אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:שווארצע"
ק (1 רעוויזיע אימפארטירט: אימפארטירט פון די יידישע וויקיפעדיע, זע ביישטייערער ליסטע) |
ק (החלפת טקסט – "[[יעקב לייזער" ב־"[[רבי יעקב לייזער") |
||
| (10 מיטלסטע ווערסיעס פון 7 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = a racialized classification of people, usually a political and skin color-based category for specific populations with a mid to dark brown complexion|העב=מונח נפוץ בארצות המערב לאנשים בעלי צבע עור חום כהה|דייטש=Menschen mit dunkelbrauner bis schwarzer Haut|}} | |||
'''שווארצע''' זענען טונקל-הויטיגע מענטשן וואס דער [[קאליר]] פון זייער [[הויט]] איז [[שווארץ]]. רוב [[מענטשן]] אין די [[וועלט]] זענען שווארצע. | |||
'''שווארצע''' זענען טונקל-הויטיגע מענטשן וואס דער [[קאליר]] פון זייער [[הויט]] איז [[שווארץ]]. רוב [[מענטשן]] אין די [[וועלט]] זענען שווארצע | |||
זיי זענען אלע פונעם [[אפריקע|אפריקאנער]] [[קאנטינענט]]. | זיי זענען אלע פונעם [[אפריקע|אפריקאנער]] [[קאנטינענט]]. | ||
| שורה 7: | שורה 6: | ||
די סיבה פארוואס די אפריקאנער אפשטאמיגע זענען טונקל-הויטיג איז צוליב דער זון. וויבאלד זיי געפונען זיך ביים מיטלפונקט פונעם עקוואטאר, ווי די זון איז פול שטארקער, זענען זיי שווארץ געווארן. נישט היינט נאר טויזנטער יאר צוריק. | די סיבה פארוואס די אפריקאנער אפשטאמיגע זענען טונקל-הויטיג איז צוליב דער זון. וויבאלד זיי געפונען זיך ביים מיטלפונקט פונעם עקוואטאר, ווי די זון איז פול שטארקער, זענען זיי שווארץ געווארן. נישט היינט נאר טויזנטער יאר צוריק. | ||
ביז פאר 140 יאר צוריק זענען זיי געווען [[קנעכט]] אין די [[ | ביז פאר 140 יאר צוריק זענען זיי געווען [[קנעכט]] אין די [[פאראייניגטע שטאטן]], זיי האבן ערשט באקומען פולע רעכט אין די [[פאראייניגטע שטאטן]] אין זעכציגער יארן. | ||
אין מדינת [[ישראל]] וואוינען ארום 150,000 שווארצע מענטשן, וואס באשטייט פון בלויז איבער 2% פון די גאנצע באפעלקערונג פון דעם פאָלק. רוב פון די, ארום 120,000, זענען [[עטיאפיע|עטיאפישע]] אידן וועלכע זענען געקומען אין די 1980ער און 1990ער יארן. | אין מדינת [[ישראל]] וואוינען ארום 150,000 שווארצע מענטשן, וואס באשטייט פון בלויז איבער 2% פון די גאנצע באפעלקערונג פון דעם פאָלק. רוב פון די, ארום 120,000, זענען [[עטיאפיע|עטיאפישע]] אידן וועלכע זענען געקומען אין די 1980ער און 1990ער יארן. | ||
עס זענען נאך אלס דא אסאך געזעצן זיי צו באשיצן אז זיי זאלן האבן אייניגע רעכט. | עס זענען נאך אלס דא אסאך געזעצן זיי צו באשיצן אז זיי זאלן האבן אייניגע רעכט. | ||
==אידישקייט== | ==אידישקייט== | ||
===פארוואס זענען זיי קנעכט און שווארץ?=== | ===פארוואס זענען זיי קנעכט און שווארץ?=== | ||
דער [[מדרש רבה]] אין [[פרשת נח]] זאגט אז זיי זענען שווארץ צוליב דעם וואס זייער זיידע חם בן נח האט געהאט באציאונגען מיט זיין פרוי אין דער תיבה, וואס דאס איז געווען פארבאטן. אלס שטראף זענען זיינע אייניקלעך פארשווארצט געווארן. (בראשית רבה פרשה לה ז אמר רבי חייא בר אבא חם וכלב שימשו בתיבה לפיכך יצא חם מפוחם) | |||
עס איז דא וואס זאגן (אן א מקור) איז דאס צוליב דעם וואס זיי זענען [[אייניקל]]עך פון [[חם|חם בן נח]], נאכדעם וואס חם האט געשענדעט זיין [[טאטע]] [[נח]] ווען [[נח]] האט זיך אנגעטרונקען, האט אים נח געשאלטן אז זיינע אייניקלעך זיינע זאלן זיין קנעכט. אבער ר' [[יעקב לייזער]] דער רבי פון [[פשעווארסק]] האט נאכגעזאגט פין זיינע רבי'ס, אז די זאך איז א טעות, און נאר כנען בן חם איז געשאלטן געווארן נישט די אנדערע דריי קינדער כוש, מצרים, און פוט; אזוי ווי עס שטייט אין דער [[תורה]] | עס איז דא וואס זאגן (אן א מקור) איז דאס צוליב דעם וואס זיי זענען [[אייניקל]]עך פון [[חם|חם בן נח]], נאכדעם וואס חם האט געשענדעט זיין [[טאטע]] [[נח]] ווען [[נח]] האט זיך אנגעטרונקען, האט אים נח געשאלטן אז זיינע אייניקלעך זיינע זאלן זיין קנעכט. אבער ר' [[רבי יעקב לייזער]] דער רבי פון [[פשעווארסק]] האט נאכגעזאגט פין זיינע רבי'ס, אז די זאך איז א טעות, און נאר כנען בן חם איז געשאלטן געווארן נישט די אנדערע דריי קינדער כוש, מצרים, און פוט; אזוי ווי עס שטייט אין דער [[תורה]] | ||
די אמאליגע שווארצע פלעגט מען רופן [[כושים]], ווי עס קלאגט דער נביא [[ירמיהו]] (ירמיה י"ג) '''היהפוך כושי עורו, ונמר חברבורותיו'''. | די אמאליגע שווארצע פלעגט מען רופן [[כושים]], ווי עס קלאגט דער נביא [[ירמיהו]] (ירמיה י"ג) '''היהפוך כושי עורו, ונמר חברבורותיו'''. | ||
נישט נאר די גוים פון [[אפריקע]] זענען געווארן שווארץ, די [[פאלאש]]ן אין וועמנס אדערן עס פליסן אידיש בלוט, זענען אויך פונעם זעלבן טונקלען קאליר. | נישט נאר די גוים פון [[אפריקע]] זענען געווארן שווארץ, די [[פאלאש]]ן אין וועמנס אדערן עס פליסן אידיש בלוט, זענען אויך פונעם זעלבן טונקלען קאליר. | ||
| שורה 31: | שורה 28: | ||
[[קאטעגאריע:סאציאלאגיע]] | [[קאטעגאריע:סאציאלאגיע]] | ||
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | |||
[[he:האדם השחור]] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 14:21, 19 דעצעמבער 2023
שווארצע זענען טונקל-הויטיגע מענטשן וואס דער קאליר פון זייער הויט איז שווארץ. רוב מענטשן אין די וועלט זענען שווארצע.
זיי זענען אלע פונעם אפריקאנער קאנטינענט.
די סיבה פארוואס די אפריקאנער אפשטאמיגע זענען טונקל-הויטיג איז צוליב דער זון. וויבאלד זיי געפונען זיך ביים מיטלפונקט פונעם עקוואטאר, ווי די זון איז פול שטארקער, זענען זיי שווארץ געווארן. נישט היינט נאר טויזנטער יאר צוריק.
ביז פאר 140 יאר צוריק זענען זיי געווען קנעכט אין די פאראייניגטע שטאטן, זיי האבן ערשט באקומען פולע רעכט אין די פאראייניגטע שטאטן אין זעכציגער יארן.
אין מדינת ישראל וואוינען ארום 150,000 שווארצע מענטשן, וואס באשטייט פון בלויז איבער 2% פון די גאנצע באפעלקערונג פון דעם פאָלק. רוב פון די, ארום 120,000, זענען עטיאפישע אידן וועלכע זענען געקומען אין די 1980ער און 1990ער יארן.
עס זענען נאך אלס דא אסאך געזעצן זיי צו באשיצן אז זיי זאלן האבן אייניגע רעכט.
אידישקייט
פארוואס זענען זיי קנעכט און שווארץ?
דער מדרש רבה אין פרשת נח זאגט אז זיי זענען שווארץ צוליב דעם וואס זייער זיידע חם בן נח האט געהאט באציאונגען מיט זיין פרוי אין דער תיבה, וואס דאס איז געווען פארבאטן. אלס שטראף זענען זיינע אייניקלעך פארשווארצט געווארן. (בראשית רבה פרשה לה ז אמר רבי חייא בר אבא חם וכלב שימשו בתיבה לפיכך יצא חם מפוחם)
עס איז דא וואס זאגן (אן א מקור) איז דאס צוליב דעם וואס זיי זענען אייניקלעך פון חם בן נח, נאכדעם וואס חם האט געשענדעט זיין טאטע נח ווען נח האט זיך אנגעטרונקען, האט אים נח געשאלטן אז זיינע אייניקלעך זיינע זאלן זיין קנעכט. אבער ר' רבי יעקב לייזער דער רבי פון פשעווארסק האט נאכגעזאגט פין זיינע רבי'ס, אז די זאך איז א טעות, און נאר כנען בן חם איז געשאלטן געווארן נישט די אנדערע דריי קינדער כוש, מצרים, און פוט; אזוי ווי עס שטייט אין דער תורה
די אמאליגע שווארצע פלעגט מען רופן כושים, ווי עס קלאגט דער נביא ירמיהו (ירמיה י"ג) היהפוך כושי עורו, ונמר חברבורותיו.
נישט נאר די גוים פון אפריקע זענען געווארן שווארץ, די פאלאשן אין וועמנס אדערן עס פליסן אידיש בלוט, זענען אויך פונעם זעלבן טונקלען קאליר. אידן פון תימנ'ער אפשטאם זענען אויך טונקעל-הויטיג, כאטש וואס זיי קומען נישט פון קאנגא אדער טשאד.
שווארצע און קנעכטשאפט
אמאל פלעגט מען ניצן קנעכט פון אלע פעלקער, נישט קיין חילוק ווייס אדער שווארץ. שפעטער האבן די ווייסע מענשטן אויפגעהערט צי ניצן קנעכט פין ווייסער באפעלקערונג, און מ'האט געניצט נאר קנעכט פון די שווארצע.
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!