אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:באן"

278 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 2 יאָר
ק
החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = "
ק (טשעקטי און אנדערע רייניגונג, typos fixed: ױ ← וי, װ ← וו)
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ")
 
(8 מיטלסטע ווערסיעס פון 5 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 1: שורה 1:
{{דעסקריפציע||ענגליש = form of rail transport consisting of a series of connected vehicles|העב=כלי תחבורה יבשתי הנע על מסילות|דייטש=Verband von mehreren miteinander verbundenen Schienenfahrzeugen|}}
[[טעקע:Tren a las nubes cruzando Viaducto la Polvorilla.jpg|קליין|250px|א באן אויף א בריק]]
[[טעקע:Tren a las nubes cruzando Viaducto la Polvorilla.jpg|קליין|250px|א באן אויף א בריק]]
א '''באן''' איז א [[פארמיטל]] אריבערצופארן צווישן ווייטע ערטער, צווישן [[שטאט|שטעט]] און צווישן [[מדינה|מדינות]]. א באן וואס פארט צווישן מדינות הייסט א '''צוג'''. אויך איז דא באנען וואס פארן אדורך אין די שטעט: [[שטאטישע באן|שטאטישע באנען]] און [[אונטערערדישע באן|אונטערערדישע באנען]].
א '''באן''' איז א [[פארמיטל]] אריבערצופארן צווישן ווייטע ערטער, צווישן [[שטאט|שטעט]] און צווישן [[מדינה|מדינות]]. א באן וואס פארט צווישן מדינות הייסט א '''צוג'''. אויך איז דא באנען וואס פארן אדורך אין די שטעט: [[שטאטישע באן|שטאטישע באנען]] און [[אונטערערדישע באן|אונטערערדישע באנען]].


== היסטאריע ==
== היסטאריע ==
די באן איז אנטוויקלט געווארן אין דעם [[19טער י"ה|19טן יארהונדערט]] (אין 1830). די ערשטע באן איז געפארן בלויז עטלעכע [[קילאמעטער]] מיט א [[דאמף לאקאמאטיוו|דאַמף-לאָקאָמאָטיוו]] אין [[גרויסבריטאניע]]. טיפער אין דעם [[20סטער י"ה]] איז שוין די באן געווען פארשפרייט אין רוב [[אייראפע]].
די באן איז אנטוויקלט געווארן אין דעם [[19טער י"ה|19טן יארהונדערט]] (אין 1830). די ערשטע באן איז געפארן בלויז עטליכע [[קילאמעטער]] מיט א [[דאמף לאקאמאטיוו|דאַמף-לאָקאָמאָטיוו]] אין [[גרויסבריטאניע]]. טיפער אין דעם [[20סטער י"ה]] איז שוין די באן געווען פארשפרייט אין רוב [[אייראפע]].


די באן איז געוועזן א געוואלדיקע אויסברעך זינט טויזנטער [[יאר]]ן צוריק. ביז ווען די באן איז דערשינען געווארן, האבן מענטשן זיך געוואנדערט דורך [[פערד]] מיט [[וואגן|וועגינער]], וואס דערפאר האט דער פארן געדויערט זייער לאנג מיט פיל [[סכנה|סכנות]] אויף די [[וועג]]ן, אדער האט מען זיך געוואנדערט מיט [[שיף|שיפן]] וואס האבן געפארן זייער שטאט דורך [[פארהאנגען]]. צוליב דעם האבן זיך דאן רוב מענטשן נישט ערלויבט צו באזוכן אנדערע ערטער אינדרויסן פון זייער [[דארף|דערפל]]. אבער זינט די באן איז דערשינען געווארן האט דאס פארענדערט די וועלט אין גאר א סך ענינים, צ.ב.ש האט דאס צוגעברענגט צו די באדארפעניש צו פארן אויף דאטשע און פארברענגען אויף [[וואקאציע]], און איבערהויפט האט דאס פארענדערט די האנדל אין [[ווירטשאפט]]. (זע אויך [[אינדוסטריעלע רעוואלוציע]])
די באן איז געווען א געוואלדיקע אויסברעך זינט טויזנטער [[יאר]]ן צוריק. ביז ווען די באן איז דערשינען געווארן, האבן מענטשן זיך געוואנדערט דורך [[פערד]] מיט [[וואגן|וועגינער]], וואס דערפאר האט דער פארן געדויערט זייער לאנג מיט פיל [[סכנה|סכנות]] אויף די [[וועג]]ן, אדער האט מען זיך געוואנדערט מיט [[שיף|שיפן]] וואס האבן געפארן זייער שטאט דורך [[פארהאנגען]]. צוליב דעם האבן זיך דאן רוב מענטשן נישט ערלויבט צו באזוכן אנדערע ערטער אינדרויסן פון זייער [[דארף|דערפל]]. אבער זינט די באן איז דערשינען געווארן האט דאס פארענדערט די וועלט אין גאר א סך ענינים, צ.ב.ש האט דאס צוגעברענגט צו די באדארפעניש צו פארן אויף דאטשע און פארברענגען אויף [[וואקאציע]], און איבערהויפט האט דאס פארענדערט די האנדל אין [[ווירטשאפט]]. (זע אויך [[אינדוסטריעלע רעוואלוציע]])


אין דעם 20סטן י"ה האט זיך אנטוויקלט אין [[פאריז]] און אין [[לאנדאן]] די [[שטאטישע באן|שטאטישע באנען]] און די [[אונטערערדישע באן|אונטערערדישע באנען]].
אין דעם 20סטן י"ה האט זיך אנטוויקלט אין [[פאריז]] און אין [[לאנדאן]] די [[שטאטישע באן|שטאטישע באנען]] און די [[אונטערערדישע באן|אונטערערדישע באנען]].
שורה 12: שורה 13:
== מעכאניזם ==
== מעכאניזם ==


עס איז פאראן עטלעכע ערליי באנען אין דער [[וועלט]]. די באנען וועלכע פארן אויף ווייטע ערטער ווערן געטריבן דורך א [[לאקאמאטיוו]] (א לאקאמאטיוו איז די טייל פון דער באן, געווענליך די פאדערשטע טייל, אין וואס דער [[מאטאר]] ליגט, און שלעפט אדער שטופט די איבריגע [[אייזנבאן וואגאן|וואגאנען]]) און די וואס פארן אין [[שטאט]] ארבעט דורך [[עלעקטריק]] אדער [[מאגנעט]]. א באן איז נישט צופיל אנדערש ווי אן [[אויטא]] נאר האט א גרעסערע מאטאר און נעמט קראפט דורך אנדערע וועגן און אנשטאט פארן אויף [[טראקט]]ן פארט עס אויף [[אייזנבאן ליניע|שינעס]] וועלכע האלט איר גלייך.
עס איז פאראן עטליכע ערליי באנען אין דער [[וועלט]]. די באנען וועלכע פארן אויף ווייטע ערטער ווערן געטריבן דורך א [[לאקאמאטיוו]] (א לאקאמאטיוו איז די טייל פון דער באן, געווענליך די פאדערשטע טייל, אין וואס דער [[מאטאר]] ליגט, און שלעפט אדער שטופט די איבריגע [[אייזנבאן וואגאן|וואגאנען]]) און די וואס פארן אין [[שטאט]] ארבעט דורך [[עלעקטריק]] אדער [[מאגנעט]]. א באן איז נישט צופיל אנדערש ווי אן [[אויטא]] נאר האט א גרעסערע מאטאר און נעמט קראפט דורך אנדערע וועגן און אנשטאט פארן אויף [[טראקט]]ן פארט עס אויף [[אייזנבאן ליניע|שינעס]] וועלכע האלט איר גלייך.


די ערשטע באנען (לאקאמאטיוון) האבן גענומען קראפט דורך [[פארע]] מאטארן דאס איז הייס וואסער וואס האט ארויסגעגעבן פארע וואס האט געדרייט דעם מאטאר. שפעטער האט מען אנגעהויבן נוצן [[עלעקטריק]] מאטארן וואס ווערן געטריבן דורך [[דיזל]] [[גאז]]. רוב באנען ווערן היינט געטריבן דורך דיזל מאטארן.  
די ערשטע באנען (לאקאמאטיוון) האבן גענומען קראפט דורך [[פארע]] מאטארן דאס איז הייס וואסער וואס האט ארויסגעגעבן פארע וואס האט געדרייט דעם מאטאר. שפעטער האט מען אנגעהויבן נוצן [[עלעקטריק]] מאטארן וואס ווערן געטריבן דורך [[דיזל]] [[גאז]]. רוב באנען ווערן היינט געטריבן דורך דיזל מאטארן.  
שורה 27: שורה 28:


[[קאַטעגאָריע:באן]]
[[קאַטעגאָריע:באן]]
[[קאַטעגאָריע:אומבאקוקט]]
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]]
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]]  
[[קאַטעגאָריע:וויכטיגע ארטיקלען]]
{{קרד/ויקי/יידיש}}
{{קרד/ויקי/יידיש}}
[[he:רכבת]]