אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:רונדווערעם"
ק (1 רעוויזיע אימפארטירט: אימפארטירט פון די יידישע וויקיפעדיע, זע ביישטייערער ליסטע) |
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ") |
||
| (12 מיטלסטע ווערסיעס פון 6 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = phylum of animals, roundworm|העב=מערכה של תולעים|דייטש=Älchen, Nematoden, Parasiten|}} | |||
{{Taxobox | {{Taxobox | ||
| name=Nematoda | | name=Nematoda | ||
| image = Soybean_cyst_nematode_and_egg_SEM.jpg | | image = Soybean_cyst_nematode_and_egg_SEM.jpg | ||
| image_alt = Heterodera glycines | | image_alt = Heterodera glycines | ||
| image_caption = ''[[Heterodera glycines]]'', אַ [[ | | image_caption = ''[[Heterodera glycines]]'', אַ [[פאַטאָגען]] פון [[סויע]] | ||
| regnum=[[Animalia]] | | regnum=[[Animalia]] | ||
| unranked_phylum=[[Ecdysozoa]] | | unranked_phylum=[[Ecdysozoa]] | ||
| שורה 14: | שורה 15: | ||
}} | }} | ||
'''רונדווערעם''' (''Nematoda'', נעמאַטאָדן) | '''רונדווערעם''' (''Nematoda'', נעמאַטאָדן) זענען אַ גרויסע גרופּע פון וואָרעמאַרטיקע [[בעלי חיים]]. זיי זענען אויסערסט איינאַרטיק און פּראָסט אויסגעבויט, אָבער זייער בויפּלאַן האָט זיך אויסגעוויזן אַלס עקאָלאָגיש זייער אוניווערסאַל און פּלאַסטיש. עס זענען דאָ אַן ערך 80 טויזנט [[זגאַל]]ן פון רונדווערעם, אָבער אַ סך פאָרמען זענען נאָך ניט באַשריבן געוואָרן. | ||
פריי־לעבעדיקע זגאַלן באַוואוינען ימען ,[[זיסוואַסער]] אָדער [[באָדן]]. אַ סך פאָרמען | פריי־לעבעדיקע זגאַלן באַוואוינען ימען ,[[זיסוואַסער]] אָדער [[באָדן]]. אַ סך פאָרמען זענען [[פאראזיט|פּאַראַזיטן]] פון [[פלאנץ|פלאַנצן]], [[בעלי חיים]] (אַריינרעכענענדיק [[מענטש]]) און אַפילו [[Protista|אוניצעלולאַרע אָרגאַניזמען]]. | ||
== מאָרפאָלאָגיע == | == מאָרפאָלאָגיע == | ||
די קערפּער גרייס וואַריאירט ביי רונדווערעם זייער ברייט, פון מיקראָסקאָפּישע אינטערסטיציאַלע פאָרמען פון 80 מיקראָן ביזן גיגאַנטישן פּאַראַזיט פון [[קאַשאַלאָט]] ''[[Placentonema gigantissima]]'' , וואָס קען דערגרייכן די לענג פון 8.5 מעטער. דער קערפּער איז שטינדלאַרטיק, רונד אינעם קווערשניט. די [[סימעטריע]] איז גרונטזעכלעך צווייזייטיק, אָבער זי באַהעפט זיך מיט | די קערפּער גרייס וואַריאירט ביי רונדווערעם זייער ברייט, פון מיקראָסקאָפּישע אינטערסטיציאַלע פאָרמען פון 80 מיקראָן ביזן גיגאַנטישן פּאַראַזיט פון [[קאַשאַלאָט]] ''[[Placentonema gigantissima]]'', וואָס קען דערגרייכן די לענג פון 8.5 מעטער. דער קערפּער איז שטינדלאַרטיק, רונד אינעם קווערשניט. די [[סימעטריע]] איז גרונטזעכלעך צווייזייטיק, אָבער זי באַהעפט זיך מיט פאַרשידענע טיפּן פון ראַדיאַלער סימעטריע, דהיינו: צוויישטראַליקע סימעטריע אין מוסקולאַטור, דריישטראַליקע סימעטריע פון קאָפּ (אין דער לאַגע מוסטער פון סענסאָרישע אָרגאַנען, ווי אויך אין שלונג). | ||
די רונדווערעם האָבן אַ גוט אַנטוויקלטן הויט־מוסקליקן זאַק. דער קערפּער איז דרויסן | די רונדווערעם האָבן אַ גוט אַנטוויקלטן הויט־מוסקליקן זאַק. דער קערפּער איז דרויסן אָנגעטון אין עלאַסטישער ווייסלשטאָפיקער [[קוטיקול]] ,וואָס איז אונטערגעבעט דורך דער [[היפּאָדערם]] ([[עפּיטעליאום]]). ווייטער אינעווייניק ליגן די אינדערלענגיקע מוסקלען, וואָס דער איינציקער טיפּ מוסקלען ביי זיי. די אינגעווייד איז אַרומגערינגלט מיט [[קדמון־חלל]], דעם [[קערפּער־חלל]] אָן אַן אייגענעם צעלולאַרן אונטערשלאַק. דער חלל אָבער פעלט ביי קליינע רונדע ווערעם, ווייל [[עקסטראַצעלולאַרער מאַטריקס]] פאַרפולט ביי זיי דעם גאַנצן אונטער־אינגעוויידיקן רוים. | ||
== לאָקאָמאָציע == | == לאָקאָמאָציע == | ||
[[טעקע:CelegansGoldsteinLabUNC.jpg|קליין|''[[Caenorhabditis elegans]]'' אין אַגאַר־אַגאַר]] | [[טעקע:CelegansGoldsteinLabUNC.jpg|קליין|''[[Caenorhabditis elegans]]'' אין אַגאַר־אַגאַר]] | ||
די רונדווערעם האָבן ניט קיין [[ענדגליד]]ער. אַלע באַוועגן ווערן געמאַכט ביי זיי נאָר מיט דער הילף פון קערפּער מוסקולאַטור. דער קערפּער בייגט זיך אויס אַרויף און אַרונטער און די רעזיסטענץ פון קוטיקול גלייכט אויס דעם קערפּער צוריק. אַזוי קענען די ווערעם אַריינשפּאַרן דורך וויסקאָזע מעדיומס אָדער מעדיומס מיט קליינע טיילעכלעך: דהיינו ים־[[זאַמד]], באָדן, אינערלעכע שמאָלע חללים פון ווירטן. | די רונדווערעם האָבן ניט קיין [[ענדגליד]]ער. אַלע באַוועגן ווערן געמאַכט ביי זיי נאָר מיט דער הילף פון קערפּער מוסקולאַטור. דער קערפּער בייגט זיך אויס אַרויף און אַרונטער און די רעזיסטענץ פון קוטיקול גלייכט אויס דעם קערפּער צוריק. אַזוי קענען די ווערעם אַריינשפּאַרן דורך וויסקאָזע מעדיומס אָדער מעדיומס מיט קליינע טיילעכלעך: דהיינו ים־[[זאַמד]], באָדן, אינערלעכע שמאָלע חללים פון ווירטן. עטליכע נעמאַטאָדן קאָנען שווימען נוצנדיק דערביי באַזונדערע ריפּן, וואָס גיין לענג־אויס דעם קערפּער. | ||
== ליטעראַטור == | == ליטעראַטור == | ||
| שורה 33: | שורה 34: | ||
[[קאַטעגאָריע:בעלי חיים]] | [[קאַטעגאָריע:בעלי חיים]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | |||
[[he:תולעים נימיות]] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 23:00, 26 אקטאבער 2023
| Nematoda | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| וויסנשאַפטליכע קלאַסיפיקאַציע | ||||||
| ||||||
| קלאַסן | ||||||
רונדווערעם (Nematoda, נעמאַטאָדן) זענען אַ גרויסע גרופּע פון וואָרעמאַרטיקע בעלי חיים. זיי זענען אויסערסט איינאַרטיק און פּראָסט אויסגעבויט, אָבער זייער בויפּלאַן האָט זיך אויסגעוויזן אַלס עקאָלאָגיש זייער אוניווערסאַל און פּלאַסטיש. עס זענען דאָ אַן ערך 80 טויזנט זגאַלן פון רונדווערעם, אָבער אַ סך פאָרמען זענען נאָך ניט באַשריבן געוואָרן.
פריי־לעבעדיקע זגאַלן באַוואוינען ימען ,זיסוואַסער אָדער באָדן. אַ סך פאָרמען זענען פּאַראַזיטן פון פלאַנצן, בעלי חיים (אַריינרעכענענדיק מענטש) און אַפילו אוניצעלולאַרע אָרגאַניזמען.
מאָרפאָלאָגיע
די קערפּער גרייס וואַריאירט ביי רונדווערעם זייער ברייט, פון מיקראָסקאָפּישע אינטערסטיציאַלע פאָרמען פון 80 מיקראָן ביזן גיגאַנטישן פּאַראַזיט פון קאַשאַלאָט Placentonema gigantissima, וואָס קען דערגרייכן די לענג פון 8.5 מעטער. דער קערפּער איז שטינדלאַרטיק, רונד אינעם קווערשניט. די סימעטריע איז גרונטזעכלעך צווייזייטיק, אָבער זי באַהעפט זיך מיט פאַרשידענע טיפּן פון ראַדיאַלער סימעטריע, דהיינו: צוויישטראַליקע סימעטריע אין מוסקולאַטור, דריישטראַליקע סימעטריע פון קאָפּ (אין דער לאַגע מוסטער פון סענסאָרישע אָרגאַנען, ווי אויך אין שלונג).
די רונדווערעם האָבן אַ גוט אַנטוויקלטן הויט־מוסקליקן זאַק. דער קערפּער איז דרויסן אָנגעטון אין עלאַסטישער ווייסלשטאָפיקער קוטיקול ,וואָס איז אונטערגעבעט דורך דער היפּאָדערם (עפּיטעליאום). ווייטער אינעווייניק ליגן די אינדערלענגיקע מוסקלען, וואָס דער איינציקער טיפּ מוסקלען ביי זיי. די אינגעווייד איז אַרומגערינגלט מיט קדמון־חלל, דעם קערפּער־חלל אָן אַן אייגענעם צעלולאַרן אונטערשלאַק. דער חלל אָבער פעלט ביי קליינע רונדע ווערעם, ווייל עקסטראַצעלולאַרער מאַטריקס פאַרפולט ביי זיי דעם גאַנצן אונטער־אינגעוויידיקן רוים.
לאָקאָמאָציע
די רונדווערעם האָבן ניט קיין ענדגלידער. אַלע באַוועגן ווערן געמאַכט ביי זיי נאָר מיט דער הילף פון קערפּער מוסקולאַטור. דער קערפּער בייגט זיך אויס אַרויף און אַרונטער און די רעזיסטענץ פון קוטיקול גלייכט אויס דעם קערפּער צוריק. אַזוי קענען די ווערעם אַריינשפּאַרן דורך וויסקאָזע מעדיומס אָדער מעדיומס מיט קליינע טיילעכלעך: דהיינו ים־זאַמד, באָדן, אינערלעכע שמאָלע חללים פון ווירטן. עטליכע נעמאַטאָדן קאָנען שווימען נוצנדיק דערביי באַזונדערע ריפּן, וואָס גיין לענג־אויס דעם קערפּער.
ליטעראַטור
- Малахов В.В. (1986) Нематоды: строение, развитие, система. Москва, Наука, 215 с (מאַלאַכאָוו וו.וו. נעמאַטאָדן: געבוי, אַנטוויקלונג, סיסטעם)
- Ruppert E.E., Fox R.S., Barnes R.D. (2004) Invertebrate Zoology: A Functional Evolutionary Approach. Thomson-Brooks/Cole, 989 pp
- Чесунов А.В. (2006) Биология морских нематод. Москва, Товарищество науч. изд. КМК, 367 с (טשעסונאָוו אַ.וו. ביאָלאָגיע פון ים־נעמאַטאָדן)
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!