מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = "
ק (1 רעוויזיע אימפארטירט: אימפארטירט פון די יידישע וויקיפעדיע, זע ביישטייערער ליסטע) |
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ") |
||
| (9 מיטלסטע ווערסיעס פון 6 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = human activity involving mechanical flight in atmosphere|העב=התחום העוסק בטיסה באמצעות כלי טיס|דייטש=Sammelbegriff für die Entwicklung, Produktion, den Betrieb sowie die Nutzung von Luftfahrzeugen|}} | |||
'''אוויאציע''' איז די טעמע פון '''פליען''' אין די לופטן מיט א [[לופטמאשין]], למשל אן [[עראפלאן]]. אויך אריינגערעכנט אין אוויאציע זענען די טעטיקייטן און אינדוסטריעס וואס זענען שייך צו פליען, ווי לופטפארקער־קאנטראל. דאס ווערט געניצט למשל פאר לופטרייזעס און אין מיליטערישע קעמפן. | '''אוויאציע''' איז די טעמע פון '''פליען''' אין די לופטן מיט א [[לופטמאשין]], למשל אן [[עראפלאן]]. אויך אריינגערעכנט אין אוויאציע זענען די טעטיקייטן און אינדוסטריעס וואס זענען שייך צו פליען, ווי לופטפארקער־קאנטראל. דאס ווערט געניצט למשל פאר לופטרייזעס און אין מיליטערישע קעמפן. | ||
| שורה 7: | שורה 8: | ||
== פּרימיטיווע אָנהייבן == | == פּרימיטיווע אָנהייבן == | ||
אזוי פרי ווי אין 1507 טרעפט מען דאקומענטירט א פרואוו פון א [[סקאטלאנד|סקאטישער]] מאן וועלכע האט גענוצט [[פעדער]]ן פון [[הינער]] זיך צו מאכן פליגלען, אבער זיינע פרואוון פאקטיש צו פליען האבן זיך ענדערש געענדיגט מיט אפאר צובראכענע [[ביינער]] ווי מיט א סוקסעספולע רייזע. ער האט געווארפן די שולד אויפן פאקט אז ער האט זיך באנוצט מיט פעדערן פון א בעל | אזוי פרי ווי אין 1507 טרעפט מען דאקומענטירט א פרואוו פון א [[סקאטלאנד|סקאטישער]] מאן וועלכע האט גענוצט [[פעדער]]ן פון [[הינער]] זיך צו מאכן פליגלען, אבער זיינע פרואוון פאקטיש צו פליען האבן זיך ענדערש געענדיגט מיט אפאר צובראכענע [[ביינער]] ווי מיט א סוקסעספולע רייזע. ער האט געווארפן די שולד אויפן פאקט אז ער האט זיך באנוצט מיט פעדערן פון א בעל חיים וואס קען ניטאמאל פליען, אבער פרואוון פון אנדערע וואס האבן יא גענוצט פליענדע פעדערן האבן זיך אויסגעשטעלט צו זיין פונקט אזוי אומגעלונגען. | ||
מער ווי עטליכע פאנטאזירטע [[פיקציע]] ביכער מיט שילדערונגען איבער מענטשן וואס זענען אנגעקומען צו די הויכן איז קיין ערנסטע פארשריט נישט געווען, עטליכע ביכער האבן פארגעשלאגן געוויסע פלענער און פאטענטן וואס מ'קען נוצן א שטייגער ווי א ביך וואס איז ערשינען אין [[ענגלאנד]] אין יאר 1638 וועלכע אילוסטרירט א קאמפליצירטע געוועב מיט א [[בענקל]] פון אונטן און א מחנה פון [[פייגל]] דערהייבן איר אין די לופטן. | מער ווי עטליכע פאנטאזירטע [[פיקציע]] ביכער מיט שילדערונגען איבער מענטשן וואס זענען אנגעקומען צו די הויכן איז קיין ערנסטע פארשריט נישט געווען, עטליכע ביכער האבן פארגעשלאגן געוויסע פלענער און פאטענטן וואס מ'קען נוצן א שטייגער ווי א ביך וואס איז ערשינען אין [[ענגלאנד]] אין יאר 1638 וועלכע אילוסטרירט א קאמפליצירטע געוועב מיט א [[בענקל]] פון אונטן און א מחנה פון [[פייגל]] דערהייבן איר אין די לופטן. | ||
אין 1678 איז גראדע יא געווען א [[פראנצויזישער]] מאן וועלכע האט | אין 1678 איז גראדע יא געווען א [[פראנצויזישער]] מאן וועלכע האט געבויט [[האלץ|האלצערנע]] פליגלען, וועלכע זענען געווען צוגעבינדן צו ביידע [[הענט]] און ביידע [[פיס]], און מיט א צוזאמארבעט פון די 4 אינאיינעם האט מען זיך געקענט האלטן אין די לופט א שטיק צייט און זאגאר אראפקומען אנע זיך צוקלאפן, אבער ווי פארשטעדליך לאזן זיך די כוחות אויס נאכן אפערירן אויף אזא אופן פאר עטליכע מינוט, און אזעלכע פאטענטן האבן נישט געקענט פארשרייבן די עתיד פון [[אוויאציע]]. | ||
אין 1742 האט א [[פאריז]]ער מאן געליטן אן ערנסטע דורכפאל ווען ער האט זיכערערהייט צוזאמגערופן א שאו צו צייגן וואו ער פליט אריבער א [[טייך]], אבער זיין געפלי האט זיך מיאוס איבערגעהאקט ווען ער אינאיינעם מיט זיין צובראכענעם פוס האבן זיך געטראפן אין א פארבייפארענדע [[שיפל]]. | אין 1742 האט א [[פאריז]]ער מאן געליטן אן ערנסטע דורכפאל ווען ער האט זיכערערהייט צוזאמגערופן א שאו צו צייגן וואו ער פליט אריבער א [[טייך]], אבער זיין געפלי האט זיך מיאוס איבערגעהאקט ווען ער אינאיינעם מיט זיין צובראכענעם פוס האבן זיך געטראפן אין א פארבייפארענדע [[שיפל]]. | ||
== גרינגער ווי לופט == | == גרינגער ווי לופט == | ||
די דורכברוך איז געקומען אין די 1780'ער יארן ווען צוויי [[פראנצויזן|פראנצויזישע]] ברידער זשאזעף (Joseph) און עטיען (Etienne) | די דורכברוך איז געקומען אין די 1780'ער יארן ווען צוויי [[פראנצויזן|פראנצויזישע]] ברידער זשאזעף (Joseph) און עטיען (Etienne) מאנטגאלפיער (Montgolfier) האבן [[ערפינדער|ערפינדן]] דעם Hot air baloon. די פאקטישער ערפינדער איז געווען זשאזעף וועלכער האט אריינגעטראכט פארוואס די לופט העכער [[פייער]] דערהייבט זיך, זיין [[טעאריע]] איז געווען אז געוויסע [[גאז]]ן זענען גרינגער פון לופט און וועלן זיך דערהייבן אויף ארויף (ווי די כלל לויטעט, אז א זאך וואס איז שווערער גייט אויף אראפ און א זאך וואס איז גרינגער גייט אויף ארויף), און פייער פראדוצירט דעם געוויסען גאז, און דערפאר דערהייבט זיך די רויעך אויף ארויף. | ||
וואס אן אמת האט שוין אין יאר 1766 דער [[בריטישער]] [[כעמיקער]] [[הענרי קאווענדיש]] (Henry Cavendish) ערפינדען דעם עלעמענט [[הידראגען]] (hydrogen), וועלכער וועגט א צענטל פון לופט און גייט אויף ארויף, אבער | וואס אן אמת האט שוין אין יאר 1766 דער [[בריטישער]] [[כעמיקער]] [[הענרי קאווענדיש]] (Henry Cavendish) ערפינדען דעם עלעמענט [[הידראגען]] (hydrogen), וועלכער וועגט א צענטל פון לופט און גייט אויף ארויף, אבער מאנטגאלפיער וועלכער איז נישט געווען קיין פארשער, נאר א בלויזער [[פאפיר]] פראדוצירער, האט זיך געפרייט מיט זיין המצאה און איר זאגאר א נאמען געגעבן "Montgolfier gas". | ||
זשאסעף האט אין 1782 דורכגעפירט א דערפאלגרייכן עקספערימענט דורכן אנהייצן די אינעווייניגסטע חלק פון א [[סחורה]]'נעם [[זעקל]] און זי האט זיך ווירקליך געהויבן ביזן דאך פון זיין הייזקע אינעם שטעטל [[אוויניאן]] (Avignon) אין [[פראנקרייך]]. ביי דעם שטאפל האט זשאסעף אריינגענומען זיין ברודער עטיען אינעם בילד, און אינאיינעם האבן זיי דורכגעפירט צענדליגע עקספערימענטן וויאזוי צו ברענגען אז זייער ערפינדונג זאל קענען אויפהייבן א מענטש. זיי האבן געגלייבט אז ווען זיי וועלן טרעפן די פאסיגע לייכטע סחורה, וואס האלט אבער גענוג גוט די היץ אין איר וועט זי זיין בכח אויפצוהייבן א שווערע וואג. דורכאויס זייערע פראבעס זענען זיי געקומען צום אויספיר, אז א פייער וואס ברענט פון אלטע שיך אדער פארדארבענע פלייש איז די בעסטע צו נוצן פאר דעם צוועק פון זיך הייבן. | זשאסעף האט אין 1782 דורכגעפירט א דערפאלגרייכן עקספערימענט דורכן אנהייצן די אינעווייניגסטע חלק פון א [[סחורה]]'נעם [[זעקל]] און זי האט זיך ווירקליך געהויבן ביזן דאך פון זיין הייזקע אינעם שטעטל [[אוויניאן]] (Avignon) אין [[פראנקרייך]]. ביי דעם שטאפל האט זשאסעף אריינגענומען זיין ברודער עטיען אינעם בילד, און אינאיינעם האבן זיי דורכגעפירט צענדליגע עקספערימענטן וויאזוי צו ברענגען אז זייער ערפינדונג זאל קענען אויפהייבן א מענטש. זיי האבן געגלייבט אז ווען זיי וועלן טרעפן די פאסיגע לייכטע סחורה, וואס האלט אבער גענוג גוט די היץ אין איר וועט זי זיין בכח אויפצוהייבן א שווערע וואג. דורכאויס זייערע פראבעס זענען זיי געקומען צום אויספיר, אז א פייער וואס ברענט פון אלטע שיך אדער פארדארבענע פלייש איז די בעסטע צו נוצן פאר דעם צוועק פון זיך הייבן. | ||
| שורה 24: | שורה 25: | ||
אין אפריל פון 1783 האבן די ברידער באוויזן צו נוצן זייער פאטענט, און פאר א פארזאמלטע פובליק האבן זיי ארויפגעשיקט זייער היימיש-פאבריצירטע באלאן, ווען אינעם קארב דערונטער ליגן עטליכע [[באשעפענישן]]. שפעטער אין נאוועמבער איז עס דעמאנסטרירט געווארן פארנט פון א ריזיגן עולם אין [[פאריז]], ווען די באלאן האט ארויפגעשלעפט אין זיין קארב צוויי מענטשן, און געפלויגן העכער פאריז פאר ארום 25 [[מינוט]] ביז א ווייטקייט פון 5 [[מייל]]. | אין אפריל פון 1783 האבן די ברידער באוויזן צו נוצן זייער פאטענט, און פאר א פארזאמלטע פובליק האבן זיי ארויפגעשיקט זייער היימיש-פאבריצירטע באלאן, ווען אינעם קארב דערונטער ליגן עטליכע [[באשעפענישן]]. שפעטער אין נאוועמבער איז עס דעמאנסטרירט געווארן פארנט פון א ריזיגן עולם אין [[פאריז]], ווען די באלאן האט ארויפגעשלעפט אין זיין קארב צוויי מענטשן, און געפלויגן העכער פאריז פאר ארום 25 [[מינוט]] ביז א ווייטקייט פון 5 [[מייל]]. | ||
אין די נאכפאלגענדע יארן האבן פילע פון איבער דער וועלט נאכגעפאלגט דעם מאדעל פון די | אין די נאכפאלגענדע יארן האבן פילע פון איבער דער וועלט נאכגעפאלגט דעם מאדעל פון די מאנטגאלפיערס, און די אינטערעסע אין די באלאנען איז שטארק געשטיגען. רעגירונגען האבן געזען א שטארקע נוצן פון די געצייגן אין פאל פון א [[מלחמה]], און דער געצייג האט שוין ווירקליך דעצידירט די אויסגאנג פון עטליכע שלאכטן אין די היסטאריע. | ||
די טשעלענדזש אין דעם שטאפל איז געווען וויאזוי אהערצושטעלן א באלאן אויף וועם מ'זאל קענען האבן קאנטראל אין וועלכע ריכטונג ער פארט. ביי דעם שטאפל האט זיך דער מענטש וואס האט זיך אריינגעזעצט אינעם קארב גענצליך ארויפגעווארפן אויף חסדי הבורא אז ער גייט נישט פארפליען איבער א מים שאין לה סוף נאר קענען לאנדן אויף א זיכערע פלאץ. די איינציגסטע קאנטראל מיטל וואס זיי האבן געהאט איז געווען דורך שטריק צוגעבינדן צו די ערד, און געוויסע האבן גענוצט פערד צו שלעפן די שטריק אין די ריכטונג וואס מ'האט געוואלט די באלאן זאל פליען. ס'איז אבער זעלבסט-פארשטענדליך אז די אויפטוה פון אזא "מאשין" איז גאנץ א קנאפער. | די טשעלענדזש אין דעם שטאפל איז געווען וויאזוי אהערצושטעלן א באלאן אויף וועם מ'זאל קענען האבן קאנטראל אין וועלכע ריכטונג ער פארט. ביי דעם שטאפל האט זיך דער מענטש וואס האט זיך אריינגעזעצט אינעם קארב גענצליך ארויפגעווארפן אויף חסדי הבורא אז ער גייט נישט פארפליען איבער א מים שאין לה סוף נאר קענען לאנדן אויף א זיכערע פלאץ. די איינציגסטע קאנטראל מיטל וואס זיי האבן געהאט איז געווען דורך שטריק צוגעבינדן צו די ערד, און געוויסע האבן גענוצט פערד צו שלעפן די שטריק אין די ריכטונג וואס מ'האט געוואלט די באלאן זאל פליען. ס'איז אבער זעלבסט-פארשטענדליך אז די אויפטוה פון אזא "מאשין" איז גאנץ א קנאפער. | ||
| שורה 49: | שורה 50: | ||
== רעפערענצן == | == רעפערענצן == | ||
{{רעפערענצן}} | |||
[[קאַטעגאָריע:היסטאריע]] | [[קאַטעגאָריע:היסטאריע]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אוויאציע|*]] | [[קאַטעגאָריע:אוויאציע|*]] | ||
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | |||
[[he:תעופה]] | |||