35,369
רעדאגירונגען
ק
דעסקריפציע: שפראך
ק (החלפת טקסט – "לעכער" ב־"ליכער") |
ק (דעסקריפציע: שפראך) |
||
| (7 מיטלסטע ווערסיעס פון 5 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|שפראך}} | |||
[[טעקע:Anglospeak (subnational version).svg|קליין|<span style="color:blue">טונקל בלוי</span>:לענדער וואו רוב מענטשן רעדן ענגליש<br /><span style="color:aqua">העל בלוי</span>: לענדער וואו ענגליש איז אן אפיציעלע שפראך, אבער רוב רעדן נישט ענגליש]] | [[טעקע:Anglospeak (subnational version).svg|קליין|<span style="color:blue">טונקל בלוי</span>:לענדער וואו רוב מענטשן רעדן ענגליש<br /><span style="color:aqua">העל בלוי</span>: לענדער וואו ענגליש איז אן אפיציעלע שפראך, אבער רוב רעדן נישט ענגליש]] | ||
[[File:EN English Language Symbol ISO 639-1 IETF Language Tag Icon.svg|thumb|upright|EN [[ISO 639]]-1]] | [[File:EN English Language Symbol ISO 639-1 IETF Language Tag Icon.svg|thumb|upright|EN [[ISO 639]]-1]] | ||
| שורה 11: | שורה 12: | ||
כאטש ענגליש איז א גערמאנישע שפראך, קומט 60% פון זיין וואקאבולאר פון [[לאטיין]]. | כאטש ענגליש איז א גערמאנישע שפראך, קומט 60% פון זיין וואקאבולאר פון [[לאטיין]]. | ||
ענגליש איז די דריטע גרעסטע מוטערשפראך אין דער וועלט, נאך [[כינעזיש]] און [[שפאניש]], און די מערסט פארשפרייטע [[צווייטשפראך]]. ענגליש איז אן אפיציעלע שפראך פון די [[פאראייניגטע פעלקער]], דעם [[ | ענגליש איז די דריטע גרעסטע מוטערשפראך אין דער וועלט, נאך [[כינעזיש]] און [[שפאניש]], און די מערסט פארשפרייטע [[צווייטשפראך]]. ענגליש איז אן אפיציעלע שפראך פון די [[פאראייניגטע פעלקער]], דעם [[אייראפעאישער פארבאנד|אייראפעאישן פארבאנד]] און גאר א סך אינטערנאציאנעלע ארגאניזאציעס. 70% פון רעדער פון גערמאנישע שפראכן רעדן ענגליש. | ||
==קלאסיפיקאציע== | ==קלאסיפיקאציע== | ||
| שורה 21: | שורה 22: | ||
''[[סקאטס]]'' איז אַ דיאַלעקט פון ענגליש וואָס מ'רעדט אין [[סקאטלאנד]]. | ''[[סקאטס]]'' איז אַ דיאַלעקט פון ענגליש וואָס מ'רעדט אין [[סקאטלאנד]]. | ||
די נענטסטע שפראך צו ענגליש צווישן די שפראכן וואס מ'רעדט נאך היינט איז [[פריזיש]], א שפראך וואס | די נענטסטע שפראך צו ענגליש צווישן די שפראכן וואס מ'רעדט נאך היינט איז [[פריזיש]], א שפראך וואס עטליכע 500,000 מענטשן רעדן אין [[האלאנד]], [[דייטשלאנד]] און [[דענמארק]]. דאך קענען ענגליש רעדער און פריזיש רעדער נישט פארשטיין איינער אנאנד. אנדער שפראכן וואס געהערן צו דער מערב־גערמאנישער פאמיליע אזוי ווי ענגליש זענען [[האלענדיש]] (וואס מ'רעדט אין האלאנד און [[בעלגיע]]) און [[דייטש]] (וואס מ'רעדט אין דייטשלאנד, [[עסטרייך]] און [[שווייץ]]). | ||
א סך אנדערע פעלקער זענען געקומען וואוינען אין ענגלאנד במשך די יארן, וואס האבן גערעדט אנדערע שפראכן, און די דאזיקע שפראכן האבן צוגעלייגט ווערטער וואס האבן געענדערט די ענגלישע שפראך ביז זי איז געווארן מאדערן ענגליש. צום ביישפיל, אומגעפער יאר 800 זענען געקומען די [[וויקינג]]ען, ים־גזלנים פון דענמארק און נארוועגיע. זיי האבן גערעדט צפון־גערמאנישע שפראכן און טייל פון זייערע ווערטער זענען אריין אין ענגליש. | א סך אנדערע פעלקער זענען געקומען וואוינען אין ענגלאנד במשך די יארן, וואס האבן גערעדט אנדערע שפראכן, און די דאזיקע שפראכן האבן צוגעלייגט ווערטער וואס האבן געענדערט די ענגלישע שפראך ביז זי איז געווארן מאדערן ענגליש. צום ביישפיל, אומגעפער יאר 800 זענען געקומען די [[וויקינג]]ען, ים־גזלנים פון דענמארק און נארוועגיע. זיי האבן גערעדט צפון־גערמאנישע שפראכן און טייל פון זייערע ווערטער זענען אריין אין ענגליש. | ||
ווען [[וויליאם דער ערשטער פון ענגלאנד|וויליאם דער ערשטער]] האט איבערגענומען די הערשאפט פון ענגלאנד אין יאר 1066, האט ער געברענגט זיינע אדעלן, וואס האבן גערעדט [[נארמאניש]], א שפראך | ווען [[וויליאם דער ערשטער פון ענגלאנד|וויליאם דער ערשטער]] האט איבערגענומען די הערשאפט פון ענגלאנד אין יאר 1066, האט ער געברענגט זיינע אדעלן, וואס האבן גערעדט [[נארמאניש]], א שפראך ענליך צו [[פראנצויזיש]]. די ענגלישע שפראך האט זיך געטוישט ווייל מען האט זי גערעדט אבער נישט געשריבן דורכאויס עטליכע 300 יאר (אפיציעלע שריפטלעכע דאקומענטן האט מען געשריבן אויף נארמאניש). אין יענער תקופה האט ענגליש געבארגט פון נארמאניש א סך ווערטער, ווי אויך האט מען אנגעהויבן פארלירן די אלטע ווארט־ענדונגען. דאס איז די תקופה פון [[מיטל-ענגליש]]. א גאנץ באקאנטער שרייבער פון מיטל-ענגליש איז [[דזשעפרי טשאסער]]. במשך די יארן האבן די קלאנגען זיך ווייטער געענדערט און מיטל-ענגליש האט זיך אנטוויקלט אין מאדערנעם ענגליש. | ||
ווערנט די יארן האט ענגליש אריינגענומען נייע ווערטער פון א סך אנדערע שפראכן, בעיקר פון [[פראנצויזיש]]-אומגעפער 30% צו 40% פון אירע ווערטער-אבער אויך פון [[כינעזיש]], [[הינדי]] און [[אורדו]], [[יאפאנעזיש]], [[שפאניש]] און [[פארטוגעזיש]]. וויסנשאפטלער פון פארשידענע לענדער דארפן קענען רעדן איינער מיט אנאנד זענען די נעמען פאר וויסנשאפטלעכע זאכן גענומען פון די שפראכן [[גריכיש]] און [[לאטייניש]]. די ווערטער זענען אריין אין ענגליש; למשל, ''photography'' ''פאטאגראפיע'' ("-photo" איז טייטש "ליכט" "און "graph-" איז טייטש "בילד" אדער "שרייבן", אויף גריכיש.<ref>די ווערטער קומען מערסטנס פון גריכיש אבער מען שרייבט זיי אין [[לאטיינישער אלפאבעט|לאטיינישער אותיות]], וואס מען ניצט אויף ענגליש .</ref> א פאטאגראפיע איז א בילד געמאכט ניצן ליכט), אדער ''telephone'' ''טעלעפאן''. | ווערנט די יארן האט ענגליש אריינגענומען נייע ווערטער פון א סך אנדערע שפראכן, בעיקר פון [[פראנצויזיש]]-אומגעפער 30% צו 40% פון אירע ווערטער-אבער אויך פון [[כינעזיש]], [[הינדי]] און [[אורדו]], [[יאפאנעזיש]], [[שפאניש]] און [[פארטוגעזיש]]. וויסנשאפטלער פון פארשידענע לענדער דארפן קענען רעדן איינער מיט אנאנד זענען די נעמען פאר וויסנשאפטלעכע זאכן גענומען פון די שפראכן [[גריכיש]] און [[לאטייניש]]. די ווערטער זענען אריין אין ענגליש; למשל, ''photography'' ''פאטאגראפיע'' ("-photo" איז טייטש "ליכט" "און "graph-" איז טייטש "בילד" אדער "שרייבן", אויף גריכיש.<ref>די ווערטער קומען מערסטנס פון גריכיש אבער מען שרייבט זיי אין [[לאטיינישער אלפאבעט|לאטיינישער אותיות]], וואס מען ניצט אויף ענגליש .</ref> א פאטאגראפיע איז א בילד געמאכט ניצן ליכט), אדער ''telephone'' ''טעלעפאן''. | ||
| שורה 37: | שורה 38: | ||
אין טאג-טעגלעך לעבן ניצט מען נישט מער ווי 5000 ווערטער, און אין שרייבן ניצן דורכשניטלעכע מענשטן נאך 15,000 ווערטער. | אין טאג-טעגלעך לעבן ניצט מען נישט מער ווי 5000 ווערטער, און אין שרייבן ניצן דורכשניטלעכע מענשטן נאך 15,000 ווערטער. | ||
איינע פון די אורזאכן פארן גרויסן ווערטער־אוצר וואס ענגליש פארמאגט איז וואס גאר א סך באגריפן האבן מער ווי איין ווארט אויף ענגליש: א ווארט וואס שטאמט פון דייטש און א ווארט וואס שטאמט פון פראנצויזיש, לאטייניש אדער אלט-גריכיש. געווענליך ווערט דאס ווארט מיט א דייטשן אפשטאם געניצט אין דער טאג־טעגליכער שפראך, מיט א ברייטער באדייטונג, און דאס ווארט וואס שטאמט פון פראנצויזיש אדער לאטייניש, וואס קען זיין א לענגער ווארט, באדייט א מער ספעציפישן באגריף. פאלגנד זענען | איינע פון די אורזאכן פארן גרויסן ווערטער־אוצר וואס ענגליש פארמאגט איז וואס גאר א סך באגריפן האבן מער ווי איין ווארט אויף ענגליש: א ווארט וואס שטאמט פון דייטש און א ווארט וואס שטאמט פון פראנצויזיש, לאטייניש אדער אלט-גריכיש. געווענליך ווערט דאס ווארט מיט א דייטשן אפשטאם געניצט אין דער טאג־טעגליכער שפראך, מיט א ברייטער באדייטונג, און דאס ווארט וואס שטאמט פון פראנצויזיש אדער לאטייניש, וואס קען זיין א לענגער ווארט, באדייט א מער ספעציפישן באגריף. פאלגנד זענען עטליכע ביישפילן: | ||
*'''[[הארץ]]'''. אויף דייטש איז האַרץ Herz, אויף האלענדיש Hart, אזוי ווי דאס טאג-טעגליך ווארט אויף ענגליש: Heart (אויסגערעדט גלייך אויף האלענדיש און אויף ענגליש כאטש די אויסלייג איז אנדערש). אויף לאטייניש איז הארץ Cor (געניטיוו Cordis), וואס איז דער מקור פון די מער ספעציפישע ווערטער אויף ענגליש, למשל Cordial ("הארציג"). דאס ווארט Cardiac ("געבונדן מיטן הארץ מעדיציניש ללב") נעמט זיך דורך לאטייניש פונעם גריכישן ווארט Kardia, וואס מיינט "הארץ". | *'''[[הארץ]]'''. אויף דייטש איז האַרץ Herz, אויף האלענדיש Hart, אזוי ווי דאס טאג-טעגליך ווארט אויף ענגליש: Heart (אויסגערעדט גלייך אויף האלענדיש און אויף ענגליש כאטש די אויסלייג איז אנדערש). אויף לאטייניש איז הארץ Cor (געניטיוו Cordis), וואס איז דער מקור פון די מער ספעציפישע ווערטער אויף ענגליש, למשל Cordial ("הארציג"). דאס ווארט Cardiac ("געבונדן מיטן הארץ מעדיציניש ללב") נעמט זיך דורך לאטייניש פונעם גריכישן ווארט Kardia, וואס מיינט "הארץ". | ||
*'''[[פוס]]'''. אויף דייטש Fuß, אויף האלענדיש Voet און דאס טאג-טעגליך ווארט אויף ענגליש איז Foot (אויסגערעדט גלייך אויף האלענדיש און אויף ענגליש כאטש די אויסלייג איז אנדערש). אויף לאטייניש איז פוס Pes (געניטיוו Pedis) אויף גריכיש Pos (געניטיוו Podos). וואס איז דער מקור פון די מער ספעציפישע ווערטער אויף ענגליש Pedestrian ("פוסגייער") און אויך Podiatrist און Chiropodist ("כיראפאד", [[דאקטער]] וואס ספעציאליזרט אין פיס קרענק). | *'''[[פוס]]'''. אויף דייטש Fuß, אויף האלענדיש Voet און דאס טאג-טעגליך ווארט אויף ענגליש איז Foot (אויסגערעדט גלייך אויף האלענדיש און אויף ענגליש כאטש די אויסלייג איז אנדערש). אויף לאטייניש איז פוס Pes (געניטיוו Pedis) אויף גריכיש Pos (געניטיוו Podos). וואס איז דער מקור פון די מער ספעציפישע ווערטער אויף ענגליש Pedestrian ("פוסגייער") און אויך Podiatrist און Chiropodist ("כיראפאד", [[דאקטער]] וואס ספעציאליזרט אין פיס קרענק). | ||
*'''[[בוך]]'''. אויף דייטש Buch, אויף האלענדיש Boek און אויף ענגליש Book (אויסגערעדט גלייך אויף האלענדיש און אויף ענגליש כאטש די אויסלייג איז אנדערש). אויף לאטייניש איז בוך Liber (געניטיוו Libri), פון וואנעט שטאמט דאס ענגלישע ווארט Library ("ביבליאטעק"). | *'''[[בוך]]'''. אויף דייטש Buch, אויף האלענדיש Boek און אויף ענגליש Book (אויסגערעדט גלייך אויף האלענדיש און אויף ענגליש כאטש די אויסלייג איז אנדערש). אויף לאטייניש איז בוך Liber (געניטיוו Libri), פון וואנעט שטאמט דאס ענגלישע ווארט Library ("ביבליאטעק"). | ||
*'''[[מילך]]'''. דאס ווארט אויף דייטש איז Milch, אויף האלענדיש Melk און אויף ענגליש Milk (אויסגערעדט גלייך אויף האלענדיש און אויף ענגליש כאטש די אויסלייג איז אנדערש). אויף לאטייניש איז מילך Lac (געניטיוו Lactis), פון וואס איז אנטוויקלט געווארן | *'''[[מילך]]'''. דאס ווארט אויף דייטש איז Milch, אויף האלענדיש Melk און אויף ענגליש Milk (אויסגערעדט גלייך אויף האלענדיש און אויף ענגליש כאטש די אויסלייג איז אנדערש). אויף לאטייניש איז מילך Lac (געניטיוו Lactis), פון וואס איז אנטוויקלט געווארן עטליכע [[וויסנשאפט]]לעכע באגריפן, צום ביישפיל Lactic acid ([[מילך זויער]]), Lactosis ([[אלערגיע]] צו מילך) און לאקטאז (מילך־צוקער). | ||
*'''[[וואסער]]'''. דאס ווארט אויף דייטש איז Wasser, אויף האלענדיש Water און דאס טאג-טעגליך ווארט אויף ענגליש איז Water. אויף לאטייניש איז וואסער Aqua (אויף פראנצויזיש איז אוועקגעפאלן דער קאנסאנאנט און דאס ווארט איז געווארן Eau), וואס איז דער מקור פון | *'''[[וואסער]]'''. דאס ווארט אויף דייטש איז Wasser, אויף האלענדיש Water און דאס טאג-טעגליך ווארט אויף ענגליש איז Water. אויף לאטייניש איז וואסער Aqua (אויף פראנצויזיש איז אוועקגעפאלן דער קאנסאנאנט און דאס ווארט איז געווארן Eau), וואס איז דער מקור פון עטליכע ספעציפישע ווערטער, צום ביישפיל Aquarium ("אקוואריום"), Aquatic ("וואסער־") און Aquarius ("מזל דלי"). | ||
| שורה 124: | שורה 125: | ||
==גראמאטיק== | ==גראמאטיק== | ||
מאדערנער ענגליש גראמאטיק האט זיך אנטוויקלט פון א כסדריקער ענדערונג פון דער שטארקער בייגונג פון אינדא-אייראפעאיש צו אן אנאליטישער סיסטעם וואס פארלאזט זיך אויפן ווארט-סדר אין א זאץ מיט ווייניג אינפלעקציע. | מאדערנער ענגליש גראמאטיק האט זיך אנטוויקלט פון א כסדריקער ענדערונג פון דער שטארקער בייגונג פון אינדא-אייראפעאיש צו אן אנאליטישער סיסטעם וואס פארלאזט זיך אויפן ווארט-סדר אין א זאץ מיט ווייניג אינפלעקציע. עטליכע אייגנשאפטן פון די גערמאנישע שפראכן קען מען דערקענען נאך אין ענגליש, למשל די אונטערשייד צווישן שטארקע שטאמען, וואס | ||
בייגן זיך דורך ענדערן דעם שטאם וואקאל (ווי אין די פארן ''speak/spoke'' און ''foot/feet''), און די שוואכע שטאמען, וואס בייגן זיך דורך צולייגן (ווי ''love/loved'' און ''hand/hands''). אין ענגליש קען מען דערקענען זיבן הויפט קלאסן פון ווערטער: ווערבן, סובסטאנטיוון, אדיעקטיוון, אדווערבן, באשטימערס (ד"ה ארטיקלען: ''a, the''), פרעפאזיציעס און בינדווערטער. | בייגן זיך דורך ענדערן דעם שטאם וואקאל (ווי אין די פארן ''speak/spoke'' און ''foot/feet''), און די שוואכע שטאמען, וואס בייגן זיך דורך צולייגן (ווי ''love/loved'' און ''hand/hands''). אין ענגליש קען מען דערקענען זיבן הויפט קלאסן פון ווערטער: ווערבן, סובסטאנטיוון, אדיעקטיוון, אדווערבן, באשטימערס (ד"ה ארטיקלען: ''a, the''), פרעפאזיציעס און בינדווערטער. | ||
| שורה 134: | שורה 135: | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|- | |- | ||
! !! | ! !! יעצטיקע צייט !! פארגאנגענע צייט | ||
|- | |- | ||
| ערשטער פערזאן איינצאל (I) || am || was | | ערשטער פערזאן איינצאל (I) || am || was | ||
| שורה 164: | שורה 165: | ||
[[קאַטעגאָריע:אינדיע]] | [[קאַטעגאָריע:אינדיע]] | ||
[[קאַטעגאָריע:ניו זילאנד]] | [[קאַטעגאָריע:ניו זילאנד]] | ||
[[קאַטעגאָריע: | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
[[קאַטעגאָריע: | [[קאַטעגאָריע:וויכטיגע ארטיקלען]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
[[he:אנגלית]] | |||
[[קאַטעגאָריע:וויקידאטא דעסקריפציע]] | |||