אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "מולד"

דער מולד הלבנה איז דער רגע ווען די [[לבנה]] ווערט דערפרישט אנהייב פון א [[חודש]]. די ליכטיגקייט פון דער לבנה ווערט גרעסער און גרעסער דורכאויס דעם חודש ביז'ן מיטן פונעם חודש; דאן הייבט עס אן ווערן קלענער אין קלענער ביז סוף חודש, ווען עס ווערט אינגאנצן טונקל. דאן, ביים מולד, ווערט עס באנייט, און א נייער חודש הייבט זיך אן.

די גרויסקייט פון דער ליכטיגקייט פון דער לבנה ווענדט זיך אין איר עלאנגאנאציע מיטן [[זון]] ("עלאנגאנאציע"; די ווייטקייט פון דער לבנה צום זון אינעם [[גלגל המזלות]]). די לבנה קרייזט ארום די וועלט איבער דעם [[הימל]] פון [[מערב]] קיין [[מזרח]]; וואס נענטער די לבנה איז צום זון, אלץ קלענער איז די ליכטיגקייט דערפון, און וואס ווייטער, אלץ גרעסער. האלב פון דער פיזישער לבנה איז אלעמאל באלאכטן, דאס איז די האלב וואס איז צו דער זייט פונעם זון; און וואס מער די [[וועלט]] איז צווישן דעם זון מיט דער לבנה, אלץ מער קען מען זען די באלאכטענע טייל פון איר.

א מולד איז דעפינירט אלץ דער רגע ווען די עלאנגאנאציע פון דער לבנה צום זון איז 0°, דאס הייסט זיי זענען ביידע אויף דעם זעלבן ארט אינעם גלגל המזלות{{ביאור|קוקנדיג אויף זייער פאזיציע פון מזרח צו מערב. דער זון קען אבער זיין צו צפון אדער צו דרום פון דער לבנה בשעת'ן מולד.}}{{הערה|[[#ראבח|ראב"ח]], מאמר שני שער השישי; [[#מפרש|המפרש]], פרק ו הלכה ה.}}. דער מאמענט הייסט אויך דער "קיבוץ", "דיבוק" און "חידוש". די לבנה איז דאן צווישן דער וועלט און דעם זון, און אינגאנצן טונקל. פון יענער רגע און ווייטער ווערט באנייט די לבנה פונעם נייעם חודש. ביים "מולד", פארגליכן צו א ניי געבוירן קינד וואס קען זיך נאכנישט אויפפירן ווי עלטערע מענטשן, קען מען דאן נאכנישט זען די לבנה ווי אנדערע שטערנס{{הערה|[[#ראבח|ראב"ח]], מאמר שני שער השישי.}}.

די לבנה'ס מהלך ארום דעם הימל רעלאטיוו צום זון געדויערט בערך 29.531 טעג. איר מהלך רעלאטיוו צו די [[שטייענדיגע שטערנס]] איז קורצער, בלויז 27.322 טעג{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי אליהו בן חיים הכים|שבילי רקיע|101863|ווארשא, תרכ"ג, זייט 170|עמוד=171}}.}}. נאר דורכאויס די 27.322 טעג רוקט זיך דער זון אין זיין אייגן גאנג איבער דעם הימל ארום 26.929° קיין מזרח; און די לבנה דארף דאס משלים זיין אין די איבריגע 2.209 טעג{{הערה|[[אבן עזרא]] אויף {{תנ"ך|שמות|יב|א}}; [[רבי שמעון בן צמח דוראן]], '''[[שו"ת תשב"ץ]]''', {{שיתופתא|Sefer_HaTashbetz,_Part_I/103|חלק א' סימן קג}}; [[#מפרש|המפרש]], פרק ו הלכה ג}}.

די פינקטליכע און אמת'ע צייט־אפשניט ווילאנג עס געדויערט פאר'ן לבנה ארומצוקרייזן דעם וועלט איז אנדערש יעדע חודש געוואנדן אין אסאך פאקטארן, און דער לענגסטער חודש קען זיין מיט איבער א טאג לענגער ווי דאס קורצטער. פאר'ן צוועק פון קובע זיין דעם אידישן לוח, האבן חז"ל אוועקגעשטעלט א '''מולד האמצעי''', דאס איז א דורכשניטליכע צייט־אפשניט פאר'ן חודש, אין די דאזיגע מולדות וועלן אלעמאל זיין אין די 14 שעה איידער אדער נאך די אמת'ע מולדות{{הערה|[[רבי שמעון בן צמח דוראן]], '''שו"ת תשב"ץ''', חלק א' סימן קג-קד}}.