אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:אטוואצק"
(קרדיט + קטגוריות) |
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ") |
||
| (17 מיטלסטע ווערסיעס פון 4 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = city and urban gmina of Poland|דייטש=Stadt in Polen|}} | |||
{{יישוב | {{יישוב | ||
|נאמען=אטוואצק | |נאמען=אטוואצק | ||
| שורה 40: | שורה 41: | ||
== | ==אידישע קהילה== | ||
פונעם סוף דעם 19טן יארהונדערט האבן א סאך | פונעם סוף דעם 19טן יארהונדערט האבן א סאך אידישע משפחות אריבערגעצויגן קיין אטוואצק. זיי האבן געהאט פרנסה פון קאנסטרוקציע און טוריזם. אין [[1910]] האט מען אויפגעשטעלט א [[שול]] אין שטעטל אונטער דער קהילה פון [[קארטשעוו]]. נאכהער האט מען אנגעהויבן אויפשטעלן די קהילה אנשטאלטן און, נאך דער [[ערשטע וועלט מלחמה|ערשטער וועלט מלחמה]] איז די אטוואצקער קהילה געווארן זעלבסטשטענדיג. | ||
אין דער תקופה צווישן די מלחמות האט זיך די אטוואצקער קהילה אנטוויקלט. מען האט אויפגעשטעלט שולן,{{הערה|1=ישראל איידלמאן, "בתי הכנסת העירוניים", אין [http://yizkor.nypl.org/index.php?id=2277 '''אטוואצק קארטשעוו יזכור־בוך''', 1968], עמ' 180-173.}} אין די וואלן פאר דער קהילה־ראט אין די 30ער יארן האט געזיגט [[אגודת ישראל]], אונטער דער פירערשאפט פון [[גער ( | אין דער תקופה צווישן די מלחמות האט זיך די אטוואצקער קהילה אנטוויקלט. מען האט אויפגעשטעלט שולן,{{הערה|1=ישראל איידלמאן, "בתי הכנסת העירוניים", אין [http://yizkor.nypl.org/index.php?id=2277 '''אטוואצק קארטשעוו יזכור־בוך''', 1968], עמ' 180-173.}} אין די וואלן פאר דער קהילה־ראט אין די 30ער יארן האט געזיגט [[אגודת ישראל]], אונטער דער פירערשאפט פון [[גער (חסידות)|גער]]. אין דער ערשטע וואלן פאר א שטאטראט אין [[1923]] האבן די אידן באקומען 9 פארטרעטער פון 24.{{הערה|שם=מורשת|1=[http://www.moreshetyahadutpolin.org/glossary/23.html אטוואצק], ביי "מרכז מורשת יהדות פולין"}} | ||
===רבנים ואדמו"רים=== | ===רבנים ואדמו"רים=== | ||
דער ערשטער אטוואצקער רב איז געווען הרב יעקב יהודה סאראצקי, וואס איז נפטר געווארן תרס"ח. נאך אים איז געווען רב הרב יצחק פנחס יאנאווסקי וואס איז געווען שטאטס רב ביז תר" | דער ערשטער אטוואצקער רב איז געווען הרב יעקב יהודה סאראצקי, וואס איז נפטר געווארן תרס"ח. נאך אים איז געווען רב הרב יצחק פנחס יאנאווסקי וואס איז געווען שטאטס רב ביז תר"צ. נאך זיין פטירה האט מען באשטימט צוויי רבנים: הרב ראובן זעהמאן, מחבר פונעם ספר "יחי ראובן", און הרב בעריש יאנאווסקי, הרב יצחק פינחס'נס זון. ביידע זענען אומגעקומען אין [[חורבן אייראפע]].{{הערה|1=ישראל איידלמאן, "רבני אוטבוצק", אין [http://yizkor.nypl.org/index.php?id=2277 '''אטוואצק קארטשעוו יזכור־בוך''', 1968], עמ' 174-171.}} | ||
א סך אדמו"רים פלעגן קומען קיין אטוואצק פאר די זומער חדשים, לצרכי מרפא ונופש, און טייל פון זיי האבן זיך באזעצט אין שטעטל. די חסידים פון די רביס דארטן פלעגן קומען און האבן אנגעפילט דאס שטעטל שבתות און ימים טובים. דאס האט פארגרעסערט די קוואלן פון פרנסה און די צאל | א סך אדמו"רים פלעגן קומען קיין אטוואצק פאר די זומער חדשים, לצרכי מרפא ונופש, און טייל פון זיי האבן זיך באזעצט אין שטעטל. די חסידים פון די רביס דארטן פלעגן קומען און האבן אנגעפילט דאס שטעטל שבתות און ימים טובים. דאס האט פארגרעסערט די קוואלן פון פרנסה און די צאל אידן וואס האבן געוואוינט אינעם שטעטל. צווישן די רביס וואס האבן זיך באזעצט דארטן זענען געווען: [[רבי שמחה בונים קאליש]] פון דער [[ווארקא (חסידות)|ווארקער]]גזע (דער אטוואצקער רבי), [[רבי שמעון שלום קאליש]] (דער [[אמשינאוו (חסידות)|אמשינאווער]] רבי), [[רבי שאול ידידיה אלעזר טויב]] (דער [[מאדזשיץ (חסידות)|מאדזשיצער]] רבי) וואס איז אנגעקומען אין תרפ"ח און האט געבויט זיין בית מדרש דארט, [[רבי ירחמיאל ישראל יצחק קאליש]], [[רבי יהושע אשר ראבינאוויש]] פון [[פאריסוב (חסידות)|פאריסאוו]] (אן אוראייניקל פונעם [[ייד הקדוש]]), רבי אהרן האפשטיין ([[קאזשניץ (חסידות)|קאזשניצער]]) וואס האט געוואוינט אין אטוואצק ביז דער צווייטער וועלט מלחמה ווען ער איז אומגעקומען תשרי תש"ג, [[רבי יוסף יצחק שניאורסאן]] ([[חב"ד]]-[[ליובאוויטש (חסידות)|ליובאוויטשער]] רבי) און [[רבי יצחק זעליג מארגנשטערן]] ([[קאצק (חסידות)|סאקאלאווער]] רבי).{{הערה|1=ישראל איידלמאן, "רביים, רבנים און חסידים", אין [http://yizkor.nypl.org/index.php?id=2277 '''אטוואצק קארטשעוו יזכור־בוך''', 1968], עמ' 170-149.}} | ||
== באוואוסטע מענטשן פון אטוואצק == | == באוואוסטע מענטשן פון אטוואצק == | ||
* [[אירענא סענדלער]], האט געראטעוועט הונדערטער | * [[אירענא סענדלער]], האט געראטעוועט הונדערטער אידישע קינדער פון דער [[ווארשעווער געטא]] | ||
{{-}} | {{-}} | ||
| שורה 58: | שורה 59: | ||
[[קאַטעגאָריע:שטעט און שטעטלעך אין פוילן]] | [[קאַטעגאָריע:שטעט און שטעטלעך אין פוילן]] | ||
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | [[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
[[he:אוטבוצק]] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 11:00, 26 אקטאבער 2023
| ||||||||||||||||||||||||
אטוואצק (פּויליש: Otwock) איז א שטאט אין צענטראלן פוילן, 24 ק"מ דרום־מזרח פון ווארשע. עס ליגט אויפן רעכטן ברעג פונעם ווייסל. זייט 1999 געפינט זיך די שטאט אין דער מאזאוויער וואויוואדעשאפט, און זי באדעקט א שטח פון 47 קוואדראט ק"מ. אין 2004 האט אטוואצק געהאט 42,765 איינוואוינער.
אידישע קהילה
פונעם סוף דעם 19טן יארהונדערט האבן א סאך אידישע משפחות אריבערגעצויגן קיין אטוואצק. זיי האבן געהאט פרנסה פון קאנסטרוקציע און טוריזם. אין 1910 האט מען אויפגעשטעלט א שול אין שטעטל אונטער דער קהילה פון קארטשעוו. נאכהער האט מען אנגעהויבן אויפשטעלן די קהילה אנשטאלטן און, נאך דער ערשטער וועלט מלחמה איז די אטוואצקער קהילה געווארן זעלבסטשטענדיג.
אין דער תקופה צווישן די מלחמות האט זיך די אטוואצקער קהילה אנטוויקלט. מען האט אויפגעשטעלט שולן,[1] אין די וואלן פאר דער קהילה־ראט אין די 30ער יארן האט געזיגט אגודת ישראל, אונטער דער פירערשאפט פון גער. אין דער ערשטע וואלן פאר א שטאטראט אין 1923 האבן די אידן באקומען 9 פארטרעטער פון 24.[2]
רבנים ואדמו"רים
דער ערשטער אטוואצקער רב איז געווען הרב יעקב יהודה סאראצקי, וואס איז נפטר געווארן תרס"ח. נאך אים איז געווען רב הרב יצחק פנחס יאנאווסקי וואס איז געווען שטאטס רב ביז תר"צ. נאך זיין פטירה האט מען באשטימט צוויי רבנים: הרב ראובן זעהמאן, מחבר פונעם ספר "יחי ראובן", און הרב בעריש יאנאווסקי, הרב יצחק פינחס'נס זון. ביידע זענען אומגעקומען אין חורבן אייראפע.[3]
א סך אדמו"רים פלעגן קומען קיין אטוואצק פאר די זומער חדשים, לצרכי מרפא ונופש, און טייל פון זיי האבן זיך באזעצט אין שטעטל. די חסידים פון די רביס דארטן פלעגן קומען און האבן אנגעפילט דאס שטעטל שבתות און ימים טובים. דאס האט פארגרעסערט די קוואלן פון פרנסה און די צאל אידן וואס האבן געוואוינט אינעם שטעטל. צווישן די רביס וואס האבן זיך באזעצט דארטן זענען געווען: רבי שמחה בונים קאליש פון דער ווארקערגזע (דער אטוואצקער רבי), רבי שמעון שלום קאליש (דער אמשינאווער רבי), רבי שאול ידידיה אלעזר טויב (דער מאדזשיצער רבי) וואס איז אנגעקומען אין תרפ"ח און האט געבויט זיין בית מדרש דארט, רבי ירחמיאל ישראל יצחק קאליש, רבי יהושע אשר ראבינאוויש פון פאריסאוו (אן אוראייניקל פונעם ייד הקדוש), רבי אהרן האפשטיין (קאזשניצער) וואס האט געוואוינט אין אטוואצק ביז דער צווייטער וועלט מלחמה ווען ער איז אומגעקומען תשרי תש"ג, רבי יוסף יצחק שניאורסאן (חב"ד-ליובאוויטשער רבי) און רבי יצחק זעליג מארגנשטערן (סאקאלאווער רבי).[4]
באוואוסטע מענטשן פון אטוואצק
- אירענא סענדלער, האט געראטעוועט הונדערטער אידישע קינדער פון דער ווארשעווער געטא
רעפערענצן
- ↑ ישראל איידלמאן, "בתי הכנסת העירוניים", אין אטוואצק קארטשעוו יזכור־בוך, 1968, עמ' 180-173.
- ↑ אטוואצק, ביי "מרכז מורשת יהדות פולין"
- ↑ ישראל איידלמאן, "רבני אוטבוצק", אין אטוואצק קארטשעוו יזכור־בוך, 1968, עמ' 174-171.
- ↑ ישראל איידלמאן, "רביים, רבנים און חסידים", אין אטוואצק קארטשעוו יזכור־בוך, 1968, עמ' 170-149.
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!