אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:שלמה המלך"
ק (החלפת טקסט – "פערזענלעכ" ב־"פערזענליכ") |
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ") |
||
| (9 מיטלסטע ווערסיעס פון 4 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = king of Israel and son of David|העב=מלך ממלכת ישראל המאוחדת|דייטש=König von Israel und Juda|}} | |||
[[טעקע:Saabaghiberti.jpg|קליין|מרכז| שלמה המלך בן דוד מלך (תחריט קדום)]] | [[טעקע:Saabaghiberti.jpg|קליין|מרכז| שלמה המלך בן דוד מלך (תחריט קדום)]] | ||
[[בילד:Dore Solomon Proverbs.png|קליין| שלמה המלך בן דוד (ציור)]] | [[בילד:Dore Solomon Proverbs.png|קליין| שלמה המלך בן דוד (ציור)]] | ||
{{ | {{אידישקייט}} | ||
'''שלמה המלך''' (געבוירן [[ב'תתקי"ב]] - [[ב'תתקס"ד]]) איז געווען א זון פון [[דוד המלך]] און איז געווען דער לעצטער [[ | '''שלמה המלך''' (געבוירן [[ב'תתקי"ב]] - [[ב'תתקס"ד]]) איז געווען א זון פון [[דוד המלך]] און איז געווען דער לעצטער [[אידישקייט|יידישער]] [[קעניג]] אין פארלויף פון 40 יאר אויף אלע [[עשרת השבטים|שבטים]] פון כלל ישראל נאך דוד (נאך שלמה המלך האט זיך די קעניגרייך צעטיילט אויף צווייען: [[מלכות ישראל]] און [[מלכות יהודה]]). שלמה האט קיינמאל נישט געפירט מלחמה מיט אנדערע פעלקער, ער האט געהאט גוטע פארבינדיגען מיט [[מצרים]] און אנדערע ארומיגע לענדער (אנדערש ווי זיין טאטן דוד). {{דיק|וַיֵּשֶׁב יְהוּדָה וְיִשְׂרָאֵל לָבֶטַח, אִישׁ תַּחַת גַּפְנוֹ וְתַחַת תְּאֵנָתוֹ, מִדָּן, וְעַד-בְּאֵר שָׁבַע--כֹּל, יְמֵי שְׁלֹמֹה|[[ספר מלכים|ספר מלכים א']] (פרק ה')}} | ||
== זיין רייכקייט == | == זיין רייכקייט == | ||
אויך איז ער געווען זייער [[רייך]] און האט | אויך איז ער געווען זייער [[רייך]] און האט געבויט גרויסע טייערע [[פאלץ]] דער [[בית המקדש]], א [[פאלאץ]] פאר אים, [[בית יער הלבנון]]. | ||
שלמה איז געווארן קעניג אין יאר ב'???"? אין די צייט וואס זיין פאטער [[דוד המלך|דוד]] דער פריעריגער קעניג האט נאך געלעבט. זעט '''[[אדוניהו]]''' פאר מער דעטאלס. | שלמה איז געווארן קעניג אין יאר ב'???"? אין די צייט וואס זיין פאטער [[דוד המלך|דוד]] דער פריעריגער קעניג האט נאך געלעבט. זעט '''[[אדוניהו]]''' פאר מער דעטאלס. | ||
| שורה 16: | שורה 17: | ||
שלמה המלך האט מחבר געווען דער [[קהלת]], און דער [[שיר השירים]]. | שלמה המלך האט מחבר געווען דער [[קהלת]], און דער [[שיר השירים]]. | ||
== | == געבויט דער בית המקדש == | ||
שלמה המלך האט | שלמה המלך האט געבויט דער ערשטער [[בית המקדש]] אין [[ירושלים]] אין פארלויף פון 7 יארן. | ||
נאך וואס שלמה המלך האט | נאך וואס שלמה המלך האט געבויט דער בית המקדש, אין דער זיבעטער [[מאנאט]] [[סוכות|חג הסוכות]], (לויט די ציילונג אין די תורה,) האבן די כהנים געבריינגט פון [[עיר דוד]] די הייליגע כלים, דער [[ארון|ארון הקודש]], [[אוהל המשכן]] אא"וו צום בית המקדש. און דאן איז געשען א [[נס]], אז דער בית איז אנגעפילט געווארן מיט א וואלקן פון [[גאט]] {{דיק|והענן מלא את בית ה'|[[ספר מלכים|מלכים]] א' פרק ח'.}} אזוי ווי ס'איז געשען ווען [[משה רבינו]] האט געבויט דער [[משכן]] {{באלד|וכבוד ה' מלא את המשכן|[[ספר שמות|שמות]] מ'}}. | ||
== שלמהס זינד אין זיין עלטער == | == שלמהס זינד אין זיין עלטער == | ||
1) שלמה המלך האט געהאט 1,000 ווייבער. פון זיי האט ער מיט 700 [[חתונה]] געהאט, און 300 | 1) שלמה המלך האט געהאט 1,000 ווייבער. פון זיי האט ער מיט 700 [[חתונה]] געהאט, און 300 זענען געווען זיינע [[פילגש|פילגשים]]; און אין חומש [[דברים]] ווערט געבראכט אז עס איז פארבאטן פאר א מלך ישראל צו מערן פרויען. | ||
2) ער האט חתונה געהאט מיט פרעמדע, נישט יידישע ווייבער. | 2) ער האט חתונה געהאט מיט פרעמדע, נישט יידישע ווייבער. | ||
3) ער האט געמערט פרויען, און זיי האבן אים צוגעבריינגט אין זיין עלטער צו זיך פארציען נאך דינען [[עבודה זרה]], ער האט | 3) ער האט געמערט פרויען, און זיי האבן אים צוגעבריינגט אין זיין עלטער צו זיך פארציען נאך דינען [[עבודה זרה]], ער האט געבויט [[מזבח|מזבחות]] פאר די געטשעס, און האט ערלויבט זיינע פרויען דינען די געטשעס. דערפאר האט אים [[גאט]] געשטראפט, אז זיין קינד וועט הערשן נאר אויף איין [[שבט]] (וואס איז למעשה [[יהודה]] און [[בנימין]]). ווי עס שטייט אין [[מלכים|מלכים א']] (פרק א' ח'). | ||
{{מלכי יהודה וישראל}} | |||
[[קאַטעגאָריע: | [[קאַטעגאָריע:פערזאנען אין תנ"ך]] | ||
[[קאַטעגאָריע:מלכי יהודה]] | [[קאַטעגאָריע:מלכי יהודה]] | ||
[[קאַטעגאָריע:קיסרים]] | [[קאַטעגאָריע:קיסרים]] | ||
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | [[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
[[he:שלמה]] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 23:56, 26 אקטאבער 2023
שלמה המלך (געבוירן ב'תתקי"ב - ב'תתקס"ד) איז געווען א זון פון דוד המלך און איז געווען דער לעצטער יידישער קעניג אין פארלויף פון 40 יאר אויף אלע שבטים פון כלל ישראל נאך דוד (נאך שלמה המלך האט זיך די קעניגרייך צעטיילט אויף צווייען: מלכות ישראל און מלכות יהודה). שלמה האט קיינמאל נישט געפירט מלחמה מיט אנדערע פעלקער, ער האט געהאט גוטע פארבינדיגען מיט מצרים און אנדערע ארומיגע לענדער (אנדערש ווי זיין טאטן דוד). וַיֵּשֶׁב יְהוּדָה וְיִשְׂרָאֵל לָבֶטַח, אִישׁ תַּחַת גַּפְנוֹ וְתַחַת תְּאֵנָתוֹ, מִדָּן, וְעַד-בְּאֵר שָׁבַע--כֹּל, יְמֵי שְׁלֹמֹה ספר מלכים א' (פרק ה')
זיין רייכקייט
אויך איז ער געווען זייער רייך און האט געבויט גרויסע טייערע פאלץ דער בית המקדש, א פאלאץ פאר אים, בית יער הלבנון.
שלמה איז געווארן קעניג אין יאר ב'???"? אין די צייט וואס זיין פאטער דוד דער פריעריגער קעניג האט נאך געלעבט. זעט אדוניהו פאר מער דעטאלס.
די חכמה פון שלמה
שלמה המלך האט דעם טיטל "חכם מכל אדם", דאס מיינט דער קלוגסטער פון אלע מענטשען. עס ווערט דערציילט אין מלכים א' פרק ג': ווען שלמה המלך האט איבערגענומען די קעניגרייך פון דוד המלך, איז שלמה דאן געווען אומגעפעער 16 יאר אלט. און גאט האט זיך צו אים באוויזן אין חלום, און אים אנגעבאטן צו בעטן סיי וואס דאס הארץ זיינס באגערט. האט שלמה המלך געבעטן קלוגשאפט, צו קענען פסקנען פארן פאלק מיט גערעכטיקייט. גאט האט אים באלד חכמה געשענקט און דערצו אויך רייכקייט מיט כבוד. גאט האט אים צוגעזאגט אויך לאנגע לעבנסיארן אויב ער וועט גיין אין גאטס וועגן, אבער צום סוף אלץ זיינע זינד איז ער אוועק פון דער וועלט רעלאטיוו יונגערהייט.
איינע פון די באוווסטע מעשיות איבער זיין חכמה איז די מעשה וואס ווערט דערציילט אין אנפאנג "מלכים". צוויי פרויען האבן זיך ארומגעשלאגן וועגן א קינד צו וועמען עס געהערט. האט שלמה המלך מיט זיין חכמה באפוילן צו צעשניידן דעם קינד אין צווייען. האט די אמתע מאמע באלד אויפגעגעבן איר זכות און מסכים געווען מען זאל ליבערשט אוועקגעבן דאס קינד פאר דער צווייטער - אבי עס נישט צעשניידן. אזוי האט שלמה המלך זיך דערוווסט אז זי איז די ריכטיגע מאמע, און האט גע'פסק'נט אים איר צו געבן.
שלמה המלך האט מחבר געווען דער קהלת, און דער שיר השירים.
געבויט דער בית המקדש
שלמה המלך האט געבויט דער ערשטער בית המקדש אין ירושלים אין פארלויף פון 7 יארן.
נאך וואס שלמה המלך האט געבויט דער בית המקדש, אין דער זיבעטער מאנאט חג הסוכות, (לויט די ציילונג אין די תורה,) האבן די כהנים געבריינגט פון עיר דוד די הייליגע כלים, דער ארון הקודש, אוהל המשכן אא"וו צום בית המקדש. און דאן איז געשען א נס, אז דער בית איז אנגעפילט געווארן מיט א וואלקן פון גאט והענן מלא את בית ה' מלכים א' פרק ח'.
אזוי ווי ס'איז געשען ווען משה רבינו האט געבויט דער משכן וכבוד ה' מלא את המשכן שמות מ'
.
שלמהס זינד אין זיין עלטער
1) שלמה המלך האט געהאט 1,000 ווייבער. פון זיי האט ער מיט 700 חתונה געהאט, און 300 זענען געווען זיינע פילגשים; און אין חומש דברים ווערט געבראכט אז עס איז פארבאטן פאר א מלך ישראל צו מערן פרויען.
2) ער האט חתונה געהאט מיט פרעמדע, נישט יידישע ווייבער.
3) ער האט געמערט פרויען, און זיי האבן אים צוגעבריינגט אין זיין עלטער צו זיך פארציען נאך דינען עבודה זרה, ער האט געבויט מזבחות פאר די געטשעס, און האט ערלויבט זיינע פרויען דינען די געטשעס. דערפאר האט אים גאט געשטראפט, אז זיין קינד וועט הערשן נאר אויף איין שבט (וואס איז למעשה יהודה און בנימין). ווי עס שטייט אין מלכים א' (פרק א' ח').
| מלכי יהודה וישראל | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| פאראייניגטע מלכות ישראל | שאול המלך • דוד המלך • שלמה המלך | 
| |||
| מלכי יהודה | רחבעם • אביה • אסא • יהושפט • יהורם • אחזיהו • עתליה • יהואש • אמציה • עוזיהו • יותם • אחז • חזקיהו • מנשה • אמון • יאשיהו • יהואחז • יהויקים • יהויכין • צדקיהו | ||||
| מלכי ישראל | איש בושת • ירבעם בן נבט • נדב • בעשא • אלה • זמרי • תבני • עמרי • אחאב • אחזיהו • יורם • יהוא • יואחז • יואש • ירבעם בן יואש • זכריהו • שלום • מנחם • פקחיה • פקח • הושע | ||||
| בית חשמונאי |
| ||||
| מלכי בית הורדוס | הורדוס • ארכעלאאס • הורדוס אנטיפס • פיליפוס • אגריפס דער ערשטער • אגריפס דער צווייטער | ||||
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!