אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:וויימארער רעפובליק"

[[טעקע:Karte des Deutschen Reiches, Weimarer Republik-Drittes Reich 1919–1937.svg|thumb|330px]]

'''די וויימארער רעפובליק''' איז דער נאמען פון [[דייטשלאנד]] אנגענומען אין היסטאריאגראפיע אין 1918-1933 — לויט דער [[וויימאר קאנסטיטשואנטן פארזאמלונג|נאציאנאלע קאנסטיטוציע פארזאמלונג]] באשאפן אין [[וויימאר]] פעדעראלע רעפובליקאנער סיסטעם פון שטאַט פארוואלטונג און דארט אנגענומען דעם 11טן אויגוסט 1919 [[וויימאר קאנסטיטוציע|נייע דעמאקראטישע קאנסטיטוציע]]. אפיציעל איז דאס לאנד ווייטער אנגערופן געווארן "'''די דייטשע שטאַט'''", ווי אין די טעג פון דער [[דייטשישער אימפעריע|דייטשישע אימפעריע]] (צווישן די איבערזעצונגען פונעם ווארט "[[רייך]]" ( רייך) איז דא סיי "שטאט" און סיי "אימפעריע").

=== גאָלדענע צוואנציגער ===

טראָץ אַלע די שפּאַנונג פון די סיטואַציע און די שעפע פון ​​קאָנפליקט מיט וואָס די יונג רעפובליק האט צו קאָפּע, פרעמד ינוועסטמאַנץ (אין די פאָרעם פון ריפּייאַבאַל לאָונז) אנגעהויבן צו טראָגן פרוכט. די געלטיק רעפאָרם און דער שטראָם פון קרעדיט פון די [[יו.עס.]] אונטערן [[דאוועס פלאן]] האט געברענגט א נייע פאזע, קעראַקטערייזד דורך רעלאטיווע עקאנאמישע און פאליטישע פעסטקייט, די אזוי גערופענע "[[גאָלדען צוואַנציקער|גאָלדענע צוואַנציקער]]". דער פאַקט אַז טראָץ אַ סך ענדערונגען פון רעגירונגען, [[גוסטאַוו סטרעסמאַן]] איז געבליבן אין דער רודער פון אויסערן פּאָליטיק, וואָס צוזאַמען מיט זיין פראנצויזיש קאָלעגע [[Brian, Aristide|Aristide Briand]] גענומען די ערשטער טריט צו דערנענטערנ זיך צווישן די צוויי. לענדער. סטרעסמאַן האָט כּסדר געזוכט צו רעוויסעירן דעם [[ווערסיי שלום-אָפּמאַך (1919)|ווערסיי-אָפּמאַך]] און אָנערקענען דייטשלאַנד ווי אַן גלייכן מיטגליד פון דער אינטערנאציאנאלער געמיינדע. דייטשלאנד'ס צוגאנג צו דער [[ליגע פון ​​פעלקער|לעגע פון ​​​​פעלקער]] און די [[לאָקאַרנאָ אַקאָרדינגס]] האָבן אנגעצייכנט די ערשטע טריט אין דער ריכטונג. [[בערלין טריטי פון 1926|בערלין טריטי מיט די וססר]], וואָס באשטעטיקט פריינדלעך באַציונגען און קעגנצייטיק אַבלאַגיישאַנז פון נייטראַלאַטי, דער רייך אויסערן מיניסטער געפרוווט צו באַפרייען די מורא וועגן אַ יונאַלאַטעראַל מסקנא פון אַ בונד מיט די מערב, וואָס איז געווען ניט בלויז אין די וססר, אָבער אויך אין דייטשלאַנד זיך.

די ווייטער מיילסטאָון אויף די וועג צו ויסגלייך מיט ערשטע שונאים זענען די סיינינג פון די [[בריאַנד-קעלאָגג פּאַקט]], וואָס פּראָקלאַמירט די רידזשעקשאַן פון מלחמה ווי אַן ינסטרומענט פון פּאָליטיק, ווי געזונט ווי די צושטימען צו די [[דזשונג פלאן]] געגעבן דורך דייטשלאנד טראץ ערנסטע קעגנערשאפט פון רעכטן אויסגעדריקט אין דער שאפן פון א פאלקס איניציאטיוו. דער יונגער פלאן האט ענדליך באזעצט די פראגעס פון רעפאראציעס און איז געווארן א פארדינסט פארן פרי צוריקציען פון די אליאירטע אקופאציע קרעפטן פון ריינלאנד.

אין 1925 און 1926 האָבן אויסגעבראָכן ערנסטע פּאָליטישע שלאַכטן אין דער וויימאַרער רעפּובליק אין פאַרבינדונג מיט די פאַרמאָג פון די אַמאָליקע הערשנדיקע קעניגליכע פאַמיליעס. ביי דער [[נאוועמבער רעוואלוציע|רעוואלוציע]] איז עס [[פאַרכאַפּונג פון פאַרמאָג|ארעסטירט]], אָבער נישט [[נאציאנאליזירט]]. אין לעגאַלע פאַרהאַנדלונג אויף דעם ענין, די קאָנסערוואַטיווע-מיינדאַד יוסטיץ אויטאריטעטן האָבן זיך געשטעלט מיט די אדלשטאנד. אין רעאקציע האט די [[דייטשישע דעמאקראטישע פארטיי]] דערלאנגט פארן רייכסטאג א פראצעס געזעץ, וואס ערלויבט די לענדער אויסצוגרייטן מחלוקתן. [[די קאָמוניסטישע פארטיי פון דייטשלאנד]] האָט צום ערשטן מאָל אין דער וויימאַרער רעפובליק גענוצט די מעגליכקייט דורכצופירן אַ געזעץ דורך אַ פּאָפּולערע איניציאטיוו און [[רעפערענדום]], און דער [[ספּד]] האָט זיך איינגעשריבן. דער פּלאַן געזעץ וואָס די KKE האָט אויסגעשלאָסן, האָט געזאָרגט [[החרמה|הפקעה]] פון די פאַרמאָג פון די קעניגליכע פאַמיליעס לטובת די נויטיקע. דער פּראָיעקט האָט געזאמלט איבער 12 מיליאָן סיגנאַטשערז בעשאַס די פאָלקס איניציאטיוו, וואָס אַקאַונאַד פאַר כּמעט אַ דריט פון אַלע וואָוץ. דע ר רייכשטא ג הא ט אפגעווארפ ן דע ם פראצע ם געזעץ , נאכדע ם אי ז אנגעזאג ט געוואר ן א רעפערענדום , אי ן וועלכ ן דע ר טרופע ר געזעץ , הא ט געדארפ ט זאמלע ן א מערהיי ט שטימע . די KKE רעכענונג איז דורכגעקאָכט אין די ילעקשאַנז, עס איז געשטיצט דורך בלויז 36.4% פון די פּאַרטיסאַפּאַנץ אין די רעפערענדום, כאָטש בלויז 1.5% געזאגט "ניין" צו די געזעץ. רעכטע פארטייען האבן פאררופן [[א באיקאט]] פון די וואלן, דערפאר איז די שטימע אינעם רעפערענדום שוין נישט געווען געהיים: די וואס האבן געשטימט זענען פאררעכנט געווארן פאר שטיצער פונעם געזעץ, און דעריבער האבן וויילער, ספעציעל אין די דאָרפיש געגנטן, מורא געהאט צו גיין. צו שטימען. דער רעפערענדום איז געווארן א ביישפיל פון דעם באטייליגונג פון א גרויסן טייל פון דער באפעלקערונג אין לייזן א וויכטיגן פראגע, אבער גלייכצייטיק א דעמאנסטראציע פון ​​דיסטרוסט אין די פארלאמענטארע סיסטעם, וואס האט ביישטייערט צו איר ווייטערדיקן דיסטייבאליזאציע. שפעטע ר האב ן ד י רעכט ע פארטייע ן געפרואוו ט דערגרייכ ן דע ם ווירקונג , מי ט זייער ע פאלקס־איניציאטיוון .

אין אַלגעמיין, די יאָרן געבראכט בלויז רעלאַטיוו, אָבער נישט אַבסאָלוט סטאביליזאציע.

=== אַראָפּגיין פון דער וויימאַרער רעפובליק ===

אַלע האפענונגען פון דער ערשטער דייטשישער דעמאָקראַטיע אויף לאַנג־טערמין סטייבאַלאַזיישאַן זענען געווען אומזיסט. בעשאַס אַ מאַי דעמאַנסטריישאַן אין 1929, געהאלטן דורך די KKE אין אַנטקעגנשטעלנ זיך אַ פאַרבאָט אויף מאַסע געשעענישן, די בערלינער פּאָליציי געעפנט פייער אויף דעמאַנסטרייטערז, געהרגעט 33 מענטשן און ינדזשערד מער ווי 200. די געשעענישן געווארן באקאנט ווי [[בלאָדמאַי]] אָדער " בלאַדי מיי". דער טויט פון גוסטאַוו סטרעסמאַן אין אקטאבער 1929 איז די אָנהייב פון די סוף פון די וויימאַר רעפובליק. אין דער [[דייטשישער נאַציאָנאַלער פאָלקספּאַרטיי]] עקסטרעמיסטישע אַנטי-רעפּובליקאַנער קרעפטן געפירט דורך דער מידיע טייקון [[הוגענבערג, אלפרעד|אלפרעד הוגענבערג]], וועלכער האָט אין 1929, צוזאַמען מיט [[היטלער, אַדאָלף|אַדאָלף] היטלער]] און [[Seldte, Franz|Franz Seldte]] פון די "[[סטעלהעלם|סטעלהעלמעט]]" (דער באוואפנטער פליגל פון די UNPP) האבן איניציאירט א רעפערענדום צו אפשאפן דעם [[Jung Plan]]. דע ר רעפערענדום , אבע ר א דאנ ק אי ם זיינע ן ד י נאציאנאל־סאציאליסט ן אריינגענומע ן געוואר ן אי ן ברייטע ר קרייז ן פו ן דע ר קאנסערוואטיוו ע בורזשואזיע .

פאַרהאַנדלונג צווישן ינדאַסטרי פירער און די ימפּעריאַל רעגירונג, פארזאמלט פיבעריש אין רעאַקציע צו די ויסברוך פון די קריזיס אין דעם זעלבן אָפּרוטעג, אנטפלעקט די האָפענונג כאַאָס וואָס הערשט אין די באַנקינג סיסטעם פון די דייטש אימפעריע. "[[דרעסדנער באנק]]", אויך באטראפן פון נארדוואל, הגם זי האט דערקלערט דעם 11טן יולי 1931, אז עס זענען נישט פאראן קיין ריזיקירן פאר זיך, איז געפאלן נאך בלויז דריי טעג. ד י קייסעריש ע רעגירונ ג הא ט זי ך דערגרייכ ט צ ו ד י [[סטאפ ]] . ווען די בענק האבן מאנטאג, שעהן נאכ'ן עפן, נישט געקענט באהאנדלען דעם איינפלוס פון פאניק-געשלאגענע דיפאזיטארן, האט די רעגירונג דערקלערט די קומענדיגע צוויי טעג "באַנק האָלידייס": אלע פינאנציעלע אינסטיטוציעס זענען פארמאכט. דערנאָך, וויטדראָאַלז פון די חשבון זענען ערלויבט בלויז פאַר דרינגלעך צוועקן, אַזאַ ווי צאָלן [[געצאָלט]]. די רעספּיט איז געניצט צו צושטעלן געלט צו די מערסט שפּירעוודיק באַנקס.

==== רעגירונג אריינמישונג ====

==== Brüning רעגירונג ====

אין מערץ 1930 איז צוזאמגעפאלן די "גרויסע קאאליציע" רעגירונג, אנגעפירט פון דעם סאציאל־דעמאקראט [[מולער, הערמאן (רייך קאנצלער)|הערמאן מולער]], ניט געקענט געפינען א פשרות לייזונג איבער דער פראגע פון ​​א קליינעם פארגרעסערונג אין דער ארבעטסלאזיקייט פארזיכערונג. פּרעמיע. רייך פרעזידענט הינדענבורג האט באשטימט [[ברונינג, היינריך|הענריך ברונינג]] אלס נייעם קאנצלער. ד י רעכט ן צ ו שטעל ן דע ם רייך־קאנצלער , לוי ט ארטיק ל 53 פו ן דע ר ווייםע ר קאנסטיטוציע , אי ז צוגעטייל ט געוואר ן דע ם רייך־פרעזידענט , או ן דעריבע ר הא ט מען ן מי ט דע ם צוטרוי ן פו ן ד י רייכ־פרעזידענט ן או ן אי ן נויט ־ שטאנד , געקענ ט געשאפ ן ווער ן א רעגירונ ג פו ן א מינדערהייט . עס איז געווען די רעגירונג אַז Brüning געפירט. דער באשלוס פון הינדענבורג איז ארויסגעברענגט געווארן דורך דעם מאנגל אין א ארבעטסליכע רעגירונג און קאנצענזוס צווישן די פארטייען. אָבער, פילע האָבן געגלויבט אַז איידער אַזאַ אַ באַשלוס איז געמאכט, אַלע בנימצא פאַרהאַנדלונג מעגליכקייטן זענען נישט ויסגעמאַטערט. די ענדערונגען אין דער זאַץ פון דער רעגירונג האָבן אַפעקטאַד בלויז מיניסטערס פון די [[ספּד]], וואָס ווייזט אויף אַ באַזאָרגט מאַך פון די רייך פרעזידענט צו רעכט.

[[קאַטעגאָריע:דייטשלאנד]]

[[קאַטעגאָריע:שטומף]]

[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]]  

{{קרד/ויקי/יידיש}}

[[he:רפובליקת ויימאר]]