אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:קירגיזסטאן"
ק (החלפת טקסט – "מאנגאליי" ב־"מאנגאליע") |
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ") |
||
| (9 מיטלסטע ווערסיעס פון 4 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = sovereign state in Central Asia|העב=מדינה באסיה|דייטש=Staat in Zentralasien|}} | |||
{{מדינה| | {{מדינה| | ||
| נאמען = קירגיזסטאן | | נאמען = קירגיזסטאן | ||
| שורה 10: | שורה 11: | ||
| אפיציעלע שפראך = [[קירגיזיש]] | | אפיציעלע שפראך = [[קירגיזיש]] | ||
| הויפטשטאט = [[בישקעק]] | | הויפטשטאט = [[בישקעק]] | ||
| רעגירונג = [[ | | רעגירונג = [[פאַרלאמענטארישע רעפּובליק]] | ||
| ראש מלוכה טיטל = פרעזידענט | | ראש מלוכה טיטל = פרעזידענט | ||
| ראש מלוכה = אלמאזבעק אטאמבאיעוו | | ראש מלוכה = אלמאזבעק אטאמבאיעוו | ||
| שורה 33: | שורה 34: | ||
== עטימאלאגיע == | == עטימאלאגיע == | ||
דאס ווארט "קירגיז" שטאמט פון דעם [[טערקיש]]ן ווארט פון "פערציג". פערציג הייסט די פערציג שבטים פון מאנאס, וואס איז געווען א גבור וואס האט פאראייניגט פערציג שבטים צו קריגען קעגן די [[אויגארער פאלק| | דאס ווארט "קירגיז" שטאמט פון דעם [[טערקיש]]ן ווארט פון "פערציג". פערציג הייסט די פערציג שבטים פון מאנאס, וואס איז געווען א גבור וואס האט פאראייניגט פערציג שבטים צו קריגען קעגן די [[אויגארער פאלק|אואיגארס]]. | ||
דער 40-שטארל זון אויפן פאן פון קירגיזסטאן איז א דערמאנען פון די זעלבע פערציג שבטים פון מאנאס. | דער 40-שטארל זון אויפן פאן פון קירגיזסטאן איז א דערמאנען פון די זעלבע פערציג שבטים פון מאנאס. | ||
| שורה 40: | שורה 41: | ||
די היסטאריע פון קירגיזסטאן און אירע פאלק פאנגט אן מער פון 2000 יאר צוריק. כאטש אז דער לאנד געפינט זיך אין א בארגישער פלאץ, מכל מקום עס איז געווען זייר אימפארטאנט אלס חלק פונעם [[זיידן גאס]]. קירגיזסטאן האט געהאט צאל פארשידענע פירערס ביזן קומען פון רוסישער אימפעריע אין 19טן יארהונדערט. | די היסטאריע פון קירגיזסטאן און אירע פאלק פאנגט אן מער פון 2000 יאר צוריק. כאטש אז דער לאנד געפינט זיך אין א בארגישער פלאץ, מכל מקום עס איז געווען זייר אימפארטאנט אלס חלק פונעם [[זיידן גאס]]. קירגיזסטאן האט געהאט צאל פארשידענע פירערס ביזן קומען פון רוסישער אימפעריע אין 19טן יארהונדערט. | ||
דער שטח פון קירגיזסטאן איז אַנעקסירט געווארן דורך דער [[רוסלענדישע אימפעריע|רוסלענדישער אימפעריע]] אין 1855-1876 ווי טייל פון די קאָנקוועסט פון [[כאַן קאָקנד]]. אונטער דעם ראַטן פאַרבאַנד איז זי געווארן אַ סאָוועטישע [[רעפּובליק]] אין [[1937]] מיטן נאָמען "קירגיזער סאָוועטישע סאָציאַליסטישע רעפובליק", ווי גוט ווי אנדערע נעמען זענען "קירגיז ס.ס.ר." און "קירגיזיע". עס האט באקומען זיין | דער שטח פון קירגיזסטאן איז אַנעקסירט געווארן דורך דער [[רוסלענדישע אימפעריע|רוסלענדישער אימפעריע]] אין 1855-1876 ווי טייל פון די קאָנקוועסט פון [[כאַן קאָקנד]]. אונטער דעם ראַטן פאַרבאַנד איז זי געווארן אַ סאָוועטישע [[רעפּובליק]] אין [[1937]] מיטן נאָמען "קירגיזער סאָוועטישע סאָציאַליסטישע רעפובליק", ווי גוט ווי אנדערע נעמען זענען "קירגיז ס.ס.ר." און "קירגיזיע". עס האט באקומען זיין זעלבטשטענדיקייט פון דעם [[סאוועטן פארבאנד]] אין [[1991]]. | ||
== געאָגראַפיע == | == געאָגראַפיע == | ||
[[טעקע:Kyrgyzstan Topography.png|קליין|רעכטס|275px|טאָפּאָגראַפישע מאַפּע פון קירגיזיע]] | [[טעקע:Kyrgyzstan Topography.png|קליין|רעכטס|275px|טאָפּאָגראַפישע מאַפּע פון קירגיזיע]] | ||
קירגיזיע איז אַ לאנד איינגעשלאסן [[לאַנד]] אין [[צענטראַלער אזיע]], מערב פון דעם מענטשנס רעפובליק פון [[כינע]]. ווייניקער ווי א זיבעטל די גרייס פון [[מאנגאליע]], מיט 199,951 קוואַדראַט קילאָמעטער, איז קירגיזיע איינער פון די קלענערע צענטראַלע אזיע שטאַטן. די נאציאנאלע טעריטאָריע באציט זיך 900 [[קילאָמעטער]] פון מזרח צו מערב און 410 קילאָמעטער פון צפון צו דרום. קירגיזיע גרעניצט אויף מזרח און דרום מזרח מיט כינע, אויף די צפון מיט קאזאכסטאַן, אויף מערב מיט אוזבעקיסטאַן און אויף דרום מיט טאדזשיקיסטאן. די געמארקן מיט אוזבעקיסטאַן און טאַדדזשיקיסטאַן אין די פערגהאַנאַ וואַלי זענען גאַנץ שווער. איינער קאַנסאַקוואַנס פון די סטאַליניסט טייל פון סענטראַל אזיע אין פינף רעפּובליקס איז אַז פילע עטניק קירגיז טאָן ניט לעבן אין קירגיזיע. | קירגיזיע איז אַ לאנד איינגעשלאסן [[לאַנד]] אין [[צענטראַלער אזיע]], מערב פון דעם מענטשנס רעפובליק פון [[כינע]]. ווייניקער ווי א זיבעטל די גרייס פון [[מאנגאליע]], מיט 199,951 קוואַדראַט קילאָמעטער, איז קירגיזיע איינער פון די קלענערע צענטראַלע אזיע שטאַטן. די נאציאנאלע טעריטאָריע באציט זיך 900 [[קילאָמעטער]] פון מזרח צו מערב און 410 קילאָמעטער פון צפון צו דרום. קירגיזיע גרעניצט אויף מזרח און דרום מזרח מיט כינע, אויף די צפון מיט קאזאכסטאַן, אויף מערב מיט אוזבעקיסטאַן און אויף דרום מיט טאדזשיקיסטאן. די געמארקן מיט אוזבעקיסטאַן און טאַדדזשיקיסטאַן אין די פערגהאַנאַ וואַלי זענען גאַנץ שווער. איינער קאַנסאַקוואַנס פון די סטאַליניסט טייל פון סענטראַל אזיע אין פינף רעפּובליקס איז אַז פילע עטניק קירגיז טאָן ניט לעבן אין קירגיזיע. דריי ענקלאַוועס, ליגאַלי טייל פון דער טעריטאָריע פון קירגיזיע אָבער געגראפיש אראפגענומען דורך עטליכע קילאָמעטער, האָבן שוין געגרינדעט, צוויי אין אוזבעקיסטאַן און איינער אין טאַדזשיקיסטאַן. | ||
קירגיזיעס דורכשניטלעכע הייך איז 2750 מעטער, פון 7439 מעטער | קירגיזיעס דורכשניטלעכע הייך איז 2750 מעטער, פון 7439 מעטער ביי פּיק דזשענגיש טשאָקוסו צו 394 מעטער אין די פערגאַנאַ טאל לעבן אָש. כּמעט 90% פון דעם לאַנד ליגט מער ווי 1500 מעטער העכער פונעם ים שטאַפּל. | ||
== דעמאָגראַפיע == | == דעמאָגראַפיע == | ||
קירגיזיע ס באַפעלקערונג ווערט געשאצט | קירגיזיע ס באַפעלקערונג ווערט געשאצט ביי 5,200,000 אין 2007. פון יענע, זענען 34.4% אונטער דעם עלטער פון 15 און 6.2% איבער 65. דאס לאַנד איז דאָרפיש: בלויז ארום איין דריטל פון דער באַפעלקערונג וואוינען אין שטאָטישע געביטן. די דורכשניטלעכע באַפעלקערונג געדיכטקייט איז 25 מענטשן פּער ק"מ². דעם לאַנד'ס גרעסטע עטנישכע גרופּע זענען די קירגיז, וואס באשטיין 69% פון דער באַפעלקערונג (2007 שאַצן). אנדערע עטנישע גרופּעס אַרייננעמען [[רוסישע]] (9.0%) קאנצענטרירט אין צפון, און [[אוזבעק]]ן (14.5%) וואס וואוינען אין דרום. קליין אָבער באמערקט מינאריטעטן אַרייננעמען [[דונגאַנס]] (1.9%), [[אויגהור]] (1.1%), [[טאַדזשיק]] (1.1%), [[קאַזאַכ]]ן (0.7%), און [[אוקרייניש]] (0.5%) און אנדערע קלענערער עטנישע מינאריטעטן (1.7%). קירגיזיע האט איבער 80 בולט עטנישע גרופּעס אין דער מדינה. | ||
| שורה 56: | שורה 57: | ||
{{אזיע שטאטן}} | {{אזיע שטאטן}} | ||
{{קהל פון זעלבסטשטענדיגע שטאטן (קזס)}} | {{קהל פון זעלבסטשטענדיגע שטאטן (קזס)}} | ||
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
[[he:קירגיזסטן]] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 22:32, 26 אקטאבער 2023
| רעפובליק פון קירגיזיע Кыргыз Республикасы | |||||
| |||||
| נאַציאָנאַלע זינגליד: Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик Гимни מלוכהזינגליר פון די רעפובליק פון קירגיזיע | |||||
.svg) | |||||
| קאָנטינענט | אזיע | ||||
| אָפיציעלע שפּראַך | קירגיזיש | ||||
| הויפּטשטאָט | בישקעק | ||||
| רעגירונג | פאַרלאמענטארישע רעפּובליק | ||||
| פרעזידענט פּרעמיער מיניסטער |
אלמאזבעק אטאמבאיעוו זשאַנטארא סאטיבאלדיעוו | ||||
| גרינדונג דאַטום |
1991 | ||||
| פלאַך מאָס וועלט גראַדונג פלאַך פּראָצענט וואַסער |
קוואַדראַט ק"מ [[ליסטע פון לענדער לויט שטח|]] | ||||
| באַפעלקערונג - צאָל - וועלט גראַדונג - ענגקייט |
5,496,737 2012 מענטשן פאַר אַ ק"מ | ||||
| פּראָדוקט ווערדע | |||||
| וואַלוטע | קירגיז ווי | ||||
| צייט זאָנע | |||||
| אינטערנעט דאָמען | kg. | ||||
| טעלעפאָן קאָד | 996+ | ||||
קירגיזסטאַן ( קירגיזיש: Кыргызстан) איז אַ לאנד איינגעשלאסן לאַנד אין צענטראַל־אַזיע. קירגיזסטאַן גרעניצט די מענטשנס רעפובליק פון כינע אין מזרח, קאזאכסטאן צו צפון, אוזבעקיסטאן און טאדזשיקיסטאן אין דרום־מערב. ביז 1991, איז קירגיזסטאן געווען א טייל פון דעם סאוועטן פארבאנד. דעם 31סטן אויגוסט 1991, האט דאס לאנד באקומען זעלבטשטענדיגקייט. זיין הויפּטשטאָט איז בישקעק. 5.1 מיליאָן פּערזאָנען וואוינען אין קירגיזסטאַן.
עטימאלאגיע
דאס ווארט "קירגיז" שטאמט פון דעם טערקישן ווארט פון "פערציג". פערציג הייסט די פערציג שבטים פון מאנאס, וואס איז געווען א גבור וואס האט פאראייניגט פערציג שבטים צו קריגען קעגן די אואיגארס.
דער 40-שטארל זון אויפן פאן פון קירגיזסטאן איז א דערמאנען פון די זעלבע פערציג שבטים פון מאנאס.
היסטאָריע
די היסטאריע פון קירגיזסטאן און אירע פאלק פאנגט אן מער פון 2000 יאר צוריק. כאטש אז דער לאנד געפינט זיך אין א בארגישער פלאץ, מכל מקום עס איז געווען זייר אימפארטאנט אלס חלק פונעם זיידן גאס. קירגיזסטאן האט געהאט צאל פארשידענע פירערס ביזן קומען פון רוסישער אימפעריע אין 19טן יארהונדערט.
דער שטח פון קירגיזסטאן איז אַנעקסירט געווארן דורך דער רוסלענדישער אימפעריע אין 1855-1876 ווי טייל פון די קאָנקוועסט פון כאַן קאָקנד. אונטער דעם ראַטן פאַרבאַנד איז זי געווארן אַ סאָוועטישע רעפּובליק אין 1937 מיטן נאָמען "קירגיזער סאָוועטישע סאָציאַליסטישע רעפובליק", ווי גוט ווי אנדערע נעמען זענען "קירגיז ס.ס.ר." און "קירגיזיע". עס האט באקומען זיין זעלבטשטענדיקייט פון דעם סאוועטן פארבאנד אין 1991.
געאָגראַפיע
קירגיזיע איז אַ לאנד איינגעשלאסן לאַנד אין צענטראַלער אזיע, מערב פון דעם מענטשנס רעפובליק פון כינע. ווייניקער ווי א זיבעטל די גרייס פון מאנגאליע, מיט 199,951 קוואַדראַט קילאָמעטער, איז קירגיזיע איינער פון די קלענערע צענטראַלע אזיע שטאַטן. די נאציאנאלע טעריטאָריע באציט זיך 900 קילאָמעטער פון מזרח צו מערב און 410 קילאָמעטער פון צפון צו דרום. קירגיזיע גרעניצט אויף מזרח און דרום מזרח מיט כינע, אויף די צפון מיט קאזאכסטאַן, אויף מערב מיט אוזבעקיסטאַן און אויף דרום מיט טאדזשיקיסטאן. די געמארקן מיט אוזבעקיסטאַן און טאַדדזשיקיסטאַן אין די פערגהאַנאַ וואַלי זענען גאַנץ שווער. איינער קאַנסאַקוואַנס פון די סטאַליניסט טייל פון סענטראַל אזיע אין פינף רעפּובליקס איז אַז פילע עטניק קירגיז טאָן ניט לעבן אין קירגיזיע. דריי ענקלאַוועס, ליגאַלי טייל פון דער טעריטאָריע פון קירגיזיע אָבער געגראפיש אראפגענומען דורך עטליכע קילאָמעטער, האָבן שוין געגרינדעט, צוויי אין אוזבעקיסטאַן און איינער אין טאַדזשיקיסטאַן.
קירגיזיעס דורכשניטלעכע הייך איז 2750 מעטער, פון 7439 מעטער ביי פּיק דזשענגיש טשאָקוסו צו 394 מעטער אין די פערגאַנאַ טאל לעבן אָש. כּמעט 90% פון דעם לאַנד ליגט מער ווי 1500 מעטער העכער פונעם ים שטאַפּל.
דעמאָגראַפיע
קירגיזיע ס באַפעלקערונג ווערט געשאצט ביי 5,200,000 אין 2007. פון יענע, זענען 34.4% אונטער דעם עלטער פון 15 און 6.2% איבער 65. דאס לאַנד איז דאָרפיש: בלויז ארום איין דריטל פון דער באַפעלקערונג וואוינען אין שטאָטישע געביטן. די דורכשניטלעכע באַפעלקערונג געדיכטקייט איז 25 מענטשן פּער ק"מ². דעם לאַנד'ס גרעסטע עטנישכע גרופּע זענען די קירגיז, וואס באשטיין 69% פון דער באַפעלקערונג (2007 שאַצן). אנדערע עטנישע גרופּעס אַרייננעמען רוסישע (9.0%) קאנצענטרירט אין צפון, און אוזבעקן (14.5%) וואס וואוינען אין דרום. קליין אָבער באמערקט מינאריטעטן אַרייננעמען דונגאַנס (1.9%), אויגהור (1.1%), טאַדזשיק (1.1%), קאַזאַכן (0.7%), און אוקרייניש (0.5%) און אנדערע קלענערער עטנישע מינאריטעטן (1.7%). קירגיזיע האט איבער 80 בולט עטנישע גרופּעס אין דער מדינה.
| אַזיע-לענדער |
|---|
| אוזבעקיסטאן · אזערביידזשאן · אינדאנעזיע · אינדיע · איראק · איראן · אָמאַן · אפגאניסטאן · ארמעניע · בהוטאן · באכריין · באנגלאדעש · ברוניי · גרוזיע · דרום קארעא · וויעטנאם · טאדזשיקיסטאן · טורקמעניסטאן · טיילאנד · טערקיי · יאפאן · ירדן · מדינת ישראל · כינע · לאַאָס · לבנון · מאלדיוון · מאלייזיע · מאנגאליע · מזרח טימאר · מיאנמאר · נעפאל · סאודי אראביע · סיריע · סינגאפור · סרי לאנקא · פאקיסטאן · פאראייניגטע אראבישע עמיראטן · פיליפינען · ציפערן · צפון קארעא · קאזאכסטאן · קאטאר · קאמבאדיע · קואווייט · קירגיזסטאן · רוסלאנד · תימן |
| קהל פון זעלבסטשטענדיגע שטאַטן (קזס) | ||
|---|---|---|
|
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!