיאַלעקטן אַנטדעקט געוואָרן. מערב יידיש טיילט מען אויף צוויי חלקים: אַ דרומדיקן און אַ צפונדיקן<ref name=Baumgarten2002/><ref name=Katz1983/>. צו דער דרומדיקער טייל געהערן [[דרום־מערב יידיש]], צום בעסטן באַוואוסט פון [[עלזאַס]] און דער [[שווייץ]], און [[צענטראַל־מערב יידיש]]. דער צפונדיקער חלק איז [[צפון־מערב יידיש]], וואָס איז באַוואוסט פון [[נידערלאַנדן]] און [[נידערדייטשלאַנד]]<ref name=Jacobs2005/><ref name=Katz1983/><ref name=Katz1979/>. | ||
די דאָזיקע שלאַנקע שיטה ווערט אָבער קאָמפּליצירט מיט באַשריבענע צווישן־ און מיש־דיאַלעקטן<ref name=Katz1983/><ref name=Birnbaum1979/><ref name=Katz1988/>. חוץ דעם, דרום־מזחר יידיש אַליין באַווייזט עטליכע היבריד־שטריכן צווישן צענטראַל־מזרח יידיש און צפון־מזרח יידיש<ref name=Glasser2008/>. | די דאָזיקע שלאַנקע שיטה ווערט אָבער קאָמפּליצירט מיט באַשריבענע צווישן־ און מיש־דיאַלעקטן<ref name=Katz1983/><ref name=Birnbaum1979/><ref name=Katz1988/>. חוץ דעם, דרום־מזחר יידיש אַליין באַווייזט עטליכע היבריד־שטריכן צווישן צענטראַל־מזרח יידיש און צפון־מזרח יידיש<ref name=Glasser2008/>. | ||
== מערקצייכנס אין יידישע דיאַלעקטאָלאָגיע == | == מערקצייכנס אין יידישע דיאַלעקטאָלאָגיע == | ||
די פאַרשיידנקייט פון די שפּראַך מינים באַרירט אַלערלייע לינגוויסטישע אַספּעקטן: [[לעקסיק]], [[פאָנעטיק]], [[מאָרפאָלאָגיע]] און [[סינטאַקסיס]]<ref name=Jacobs2005/><ref name=Birnbaum1979/><ref name=King1998/>. דער מערסטן קלאָרער אונטערשייד צווישן מזרח און מערב איז די קאָמפּאָזיציע פון שפּראַך־חלקים: אַ שטאַרקער [[סלאַווישער קאָמפּאָנענט]] אין מזרחדיקע דיאַלעקטן, וואָס כמעט פעלט אין מערבדיקע דיאַלעקטן, און די | די פאַרשיידנקייט פון די שפּראַך מינים באַרירט אַלערלייע לינגוויסטישע אַספּעקטן: [[לעקסיק]], [[פאָנעטיק]], [[מאָרפאָלאָגיע]] און [[סינטאַקסיס]]<ref name=Jacobs2005/><ref name=Birnbaum1979/><ref name=King1998/>. דער מערסטן קלאָרער אונטערשייד צווישן מזרח און מערב איז די קאָמפּאָזיציע פון שפּראַך־חלקים: אַ שטאַרקער [[סלאַווישער קאָמפּאָנענט]] אין מזרחדיקע דיאַלעקטן, וואָס כמעט פעלט אין מערבדיקע דיאַלעקטן, און די באַמערקליכע פאַרגרעסערונג פון ווערטער, וואָס שטאַמען פון [[לעזישע שפּראַכן]], אויף מערב. דער הויפּט־עיקר פאַר דער קלאַסיפיקאַציע פון דיאַלעקטן איז אָבער פאָנעטישע פיל־מיניקייט אין [[וואָקאַל]]ן און צור טייל אויך [[קאָנסאָנאַנט]]ן. | ||
=== וואָקאַליזם === | === וואָקאַליזם === | ||
| שורה 240: | שורה 241: | ||
| style="border-top: 1px solid; border-bottom: 1px solid; border-left: 1px solid; border-right: 1px solid" align="center" | '''ɔj''' | | style="border-top: 1px solid; border-bottom: 1px solid; border-left: 1px solid; border-right: 1px solid" align="center" | '''ɔj''' | ||
| style="border-top: 1px solid; border-bottom: 1px solid; border-left: 1px solid; border-right: 1px solid" align="right" | ''<font size=1>קיין</font>'' | | style="border-top: 1px solid; border-bottom: 1px solid; border-left: 1px solid; border-right: 1px solid" align="right" | ''<font size=1>קיין</font>'' | ||
| style="border-top: 1px solid; border-bottom: 1px solid; border-left: 1px solid; border-right: 1px solid" align="right" | <font size=1>בוים, | | style="border-top: 1px solid; border-bottom: 1px solid; border-left: 1px solid; border-right: 1px solid" align="right" | <font size=1>בוים, ערלויבט, קויפן</font> | ||
|- | |- | ||
| style="border-top: 1px solid; border-bottom: 1px solid; border-left: 1px solid; border-right: 1px solid" height="17" align="center" bgcolor="#E6E6E6" | 54 | | style="border-top: 1px solid; border-bottom: 1px solid; border-left: 1px solid; border-right: 1px solid" height="17" align="center" bgcolor="#E6E6E6" | 54 | ||
| שורה 295: | שורה 296: | ||
== רעפערענצן == | == רעפערענצן == | ||
{{רעפליסטע | {{רעפליסטע | ||
| | |הערות= | ||
<ref name=Baumgarten2002>Baumgarten J (2002) Les recherches sur la dialectologie yiddish et leurs répercussions sur le champ linguistique. ''Revue Germanique Internationale'' '''17''': 65–79</ref> | <ref name=Baumgarten2002>Baumgarten J (2002) Les recherches sur la dialectologie yiddish et leurs répercussions sur le champ linguistique. ''Revue Germanique Internationale'' '''17''': 65–79</ref> | ||
<ref name=Beider2010>Beider A (2010) Yiddish proto-vowels and German dialects. ''Journal of Germanic Linguistics'' '''22''': 23–92</ref> | <ref name=Beider2010>Beider A (2010) Yiddish proto-vowels and German dialects. ''Journal of Germanic Linguistics'' '''22''': 23–92</ref> | ||
| שורה 307: | שורה 308: | ||
<ref name=Beider2014>Beider A (2014) Unity of the German component of Yiddish: myth or reality? ''International Journal of the Sociology of Language'' '''226''': 101–136</ref> | <ref name=Beider2014>Beider A (2014) Unity of the German component of Yiddish: myth or reality? ''International Journal of the Sociology of Language'' '''226''': 101–136</ref> | ||
<ref name=Ramer1997>Manaster-Ramer A (1997) The polygenesis of Western Yiddish — and the monogenesis of Yiddish. In: ''Hegedus I, Michalove PA, Manaster Ramer A (eds) Indo-European, Nostratic, and Beyond; Festschrift for Vitalij V. Shevoroshkin'': 206–232</ref> | <ref name=Ramer1997>Manaster-Ramer A (1997) The polygenesis of Western Yiddish — and the monogenesis of Yiddish. In: ''Hegedus I, Michalove PA, Manaster Ramer A (eds) Indo-European, Nostratic, and Beyond; Festschrift for Vitalij V. Shevoroshkin'': 206–232</ref> | ||
<ref name=Katz1979>קאַץ ד (1979) די | <ref name=Katz1979>קאַץ ד (1979) די אינעווייניגסטע קלאסיפיקאציע פון די מערב יידישע דיאלעקטן. ''53סטע יערליכע ייוואָ קאָנפערענץ, 10-13 נאָוועמבער 1979''</ref> | ||
<ref name=Katz1988>Katz D (1988) Origins of Yiddish dialectology. ''Language & Communication'' '''8''': 39–55</ref> | <ref name=Katz1988>Katz D (1988) Origins of Yiddish dialectology. ''Language & Communication'' '''8''': 39–55</ref> | ||
<ref name=Glasser2008>Glasser P (2008) Regional variation in Southeastern Yiddish. Historical inferences. ''In: Herzog M, Kiefer U, Neumann R, Putschke W, Sunshine A (eds) EYDES (Evidence of Yiddish Documented in European Societies)'': 71–82</ref> | <ref name=Glasser2008>Glasser P (2008) Regional variation in Southeastern Yiddish. Historical inferences. ''In: Herzog M, Kiefer U, Neumann R, Putschke W, Sunshine A (eds) EYDES (Evidence of Yiddish Documented in European Societies)'': 71–82</ref> | ||
| שורה 317: | שורה 318: | ||
[[he:יידיש#ניבים]] | [[he:יידיש#ניבים]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||