מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,006
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = "
ק (החלפת טקסט – "עטלעכע" ב־"עטליכע") |
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ") |
||
| (8 מיטלסטע ווערסיעס פון 4 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = dried seed, fruit, root, bark, or vegetable substance primarily used for flavoring, coloring or preserving food|דייטש=geschmacksgebende Zutaten bei der Zubereitung von Speisen und Getränken|}} | |||
[[טעקע:Epice_marche_Pointe_a_Pitre.JPG|קליין|250x250פיקס| געווירצן פאַר פאַרקויף]] | [[טעקע:Epice_marche_Pointe_a_Pitre.JPG|קליין|250x250פיקס| געווירצן פאַר פאַרקויף]] | ||
א '''געווירץ''' איז אַ מאַטעריאל צוגעלייגט צו [[עסנווארג|עסנוואַרג]] צו פאַרבעסערן זיין געשמאַק, געווענליך אין קליינע צאָלן רעלאַטיוו צו אנדערע באשטאנדטיילן אינעם שיסל. די בשמים זענען געווענליך געמאכט פון הערבס. זיי קענען זיין ארויסגענומען פון [[פרוכט]], זוימען, [[ווארצל|וואָרצל]] אָדער שאָלעכץ פון אַ געוויקס, געווענליך נאָך אַ פּראָצעס פון טריקענען, צוקלאַפּן און מער. געוויקסן געניצט ווי אַ געווירץ אָן קיין פּראַצעסירונג זענען גערופן הערבס אדער קרייטעכץ. עס זענען אויך דאָ קינסטלעך געשאפענע געווירצן און זיי זענען גערופן פלעיווערינגס. | א '''געווירץ''' איז אַ מאַטעריאל צוגעלייגט צו [[עסנווארג|עסנוואַרג]] צו פאַרבעסערן זיין געשמאַק, געווענליך אין קליינע צאָלן רעלאַטיוו צו אנדערע באשטאנדטיילן אינעם שיסל. די בשמים זענען געווענליך געמאכט פון הערבס. זיי קענען זיין ארויסגענומען פון [[פרוכט]], זוימען, [[ווארצל|וואָרצל]] אָדער שאָלעכץ פון אַ געוויקס, געווענליך נאָך אַ פּראָצעס פון טריקענען, צוקלאַפּן און מער. געוויקסן געניצט ווי אַ געווירץ אָן קיין פּראַצעסירונג זענען גערופן הערבס אדער קרייטעכץ. עס זענען אויך דאָ קינסטלעך געשאפענע געווירצן און זיי זענען גערופן פלעיווערינגס. | ||
| שורה 47: | שורה 48: | ||
מענטשן האָבן געוויינט בשמים זינט די אוראלטע צייטן. לכאורה האט זיך אנגעהויבן ניצן בשמים אלס א מיטל פון אפהיטן עסן, ווען די בשמים האבן געמעגט אדער פארהיטן די אנטוויקלונג פון באשעפענישן אין די עסן, און אויך פארשטערט דעם טעם פון די פארדארטע עסן. | מענטשן האָבן געוויינט בשמים זינט די אוראלטע צייטן. לכאורה האט זיך אנגעהויבן ניצן בשמים אלס א מיטל פון אפהיטן עסן, ווען די בשמים האבן געמעגט אדער פארהיטן די אנטוויקלונג פון באשעפענישן אין די עסן, און אויך פארשטערט דעם טעם פון די פארדארטע עסן. | ||
אַן אַרקיאַלאַדזשיקאַל לערנען ארויס אין 2013 דורך אַרקיאַלאַדזשיסס פון די אוניווערסיטעט פון יאָרק אין ענגלאַנד (אַרקיאַלאַדזשיסס Oliver Craig און Hailey Saul) געפונען זאָגן פון זענעפט נוצן אין עקסקאַווייטיד זייטלעך אין [[דייטשלאנד|דייטשלאַנד]] (נעוסטאַדט) און אין צוויי זייטלעך אין [[דענמארק|דענמאַרק]] . די שטודיע האט אונטערזוכט פראַגמענטן פון טעפּעריי כלים, אויף וועלכע מען האָט געפונען פיטאָליטן פון פארשידענע בשמים און די פאָרשער האָבן געקענט קלאר אידענטיפיצירן דעם בייזיין פון קנאָבל זענעפט געקאָכט אין פּאַץ צוזאַמען מיט חיות און פיש. דאס איז די ערליאַסט | אַן אַרקיאַלאַדזשיקאַל לערנען ארויס אין 2013 דורך אַרקיאַלאַדזשיסס פון די אוניווערסיטעט פון יאָרק אין ענגלאַנד (אַרקיאַלאַדזשיסס Oliver Craig און Hailey Saul) געפונען זאָגן פון זענעפט נוצן אין עקסקאַווייטיד זייטלעך אין [[דייטשלאנד|דייטשלאַנד]] (נעוסטאַדט) און אין צוויי זייטלעך אין [[דענמארק|דענמאַרק]] . די שטודיע האט אונטערזוכט פראַגמענטן פון טעפּעריי כלים, אויף וועלכע מען האָט געפונען פיטאָליטן פון פארשידענע בשמים און די פאָרשער האָבן געקענט קלאר אידענטיפיצירן דעם בייזיין פון קנאָבל זענעפט געקאָכט אין פּאַץ צוזאַמען מיט חיות און פיש. דאס איז די ערליאַסט דערגייאונג פון די נוצן פון בשמים און זענעפט דיסקאַווערד צו טאָג. אַרטשאַעאָלאָגיקאַל פינדס אָנווייזן אַז יומאַנז געוויינט בשמים אין אלטע צייטן. די מחברים פון דער שטודיע גלייבן אז דער זענעפט איז גענוצט געווארן אלס געווירץ און אויסגעמישט מיט די מאכלים וואס מען האט געקאכט אין טעפער, וואס ווערט געשאצט צו זיין טויזנטער יאר אלט. רעזאַדו פון כייע פעט און פיש פעט געפונען אין פּאַץ זענען יידענאַפייד דורך כעמישער טעסץ פון [[ליפיד|ליפּידס]] . די בהמות וואס האבן געדינט אלס עסן זענען ווארשיינליך געווען מוס . זינט די ענערגיע ווערט פון זענעפט זאמען איז גאָר נידריג, די ריסערטשערז גלויבן אַז זיין הויפּט נוצן איז געווען פאַר געווירץ פודז אלא ווי אַ מקור פון עסנוואַרג. דאָס איז די ערליאַסט זאָגן פאַר די נוצן פון בשמים פאַר געווירץ עסנוואַרג אין קוקינג. | ||
דער געווירץ האנדל האט זיך אנטוויקלט אין דרום- [[אזיע|מזרח אזיע]] און [[מיטל מזרח]] ארום 2000 בק, און איינע פון די ערשטע געווירץ וואס מען האט געהאנדלט איז געווען [[שווארצער פעפער|פעפער]], וואס איז געקומען בעיקר פון [[אינדיע]], און צוליב זיין פרייז איז מען אמאל אנגערופן אלס "שווארצע [[גאלד]] ", און אפילו געדינט אלס א פארביי [[מטבע|וואלוטע]] פאר דעם סוחר. (זע אויך בשמים פון די ווייט מזרח אין ביבלישע לענדער ). | דער געווירץ האנדל האט זיך אנטוויקלט אין דרום- [[אזיע|מזרח אזיע]] און [[מיטל מזרח]] ארום 2000 בק, און איינע פון די ערשטע געווירץ וואס מען האט געהאנדלט איז געווען [[שווארצער פעפער|פעפער]], וואס איז געקומען בעיקר פון [[אינדיע]], און צוליב זיין פרייז איז מען אמאל אנגערופן אלס "שווארצע [[גאלד]] ", און אפילו געדינט אלס א פארביי [[מטבע|וואלוטע]] פאר דעם סוחר. (זע אויך בשמים פון די ווייט מזרח אין ביבלישע לענדער ). | ||
ווייל פון זייער פּראַזערוואַטיוו פּראָפּערטיעס, די [[עגיפטן|מצרים]] געניצט בשמים פאַר עמבאַלמינג, און זייער פאָדערונג פאַר בשמים געהאָלפן סטימולירן וועלט [[האנדל|האַנדל]] . מיט דעם פאַל פון [[רוימישע אימפעריע|די רוימישע אימפעריע]] און [[ביזאנטישע אימפעריע|די ביזאַנטין אימפעריע]] ביז דעם סוף [[מיטל אלטער|פון די מיטל עלטער,]] רוב פון די געווירץ האַנדל איז געהאלטן דורך די [[איסלאם|יסלאַמיק]] רעזשים, און דורך די [[איטאליע|איטאַליעניש]] [[שטאטס שטאַט|שטאַט שטעט]] פון [[ווענעציע|וועניס]] און [[יאנאווע, איטאליע|גענאָאַ]] . ווייל פילע בשמים קומען אין אַ טראפישן קלימאַט, זייער האַנדל איז געווען צווישן ווייט געביטן. אינדאָנעזיש טריידערז געפארן איבער טשיינאַ, ינדיאַ, די מיטל מזרח און די מזרח ברעג פון אפריקע. אראבישע הענדלער האבן באפעלט די רוטס דורכן מיטל מזרח און אינדיע. דער געווירץ וועג, וואס האט געפירט פון דרום פונעם [[אראבישער | ווייל פון זייער פּראַזערוואַטיוו פּראָפּערטיעס, די [[עגיפטן|מצרים]] געניצט בשמים פאַר עמבאַלמינג, און זייער פאָדערונג פאַר בשמים געהאָלפן סטימולירן וועלט [[האנדל|האַנדל]] . מיט דעם פאַל פון [[רוימישע אימפעריע|די רוימישע אימפעריע]] און [[ביזאנטישע אימפעריע|די ביזאַנטין אימפעריע]] ביז דעם סוף [[מיטל אלטער|פון די מיטל עלטער,]] רוב פון די געווירץ האַנדל איז געהאלטן דורך די [[איסלאם|יסלאַמיק]] רעזשים, און דורך די [[איטאליע|איטאַליעניש]] [[שטאטס שטאַט|שטאַט שטעט]] פון [[ווענעציע|וועניס]] און [[יאנאווע, איטאליע|גענאָאַ]] . ווייל פילע בשמים קומען אין אַ טראפישן קלימאַט, זייער האַנדל איז געווען צווישן ווייט געביטן. אינדאָנעזיש טריידערז געפארן איבער טשיינאַ, ינדיאַ, די מיטל מזרח און די מזרח ברעג פון אפריקע. אראבישע הענדלער האבן באפעלט די רוטס דורכן מיטל מזרח און אינדיע. דער געווירץ וועג, וואס האט געפירט פון דרום פונעם [[אראבישער האלבאינזל|אראבישן האלבאינזל]] ביז די ברעגן פונעם [[מיטלענדישער ים|מיטלענדישן ים]], און איז געווען איינע פון די וויכטיגסטע און באקאנטסטע האנדלס-רוטס אין די [[אוראלטע היסטאריע|אלטע צייטן]], איז אויך גענוצט געווארן דורך געווירץ סוחרים. | ||
די נויט פאַר בשמים איז געווען אַ הויפּט שאָפער פון אַרומפאָרן צו די מזרח אפילו אין די מיטל עלטער דורך | די נויט פאַר בשמים איז געווען אַ הויפּט שאָפער פון אַרומפאָרן צו די מזרח אפילו אין די מיטל עלטער דורך אייראפעאישע סוחרים, רייזע וואָס זענען מאל קאָמפּליצירט און געפערלעך. עס איז געווען די רייזע וואָס שפּעטער געפירט צו דער אנטדעקונג פון די [[אמעריקע|אמעריקאנער]] קאָנטינענט, און די בשמים וואָס קומען פון אים. ביז היינט האנדלט מען אין דער וועלט בשמים אין גרויסע קוואנטים, און עס זענען פאראן בשמים ווי סאפראן אדער טראפלעס וואס ווערן באטראכט ווי באזונדער טייער. | ||
== געווירצן אין ספרי קודש == | == געווירצן אין ספרי קודש == | ||
| שורה 65: | שורה 66: | ||
{{רעפליסטע}} | {{רעפליסטע}} | ||
[[קאַטעגאָריע:געווירצן]] | [[קאַטעגאָריע:געווירצן]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
[[he:תבלין]] | |||