מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק (טשעקטי און אנדערע רייניגונג, typos fixed: ױ ← וי, װ ← וו) |
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ") |
||
| (8 מיטלסטע ווערסיעס פון 5 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = form of rail transport consisting of a series of connected vehicles|העב=כלי תחבורה יבשתי הנע על מסילות|דייטש=Verband von mehreren miteinander verbundenen Schienenfahrzeugen|}} | |||
[[טעקע:Tren a las nubes cruzando Viaducto la Polvorilla.jpg|קליין|250px|א באן אויף א בריק]] | [[טעקע:Tren a las nubes cruzando Viaducto la Polvorilla.jpg|קליין|250px|א באן אויף א בריק]] | ||
א '''באן''' איז א [[פארמיטל]] אריבערצופארן צווישן ווייטע ערטער, צווישן [[שטאט|שטעט]] און צווישן [[מדינה|מדינות]]. א באן וואס פארט צווישן מדינות הייסט א '''צוג'''. אויך איז דא באנען וואס פארן אדורך אין די שטעט: [[שטאטישע באן|שטאטישע באנען]] און [[אונטערערדישע באן|אונטערערדישע באנען]]. | א '''באן''' איז א [[פארמיטל]] אריבערצופארן צווישן ווייטע ערטער, צווישן [[שטאט|שטעט]] און צווישן [[מדינה|מדינות]]. א באן וואס פארט צווישן מדינות הייסט א '''צוג'''. אויך איז דא באנען וואס פארן אדורך אין די שטעט: [[שטאטישע באן|שטאטישע באנען]] און [[אונטערערדישע באן|אונטערערדישע באנען]]. | ||
== היסטאריע == | == היסטאריע == | ||
די באן איז אנטוויקלט געווארן אין דעם [[19טער י"ה|19טן יארהונדערט]] (אין 1830). די ערשטע באן איז געפארן בלויז | די באן איז אנטוויקלט געווארן אין דעם [[19טער י"ה|19טן יארהונדערט]] (אין 1830). די ערשטע באן איז געפארן בלויז עטליכע [[קילאמעטער]] מיט א [[דאמף לאקאמאטיוו|דאַמף-לאָקאָמאָטיוו]] אין [[גרויסבריטאניע]]. טיפער אין דעם [[20סטער י"ה]] איז שוין די באן געווען פארשפרייט אין רוב [[אייראפע]]. | ||
די באן איז | די באן איז געווען א געוואלדיקע אויסברעך זינט טויזנטער [[יאר]]ן צוריק. ביז ווען די באן איז דערשינען געווארן, האבן מענטשן זיך געוואנדערט דורך [[פערד]] מיט [[וואגן|וועגינער]], וואס דערפאר האט דער פארן געדויערט זייער לאנג מיט פיל [[סכנה|סכנות]] אויף די [[וועג]]ן, אדער האט מען זיך געוואנדערט מיט [[שיף|שיפן]] וואס האבן געפארן זייער שטאט דורך [[פארהאנגען]]. צוליב דעם האבן זיך דאן רוב מענטשן נישט ערלויבט צו באזוכן אנדערע ערטער אינדרויסן פון זייער [[דארף|דערפל]]. אבער זינט די באן איז דערשינען געווארן האט דאס פארענדערט די וועלט אין גאר א סך ענינים, צ.ב.ש האט דאס צוגעברענגט צו די באדארפעניש צו פארן אויף דאטשע און פארברענגען אויף [[וואקאציע]], און איבערהויפט האט דאס פארענדערט די האנדל אין [[ווירטשאפט]]. (זע אויך [[אינדוסטריעלע רעוואלוציע]]) | ||
אין דעם 20סטן י"ה האט זיך אנטוויקלט אין [[פאריז]] און אין [[לאנדאן]] די [[שטאטישע באן|שטאטישע באנען]] און די [[אונטערערדישע באן|אונטערערדישע באנען]]. | אין דעם 20סטן י"ה האט זיך אנטוויקלט אין [[פאריז]] און אין [[לאנדאן]] די [[שטאטישע באן|שטאטישע באנען]] און די [[אונטערערדישע באן|אונטערערדישע באנען]]. | ||
| שורה 12: | שורה 13: | ||
== מעכאניזם == | == מעכאניזם == | ||
עס איז פאראן | עס איז פאראן עטליכע ערליי באנען אין דער [[וועלט]]. די באנען וועלכע פארן אויף ווייטע ערטער ווערן געטריבן דורך א [[לאקאמאטיוו]] (א לאקאמאטיוו איז די טייל פון דער באן, געווענליך די פאדערשטע טייל, אין וואס דער [[מאטאר]] ליגט, און שלעפט אדער שטופט די איבריגע [[אייזנבאן וואגאן|וואגאנען]]) און די וואס פארן אין [[שטאט]] ארבעט דורך [[עלעקטריק]] אדער [[מאגנעט]]. א באן איז נישט צופיל אנדערש ווי אן [[אויטא]] נאר האט א גרעסערע מאטאר און נעמט קראפט דורך אנדערע וועגן און אנשטאט פארן אויף [[טראקט]]ן פארט עס אויף [[אייזנבאן ליניע|שינעס]] וועלכע האלט איר גלייך. | ||
די ערשטע באנען (לאקאמאטיוון) האבן גענומען קראפט דורך [[פארע]] מאטארן דאס איז הייס וואסער וואס האט ארויסגעגעבן פארע וואס האט געדרייט דעם מאטאר. שפעטער האט מען אנגעהויבן נוצן [[עלעקטריק]] מאטארן וואס ווערן געטריבן דורך [[דיזל]] [[גאז]]. רוב באנען ווערן היינט געטריבן דורך דיזל מאטארן. | די ערשטע באנען (לאקאמאטיוון) האבן גענומען קראפט דורך [[פארע]] מאטארן דאס איז הייס וואסער וואס האט ארויסגעגעבן פארע וואס האט געדרייט דעם מאטאר. שפעטער האט מען אנגעהויבן נוצן [[עלעקטריק]] מאטארן וואס ווערן געטריבן דורך [[דיזל]] [[גאז]]. רוב באנען ווערן היינט געטריבן דורך דיזל מאטארן. | ||
| שורה 27: | שורה 28: | ||
[[קאַטעגאָריע:באן]] | [[קאַטעגאָריע:באן]] | ||
[[קאַטעגאָריע: | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
[[קאַטעגאָריע: | [[קאַטעגאָריע:וויכטיגע ארטיקלען]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
[[he:רכבת]] | |||
רעדאגירונגען