מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "תשרי"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
ק
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(פארברייטערט) |
קאין תקציר עריכה |
||
| (15 מיטלסטע ווערסיעס פון 2 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|ערשטער חודש ציילנדיג פון תשרי, זיבעטער ציילנדיג פון ניסן}} | |||
{{לוח חודשי עברי בחמש שנים|1}} | {{לוח חודשי עברי בחמש שנים|1}} | ||
'''תשרי''' איז דער [[1 (נומער)|ערשטער]] [[חודש]] אין דער [[אידישער לוח|אידישער יאר]], ציילנדיג פון תשרי, און דער [[7 (נומער)|זיבעטער]] חודש ציילנדיג פון [[ניסן]]. | '''תשרי''' איז דער [[1 (נומער)|ערשטער]] [[חודש]] אין דער [[אידישער לוח|אידישער יאר]], ציילנדיג פון תשרי, און דער [[7 (נומער)|זיבעטער]] חודש ציילנדיג פון [[ניסן]]. | ||
| שורה 15: | שורה 15: | ||
== נאמען == | == נאמען == | ||
[[טעקע:Leopold Pilichowski Sukkot.jpg|קליין|לינקס|אידן דאווענען אין יום טוב סוכות מיט די [[ארבעה מינים]]]] | |||
אין אנהייב זענען די חדשים אין אידישן קאלענדאר גערופן געווארן לויט זייער צאל, אנגעהויבן פון ניסן; דער חודש האט אלזא געהייסן "החודש השביעי"{{הערה|{{תנ"ך|ויקרא|טז|כט}}}}. אין [[מדרש]] ווערט דער נאמען אויך געטייטשט פון לשון {{טערמין|משׂוּבע|אנגעזעטיגט}}, ווייל עס איז אנגעזעטיגט מיט [[מצוה|מצוות]] און מיט [[פרוכט]] און [[תבואה]]{{הערה|{{מדרש רבה|ויקרא|כט|ח}}}}; אדער פון לשון [[שבועה]], ווייל אין דעם חודש האט השי"ת געשוואוירן צו געדענקען דעם זכות פון [[עקידת יצחק]]{{הערה|{{מדרש רבה|ויקרא|כט|ט}}}}. | אין אנהייב זענען די חדשים אין אידישן קאלענדאר גערופן געווארן לויט זייער צאל, אנגעהויבן פון ניסן; דער חודש האט אלזא געהייסן "החודש השביעי"{{הערה|{{תנ"ך|ויקרא|טז|כט}}}}. אין [[מדרש]] ווערט דער נאמען אויך געטייטשט פון לשון {{טערמין|משׂוּבע|אנגעזעטיגט}}, ווייל עס איז אנגעזעטיגט מיט [[מצוה|מצוות]] און מיט [[פרוכט]] און [[תבואה]]{{הערה|{{מדרש רבה|ויקרא|כט|ח}}}}; אדער פון לשון [[שבועה]], ווייל אין דעם חודש האט השי"ת געשוואוירן צו געדענקען דעם זכות פון [[עקידת יצחק]]{{הערה|{{מדרש רבה|ויקרא|כט|ט}}}}. | ||
דער חודש ווערט אויך גערופן אין פסוק "ירח האיתנים"{{הערה|{{תנ"ך|מלכים א|ח|ב}}}}. דער נאמען טרעפט מען אויך אין [[ | דער חודש ווערט אויך גערופן אין פסוק "ירח האיתנים"{{הערה|{{תנ"ך|מלכים א|ח|ב}}}}. דער נאמען טרעפט מען אויך אין [[כנענ'יש]]ע אויפשריפטן, און עס צייגט אויף די [[טייך|טייכן]] וועלכע רינען איבער אין די צייט{{הערה|יהושע שטיינבערג, [https://www.google.com/books/edition/משפט_האורים/IRKWBsNo9LcC?gbpv=1&pg=PA37 משפט האורים, ערך איתן]}}, אדער ווייל דאן זאמלט מען איין דאס שפייז וואס שטארקט דעם מענטש{{הערה|{{תנ"ך|מלכים א|ח|ב|מפרש=רד"ק}}}}. חז"ל דרש'ענען דעם נאמען אויף די שטארקע [[דריי אבות|אבות]] וועלכע זענען געבוירן אין דעם חודש, אדער ווייל דער חודש איז שטארק מיט מצוות{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|יא|א}}}}. טייל מפרשים ערקלערן אז דאס איז ווייל אין דעם חודש זענען די שטערקסטע ימים טובים וועלכע ברענגען א מענטש די נענטסטע צום שלימות{{הערה|[[רלב"ג]], [[רבי יצחק אברבאל]] און {{תנ"ך|מלכים א|ח|ב|מפרש=מצודות דוד}}}}. | ||
דער רעלעוואנטער מאנאט איז גערופן געווארן "תשרי" אין [[בבל]] און אין [[מעסאפאטאמיע]] בכלל, פון אכד'יש tašrītu: אנהייב{{הערה|{{צ-מאמר|שם=The Names of the Assyro-Babylonian Months and Their Regents | דער רעלעוואנטער מאנאט איז גערופן געווארן "תשרי" אין [[בבל]] און אין [[מעסאפאטאמיע]] בכלל, פון [[אכד'יש]] tašrītu: אנהייב{{הערה|{{צ-מאמר|מחבר=W. Muss-Arnolt|שם=The Names of the Assyro-Babylonian Months and Their Regents|כתב עת=Journal of Biblical Literature|כרך=11|עמ=72–94|שנת הוצאה=1892|קישור=https://hdl.handle.net/2027/mdp.39015030576584|JSTOR=3259081}}|כיוון=שמאל}}. אין די תקופה פון [[גלות בבל]] און [[שיבת ציון]] איז דער נאמען אריינגעקומען אויך אין אידישע באנוץ, ווי די נעמען פון אלע חדשים{{הערה|{{ירושלמי|ראש השנה|א|ב}}}}, אבער עס ווערט נישט דערמאנט אין [[תנ"ך]]{{הערה|סידור התפילה לרוקח, מהדורת הערשלער עמ' תרנ"א, וועלכער ערקלערט אז דעריבער הייסט דער חודש "בכסה" ({{תנ"ך|תהלים|פא|ד}}).}}. דער נאמען איז אויך געווארן אויסגעטייטשט אלס רמז צו א געבעט פון פארגעבן ("תשרי ותשבוק"), וואס מען בעט פון השי"ת אין די [[ימים נוראים]]{{הערה|{{מדרש רבה|ויקרא|כט|ח}}; {{ילקוט שמעוני|שמות|תרמה}}; מדרש שמות החדשים, געדרוקט אין ספר תורה שלמה, כרך י-יא עמ' קע"ז}}, און פון לשון השראת השכינה, וואס איז געקומען ביי אידן ווען מען האט זיי אין דעם חודש מוחל געווען דעם [[חטא העגל]]{{הערה|צרור המור פרשת ויחי, ד"ה בנימן}}. | ||
די פאלאשן רופן דעם חודש 'תשרתו'. | די פאלאשן רופן דעם חודש 'תשרתו'. | ||
די מאנאטן אקטאבער און [[נאוועמבער]] ווערן גערופן, אין טייל [[מיטל מזרח]] לענדער, "ערשטע תישרין" און "צווייטע תישרין". | |||
== סימבאלן און אייגנשאפטן == | == סימבאלן און אייגנשאפטן == | ||
דער [[גלגל המזלות|מזל]] פון דעם חודש איז [[מזל מאזנים]]{{הערה|שם=יצירה|[[ספר יצירה]] [https:// | [[טעקע:Librazippori.jpg|קליין|לינקס|דער מזל מאזנים פון חודש תשרי, א טייל פון דעם מאזאאיק אין דער אלטער [[בית הכנסת]] אין [[ציפורי]]]] | ||
דער [[גלגל המזלות|מזל]] פון דעם חודש איז [[מזל מאזנים]]{{הערה|שם=יצירה|[[ספר יצירה]] [https://shitufta.org.il/Otzar_Midrashim,_Sefer_Yetzirah/5?selectedunittext=13 פרק ה' משנה י"ג]}}, צוליב א שטערן גרופע וואס האט אמאל געדינט אלס הינטערגרונט צו די [[זון]] אין דעם חודש{{ביאור|די נעמען פון די מזלות וואס ווערן דא דערמאנט, זענען געבארגטע טערמינען פאר פאזיציעס פון דער זון איבערן {{קישור שפה|עברית|מישור המילקה|עקליפטיק}}, אבער די עצם שטערן גרופעס נאך וועמען זיי הייסן זענען שוין פון לאנג אפגערוקט{{הערה|{{רמב"ם|יסודי התורה|ג|ז}}}}.}}. אין די [[ים המלח מגילות]] פון דער כת פון קומראן איז [[מזל עקרב]] דער מזל פון חודש תשרי. | |||
לויט דער [[זוהר]], איז חודש תשרי קעגן [[שבט יוסף]]{{הערה|{{זוהר|א|קעג|א}}. אזוי שטייט אויך אין מגלה עמוקות, פרשת בא דרוש ד'.}}. לויט אנדערע, איז עס קעגן [[שבט אפרים]]{{הערה|{{ילקוט שמעוני|שמות|תיח}}; {{היברובוקס|רבי יוסף ג’יקטיליה|שערי אורה|20243|סוף שער ה'| | לויט דער [[זוהר]], איז חודש תשרי קעגן [[שבט יוסף]]{{הערה|{{זוהר|א|קעג|א}}. אזוי שטייט אויך אין מגלה עמוקות, פרשת בא דרוש ד'.}}. לויט אנדערע, איז עס קעגן [[שבט אפרים]]{{הערה|{{ילקוט שמעוני|שמות|תיח}}; {{היברובוקס|רבי יוסף ג’יקטיליה|שערי אורה|20243|סוף שער ה'|page=135}}; מאמר כליל תכלת להאר"י, סוף ספר יצירה; פירוש הגר"א, סוף ספר יצירה; פרי צדיק, מאמרי ראש חודש אייר; ויקח משה, נאך פרשת ויחי.}}, אדער קעגן [[שבט דן]]{{הערה|רבי פינחס ברבי יעקב הכהן, [https://maagarim.hebrew-academy.org.il/Pages/PMain.aspx?mishibbur=939001&mm15=000007000000 קידוש ירחים לחודש תשרי]; סידור בית יעקב להיעב"ץ, שער העין}}, אדער קעגן [[שבט מנשה]]{{הערה|{{היברובוקס|רבי אברהם בן עזריאל|ערוגת הבושם|20833|חלק א' עמוד 289|page=308}}}}, אדער קעגן [[שבט בנימין]]{{הערה|פירוש הראב"ד לספר יצירה}}, אדער קעגן [[שבט ראובן]]{{הערה|יערות דבש חלק א', סוף דרוש ב'}}, אדער קעגן [[שבט יששכר]]{{הערה|רסיסי לילה אות ל"ט}}. | ||
חודש תשרי איז קעגן דעם אות [[ל]]{{הערה|שם=יצירה}}. | חודש תשרי איז קעגן דעם אות [[ל]]{{הערה|שם=יצירה}}. | ||
דער צירוף פון [[שם הוי"ה]] אין דעם חודש איז והי"ה{{הערה|[[אר"י]], פרי עץ חיים, שער י"ט פרק ג'}}, וואס גייט ארויס פון פסוק {{ציטוטון|וַיִּרְא'''וּ''' אֹתָ'''הּ''' שָׂרֵ'''י''' פַרְעֹ'''ה'''}}{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|יב|טו}}ִ}}. | דער צירוף פון [[שם הוי"ה]] אין דעם חודש איז והי"ה{{הערה|[[אר"י]], פרי עץ חיים, שער י"ט פרק ג'. זעט אויך: {{היברובוקס|רבי חיים אלעזר שפירא|דברי תורה - מהדורא חמישאה|4710|אות י'|page=18}}.}}, וואס גייט ארויס פון פסוק {{ציטוטון|וַיִּרְא'''וּ''' אֹתָ'''הּ''' שָׂרֵ'''י''' פַרְעֹ'''ה'''}}{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|יב|טו}}ִ}}. | ||
דער ערשטער האלב חודש ענדיגט די צייט פון "חום", און דער צווייטער האלב חודש הייבט אן די צייט פון "זרע", וועלכע ווערן דערמאנט אין פסוק{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ח|כב}}}} {{ציטוטון|זֶרַע וְקָצִיר וְקֹר וָחֹם וְקַיִץ וָחֹרֶף וְיוֹם וָלַיְלָה לֹא יִשְׁבֹּתוּ}}{{הערה|{{בבלי|בבא מציעא|קו|ב}}}}. | דער ערשטער האלב חודש ענדיגט די צייט פון "חום", און דער צווייטער האלב חודש הייבט אן די צייט פון "זרע", וועלכע ווערן דערמאנט אין פסוק{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ח|כב}}}} {{ציטוטון|זֶרַע וְקָצִיר וְקֹר וָחֹם וְקַיִץ וָחֹרֶף וְיוֹם וָלַיְלָה לֹא יִשְׁבֹּתוּ}}{{הערה|{{בבלי|בבא מציעא|קו|ב}}}}. | ||
== דינים און מנהגים == | |||
[[בית דין]] טוט נישט רופן צו [[דין תורה]] אין חודש תשרי, וויבאלד דער בעל דין איז פארנומען מיט די ימים טובים פון חודש{{הערה|{{שלחן ערוך|חושן משפט|ה|ב}}}}. טייל זענען געווארנט נישט צו שווערן אין דעם חודש{{הערה|שאלות ותשובות חתם סופר, [https://shitufta.org.il/Responsa_Chatam_Sofer,_Choshen_Mishpat/77?selectedunittext=3 חושן משפט סימן ע"ז]}}. | |||
מען פירט זיך נישט צו [[ברכת החודש|בענטשן דעם חודש]] בעפאר תשרי{{הערה|{{שלחן ערוך|אורח חיים|תיז|ב|מפרש=מגן אברהם}}}}. טייל זאגן נאך אין נאמען פון דער [[בעל שם טוב]], אז חודש תשרי בענטשט השי"ת, און דאס געבט דעם כח פאר אידן צו בענטשן די איבריגע חדשים{{הערה|{{היברובוקס|רבי מנחם מענדל שניאורסאהן|שערי המועדים - ראש השנה|15803|עמוד כ"א|page=17}}}}. | |||
עס איז פארהאן א מנהג נישט צו זאגן [[תחנון]] אין גאנץ חודש תשרי חוץ פון די עשרת ימי תשובה, ווייל זיי זענען טעג פון שמחה און אנגעזעטיגט מיט מצוות{{הערה|תשובות הגאונים שערי תשובה, [[שית:Teshuvot_HaGeonim_(Shaarei_Teshuva)/337|סימן של"ז]]; שיירי כנסת הגדולה, אורח חיים סי' קל"א הגהות בית יוסף אות י"ב}}. טייל נעמען אן אז מען קען פראווען א [[חתונה]] אויך אין סוף חודש תשרי, אנדערש ווי אנדערע חדשים{{הערה|{{ערוך השולחן|אבן העזר|סד|יג}}; שאלות ותשובות משנה שכיר, אבן העזר סימן ב'}}. | |||
== מועדים וזמנים == | |||
תשרי איז דער חודש מיט די מערסטע ימים טובים, און טייל רופן עס דעריבער אן "חודש החגים". די טעג פון יום טוב, [[חול המועד]], [[שבת]] און [[תענית]]ים באטרעפן ארום די זעלבע ווי די געווענליכע וואכן טעג{{ביאור|אין [[ארץ ישראל]] איז עס פערצן באזונדערע טעג אין רוב יארן (ארום 60.5%) און פופצן אין די אנדערע יארן (כ-39.5%); אין [[חוץ לארץ]] איז עס פופצן און זעכצן.}}. | |||
* [[א' תשרי|א']] און [[ב' תשרי]]: '''[[ראש השנה]]''' | |||
* [[א' תשרי|א']]-[[י' תשרי]]: '''[[עשרת ימי תשובה]]''' | |||
* [[ג' תשרי]]: '''[[צום גדליה]]''' | |||
* [[י' תשרי]]: '''[[יום כיפור]]''' | |||
* [[ט"ו תשרי|ט"ו]]-[[כ"א תשרי]]: '''[[סוכות]]'''. דער לעצטער טאג איז אויך באזונדער באצייכנט אלס '''[[הושענא רבא]]''' | |||
* [[כ"ב תשרי|כ"ב]] און [[כ"ג תשרי]]: '''[[שמיני עצרת]]''' און '''[[שמחת תורה]]''' | |||
==נאטיצן== | ==נאטיצן== | ||
| שורה 42: | שורה 62: | ||
{{חדשים}} | {{חדשים}} | ||
[[קאַטעגאָריע:תשרי|*]] | [[קאַטעגאָריע:תשרי|*]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]] | ||
[[קאַטעגאָריע:חדשים]] | [[קאַטעגאָריע:חדשים]] | ||
[[HE:תשרי]] | [[HE:תשרי]] | ||