רוי:חיים גראדע

חיים גראדע אין 1929

חיים גראַדע (4טן אפריל, 1910, ווילנע - 26סטן יוני, 1982, ניו–יאָרק) איז געווען איינער פון די אָנגעזעענסטע שרײַבער אויף ייִדיש פֿונעם צוואַנציקסטן יאָרהונדערט.

ביאגראפיע

חיים גראדע איז געבוירן געווארן אין ווילנע, רוסלענדישע אימפעריע, הײַנט ליטע דעם 4טן אפריל 1910. ער איז געווען דער זון פון שלמה מרדכי גראַדע, אַ מלמד פון העברעאיש און א משכיל.

אַלס קינד אין ווילנע האָט ער געלערנט בײַם חזון איש. געלערנט צװישן אַנדערע אין ביאַליסטאָקער מוסר–ישיבה אױפֿן נאווהארדאקער סטיל, די דאָזיגע ערפֿאַרונג זײנע האָט אים געדינט אַלס אינספּיראַציע שפּעטער בײם שרײבן די באַרימטע ביכער.

ער האָט אויך טײלװײז געלערנט אין וועלטלעכע שולן און ווי אַן אויטאָדידאַקט.

צו 22 יאָר אַוועק פֿון ישיבֿה און אָנגעהויבן שרײַבן לידער (ערשטע פּובליקירטע לידער אין דער צײַטונג „ווילנער טאָג“ אין 1932. ער איז אַרײַנגענומען געוואָרן אין דער גרופּע יונג ווילנע, פֿון וועלכער ער איז — צוזאַמען מיט אַבֿרהם סוצקעווער — דער פּראָמינענטסטער פֿאָרשטייער. זײַן ערשט לידערבוך, „יאָ“, איז דערשינען אין ווילנע אין 1936.

נאָכן אָנפֿאַל פֿון נאַצישן דײַטשלאַנד אויף ליטע, בעת דער צווייטער וועלט–מלחמה, אין יוני 1941, איז גראַדע געראָטן צו אַנטלויפֿן אין ראַטן–פֿאַרבאַנד, וווּ ער האָט זיך אויפֿגעהאַלטן ביז 1946. דערנאָך געוווינט אַ האַלב יאָר אין פּוילן און אַ יאָר אין פּאַריז, ביז ער האָט אין 1948 זיך באַזעצט אין ניו–יאָרק.

ביבליאגראפיע

די עגונה, ראמאן, 1961

• די קלויז און די גאס
• דורות, 1945
• דער מאמעס צוואה, 1949
• דער מאמעס שבתים, 1955
• דער מענטש פון פייער
• דער שולהויף, 1958
• דער שטומער מנין
• יא, 1936
• מוסרניקעס, 1939
• מיין קריג מיט הערש ראסיינער, עסײ (פון דעהם האָט מען געמאַכט דעהם פֿילם דער ויכוח)
• פארוואקסענע וועגן, 1947
• פליטים, 1947
• עלעגיע אויפן חזון איש
• עמוד האש
• צמח אטלאס
• שיין פון פארלאשענע שטערן, 1950

וועבלינקען

• חײַם גראַדע לייענט פֿון זײַן אַרבעט
• חײם גראַדע רעדט איבער דעם באַטײַט פֿון דער מאָדערנער ייִדישער ליטעראַטור

דער פרייער מוסרניק שרייבער און פאעט חיים גראדע