מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
פארברייטערט
(פארברייטערט) |
(פארברייטערט) |
||
| שורה 4: | שורה 4: | ||
חודש שבט פאלט געווענליך אויס אין פאראלעל מיט די מאנאטן [[יאנואר]]-[[פעברואר]] אין [[גרעגאריאנישער קאלענדאר|גרעגאריאנישן קאלענדאר]], אין דער סעזאן פון [[ווינטער]] אין דעם [[צפון האלבקיילעך]] און פון [[זומער]] אין דעם [[דרום האלבקיילעך]] (וואו עס איז גלייך צו חודש [[אב]] אין צפון האלבקיילעך). | חודש שבט פאלט געווענליך אויס אין פאראלעל מיט די מאנאטן [[יאנואר]]-[[פעברואר]] אין [[גרעגאריאנישער קאלענדאר|גרעגאריאנישן קאלענדאר]], אין דער סעזאן פון [[ווינטער]] אין דעם [[צפון האלבקיילעך]] און פון [[זומער]] אין דעם [[דרום האלבקיילעך]] (וואו עס איז גלייך צו חודש [[אב]] אין צפון האלבקיילעך). | ||
אין טייל יארן, פאלט אויס [[פיר תקופות|תקופת טבת]] אין דעם חודש. | |||
== אין דער לוח == | == אין דער לוח == | ||
| שורה 10: | שורה 12: | ||
== נאמען == | == נאמען == | ||
אין אנהייב זענען די חדשים אין אידישן קאלענדאר גערופן געווארן לויט זייער צאל, אנגעהויבן פון ניסן; דער חודש האט אלזא געהייסן "עשתי עשר חודש"{{הערה|{{תנ"ך|דברים|א|ג}}; {{תנ"ך|זכריה|א|ז}}}}. דער רעלעוואנטער מאנאט איז גערופן געווארן "שבט" אין [[בבל]] און אין [[מעסאפאטאמיע]] בכלל, פון אכד'יש šabāṭu וואס באדייט עפעס וואס שמייסט, צייגנדיג אויף די [[ווינט]]ן וועלכע בלאזן אין דעם חודש{{הערה|{{צ-מאמר|שם=The Names of the Assyro-Babylonian Months and Their Regents|קישור=https://www.jstor.org/stable/3259081|כתב עת=Journal of Biblical Literature|שנת הוצאה=1892|עמ=72–94|כרך=11|doi=10.2307/3259081|מחבר=W. Muss-Arnolt}}|כיוון=שמאל}}, אדער אויף די שפעטע [[רעגן|רעגנס]] וועלכע קומען אראפ מיט קראפט{{הערה|מדרש שמות החדשים, געדרוקט אין ספר תורה שלמה, כרך י-יא עמ' קעז}}. אין די תקופה פון [[גלות בבל]] און [[שיבת ציון]] איז דער נאמען אריינגעקומען אויך אין אידישע באנוץ, ווי די נעמען פון אלע חדשים{{הערה|{{ירושלמי|ראש השנה|א|ב}}}}, און עס ווערט דערמאנט אין [[תנ"ך]]: {{ציטוטון|לְעַשְׁתֵּי עָשָׂר חֹדֶשׁ הוּא חֹדֶשׁ שְׁבָט|{{תנ"ך|זכריה|א|ז}}}}. | אין אנהייב זענען די חדשים אין אידישן קאלענדאר גערופן געווארן לויט זייער צאל, אנגעהויבן פון ניסן; דער חודש האט אלזא געהייסן "עשתי עשר חודש"{{הערה|{{תנ"ך|דברים|א|ג}}; {{תנ"ך|זכריה|א|ז}}}}. דער רעלעוואנטער מאנאט איז גערופן געווארן "שבט" אין [[בבל]] און אין [[מעסאפאטאמיע]] בכלל, פון אכד'יש šabāṭu וואס באדייט עפעס וואס שמייסט, צייגנדיג אויף די [[ווינט]]ן וועלכע בלאזן אין דעם חודש{{הערה|{{צ-מאמר|שם=The Names of the Assyro-Babylonian Months and Their Regents|קישור=https://www.jstor.org/stable/3259081|כתב עת=Journal of Biblical Literature|שנת הוצאה=1892|עמ=72–94|כרך=11|doi=10.2307/3259081|מחבר=W. Muss-Arnolt}}|כיוון=שמאל}}, אדער אויף די שפעטע [[רעגן|רעגנס]] וועלכע קומען אראפ מיט קראפט{{הערה|מדרש שמות החדשים, געדרוקט אין ספר תורה שלמה, כרך י-יא עמ' קעז}}. אין די תקופה פון [[גלות בבל]] און [[שיבת ציון]] איז דער נאמען אריינגעקומען אויך אין אידישע באנוץ, ווי די נעמען פון אלע חדשים{{הערה|{{ירושלמי|ראש השנה|א|ב}}}}, און עס ווערט דערמאנט אין [[תנ"ך]]: {{ציטוטון|לְעַשְׁתֵּי עָשָׂר חֹדֶשׁ הוּא חֹדֶשׁ שְׁבָט|{{תנ"ך|זכריה|א|ז}}}}. | ||
דער נאמען איז אויך געווארן אויסגעטייטשט אלס אנדייטונג צו די [[צען מכות|מכות אין מצרים]] וועלכע האבן זיך אנגעהויבן אין דעם חודש, לויט איין דעה{{הערה|[[פסיקתא זוטרתי]], שמות ח, י}}. אין [[חסידות|ספרי חסידות]] ווערט עס אויסגעטייטשט מיט פארשידענע [[רמז]]ים לויט די [[ראשי תיבות]]: '''ש'''לום '''ט'''ובה '''ב'''רכה{{הערה|מועד לכל חי, סימן ל' אות ב'}}, '''ש'''מרם '''ב'''רכם '''ט'''הרם, '''ש'''מועות '''ב'''שורות '''ט'''ובות{{הערה|שבט מיהודה, פרשת שמות}}. | |||
== סימבאלן און אייגנשאפטן == | == סימבאלן און אייגנשאפטן == | ||
| שורה 21: | שורה 25: | ||
דער ערשטער האלב חודש ענדיגט די צייט פון "חורף", און דער צווייטער האלב חודש הייבט אן די צייט פון "קור", וועלכע ווערן דערמאנט אין פסוק{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ח|כב}}}} {{ציטוטון|זֶרַע וְקָצִיר וְקֹר וָחֹם וְקַיִץ וָחֹרֶף וְיוֹם וָלַיְלָה לֹא יִשְׁבֹּתוּ}}{{הערה|{{בבלי|בבא מציעא|קו|ב}}. זעט אבער {{תנ"ך|בראשית|ח|כב|מפרש=רש"י}}, וואו דער סדר איז פארקערט.}}. | דער ערשטער האלב חודש ענדיגט די צייט פון "חורף", און דער צווייטער האלב חודש הייבט אן די צייט פון "קור", וועלכע ווערן דערמאנט אין פסוק{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ח|כב}}}} {{ציטוטון|זֶרַע וְקָצִיר וְקֹר וָחֹם וְקַיִץ וָחֹרֶף וְיוֹם וָלַיְלָה לֹא יִשְׁבֹּתוּ}}{{הערה|{{בבלי|בבא מציעא|קו|ב}}. זעט אבער {{תנ"ך|בראשית|ח|כב|מפרש=רש"י}}, וואו דער סדר איז פארקערט.}}. | ||
[[רבי יעקב יצחק הורוויץ|דער חוזה פון לובלין]] האט געזאגט אז די [[שמחה]] (וואס מען דארף פארמערן אין [[אדר]]) הייבט זיך שוין אן פון חודש שבט{{הערה|חודש בחדשו. זעט אויך זרע קודש, לחמשה עשר בשבט}}. [[רבי חיים האלבערשטאם]] האט צוגעלייגט, אז אנגעהויבן פון ראש חודש שבט גייט נישט אריבער קיין צוויי וואכן אן א [[יומי דפגרא|יומא דפגרא]], ביז נאך [[שבועות]]{{הערה|חינוך צאנז, ב'}}. | |||
== מנהגים == | == מנהגים == | ||
טייל [[שוחט]]ים זענען געווארנט נישט צו שחט'ן קיין [[גאנז]] אין די חדשים פון [[טבת]] און שבט, חוץ אויב זיי עסן עפעס דערפון{{הערה|{{שלחן ערוך|יורה דעה|יא|ד|מפרש=רמ"א}}}}. | טייל [[שוחט]]ים זענען געווארנט נישט צו שחט'ן קיין [[גאנז]] אין די חדשים פון [[טבת]] און שבט, חוץ אויב זיי עסן עפעס דערפון{{הערה|{{שלחן ערוך|יורה דעה|יא|ד|מפרש=רמ"א}}}}. אנדערע פירן זיך אינגאנצן נישט צו עסן קיין גענז, טאמער וועט מען קומען דאס צו שחט'ן{{הערה|[[תשב"ץ קטן]], סימן תקנ"ה}}. | ||
דורכאויס דעם חודש פאלן אויס די וואכן פון [[שובבי"ם]], ווען טייל פירן זיך מיט פארשידענע סיגופים און תיקונים. | דורכאויס דעם חודש פאלן אויס די וואכן פון [[שובבי"ם]], ווען טייל פירן זיך מיט פארשידענע סיגופים און תיקונים. | ||
טייל פירן זיך נישט צו פראווען קיין [[חתונה]] אין חודש שבט{{הערה|זעט שאלות ותשובות מנחת אלעזר, חלק ג' סימן ס"ו}}. אנדערע נעמען אבער אן פארקערט, אז אין שבט קען מען חתונה האבן אפילו סוף חודש, אנדערש ווי אנדערע חדשים{{הערה|ענבי הגפן פרק ב', אין נאמען פון דער דברי חיים פון צאנז}}. | |||
== מועדים וזמנים == | == מועדים וזמנים == | ||
* '''[[חמשה עשר בשבט]]''' – א [[ראש השנה]] פאר די [[בוים|ביימער]]. | * '''[[חמשה עשר בשבט]]''' – א [[ראש השנה]] פאר די [[בוים|ביימער]]. | ||
* '''[[שבת שירה]]''' – דער שבת פון [[פרשת בשלח]]. געפאלט [[י' שבט|י']]-[[י"ז שבט]]. | * '''[[שבת שירה]]''' – דער שבת פון [[פרשת בשלח]]. געפאלט [[י' שבט|י']]-[[י"ז שבט]]. | ||
* '''[[שבת שקלים]]''' – דער ערשטער פון די [[ארבע פרשיות]]. געפאלט אויס רוב יארן אין לעצטן שבת פון חודש שבט{{ביאור|אין 10.5% פון די יארן פאלט אויס [[א' אדר]] אום שבת, און מען ליינט דאן פרשת שקלים.}}. | |||
==נאטיצן== | ==נאטיצן== | ||