אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:לעאנארדא דא ווינטשי"

רוי:לעאנארדא דא ווינטשי (זעט מקור)

רעוויזיע פון 19:08, 26 אויגוסט 2023

766 בייטן אראפגענומען , פֿאַר 2 יאָר

אויסדרוק, בילד

וויזועלוויקיטעקסט

אחד יחיד

אספקלריה רעדאקטארן

3,079

רעדאגירונגען

@@ שורה 5: / שורה 5: @@
 === יונגע יארן, 1452–1466 ===
-לעאנארדא דא ווינטשי איז געבוירן געווארן דעם 15טן אפריל 1452 אין דעם דארף אנקיאנא, נאנט צו טייך ארנא אין [[טוסקאני]], דריי און א האלב קילאמעטער צפון פון [[ווינטשי]], א שטעטל אין דעם געביט פון [[פירענצע]]. ער איז געווען א קינד פון סער פיערא דא ווינטשי, א פלארענטירער נאטאר, און קאטערינע, א פויעריש מיידל; עס ווייזט אויז אז קאטערינע'ס פאטער האט נישט איינגעשטימט אז פיערא זאל הייראטן זי. מען ווייסט ווייניג וועגן זיינע ערשטע יארן. די ערשטע פינף יאר פון זיין לעבן האט ער געוואוינט מיט זיין מאמען, דערנאך האט קאטערינא געהייראט אקטאבריגע, וואס האט געפירט א קאלעך־אויוון און לעאנארדא איז אריבער וואוינען מיט זיין זיידע־באבע און זיין פעטער פראנטשעסקא. יענע יאר האט סער פיערא געהייראט אלביערא אמאדארי, די 16-יעריגע טאכטער פון א רייכן נאטאר פון פירענציע, זי איז אבער געשטארבן  יונגערהייט<ref name="LB">{{cite book|first=Liana|last=Bortolon|title=The Life and Times of Leonardo|publisher=Paul Hamlyn|location=London|year=1967}}</ref> אין 1465 אָן קינדער. אין 1468, ווען לעאנארדא איז געווען אלט 16, האט זיין פאטער געהייראט נאכאמאל צו 20-יעריגער פראנטשעסקא לאנפרעדיניע, זי איז אבער אויך געשטארבן אן קינדער. פיערא'ס לעגאלע יורשים זענען געווען זיינע קינדער פון זיין דריטער ווייב  מארגהעריטא די גוגליעלמא, וואס האט געבוירן זעקס קינדער,{{efn|Antonio, Giulian, Maddalena, Lorenzo, Violante and Domenico<ref>[https://www.geni.com/people/Margherita/6000000022836749865 ''Margherita (da Vinci)'' in: geni.com] [דערגרייכט דעם 15טן יוני 2016].</ref>}} און זיין פערטע און לעצטע ווייב, לוקרעזיא קאריגיאני האט אים געבוירן נאך זעקס יורשים.{{efn|Margherita, Benedetto, Pandolfo, Guglielmo, Bartolomeo and Giovanni<ref>[https://www.geni.com/people/Lucrezia-Cortigiani/6000000011018546847 ''Lucrezia Cortigiani'' in: geni.com] [דערגרייכט דעם 15טן יוני 2016].</ref>}}{{sfn|Rosci|1977|p=20}}<ref name="Magnano">Magnano, p. 138.</ref> אינגאנצן האט לעאנארדא געהאט 12 האלב-געשוויסטער וואס זענען געווען א סך יונגער פון אים (ווען דער יונגסטער איז געבוירן איז לעאנארדא שוין געווען 40 יאר אלט) און לעאנארדא האט כמעט נישט געהאט קיין שייכות מיט זיי.{{efn|He also never wrote about his father, except a passing note of his death in which he overstates his age by three years.{{sfn|Wallace|1966|p=11}} Leonardo's siblings caused him difficulty after his father's death in a dispute over their inheritance.<ref name="Magnano"/>}}
+לעאנארדא דא ווינטשי איז געבוירן געווארן דעם 15טן אפריל 1452 אין דעם דארף אנקיאנא, נאנט צו טייך ארנא אין [[טוסקאני]], דריי און א האלב קילאמעטער צפון פון [[ווינטשי]], א שטעטל אין דעם געביט פון [[פירענצע]]. ער איז געווען א קינד פון סער פיערא דא ווינטשי, א פלארענטירער נאטאר, און קאטערינע, א פויעריש מיידל. מען ווייסט ווייניג וועגן זיינע ערשטע יארן. די ערשטע פינף יאר פון זיין לעבן האט ער געוואוינט מיט זיין מאמען, דערנאך האט קאטערינא געהייראט אקטאבריגע, וואס האט געפירט א קאלעך־אויוון און לעאנארדא איז אריבער וואוינען מיט זיין זיידע־באבע און זיין פעטער פראנטשעסקא. יענע יאר האט סער פיערא געהייראט אלביערא אמאדארי, די 16-יעריגע טאכטער פון א רייכן נאטאר פון פירענציע, זי איז אבער געשטארבן  יונגערהייט<ref name="LB">{{cite book|first=Liana|last=Bortolon|title=The Life and Times of Leonardo|publisher=Paul Hamlyn|location=London|year=1967}}</ref> אין 1465 אָן קינדער. אין 1468, ווען לעאנארדא איז געווען אלט 16, האט זיין פאטער געהייראט נאכאמאל צו 20-יעריגער פראנטשעסקא לאנפרעדיניע, זי איז אבער אויך געשטארבן אן קינדער. פיערא'ס לעגאלע יורשים זענען געווען זיינע קינדער פון זיין דריטער ווייב  מארגהעריטא די גוגליעלמא, וואס האט געבוירן זעקס קינדער,{{efn|Antonio, Giulian, Maddalena, Lorenzo, Violante and Domenico<ref>[https://www.geni.com/people/Margherita/6000000022836749865 ''Margherita (da Vinci)'' in: geni.com] [דערגרייכט דעם 15טן יוני 2016].</ref>}} און זיין פערטע און לעצטע ווייב, לוקרעזיא קאריגיאני האט אים געבוירן נאך זעקס יורשים.{{efn|Margherita, Benedetto, Pandolfo, Guglielmo, Bartolomeo and Giovanni<ref>[https://www.geni.com/people/Lucrezia-Cortigiani/6000000011018546847 ''Lucrezia Cortigiani'' in: geni.com] [דערגרייכט דעם 15טן יוני 2016].</ref>}}{{sfn|Rosci|1977|p=20}}<ref name="Magnano">Magnano, p. 138.</ref> אינגאנצן האט לעאנארדא געהאט 12 האלב-געשוויסטער וואס זענען געווען א סך יונגער פון אים (ווען דער יונגסטער איז געבוירן איז לעאנארדא שוין געווען 40 יאר אלט) און לעאנארדא האט כמעט נישט געהאט קיין שייכות מיט זיי.{{efn|He also never wrote about his father, except a passing note of his death in which he overstates his age by three years.{{sfn|Wallace|1966|p=11}} Leonardo's siblings caused him difficulty after his father's death in a dispute over their inheritance.<ref name="Magnano"/>}}
-לעאנארדא האט אויפגעוואקסן צווישן זיינע ברידער און האט באקומען די זעלבע בילדונג ווי זיי, אבער ער האט געשפירט אז ער איז אנדערשט פון זיי וויבאלד זיין געבורט איז געווען אומלעגאל.
 לעאנארדא דא ווינטשי האט זיך געשפירט באלעסטיקט פון די פלאגענשין פון בעלי חיים און האט געהאלטן פון [[וועגעטאריאניזם]].{{הערה|דדי שי, [http://anonymous.org.il/leonardo דה וינצ'י, הצמחוני שהקדים את זמנו], באתר "[[אנונימוס (עמותה)|אנונימוס]]", 2טן מאי 2014{{ltr|Shelley Esaak, [http://arthistory.about.com/od/leonardo/a/Was-Leonardo-A-Vegetarian.htm Was Leonardo a Vegetarian?], About.com.}}}}{{הערה|[[פיטר סינגר]], [[שחרור בעלי-החיים (ספר)|שחרור בעלי החיים]], [[1998]], עמ' 237}}
@@ שורה 23: / שורה 21: @@
 === ארבעט'ס לעבן 1476–1499 ===
-[[טעקע:Leonardo_Magi.jpg|קליין|250x250פיקס|''The Adoration of the Magi'', (1481) אין דער [[אופיצי]] גאלעריע]]
 וואסארי שרייבט וועגן לעאנארדא מיט אזעלכע ווערטער ווי "אדעל", "ברייטהארציק", "בנעימותדיק" און "שיין". וואסארי דערציילט אונז אז אלץ ערוואקסערנער מענטש איז לעאנארדא געווען הויך און הדרת־פנימ'דיק. ער איז געווען אזוי שטארק אז ער געקענט בייגן א [[פאטקעווע]]  מיט זיינע הענט. זיין שטימע איז געווען אזוי שיין צו פארכישופן יעדעם איינעם וואס האט אים געהערט. יעדער איינער האט געוואלט זיין זיין חבר. ער האט ליב געהאט בעלי חיים, איז געווען א [[וועגעטאריאניזם|וועגעטאריר]] און פלעג קויפן פייגלעך אינעם מארק וואס ער האט דערנאך באפרייט.<ref>Eugene Muntz, ''Leonardo da Vinci Artist, Thinker, and Man of Science'' (1898), quoted at [http://www.ivu.org/history/davinci/hurwitz.html Leonardo da Vinci's Ethical Vegetarianism]</ref>
@@ שורה 29: / שורה 26: @@
 לעאנארדא איז געווען א זייער טאלאנטירטער מוזיקער.<ref>Winternitz, Emanuel and Libin, Laurence "Leonardo da Vinci." Grove Music Online. Oxford Music Online. Oxford University Press, {{subscription required}}, דערגרייכט דעם 26סטן דעצעמבער, 2015, http://www.oxfordmusiconline.com/subscriber/article/grove/music/16426</ref> אין 1482, האט ער געמאכט א זילבערנעם [[לירע]] אין דער פארעם פון א קאפ פון א פערד. אין יענער צייט האט מילאן געהאט א נייעם הערשער, הערצאג לאדאוויטשא איל מארא. דער איטאליענישער פאליטיקער און הערשער פון [[פירענצע]], [[לאראענצא דע מעדיטשי]], האט געשיקט לעאנארדא קיין מילאן ווי אן [[אמבאסאדאר]]. לארענצא דע מעדיטשי האט געוואלט אז לעאנארדא זאל געבן  לודאוויטשא די לירע אלס געשאנק פון אים.<ref>{{cite book|last=Rossi|first=Paolo|title=The Birth of Modern Science|year=2001|publisher=Blackwell Publishing|isbn=0631227113|pages=33}}</ref> לעאנארדא האט געשריבן צום הערצאג פון מילאן א בריוו, אין וואס ער שרייבט צו אים די אלע קלוגע און ניצבארע זאכן וואס ער קען טון, למשל שאפן קריג־מאשינען . ער האט געשריבן אינעם בריוו אז ער קען "אויך מאלן", נישט וויסנדיק אז די שפעטער דורות וועלן אים געדענקען דווקא פאר זיין מאלעריי.<ref name="DA" /><ref>{{cite web|title=Leonardo's Letter to Ludovico Sforza|work=|publisher=Leonardo-history|url=http://www.leonardo-history.com/life.htm?Section=S5|accessdate=2007-09-28}}</ref> לעאנארדא איז געבליבן אין מילאן און האט געארבעט פארן הערצאג צווישן די יארן 1482 און 1499. אין לעאנארדא'ס העפטן קען מען געפינען געמעלן פון טעאטער־קאסטיומען, וואודערליכע קאסקעס און סצענעס וואס זענען אפשר פארן [[טעאטער]].
-[[טעקע:Leonardo_Da_Vinci_-_Vergine_delle_Rocce_(Louvre).jpg|לינקס|קליין|''Virgin of the Rocks'', [[לואוורע]], מעגלעך 1505–1508.]]
 == לעאנארדא ווי א וויסנשאפטלער ==