אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:לבנון ברודער קריג"

דער '''לבנון ברודער קריג''' האט זיך אנגעהויבן אין 1975, צווישן קריסטליכע [[מאראן|מאראנען]], און דער [[פאלעסטין באפרייונג ארגאניזאציע]]. ער האט אנגעהאלטן פאר פופצן יאר, און עטליכע הונדערט טויזנט מענטשן זענען אומגעקומען, און אלע עטנישע גרופעס וואס געפונען זיך אין [[לבנון]] האבן טייל גענומען. [[סיריע]] און [[ישראל]], האבן געהאט זייערע אינטערעסן אינעם קריג, ווי זיי האבן טייל גענומען אינעם קריג, פינאנציעל, און פיזיש מיט זעלנער.

אין 1948 איז [[ישראל]] געווארן זעלבסטשטענדיג, וואס ווילנדיג אדער אומווילנדיג, זענען הונדערטער  טויזנטער [[פאלעסטינער]], אנטלאפן פון זייערע היימען, אסאך פון די אראבער פון [[חיפה]], און די [[גליל]], זענען אנגעקומען קיין לבנון, ווי זיי זענען אריבער צו פליטים לאגערן, אנדערש ווי [[יארדאניע]] אדער [[סיריע]], ווי די פאלעסטינער האבן באקומען בירגערשאפט, און גלייכבארעכטיגונג, זענען די פאלעסטינער אין לבנון געבליבן אן גארנישט, זיי האבן נישט באקומען בירגערשאפט, די לאנד האט באגרעניצט זייער ארבעט צו בלויז 70 סארט ארבעט, וואס איז בעיקר געווען געשטעלט צו באגרעניצן זייער כח, נישט קענענדיג לערנען אין [[אוניווערסיטעט]]ן, זענען זיי געבליבן אויסגעשפילט פון אלע זייטן.

אין 1969 ווען יארדאניע האט ארויסגעווארפן די פי על או פון איר טעריטאריע מיט [[יאסיר אראפאט]] אין שפיץ, זענען זיי געקומען קיין לבנון. לבנון האט איינגעשטימט, אז זיי קענען קומען, אבער מיט דער באדינג אז זיי בלייבן אין די לאגערן, זייענדיג שטערקער פונעם מיליטער, האבן זיי זיך נישט צוטון געמאכט, און האבן געטון וואס זיי האבן געוואלט. און דער זיכערהייט אין די לאגערן, און אינעם דרום טייל פונעם לבנון, איז אריבער צו זיי, פירנדיג זייער קאמף קעגן ישראל.

און די קריסטן האבן באשולדיקט די פאלעסטינער אין זיין פארמישט אין דעם. און אלס נקמה, האבן קריסטליכע באוואפנטע קרעפטן אטאקירט אן

דער אנהייב פונעם געשלעג, וואס האט זיך געצויגן פון 1975, ביז אינמיטן יאר 1976. דאס איז געווען א פארלאג צו וואס איז געשען אין די קומענדיגע יארן, די שלאכטן זענען געווען מינימאל, בעיקר אין ביירוט א שטאט וואס אירע איינוווינער איז געמישט, אדער אין ערטער וואס איז בעיקר מינאריטעט גרופעס וואס דער מערהייט פונעם געגנט זענען פונעם קריגערישע פארטיי, אויפן דרום טייל פונעם [[לבנון בארג]], ווי די מאיאריטעט זענען דרוזן, אבער מערערע קריסטן האבן דארט געוווינט, אד"ג.

פונעם אנדערן זייט איז די פי על או, און די דרוזן, נישט געווען אונטערשטעליג, ווען זיי האבן איינגענומען דאמור, א שטעטל אינעם לבנון טאל, האבן זיי אומגעברענגט אלע איינוווינער אינעם שטעטל, די לינקע האבן באוויזן אויך איינצונעמען די ביירוט פארט, מיט די האטעלן וואס געפונען זיך אויפן פלאזשע.

די רעכטע אין לבנון, האבן געהאט דורכפעלער איינער נאכן צווייטן, האבן זיי זיך געוואנדן צו [[כאפעז על אסאד]], דער סירישער פרעזידענט, און געבעטן זיין הילף, די וועלט איז געווען ערשטוינט, אז ער איז געקומען צו זייער הילף, איינס אלס אן אראבער, צווייטנס אלס זיין באאט סאציאליסטישע פארטיי. אויפן [[1טן יוני]] [[1976]], זענען די ערשטע סירישע זעלנער אריבער דעם גרענעץ קיין לבנון, זיי האבן פארגעזעצט זייער אטאקע ביזן [[9טן יוני]] ווען זיי זענען געקומען צו א פלוצלינגדיגע פייער אפשטעל. אויפן [[27טן אקטאבער]] האבן זיי פארגעזעצט, אין צוויי ריכטונגען ביירוט און צידון.

כדי צו אנקומען צום שטאפל פון געוועלטיגן איבער אלע אנדערע, האט ער באקומען דאס הילף פון ישראל. סיריע, וואס איז געקומען העלפן די קריסטן, האבן באהערשט לבנון. און בעגין האט געהערט דאס וויי געשריי פון זשומייעל, אז קריסטן ווערן אומגעברענגט סיסטעמאטיש, און בעגין האט געענטפערט, אז ווי א ייד וואס האט איבערגעלעבט דעם [[חורבן אייראפע]], קען ער נישט צולאזן אזא זאך אינעם געגנט פון  

ישראל האט בלויז געדארפט א סיבה, ארויסצוגיין אין א פולע אטאקע קעגן לבנון, אויפן 3טע יוני 1982, איז עס געקומען, [[שלמה ארגוב]], דער ישראל [[אמבאסאדאר]] אין [[ענגלאנד]], איז ערנסט פארווונדעט געווארן , אין א בריוו באמבע, וואס האט אים איבערגעלאזט פארלאזירט פאר א גאנץ לעבן. דער "אראבישער פרייהייט פראנט", האט עס געשיקט, די טעראר גרופע האט געארבעט אונטער [[סאדאם כוסיין]], און גארנישט געהאט מיט [[יאסיר אראפאט]]ס טעראר גרופע, ישראל האט אבער באשולדיקט די פי על או. און צו מארגנס די 4טע יוני, האבן ישראל קאמפס עראפלאנען אטאקירט פי על או צילן אין ביירוט, די פאלעסטינער טעראר גרופעס האבן געענטפערט, מיט א מאסיווע באמבאדירונג, אויף די צפון שטעט פון ישראל, דערפאר האט דער ישראל רעגירונג באפוילן [[צה"ל]] צו אטאקירן לבנון,און מיט דעם האט אויסגעבראכן די [[פרידן פארן גליל]] מלחמה.

דער מיליטער האט באקומען פארארדענונגען, נישט צו אטאקירן סירישע זעלנער, נאר אויב זיי אטאקירן. און די רעגירונג האט צוגעלייגט, ישראל גלייבט אין א גאנצע לבנון, און איר ציל איז אונטערשרייבן א שלום אפמאך. ישראלס ערשטע פלאן, פון אנקומען 40 קילאמעטער פונעם גרענעץ, דאס איז די ווייטסטע ראקעטע וואס איז געווען אינעם באזיס פון די טעראריסטן. אבער ישראל קרעפטן האבן אטאקירט סירישע פאזיציעס אויפן לבנון בארג. דער ארמיי האט געמאכט פארשריט, אויפן לבנון בארג, און געהאלטן ביים איינעמען דעם ביירוט-דמשק שאסיי, די אלע זאכן האבן געברענגט די צוויי קריגערישע לענדער, צו א קריג אויפן לעבאנעזער באדן, ישראל האט שפעטער יענע יאר, פארניכטעט די איינריכטונגען פון ראקעטעס קעגן עראפלאנען, אינעם לבנון טאל.  

אויפן 11טן יוני יענע יאר, איז דערקלערט געווארן א פייער אפשטעל, צווישן ישראל, סיריע, און די פי על או, דער פייער אפשטעל האט געכאפט די ישראלער, ווייט פוונעם ביירוט-דמשק שאסיי, וואס איז געווען אן אסטראטעגישע ציל. דער ישראל מיליטער האט דערפאר באשלאסן, צו איגנארירן דעם פייער אפשטעל, און פארגעזעצט זייער אטאקע, זיי האבן דערגרייכט דעם שאסיי אויפן 20סטן יוני. אויפן בארטן שאסיי, האבן ישראלדיקע קרעפטן, זיך אנגעשלאסן צו די קריסטליכע מיליציע גרופעס אין ביירוט, און באלאגערט די סירישע, און פאלעסטינע פאזיציעס אינעם שטאט. די [[פאלעסטין באפרייונג ארגאניזאציע]], האט זיך אפגעטראגן פון לבנון, אקטאבער 1982, נאך גרויס דרוק פון די סוני באפעלקערונג.

ישראל קרעפטן, האבן זיך צוריק געצויגן פונעם דרום טייל פונעם לבנון בארג, ווי רוב איינוווינער זענען דרוזן, און א מינאריטעט קריסטן, און א קריג האט אויסגעבראכן צווישן די באפעלקערונג, אום סעפטעמבער 1983.  

די שיאטישע אמאל און כעזבאלא, האבן נאכן אינטערנאציאנאלן ריקצוג זיך ארומגעשלאגן אסאך מיט דער [[פאלעסטין באפרייונג ארגאניזאציע|פאלעסטינע באפרייונג ארגאניזאציע]]. די פי על א, האט פארלוירן איר אלטע כח וואס זי האט געהאט אין לבנון, און יעצט האבן די איבערגעבליבענע וואס זענען נישט אנטלאפן, האבן געוואלט צוריק ברענגן, וואס זיי האבן פארלוירן, די שיאטן האבן שטארק געזיגט, און די פאלעסטינער טעראר גרופעס זענען באגרעניצט געווארן, בעיקר און זייערע פליטים לאגערן.

אינעם צידון געגנט האבן געוווינט א גרויסע קריסטליכע באפעלקערונג, און זיי זענען אטאקירט געווארן דורך זשאמבלאטס קעמפער, און זיי זענען אנטלאפן צו קריסטליכע געגנטער.

ווען די שיאטן האבן געענדיקט זייער קריג מיט די פאלעסטינער, האבן זיי זיך גענומען שלאגן איבערן פירערשאפט, פון דער שיאטישער געמיינדע. אמאל איז געווען א גרופע, וואס איז געווען סעקולאר אין איר וועזן, בעת כעזבאללא איז א ראדיקאלע רעליגיעזע גרופע, וואס זעט אינעם רעליגיע איר הויפט אגענדע, אין 1988 האט אויסגעבראכן די ברודער קריג צווישן די שיאטן. אין 1990 האט זיך עס געענדיקט מיט דער אויבערהאנט פון כעזבאללא, אבער מיט א פייער אפשטעל פון סיריע.

דער קריג וואס איז פארגעגאנגען אין מערב ביירוט, האט זיך געענדיקט מיטן סירישן צוריקקום, די סוניס האבן געבעטן סיריע צו שיקן אירע זעלנער באשיצן די שטאט, און נאכדעם וואס עס האט שיעור אויסגעבראכן א קריג צווישן סיריע און כעזבאללא, איז שטיל געווארן אין ביירוט.

סיריע האט געוואלט אז פראנזשיע זאל ווערן פרעזידענט, ער איז געווען איינמאל צווישן 1982-1976, אדער איינער פון זיינע מענטשן, די פראבלעם וואס סיריע האט געהאט, רוב פארלאמענט מאנדאטן וואס האבן נאך געלעבט, האבן געוווינט אין מזרח ביירוט, און זיי האבן נישט געהאט קיין צוטריט צו די געגנט, און דערפאר ווען אמין זשומייעל האט געענדיקט זיין פרעזידענטשאפט, איז זיין כח אריבער צו [[מישעל אוען]], א מארונישע גענעראל.

סיריע איז געבליבן די איינציגע לאנד, וואס האט געהאט די מעגליכקייט צו ברענגן שלום. און ווען די אראבישע לענדער האבן פרובירט נאכאמאל מאכן שלום, איז סיריע געווען א הויפט אינעם דיפלאמאטישן שפיל, ווען סיריע האט איינגעשטימט איז מען געקומען צום [[טייף אפמאך]], שפעטער איז רענא מאוואד געווארן פרעזידענט, עטליכע וואכן שפעטער איז ער אומגעקומען אין אן אויטא באמבע, עס אומבאוויסט ווער האט אים אומגעברענגט און פארוואס. אסאך האבן באשולדיקט כעזבאללא, ווייל זיי האבן נישט אנערקענט אינעם טייף אפמאך.

אוען פון זיין זייט האט געוועלטיגט איבער זיין אטאנאמיע, נישט אנערקענענדיג אין סיריע, אדער אינעם נייעם רעגירונג. סיריע האט זיך צוריק געהאלטן פון טון עפעס, ביז 1990, ווען די גאלף קריזיס האט אויסגעבראכן. אום 9טן אקטאבער האט די לעבאנעזער רעגירונג געבעטן סיריע, איינצונעמען די אטאנאמיע פון אוען. אויפן 13טע אקטאבער האט סיריע אטאקירט, און איינגענומען דעם פרעזידענטליכן פאלאץ אין [[באאבדע]], מזרח ביירוט און די טייל פונעם לבנון בארג, אונטער אוענס הערשאפט. און מיט דעם האט זיך געענדיקט דער פופצען יעריקע ברודער קריג.

די טייף רעגירונג האט זיך אנגעהויבן דעם 22טע אקטאבער 1989, אבער דער קריג האט זיך געענדיקט, ערשט מיט א יאר שפעטער, דעם 13טע אקטאבער 1990. און דער צווייטער רעפובליק האט זיך אנגעפאנגען אויפבויען, זענען געווען מענטשן, וואס האבן נישט געקענט גלייבן, אז עס וועט נאך אמאל געשען.

[[קאטעגאריע:אומבאקוקט]]

[[קאטעגאריע:אויף יידיש]]