אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "מזרח-אייראפע"

קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
2,574 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 2 יאָר
אויסשטעל, פארברייטערט
ק (←‏היסטאריע: הגהה)
(אויסשטעל, פארברייטערט)
שורה 8: שורה 8:
[[טעקע:Europe subregion map world factbook.svg|קליין|אייראפע איינגעטיילט אין ראיאנען לויט די [[וועלט פאקטבוך|CIA וועלט פאקטבוך]]{{ש}}{{color box|#FF8080}} מזרח אייראפע, אין איינקלאנג מיט די געוועזענע [[סאוויעטן פארבאנד]] גרעניצן דעפיניציע{{ש}}{{color box|#007FFF}} [[צפון אייראפע]]{{ש}}{{color box|#00FFFF}} [[מערב אייראפע]]{{ש}}{{color box|#F0DC82}} [[צענטראל אייראפע]]{{ש}}{{color box|#FF0000}} דרום-מערב אייראפע{{ש}}{{color box|#66FF00}} [[דרום אייראפע]]{{ש}}{{color box|#D2691E}} דרום-מזרח אייראפע]]
[[טעקע:Europe subregion map world factbook.svg|קליין|אייראפע איינגעטיילט אין ראיאנען לויט די [[וועלט פאקטבוך|CIA וועלט פאקטבוך]]{{ש}}{{color box|#FF8080}} מזרח אייראפע, אין איינקלאנג מיט די געוועזענע [[סאוויעטן פארבאנד]] גרעניצן דעפיניציע{{ש}}{{color box|#007FFF}} [[צפון אייראפע]]{{ש}}{{color box|#00FFFF}} [[מערב אייראפע]]{{ש}}{{color box|#F0DC82}} [[צענטראל אייראפע]]{{ש}}{{color box|#FF0000}} דרום-מערב אייראפע{{ש}}{{color box|#66FF00}} [[דרום אייראפע]]{{ש}}{{color box|#D2691E}} דרום-מזרח אייראפע]]
[[טעקע:Europe subregion map UN geoscheme.svg|קליין|אייראפע איינגעטיילט אין ראיאנען לויט די [[פאראייניגטע פעלקער]] סטאטיסטיק דיוויזיע{{הערה|שם=יוען}}{{ש}}{{color box|#FF8080}} מזרח אייראפע{{ש}}{{color box|#4080FF}} צפון אייראפע{{ש}}{{color box|#00FF00}} דרום אייראפע{{ש}}{{color box|#00FFFF}} מערב אייראפע]]
[[טעקע:Europe subregion map UN geoscheme.svg|קליין|אייראפע איינגעטיילט אין ראיאנען לויט די [[פאראייניגטע פעלקער]] סטאטיסטיק דיוויזיע{{הערה|שם=יוען}}{{ש}}{{color box|#FF8080}} מזרח אייראפע{{ש}}{{color box|#4080FF}} צפון אייראפע{{ש}}{{color box|#00FF00}} דרום אייראפע{{ש}}{{color box|#00FFFF}} מערב אייראפע]]
דער טערמין "מזרח אייראפע" איז ערשינען ענדע פון די [[18טער י"ה]] און אנהויב [[19טער י"ה]], צו באצייכענען א ראיאן פון לענדער וואס זענען צוריקגעבליבן טעכנאלאגיש און האבן נישט נאכגעיאגט די פארשריט פון [[מערב אייראפע]] ביים [[אינדוסטריעלע רעוואלוציע]]. אין מזרח איז פארבליבן די אלטע שטייגער רעגירונגען, געפירט דורך די עליטע וואס האבן פארקנעכטעט זייערע בירגער, אין דער צייט וואס אין מערב אייראפע איז דער סארט סיסטעם צוביסלעך אונטערגעגאנגען דורך ליבעראליזאציע.
מיט'ן ענדע פונעם [[צווייטע וועלט קריג]] זענען די לענדער, באפרייט פון די [[נאציזם|נאציס]] דורך די [[רויטע ארמיי]], ארונטערגעפאלן אונטער די סאוויעטישע הערשאפט. פון 1945 ביז 1989, דורכאויס דער [[קאלטער קריג]], האט דער [[אייזערנער פארהאנג]] צעטיילט מזרח פון מערב פאליטיש, עקאנאמיש און סאציאלאגיש. די אונטערשייד און צוריקגעבליבנקייט פון די מזרח לענדער האט נאך אנגעהאלטן פאר יארן נאכ'ן צוזאמענפאל פון קאמוניזם, אבער צוביסלעך ווערט דער אונטערשייד קלענער. די און אנדערע טוישונגען דורכאויס די היסטאריע פון דעם ראיאן האבן איר געברענגט פארשידענארטיגע דעפיניציעס.
===געאגראפיש===
===געאגראפיש===
די מזרח גרעניצן זענען קלאר דעפינירט, און הייבט זיך אן מיט די גרעניצן פון אייראפע, ביי די אוראל בערג, [[אוראל טייך]], און די קאווקאזן בערג. אלע שטחים מערב דערפון זענען אין מזרח אייראפע, אריינגערעכנט מערב חלקים פון [[קאזאכסטאן]], כאטש וואס דאס לאנד איז איבערהויפט אין [[צענטראל אזיע]]. עס איז אבער נישטא א מיטל פונקט וואו מזרח און מערב אייראפע ווערן פונאנדערגעשיידט געאגראפיש, און די מערב גרעניצן ווערן דעפינירט דורך עטנישע, קולטורעלע און פאליטישע פאַקטאָרן.
די מזרח גרעניצן זענען קלאר דעפינירט, און הייבט זיך אן מיט די גרעניצן פון אייראפע, ביי די אוראל בערג, [[אוראל טייך]], און די קאווקאזן בערג. אלע שטחים מערב דערפון זענען אין מזרח אייראפע, אריינגערעכנט מערב חלקים פון [[קאזאכסטאן]], כאטש וואס דאס לאנד איז איבערהויפט אין [[צענטראל אזיע]]. עס איז אבער נישטא א מיטל פונקט וואו מזרח און מערב אייראפע ווערן פונאנדערגעשיידט געאגראפיש, און די מערב גרעניצן ווערן דעפינירט דורך עטנישע, קולטורעלע און פאליטישע פאַקטאָרן.
שורה 66: שורה 70:


==היסטאריע==
==היסטאריע==
דער טערמין "מזרח אייראפע" איז ערשינען ענדע פון די [[18טער י"ה]] און אנהויב [[19טער י"ה]], צו באצייכענען א ראיאן פון לענדער וואס זענען צוריקגעבליבן טעכנאלאגיש און האבן נישט נאכגעיאגט די פארשריט פון [[מערב אייראפע]] ביים [[אינדוסטריעלע רעוואלוציע]]. אין מזרח איז פארבליבן די אלטע שטייגער רעגירונגען, געפירט דורך די עליטע וואס האבן פארקנעכטעט זייערע בירגער, אין דער צייט וואס אין מערב אייראפע איז דער סארט סיסטעם צוביסלעך אונטערגעגאנגען דורך ליבעראליזאציע.  
די ערשטע באקאנטע חילוקים צווישן מזרח און מערב אין אייראפע שטאמען פון די היסטאריע פון די [[רוימישע אימפעריע]]. די פראווינצן אויף מזרח האבן בעיקר גערעדט [[גריכיש]], און פארמירט א אורבאניזירטע [[העלעניזם|העלענישע ציוויליזאציע]]. אין קאנטראסט, האבן די טעריטאריעס אויף מערב בעיקר אדאפטירט [[לאטייניש]]. דער קולטורעלער און לינגוויסטישער טיילונג איז עווענטועל געווארן פארשטערקערט, מיט די פאליטישע מזרח-מערב טיילונג פון די אימפעריע. דער מערב-רוימישע אימפעריע איז געפאלן אין [[5טער י"ה]], פארשארפנדיג די חילוקים צווישן די ראיאנען ווען דער [[ביזאנטישע אימפעריע|מזרח-רוימישע אימפעריע]] האט נאך אנגעהאלטן טויזנט יאר דערויף.
 
אין אנהייב פונעם [[מיטל אלטער]], זענען פארגעקומען באדייטנדע מיגראציעס אינעם ראיאן, אריינגערעכנט די סלאווישע וואנדערונגען וועלכע האבן געברענגט צום אויפקום פון די סלאוויש-רעדנדע לענדער, ווי [[רוס פון קיעוו|קיעווער רוס]] און די [[היסטאריע פון פוילן|פריע פוילן]]. דער קיעווער רוס, אין היינטיגע [[אוקראינע]] און רוסלאנד, איז געווען א מאכטפולע לאנד וואס איז אויפגעקומען אין [[9טער י"ה]], און האט געשפילט א צענטראלע ראלע אין פארשפרייטן דעם קריסטנטום אין דעם ראיאן.


מיט'ן ענדע פונעם [[צווייטע וועלט קריג]] זענען די לענדער, באפרייט פון די [[נאציזם|נאציס]] דורך די [[רויטע ארמיי]], ארונטערגעפאלן אונטער די סאוויעטישע הערשאפט. פון 1945 ביז 1989, דורכאויס דער [[קאלטער קריג]], האט דער [[אייזערנער פארהאנג]] צעטיילט מזרח פון מערב פאליטיש, עקאנאמיש און סאציאלאגיש. די אונטערשייד און צוריקגעבליבנקייט פון די מזרח לענדער האט נאך אנגעהאלטן פאר יארן נאכ'ן צוזאמענפאל פון קאמוניזם, אבער צוביסלעך ווערט דער אונטערשייד קלענער.
אין [[13טער י"ה]] האט די [[מאנגאלישע אימפעריע]], אונטער [[דזשינגיס כאן]] און זיינע נאכפאלגער, אינוואדירט און אקופירט גרויסע חלקים פון מזרח-אייראפע, אריינגערעכנט קיעווער רוס{{הערה|Denis Sinor, "The Mongols in the West." ''Journal of Asian History'' 33.1 (1999): 1-44 [http://www.m-hosseini.ir/mongol/articles-1/43.pdf online]}}.


==זעט אויך==
==זעט אויך==

נאוויגאציע מעניו