35,369
רעדאגירונגען
ק
קאארדינאט
ק (החלפת טקסט – "דערווארט" ב־"ערווארט") |
ק (קאארדינאט) |
||
| (7 מיטלסטע ווערסיעס פון 4 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{Coord|41.01224|28.976018|display=title}}{{דעסקריפציע||ענגליש = Roman Empire during Late Antiquity and the Middle Ages|העב=חלקה המזרחי של האימפריה הרומית, מהפיצול ב-395, ועד לנפילתה בידי העות'מאנים ב-1453|דייטש=Kaisertum im östlichen Mittelmeerraum nach der römischen Reichsteilung 395|}} | |||
די '''ביזאנטישע אימפעריע''' אדער '''מזרח רוימישע אימפעריע''' איז געווען דער המשך פון דער [[רוימישע אימפעריע|רוימישער אימפעריע]] אין דעם [[מיטל אלטער]], מיט איר הויפטשטאט אין [[סטאמבול|קושטא]] (היינא [[סטאמבול]]), און געהערשט דורך די ביזאנטישע [[קייסער|קייסארים]]. די אימפעריע האט אויפגעהיטן [[רוימישע געזעץ|רוימישע]] לעגאלע טראדיציעס, אבער א דאנק איר [[העלעניזאציע]] (ספעציעל אין די שפעטערע תקופות),<ref>Ahrweiler & Laiou (1998), 3<br />* Davies (1996), 245<br />* Moravcsik (1970), 11–12<br />* Lapidge (1998), 79<br />* Winnifrith–Murray (1983), 113<br />* Gross (1999), 45</ref> איז זי געווארן באקאנט צו טייל פון אירע בני-דור ווי די '''אימפעריע פון די גריכן'''.<ref>"''Imperium Graecorum''," "''Graecia''," "''Yunastan''," ''etc''. Other, more neutral Western designations were "the empire of Constantinople" (''imperium Constantinopolitanum'') and "the empire of Romania" (''imperium Romaniae'').</ref> אין דער איסלאמישער וועלט איז די אימפעריע געווען באוואוסט מיטן נאמען {{שפראך-ar| روم }} (''רום'' "רוים").<ref>Tarasov (2004), 121</ref> דער נאמען "ביזאנטישע אימפעריע" שטאמט פון נאך די טעג פון דער אימפעריע; די היסטאריקער אין די [[16טער י"ה|16טער]]–[[19טער י"ה|19טער]] יארהונדערטער האבן פאפולעריזירט דעם נאמען. | די '''ביזאנטישע אימפעריע''' אדער '''מזרח רוימישע אימפעריע''' איז געווען דער המשך פון דער [[רוימישע אימפעריע|רוימישער אימפעריע]] אין דעם [[מיטל אלטער]], מיט איר הויפטשטאט אין [[סטאמבול|קושטא]] (היינא [[סטאמבול]]), און געהערשט דורך די ביזאנטישע [[קייסער|קייסארים]]. די אימפעריע האט אויפגעהיטן [[רוימישע געזעץ|רוימישע]] לעגאלע טראדיציעס, אבער א דאנק איר [[העלעניזאציע]] (ספעציעל אין די שפעטערע תקופות),<ref>Ahrweiler & Laiou (1998), 3<br />* Davies (1996), 245<br />* Moravcsik (1970), 11–12<br />* Lapidge (1998), 79<br />* Winnifrith–Murray (1983), 113<br />* Gross (1999), 45</ref> איז זי געווארן באקאנט צו טייל פון אירע בני-דור ווי די '''אימפעריע פון די גריכן'''.<ref>"''Imperium Graecorum''," "''Graecia''," "''Yunastan''," ''etc''. Other, more neutral Western designations were "the empire of Constantinople" (''imperium Constantinopolitanum'') and "the empire of Romania" (''imperium Romaniae'').</ref> אין דער איסלאמישער וועלט איז די אימפעריע געווען באוואוסט מיטן נאמען {{שפראך-ar| روم }} (''רום'' "רוים").<ref>Tarasov (2004), 121</ref> דער נאמען "ביזאנטישע אימפעריע" שטאמט פון נאך די טעג פון דער אימפעריע; די היסטאריקער אין די [[16טער י"ה|16טער]]–[[19טער י"ה|19טער]] יארהונדערטער האבן פאפולעריזירט דעם נאמען. | ||
די עוואלוציע פון דער מזרח־רוימישער אימפעריע פון דער אוראלטער רוימישער אימפעריע ווערט אפט גערעכנט פון ווען דער קייסער [[קאנסטאנטין דער גרויסער]] אריבערגעפירט די הויפטשטאט פון [[ניקאמעדיע]] (אין [[אנאטאליע]]) צו [[ביזאנטיאן]] אויפן [[באספארוס]], וואס איז געווארן קאנסטאנינאפל (אדער "ניי רוים"). ביזן 7טן יארהונדערט האט די אימפעריע אנגענומען א געוויסן כאראקטער און אונטער דעם קייסער [[העראקליוס]] האט מען רעפארמירט די ביזאנטישע ארמיי און מען האט אנערקענט [[מיטל-אלטער גריכיש|גריכיש]] ווי די אמטשפראך. | די עוואלוציע פון דער מזרח־רוימישער אימפעריע פון דער אוראלטער רוימישער אימפעריע ווערט אפט גערעכנט פון ווען דער קייסער [[קאנסטאנטין דער גרויסער]] אריבערגעפירט די הויפטשטאט פון [[ניקאמעדיע]] (אין [[אנאטאליע]]) צו [[ביזאנטיאן]] אויפן [[באספארוס]], וואס איז געווארן קאנסטאנינאפל (אדער "ניי רוים"). ביזן 7טן יארהונדערט האט די אימפעריע אנגענומען א געוויסן כאראקטער און אונטער דעם קייסער [[העראקליוס]] האט מען רעפארמירט די ביזאנטישע ארמיי און מען האט אנערקענט [[מיטל-אלטער גריכיש|גריכיש]] ווי די אמטשפראך. | ||
במשך א טויזנט יאר איז די אימפעריע געבליבן איינער פון די מעכטיגסטע עקאנאמישע, קולטורעלע און מיליטערישע כוחות אין [[אייראפע]], טראץ טעריטארישע פארלוסטן ווערנט די רוימישע-פערזישע אין די ביזאנטישע-אראבישע מלחמות. נאכן [[12טער י"ה|12טן יארהונדערט]], האט די אימפעריע געגליטשט אין א לאנגער אפשוואכונג, מיט די ביזאנטישע-אטאמאנישע מלחמות וואס האבן קולמינירט מיט דער איינפאלונג פון קושטא און די | במשך א טויזנט יאר איז די אימפעריע געבליבן איינער פון די מעכטיגסטע עקאנאמישע, קולטורעלע און מיליטערישע כוחות אין [[אייראפע]], טראץ טעריטארישע פארלוסטן ווערנט די רוימישע-פערזישע אין די ביזאנטישע-אראבישע מלחמות. נאכן [[12טער י"ה|12טן יארהונדערט]], האט די אימפעריע געגליטשט אין א לאנגער אפשוואכונג, מיט די ביזאנטישע-אטאמאנישע מלחמות וואס האבן קולמינירט מיט דער איינפאלונג פון קושטא און די איבריגע טעריטאריעס צו די מוסולמענישע [[אטאמאנישע אימפעריע|אטאמאנישע טערקן]] אין דעם 15טן יארהונדערט. | ||
==נאמען== | ==נאמען== | ||
| שורה 10: | שורה 11: | ||
==היסטאריע== | ==היסטאריע== | ||
===אנהייב פון דער אימפעריע (יארן 330–476) === | ===אנהייב פון דער אימפעריע (יארן 330–476) === | ||
אין יאר 324, האט דער רוימישער קייסער [[קאנסטאנטין דער גרויסער]] אריבערגעפירט די הויפטשטאט פון דער רוימישער אימפעריע צו דער שטאָט ''ביזאַנטיאן'', וואס ער האט געגעבן דעם נאמען [[קושטא|קאנסטאנטינאפאליס]] ([[גריכיש]]: ''Κωνσταντινούπολις'', [[לאטיין|לאטייניש]]: ''Constantinopolis "קאנסטאנטינ'ס שטאָט"''). 150 יאר נאכהער, ווען די שטאט [[רוים]] איז ביסלעכווייז איבערגענומען געווארן איז די איינציגע איבערגעבלינע הויפטשטאט פון דער אימפעריע געווען קושטא (קאנסטאנטינאפאליס). די | אין יאר 324, האט דער רוימישער קייסער [[קאנסטאנטין דער גרויסער]] אריבערגעפירט די הויפטשטאט פון דער רוימישער אימפעריע צו דער שטאָט ''ביזאַנטיאן'', וואס ער האט געגעבן דעם נאמען [[קושטא|קאנסטאנטינאפאליס]] ([[גריכיש]]: ''Κωνσταντινούπολις'', [[לאטיין|לאטייניש]]: ''Constantinopolis "קאנסטאנטינ'ס שטאָט"''). 150 יאר נאכהער, ווען די שטאט [[רוים]] איז ביסלעכווייז איבערגענומען געווארן איז די איינציגע איבערגעבלינע הויפטשטאט פון דער אימפעריע געווען קושטא (קאנסטאנטינאפאליס). די איבריגע מזרח אימפעריע האט געהערשט איבער א קלענערע טעריטאריע ווי די אריגינעלע [[רוימישע אימפעריע]]. | ||
במשך דער ממשלה פון יוסטיניאן דער ערשטער (צווישן די יארן 527 און 565), האט די אימפעריע פארשפרייט צו איר גרעסטער מאָס נאך ווידעראמאל אייננעמען א גרויסן טייל פונעם מערב בארטן פונעם מיטלענדישן ים, וואס איז פריער געווען אונטער רוימישער הערשאפט, איינשליסנדיק צפון אפריקע, איטאליע, און אויך רוים, וואס זי האט געהאלטן נאך צוויי יארהונדערטער. | במשך דער ממשלה פון יוסטיניאן דער ערשטער (צווישן די יארן 527 און 565), האט די אימפעריע פארשפרייט צו איר גרעסטער מאָס נאך ווידעראמאל אייננעמען א גרויסן טייל פונעם מערב בארטן פונעם מיטלענדישן ים, וואס איז פריער געווען אונטער רוימישער הערשאפט, איינשליסנדיק צפון אפריקע, איטאליע, און אויך רוים, וואס זי האט געהאלטן נאך צוויי יארהונדערטער. | ||
| שורה 50: | שורה 51: | ||
[[קאַטעגאָריע:אימפעריעס]] | [[קאַטעגאָריע:אימפעריעס]] | ||
[[קאַטעגאָריע:היסטארישע לענדער]] | [[קאַטעגאָריע:היסטארישע לענדער]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
[[he:האימפריה הביזנטית]] | |||