אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "ליקוטי אמרים תניא"

'''ספר התניא''' וואס ווערט אויך גערופן '''לקוטי אמרים''' אדער '''ספר של בינונים''' אויפן נאמען פונעם ערשטן חלק, איז א ספר יסוד אין [[חב"ד]] בפרט, און אין [[חסידות]] בכלל. עס איז געדרוקט געווארן צום ערשטן מאל אין [[ה'תקנ"ז]] אין [[סלאוויטא]], דורכן מחבר, דער מייסד פון חסידות חב"ד [[רבי שניאור זלמן מלאדי]], וועגן דער ספר ווערט ער גערופן "בעל התניא".

קודעם א 'שער בלאט' וואס איז געשריבן דורכ'ן מחבר. נאכדעם איז דא הסכמות פון אפאר רבנים [[רבי משולם זוסיל פון אניפולי]] און [[רבי יהודה לייב הכהן]] וואס זיי האבן געגעבן פארן מחבר; די הסכמה פון די רבנים די קינדער פונעם מחבר [[מיטלער רבי]], הרב חיים אברהם, און הרב משה. נאכדעם איז דא 'די "הקדמת המלקט"', וואס איז א בריוו פונעם 'בעל התניא' וואס ער האט צוגעפאסט אלס הקדמה צו 'חלק א' - לקוטי אמרים,  

דער חלק איז בעצם דער עיקר ספר, און אסאך מאל רופט מען דעם גאנצן ספר אויף דעם נאמען. דער מחבר רופט דאס (ביים 'שער בלאט'): '''"ספר של בינונים"'''. וויבאלד ער האט זיך געהאלטן קליין, רופט ער דעם ספר א "ליקוט" - "מלוקט מפי ספרים ומפי סופרים", אפילו ער שרייב דארט א נייע וועג. דער חלק איז פארנומען צו באלעבן דעם [[פסוק]]: "כי קרוב אליך הדבר מאוד בפיך ובלבבך לעשותו", וואס במשך די פרקים איז ער מסביר באריכות יעדן ווארט פונעם פסוק.

דער 'נפש האלוקית' איז א "חלק אלוקה ממעל ממש", און וויל נאר טון רצון ה'. דער 'נפש הבהמית' - וויל די רצונות וואס דער מענטש מיט די אלע אנדערע בעלי חיים זענען גלייך, ווי עסן, שלאפן, לעבן וכו', יעדער ציט צו זיין זייט און וויל אליין געוועלטיגן, ווי זיין לשון אין ספר "שתהא היא לבדה המושלת עליו ומנהיגתו וכל האיברים יהיו סרים למשמעתה" (פרק ט'). דער 'נפש הבהמית' ווערט אויך גערופן מיט די נעמען - "הנפש הטבעית" אדער "החיונית", צו קלאר מאכן אז עס האט נישט נאר שלעכט, - אין נפש פון א איד איז דא בטבע אויך גוטע זאכן ווי 'רחמנות' און 'גמילות חסדים', וואס קומט פונעם 'נפש הבהמית', דערפאר איז נישט דער תפקיד פונעם 'נפש האלוקית' צו מבטל זיין די 'נפש הבהמית' נאר צו איר פארעכטן,  

דער מחבר געבט אפאר עצות, וויאזוי צו מגביר זיין די 'נפש האלוקית' אז ער זאל געוועלטיגן אליין אויפן גוף. דער עיקר עצה איז התבוננות. דער 'בעל התניא' איז מסביר, אז דער עיקר פלאץ פונעם 'נפש הבהמית' איז אינעם לינקן זייט פונעם הארץ, און עיקר פלאץ פונעם 'נפש האלוקית' איז אין מח, און וויבאלד בטבע איז א מוח שולט אופן הארץ ווי דער לשון פונעם מחבר: "המוח שליט על הלב מתולדתו", דארף דער 'בינוני' משקיע זיין זיינע אלע כוחות צו זיך מתבונן זיין אין די גרויסקייט פון די מעשים פונעם באשעפער, וואס דער התבוננות, וועט משפיע זיין אופן הארץ, - וואס דארט איז דער 'נפש הבהמית' און ער וועט אויכט וועלן טון [[רצון השם]], אזוי אויך איז דער פאברייטערט דארט דער מחבר אין די כח פון תורה און מצוות וואס דאס דרייט איבער דעם 'נפש הבהמית' און דער גוף, אז זיי זאלן עלפן טון רצון השם.  

אנהייב האט דער מחבר געוואלט אנהייבן דעם הספר מיט דעם חלק {{ביאור|לויט די דעה פון הרב פרץ יצחקי (ספר "הרב", תשע"ה, עמוד שסא) איז 'שער היחוד והאמונה' געשריבן געווארן נאכן ערשטן חלק, און מען האט עס נאר געוואלט דריקן די ערשטע. און לויט די דעה פון הרב נחום גרינולד (דארט, עמוד שסו) איז דאס געשריבן געווארן דער ערשטער.}} ווייל{{הערה|לקוטי שיחות כ"ה עמוד 200.}} כדי צו אנקומען צו אהבת השם און יראת השם, וואס דאס איז דער תוכן פונעם ערשטן חלק ('לקוטי אמרים'), דארף מען קודם אמונה אין יחודו ואחדותו יתברך - וואס דאס איז דער תוכן פון 'שער היחוד והאמונה' (חלק ב'), (מען קען דאס נאך היינט מערקן ווייל ביי די צוויטע חלק ווען ער רעדט פון עפעס וואס שטייט אויך אינעם ערשטן חלק שרייבט ער 'כמו שיתבאר' און נישט 'כמו שנתבאר'), האבער שוין ביים ערשטן דריק האט דער מחבר דאס פארביטן און געדרוקט ווי עס איז היינט (קודם 'לקוטי אמרים' און נאכדעם 'שער היחוד והאמונה'), וועגן בהאלטענע טעמים{{הערה|אגרות קודש כ"ב עמוד שצט. און זע אפאר השערות: "הלקח והלבוב", עמוד ר; "נר למשיחי" עמוד לח; "הרב", עמוד שעד והערה 29.}}, .  

די צוועלעף פרקים קין מען צוטיילן אין דריי חלקים, די ערשטע דריי פרקים (א-ג) איז ער מבאר 'תשובה' על פי נגלה, די קומענדיגע פינעף (ד-ח) איז ער מבאר 'תשובה' על פי חסידות, די לעצטע פיר (ט-"יב) איז ער משלב דעם חסידישן ביאור מיטן נגלה'דיגן ביאור.  

== אגרת הקודש ==

32 בריוון (וואס ווערן געריפן 32 סימנים), 26 פון זיי איז כללות'דיגע בריוון פונעם מחבר און די אנדערע 6 זענען בריוון אין ענינים פון חסידות, די סימנים רעדן פון אסאך נושאים. צווישן זיי ביאורים אין מאמרים פון [[ספר הזוהר]], סוגיות אין קבלת [[האר"י]], בקשות צו שטיצן די אידן פון [[ארץ ישראל]], און אויף [[צדקה]] בכלל, עידוד און חיזוק אין עבודת השם און נאך.  

די לעצטע צווי חלקים 'אגרת הקודש' און 'קונטרס אחרון' האבן די קינדער פונעם מחבר צוגעלייגט אין יאר [[ה'תקע"ד]] - נאכן פטירה פונעם מחבר,{{הערה|שם=נזר התניא|1=נזר התניא, פרק שמיני. מפתח העניינים לספר התניא. און נאך}} אין דריק פון וילנה אין יאר [[ה'תר"ס]] האט מען צוגעלייגט נאך השלמות פון די בריוון{{הערה|נאך השלמות זענען געדרוקט אין ספר 'אגרות קודש' פון אלטן רבי'ן, ברוקלין [[ה'תשע"ב]]. }}.

נאך וואס עס איז ארויס געקומען דער ספר, איז ארויס [[רבי אברהם פון קאליסק|רבי אברהם קאליסקער]] דער בעל התניא'ס נאנטער פריינד, אנטקעגן דעם ספר און האט געטאנעט אז נישט דאס איז דער דרך החסידות{{הערה|אגרות קודש לרבי שניאור זלמן נספחים 22 - 23, עמ' תצ"ח.}}. ער האט געטאנעט אז די רבי'ס - דהיינו דער [[מזריטשער מגיד]] און [[רבי מנחם מנדל פון וויטבסק]] "פלעגן אכטונג געבן אז פאר רוב חסידים האבן זיי גערעדט נאר דברי מוסר און אמונת חכמים" {{ביאור|אין מקור אויף לשון הקודש: שהיו נשמרים ונזהרים מאד בדבריהם שלא להשמיע לרוב החסידים ורובם ככולם, כי אם בדרך [[מוסר]] ולהכניסם בברית [[אמונת חכמים]]}}. ער האט געהאלטן אז רוב חסידות דארף זיין געבויט אויף 'אמונת חכמים' און [[יראת שמים]], אבער סודות התורה, וואס דאס האט דער 'בעל התניא' געשריבן אין ספר, דארף מען רעדן נאר פאר בני עלייה{{הערה|אגרות קודש שנדפסו בסוף ספר [[פרי הארץ]], אגרת נז.}}. דער מחלוקת איז זייער גרויס געווארן אין נאך צדיקים זענען אריינגעמישט געווארן, ווי [[רבי ברוך פון מז'יבוז']] און [[רבי אשר פרלוב (הראשון)|רבי אשר פון סטולין]], אבער [[רבי לוי יצחק פון ברדיצ'וב]] איז יא געגאנגן מיטן 'בעל התניא'{{הערה|אגרות בעל התניא ובני דורו עמ' קסט.}}. און [[רבי נחמן מברסלב]] האט פראבירט מאכן שלום צווישן זיי ביי זיין באזוך אין ארץ ישראל אין יאר תקנ"ט ([[1799|1799 למנינם]]){{הערה|שבחי הר"ן, סימן כ'. חיי מוהר"ן סימן ט}}. {{ביאור|צוליב די מחלוקת איז אריבער בערך-15 משפחות פון חב"ד וואס האבן געווינט אין [[טבריה]] צו [[חברון]], אין געבויעט דארט די [[חב"ד]]'סקער געגנט, {{הערה|ראו גם: ח' שטימן כ"ץ, '''ראשיתן של עליות החסידים''', [[יד בן צבי]], עמ' 111}}}}.

==דרוק און ביאורים==  

פארן דרוקן פלעגן די חסידים זיך אליין נאכשרייבן ביכלעך. האבער וויבאלד עס איז אריינגעפאלן אסאך טעותים,{{ביאור|אין חב"ד איז מקובל, אז עס איז געווען וואס האבן דאס עכסטער פאדרייט (די מתנגדים אויף חסידות), און אז וועגן דעם שטייט אין הסכמה פון [[רבי זושא מאניפולי]] און אין הקדמה פונעם מחבר "סופרים ''משונים''" {{הערה|הרב יוסף ויינברג, '''שיעורים בספר התניא''', [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/535537 הסכמות]; דארט, [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/535540 הקדמת המלקט].}}}}.האט דער 'בעל התניא' מחליט געווען צו דריקן דעם ספר{{הערה|'''לקוטי אמרים – תניא''', הסכמת רבי [[משולם זוסיל מאניפאלי]]; שם, הקדמת המלקט.}} און דער 'בעל התניא' האט דאס געדריקט אין יאר [[ה'תקנ"ז]], אבער דארט איז נאר געדריקט געווארן די ערשטע דריי חלקים 'לקוטי אמרים' 'שער היחוד והאמונה' און 'אגרת התשובה', אין יאר [[ה'תקע"ד]] - נאכן פטירה פונעם מחבר האבן די קינדער פונעם מחבר צוגעלייגט די לעצטע צווי חלקים 'אגרת הקודש' און 'קונטרס אחרון',{{הערה|שם=נזר התניא|1=נזר התניא, פרק שמיני. מפתח העניינים לספר התניא. און נאך}} אין דריק פון וילנה אין יאר [[ה'תר"ס]] האט מען צוגעלייגט נאך השלמות פון די בריוון{{הערה|נאך השלמות זענען געדרוקט אין ספר 'אגרות קודש' פון אלטן רבי'ן, ברוקלין [[ה'תשע"ב]]. }}.{{ש}}עס איז דא אפאר ספרים אין חב"ד וואס איז מיוסד אופן 'תניא' :'[[קונטרס ההתפעלות|קונטרס ההתפעלות']] (פון [[רבי דובער פון ליובאוויטש|מיטלער רבי]]), 'נר מצווה ותורה אור - שער האמונה ושער היחוד' (פון מיטלער רבי), 'דרך חיים' און 'שער התשובה' - ספרים וואס איז מבוסס אויף "אגרת התשובה" וואס איז אין תניא (פון מיטלער רבי), 'קיצורים והערות לספר התניא' פון [[רבי מנחם מנדל שניאורסאהן|צמח צדק]], 'מאמר האמנת אלקות', אין ספר [[דרך מצוותיך]] פון צמח צדק, [[רשימות (חב"ד)#רשימות על התניא|'מראי מקומות, הערות וציונים בספר של בינונים]]' ([[רבי מנחם מנדל שניאורסאהן]]). אזוי אויך די ספרים פון [[רבי אהרון פון סטרשלה]] זיין תלמיד מובהק 'שערי עבודה' און 'שערי היחוד והאמונה',