מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = "
ק (החלפת טקסט – "וויכטיקייט" ב־"וויכטיגקייט") |
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ") |
||
| (10 מיטלסטע ווערסיעס פון 5 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
'''פּרייסן''' ({{שפראך-de|Preußen}}; {{שפראך-la|Prussia אדער Borussia, Prutenia}}; {{שפראך-lv| Prūsija}}; {{שפראך-lt|Prūsija}}; {{שפראך-pl|Prusy}}; [[אלט פרייסיש]]: ''Prūsa'') איז געווען אַ היסטאָרישער שטאַט וואס האט זיך אנגעהויבן אלס די [[הערצאגשאפט פון פרייסן]] און דער [[מאַרגראַוויאַט פון בראַנדנבורג]]. דורך | {{דעסקריפציע||ענגליש = historic German state in central Europe, 1525–1947|העב=ממלכה היסטורית|דייטש=vom Mittelalter bis 1947 bestehendes Land in Europa|}} | ||
'''פּרייסן''' ({{שפראך-de|Preußen}}; {{שפראך-la|Prussia אדער Borussia, Prutenia}}; {{שפראך-lv| Prūsija}}; {{שפראך-lt|Prūsija}}; {{שפראך-pl|Prusy}}; [[אלט פרייסיש]]: ''Prūsa'') איז געווען אַ היסטאָרישער שטאַט וואס האט זיך אנגעהויבן אלס די [[הערצאגשאפט פון פרייסן]] און דער [[מאַרגראַוויאַט פון בראַנדנבורג]]. דורך עטליכע יארהונדערטער האט דאס לאנד געהאט א היפּשע השפעה אויף [[דייטשלאנד|דייטשער]] און אייראפעאישער היסטאריע. די לעצטע הויפטשטאט פון פרייסן איז געווען [[בערלין]]. | |||
==היסטאריע== | ==היסטאריע== | ||
דער נאָמען ''פרייסן'' שטאמט פון די [[אלטע פרייסן]], אַ באלטיש פאלק זיך אנגעקערט מיט די ליטווינער און די לעטן. אין דעם 13טן י"ה, איז "אלטפרייסן" געווארן איינגענומען דורך די [[טעווטאנישע ריטערס]]. אין [[1308]] האבן די טעווטאנישע ריטערס איינגענומען דעם אַמאָליגן פּוילישן ראַיאן פון [[ | דער נאָמען ''פרייסן'' שטאמט פון די [[אלטע פרייסן]], אַ באלטיש פאלק זיך אנגעקערט מיט די ליטווינער און די לעטן. אין דעם 13טן י"ה, איז "אלטפרייסן" געווארן איינגענומען דורך די [[טעווטאנישע ריטערס]]. אין [[1308]] האבן די טעווטאנישע ריטערס איינגענומען דעם אַמאָליגן פּוילישן ראַיאן פון [[פאָמערעליע]] מיט [[דאַנציג]]. דאס לאנד איז געווען באפעלקערט מערסטנס מיט דייטשן וואס האבן אריינגעוואנדערט פון צענטראל און מערב דייטשלאנד און, אין דרום, מיט פאלאַקן פון [[מאַזאָוויע]]. שפעטער ווערט פרייסן צעשפּאַלטן אין א מערב'דיקן טייל, [[קעניגלעך פרייסן]], אַ פּראָווינץ פון [[פוילן]], און א מזרח'דיקן טייל, זייט [[1525]] גערופן [[הערצאגשאפט פון פרייסן]]. אין [[1618]] איז די הערצאגשאפט פון פרייסן פאראייניגט מיט בראנדנבורג. | ||
אין [[דרייסיג יעריגער קריג]] (1618-1648) איז געווען די בראַנדענבורג | אין [[דרייסיג יעריגער קריג]] (1618-1648) איז געווען די בראַנדענבורג זייט פון די עוואַנגעליקאַל יוניאַן. גרויס טיילן פון די לאַנד זענען חרוב און זייער באוואוינער פארטריבן. עלעקטאָר [[פרידריך ווילהעלם, עלקטאר פון בראנדענבורג|פרידריך ווילהעלם]] (1688-1640), שפּעטער גערופן "דער גרויסער עלעקטאָר", דעריבער אנגענומען אַ אָפּגעהיט פּאָליטיק נאָך דער מלחמה אָווערטורעס צווישן די הויפּט כוחות, אין סדר צו אַנטוויקלען דאס לאַנד. | ||
אונטער דער הערשאפט פון פרידריך ווילהעלם פון בראַנדענבורג-פרייסן איז געווען דאס שטערקסטע לאַנד נאָך עסטרייך אין דער [[הייליגע רוימישע אימפעריע|הייליגער רוימישער אימפעריע]]. | אונטער דער הערשאפט פון פרידריך ווילהעלם פון בראַנדענבורג-פרייסן איז געווען דאס שטערקסטע לאַנד נאָך עסטרייך אין דער [[הייליגע רוימישע אימפעריע|הייליגער רוימישער אימפעריע]]. | ||
| שורה 10: | שורה 11: | ||
אין [[1701]] איז פראקלאמירט געווארן דאס קעניגררייך פון פרייסן. | אין [[1701]] איז פראקלאמירט געווארן דאס קעניגררייך פון פרייסן. | ||
פרייסן איז צוגעקומען צו זיין גרעסטע וויכטיגקייט אין די 18טן און [[19טער י"ה]]. בשעת דעם [[18טער י"ה|18טן יאָרהונדערט]], איז עס געווארן אַ גרויסע | פרייסן איז צוגעקומען צו זיין גרעסטע וויכטיגקייט אין די 18טן און [[19טער י"ה]]. בשעת דעם [[18טער י"ה|18טן יאָרהונדערט]], איז עס געווארן אַ גרויסע אייראפעאישע מאַכט אונטער דער ממשלה פון [[פרידריך דער צווייטער פון פרייסן|פרידריך דער גרויסער]] (1740-86). במשך דעם 19טן יאָרהונדערט, האט דער קאנצלער [[אטא פאן ביסמארק]] נאכגעלאפן אַ פּאָליטיק פון פאראייניגן די דייטשע פרינציפאליטעטן אין אַ "[[קליין דייטשלאַנד]]" וואָס האט אויסגעשלאסן די [[עסטרייך אונגארישע אימפעריע]]. | ||
דאס קעניגררייך פון פרייסן האט באהערשט צפון | דאס קעניגררייך פון פרייסן האט באהערשט צפון דייטשלאַנד פּאליטיש, עקאנאמיש, און אויך אין באַפעלקערונג, און איז געווען דאס האַרץ פון דער פאראייניגטע [[צפון דייטשע קאָנפעדעראַציע]] פאָרמירט אין [[1867]], וואָס איז געווארן א טייל פון דער [[דייטשער אימפעריע]] אין [[1871]]. | ||
מיט דעם סוף פון דער [[האָהענצאלערן מאָנאַרכיע]] אין | מיט דעם סוף פון דער [[האָהענצאלערן מאָנאַרכיע]] אין דייטשלאַנד נאכן [[ערשטן וועלט קריג]], איז פרייסן געווארן א טייל פון דער [[וויימאַר רעפובליק]] ווי אַ פרייער שטאַט אין [[1919]]. דער שטאט פון פרייסן איז אפגעשאפן אין [[1947]] דורך די אליאירטע פונעם [[צווייטן וועלט קריג]].<ref name="Clark">Clark, Christopher (2006): Iron Kingdom: The Rise and Downfall of Prussia, 1600-1947. ISBN 0-7139-9466-5 ISBN 978 0713994667</ref> | ||
== רעפערענצן == | == רעפערענצן == | ||
| שורה 21: | שורה 22: | ||
[[קאַטעגאָריע:היסטארישע לענדער אין אייראפע]] | [[קאַטעגאָריע:היסטארישע לענדער אין אייראפע]] | ||
[[קאַטעגאָריע:פרייסן|*]] | [[קאַטעגאָריע:פרייסן|*]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
[[he:פרוסיה]] | |||