אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "ליקוטי אמרים תניא"
(פארברייטערט) |
(פארברייטערט) |
||
| שורה 12: | שורה 12: | ||
|היברובוקס=49432 | |היברובוקס=49432 | ||
}} | }} | ||
'''ספר התניא''' וואס ווערט אויך גערופן '''לקוטי אמרים''' אדער '''ספר של בינונים''' אויפן נאמען פונעם ערשטן חלק, איז א ספר יסוד אין [[חב"ד]] און אין [[חסידות]] בכלל. עס איז געדרוקט געווארן צום ערשטן מאל אין [[ה'תקנ"ז]] אין [[סלאוויטא]], דורכן מחבר, דער מייסד פון חסידות חב"ד [[רבי שניאור זלמן מלאדי]], וועגן דער ספר ווערט ער גערופן "בעל התניא". | '''ספר התניא''' וואס ווערט אויך גערופן '''לקוטי אמרים''' אדער '''ספר של בינונים''' אויפן נאמען פונעם ערשטן חלק, איז א ספר יסוד אין [[חב"ד]] בפרט, און אין [[חסידות]] בכלל. עס איז געדרוקט געווארן צום ערשטן מאל אין [[ה'תקנ"ז]] אין [[סלאוויטא]], דורכן מחבר, דער מייסד פון חסידות חב"ד [[רבי שניאור זלמן מלאדי]], וועגן דער ספר ווערט ער גערופן "בעל התניא". | ||
'''תניא''' איז דער ספר היסוד פון חסידות חב"ד, און פארמאגט אין זיך א וועג וויזער אויפן לעבן און עבודת הבורא, וואס איז מבוסס צו רעדן צום הארץ און מח. דאס איז דער ערשטער ספר וואס האט ארפגעשריבן חסידות מיט א סדר און קלארקייט, אזוי אז עס האט משפיע געווען אויך אויף די נישט חסידישע וועלט. | '''תניא''' איז דער ספר היסוד פון חסידות חב"ד, און פארמאגט אין זיך א וועג וויזער אויפן לעבן און עבודת הבורא, וואס איז מבוסס צו רעדן צום הארץ און מח. דאס איז דער ערשטער ספר וואס האט ארפגעשריבן חסידות מיט א סדר און קלארקייט, אזוי אז עס האט משפיע געווען אויך אויף די נישט חסידישע וועלט. | ||
נאך וואס דער ספר איז ארויס האט ער זיך געשאפן התנגדות אינעוויניג אין דרך החסידות. וואס האבן זיך מתנגד געווען צום מהלך פון חב"ד פון רעדן טיפע חסידות אפנערייט, אין שפיץ פון די מתנגדים זענען געשטאנען [[רבי אברהם פון קליסק]] און [[רבי ברוך פון מז'יבוז']], דער אייניקל פונעם [[בעש"ט]]. היינט איז עס באוויסט ביי אסאך חסידיות אלץ א ספר יסוד | נאך וואס דער ספר איז ארויס האט ער זיך געשאפן התנגדות אינעוויניג אין דרך החסידות. וואס האבן זיך מתנגד געווען צום מהלך פון חב"ד פון רעדן טיפע חסידות אפנערייט, אין שפיץ פון די מתנגדים זענען געשטאנען [[רבי אברהם פון קליסק]] און [[רבי ברוך פון מז'יבוז']], דער אייניקל פונעם [[בעש"ט]]. היינט איז עס באוויסט ביי אסאך חסידיות אלץ א ספר יסוד. | ||
דער ספר האט באקומען זיין נאמען אויפן ווארט וואס דער ספר הייבט זיך אן. אין ספר איז ער מסביר אז עס איז דא דריי סארט יודן - "צדיק", "רשע" און "בינוני", און יעדער איד איז א "בינוני" (אבער א "צדיק", קען נישט יעדער זיין {{ביאור|חוץ עכסטערע אויסנאם}}. | דער ספר האט באקומען זיין נאמען אויפן ווארט וואס דער ספר הייבט זיך אן. אין ספר איז ער מסביר אז עס איז דא דריי סארט יודן - "צדיק", "רשע" און "בינוני", און יעדער איד איז א "בינוני" (אבער א "צדיק", קען נישט יעדער זיין {{ביאור|חוץ עכסטערע אויסנאם}}. | ||
| שורה 81: | שורה 81: | ||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||
{{רעפערענצן}} | {{רעפערענצן}} | ||
{{חב"ד}} | |||
רעוויזיע פון 18:46, 2 אפריל 2023
 | |
| ספר התניא געדרוקט אין פאיד, מצרים סוף מלחמת יום הכיפורים, דורך חסידי חב"ד (הוצאה 78). | |
| אלגעמיינע אינפארמאציע | |
|---|---|
| דורך | אדמו"ר הזקן |
| שפת המקור | לשון הקודש |
| תורגם לשפות | ענגליש, צרפתיש, רוסיש, אידיש, ספרדיש, איטאליעניש, פראנצויזיש, גאורגיש, דייטשיש און העברעיש. |
| סוגה | ספרי חסידות, חב"ד |
| הוצאה | |
| הוצאה | סלאוויטא |
| מספר עמודים | 503 |
| נאך אויסגאבעס | |
| דאטום פון ערשטער אויסגאבע | ה'תקנ"ז |
| דרויסנדיגע לינקס | |
| היברובוקס | 49432 |
ספר התניא וואס ווערט אויך גערופן לקוטי אמרים אדער ספר של בינונים אויפן נאמען פונעם ערשטן חלק, איז א ספר יסוד אין חב"ד בפרט, און אין חסידות בכלל. עס איז געדרוקט געווארן צום ערשטן מאל אין ה'תקנ"ז אין סלאוויטא, דורכן מחבר, דער מייסד פון חסידות חב"ד רבי שניאור זלמן מלאדי, וועגן דער ספר ווערט ער גערופן "בעל התניא".
תניא איז דער ספר היסוד פון חסידות חב"ד, און פארמאגט אין זיך א וועג וויזער אויפן לעבן און עבודת הבורא, וואס איז מבוסס צו רעדן צום הארץ און מח. דאס איז דער ערשטער ספר וואס האט ארפגעשריבן חסידות מיט א סדר און קלארקייט, אזוי אז עס האט משפיע געווען אויך אויף די נישט חסידישע וועלט.
נאך וואס דער ספר איז ארויס האט ער זיך געשאפן התנגדות אינעוויניג אין דרך החסידות. וואס האבן זיך מתנגד געווען צום מהלך פון חב"ד פון רעדן טיפע חסידות אפנערייט, אין שפיץ פון די מתנגדים זענען געשטאנען רבי אברהם פון קליסק און רבי ברוך פון מז'יבוז', דער אייניקל פונעם בעש"ט. היינט איז עס באוויסט ביי אסאך חסידיות אלץ א ספר יסוד.
דער ספר האט באקומען זיין נאמען אויפן ווארט וואס דער ספר הייבט זיך אן. אין ספר איז ער מסביר אז עס איז דא דריי סארט יודן - "צדיק", "רשע" און "בינוני", און יעדער איד איז א "בינוני" (אבער א "צדיק", קען נישט יעדער זיין [א].
אנאייב ספר
קודעם א 'שער בלאט' וואס איז געשריבן דורכ'ן מחבר. נאכדעם איז דא הסכמות פון אפאר רבנים רבי משולם זוסיל פון אניפולי און רבי יהודה לייב הכהן וואס זיי האבן געגעבן פארן מחבר; די הסכמה פון די רבנים די קינדער פונעם מחבר מיטלער רבי, הרב חיים אברהם, און הרב משה. נאכדעם איז דא 'די "הקדמת המלקט"', וואס איז א בריוו פונעם 'בעל התניא' וואס ער האט צוגעפאסט אלס הקדמה צו 'חלק א' - לקוטי אמרים,
לקוטי אמרים
תוכן
דער חלק איז בעצם דער עיקר ספר, און אסאך מאל רופט מען דעם גאנצן ספר אויף דעם נאמען. דער מחבר רופט דאס (ביים 'שער בלאט'): "ספר של בינונים". וויבאלד ער האט זיך געהאלטן קליין, רופט ער דעם ספר א "ליקוט" - "מלוקט מפי ספרים ומפי סופרים", אפילו ער שרייב דארט א נייע וועג. דער חלק איז פארנומען צו באלעבן דעם פסוק: "כי קרוב אליך הדבר מאוד בפיך ובלבבך לעשותו", וואס במשך די פרקים איז ער מסביר באריכות יעדן ווארט פונעם פסוק.
דער בינוני
אין די-53 פרקים פונעם ספר איז דער מחבר מסביר אז א "בינוני" איז א מדרגה וואס יעדער איד דארף וועלן זיין. וואס אנדערש פון א צדיק, וואס דינט דעם באשעפער מתוך תענוג, איז דער בינוני פארנומען א גאנצן לעבן צו זיך אמפערן. ער איז צוריסן צווישן די צווי נפשות וואס זענען אין אים - דער נפש האלוקית און דער נפש הבהמית.[ב]
קריגעריי פון 'נפש האלוקית' און 'נפש הבהמית'
דער 'נפש האלוקית' איז א "חלק אלוקה ממעל ממש", און וויל נאר טון רצון ה'. דער 'נפש הבהמית' - וויל די רצונות וואס דער מענטש מיט די אלע אנדערע בעלי חיים זענען גלייך, ווי עסן, שלאפן, לעבן וכו', יעדער ציט צו זיין זייט און וויל אליין געוועלטיגן, ווי זיין לשון אין ספר "שתהא היא לבדה המושלת עליו ומנהיגתו וכל האיברים יהיו סרים למשמעתה" (פרק ט'). דער 'נפש הבהמית' ווערט אויך גערופן מיט די נעמען - "הנפש הטבעית" אדער "החיונית", צו קלאר מאכן אז עס האט נישט נאר שלעכט, - אין נפש פון א איד איז דא בטבע אויך גוטע זאכן ווי 'רחמנות' און 'גמילות חסדים', וואס קומט פונעם 'נפש הבהמית', דערפאר איז נישט דער תפקיד פונעם 'נפש האלוקית' צו מבטל זיין די 'נפש הבהמית' נאר צו איר פארעכטן,
גווינס פון 'נפש האלוקית'
דער מחבר געבט אפאר עצות, וויאזוי צו מגביר זיין די 'נפש האלוקית' אז ער זאל געוועלטיגן אליין אויפן גוף. דער עיקר עצה איז התבוננות. דער 'בעל התניא' איז מסביר, אז דער עיקר פלאץ פונעם 'נפש הבהמית' איז אינעם לינקן זייט פונעם הארץ, און עיקר פלאץ פונעם 'נפש האלוקית' איז אין מח, און וויבאלד בטבע איז א מוח שולט אופן הארץ ווי דער לשון פונעם מחבר: "המוח שליט על הלב מתולדתו", דארף דער 'בינוני' משקיע זיין זיינע אלע כוחות צו זיך מתבונן זיין אין די גרויסקייט פון די מעשים פונעם באשעפער, וואס דער התבוננות, וועט משפיע זיין אופן הארץ, - וואס דארט איז דער 'נפש הבהמית' און ער וועט אויכט וועלן טון רצון השם, אזוי אויך איז דער פאברייטערט דארט דער מחבר אין די כח פון תורה און מצוות וואס דאס דרייט איבער דעם 'נפש הבהמית' און דער גוף, אז זיי זאלן עלפן טון רצון השם.
דער חלק קען מען צוטיילן אין זעקס חלקים: א. ביאורים וואס איז דאס א בינוני (א-י"ב), ב. די עבודה פון א בינוני (י"ג-כ"ה), ג. עצות אין עבודת השם (כ"ו-ל"ד), ד. די רצון אז עס זאל זיין א דירה בתחתונים (ל"ה-מ), ה. אהבת השם (מ"א-נ), ו. די מעלה פון מצוות דווקא אין דער וועלט (נ"א-נ"ג), דרך אגב ווערט אויך מבואר אין ספר אנדערע נושאים אין עבודת השם אויפן דרך החסידות ווי 'גאולה', 'אהבת ישראל', און נאך.
שער היחוד והאמונה
חינוך קטן
קודם ברענגט ער א כעין הקדמה וואס ריפט זיך 'חינוך קטן', וואס רעדט אויף דעם וואס, עס איז פאראן אהבה וואס א יוד וועקט אויף זיין הארץ, און עס איז פאראן אהבה עצמית וואס איז דא אין ידער איד פונעם נשמה, און אפילו וואס דער אהבה עצמית איז עכער, דארף יעדער הארווען אויף די אהבה וואס קומט דורך די אייגענע מחשבות,[ג] און דער וועג איז דורך אמונה (וואס דאס איז דער תוכן פון שער היחוד והאמונה).
שער היחוד והאמונה
אין די-12 פרקים פונעם 'שער היחוד והאמונה' איז ער פארנומען צו מסביר זיין די שיטה פונעם בעל שם טוב אז אחדות השם איז נישט נאר פשט אז עס איז נישטא נאך א גאט אדער זאך אין דער וועלט, נאר אז דער גאנצער בריאה איז נאר א חלק פונעם התגלות האלוהית. ער איז מבאר באריכות די נושאים וואס זענען פון די יסודות אין אידישקייט און קבלה ווי דער נושא פון "צמצום" [ד]. וואס רעדט אז דאס וואס דער באשעפער האט זיך מצמצם געווען אז א מענטשן קענען אים נישט זען, מיינט אבער נישט ח"ו אז ער איז באמת נישטא, מיט לאנגע ביאורים ווי אזוי עס שטומט.
אנהייב האט דער מחבר געוואלט אנהייבן דעם הספר מיט דעם חלק [ה] ווייל[1] כדי צו אנקומען צו אהבת השם און יראת השם, וואס דאס איז דער תוכן פונעם ערשטן חלק ('לקוטי אמרים'), דארף מען קודם אמונה אין יחודו ואחדותו יתברך - וואס דאס איז דער תוכן פון 'שער היחוד והאמונה' (חלק ב'), (מען קען דאס נאך היינט מערקן ווייל ביי די צוויטע חלק ווען ער רעדט פון עפעס וואס שטייט אויך אינעם ערשטן חלק שרייבט ער 'כמו שיתבאר' און נישט 'כמו שנתבאר'), האבער שוין ביים ערשטן דריק האט דער מחבר דאס פארביטן און געדרוקט ווי עס איז היינט (קודם 'לקוטי אמרים' און נאכדעם 'שער היחוד והאמונה'), וועגן בהאלטענע טעמים[2], .
אגרת התשובה (מהדורה בתרא)
אין די 12 פרקים פון אגרת התשובה איז דער מחבר מבאר דעם חסידי'שן מהלך אויף תשובה, וואס דאס איז, אז תשובה איז נישט נאר אויף עבירות, נאר תשובה מיינט אז א יוד הייבט זיך אויף צום באשעפער, ווי עס שטייט אין פסוק "והרוח תשוב אל האלוקים אשר נתנה", ער לייגט צו אז מען קען נישט תשובה טון אויף א עבירה אן תשובה טון און צריקערן דעם גאנצן מענטש, דרך אגב איז ער אויך מבאר די סוגיות פון תעניות און סיגופים על-פי התורה, און נאך, די צוועלעף פרקים קין מען צוטיילן אין דריי חלקים, די ערשטע דריי פרקים (א-ג) איז ער מבאר 'תשובה' על פי נגלה, די קומענדיגע פינעף (ד-ח) איז ער מבאר 'תשובה' על פי חסידות, די לעצטע פיר (ט-"יב) איז ער משלב דעם חסידישן ביאור מיטן נגלה'דיגן ביאור.
אגרת הקודש
32 בריוון (וואס ווערן געריפן 32 סימנים), 26 פון זיי איז כללות'דיגע בריוון פונעם מחבר און די אנדערע 6 זענען בריוון אין ענינים פון חסידות, די סימנים רעדן פון אסאך נושאים. צווישן זיי ביאורים אין מאמרים פון ספר הזוהר, סוגיות אין קבלת האר"י, בקשות צו שטיצן די אידן פון ארץ ישראל, און אויף צדקה בכלל, עידוד און חיזוק אין עבודת השם און נאך.
קונטרס אחרון
9 פרקים (וואס ווערן געריפן 9 סימנים), אין די ערשטע פינעף איז ער מבאר בעיון סתירות אין זוהר און קבלה, - די ערשטע דריי איז אויף א סתירה פון א זוהר וואס ווערט געברענגט אין פרקים ל"ט-מ"א. די אנדערע צווי איז א ביאור אין פרי עץ חיים. די לעצטע דריי איז בריוון פונעם מחבר. (ווען מען רעכנט די חלקים פון תניא, רעכנט מען על פי רוב נאר פיר חלקים און דער חלק רעכנט מען א חלק פון 'אגרת הקודש' וואס איז דער פערדער חלק,)
די לעצטע צווי חלקים 'אגרת הקודש' און 'קונטרס אחרון' האבן די קינדער פונעם מחבר צוגעלייגט אין יאר ה'תקע"ד - נאכן פטירה פונעם מחבר,[3] אין דריק פון וילנה אין יאר ה'תר"ס האט מען צוגעלייגט נאך השלמות פון די בריוון[4].
די חשיבות פונעם ספר
דער ספר ווערט גערעכנט אלס א יסודת'דיגער ספר סיי אין חב"ד און סיי אינעם כללות'דיגן חסיד'שן ציבור, ווען רבי לוי יצחק פון ברדיצ'וב האט געזען דעם ספר האט ער זיך אנגערופן: "איך ווינדער זיך וויאזוי קען מען אריינלייגן אזא גרויסן באשעפער אין אזא קליין ספר"[5], רבי ברוך'ל פון מעזיבוז האט געזאגט: אז "'תניא' איז דער 'ספר פארן שכל'" [6], דער אוהב ישראל (אפטער רב) האט געזאגט: "אויך אונזערע עלטערן אברהם יצחק און יעקב האבן זיך געפירט אין די דרך וואס עס שטייט אין 'תניא'", און אפילו ביי רבי עקיבא אייגער פלעגט ליגן דער ספר ביי אים אופן טיש[7].
בפרט אין חב"ד איז עס זייער גרויס דער ריי"ץ פלעגט דאס רופן "תורה שבכתב פונעם חסידות", אין חב"ד לערנט מען שוין 'תניא' פון קליין, און עס איז מקובל אז האלטן דעם ספר מיט זיך איז א סגולה אויף: אמונה און מחשבות זרות און הרהורי כפירה[8], אהבת ה'און יראת ה' [מקור פארלאנגט], קטורת אויף אלע המגפות פון רוחניות[9], שפע ברכה און הצלחה[10], און הצלה און ישועה[11].
די רבי'ס פון חב"ד האבן געזאגט אז מען זאל מיטנעמען דעם ספר ביי יעדע נסיעה אלס סגולה צו שמירה און הצלה[12].
דרוק און ביאורים
דער ספר איז געדריקט געווארן שוין אינעם לעבן פונעם מחבר אין יאר ה'תקנ"ז אבער דארט איז נאר געדריקט געווארן די ערשטע דריי חלקים 'לקוטי אמרים' 'שער היחוד והאמונה' און 'אגרת התשובה', אין יאר ה'תקע"ד - נאכן פטירה פונעם מחבר האבן די קינדער פונעם מחבר צוגעלייגט די לעצטע צווי חלקים 'אגרת הקודש' און 'קונטרס אחרון',[3] אין דריק פון וילנה אין יאר ה'תר"ס האט מען צוגעלייגט נאך השלמות פון די בריוון[13].
עס איז דא אפאר ספרים אין חב"ד וואס איז מיוסד אופן 'תניא' :קונטרס ההתפעלות (פון רבי דובער שניאורסאהן), נר מצווה ותורה אור - שער האמונה ושער היחוד (פון רבי דובער שניאורסאהן), דרך חיים, און שער התשובה - ספרים וואס איז מבוסס אויף "אגרת התשובה" וואס איז אין תניא (פון רבי דובער שניאורסאהן), קיצורים והערות לספר התניא (פון רבי מנחם מנדל שניאורסאהן (דער צמח צדק), מאמר האמנת אלקות, אין ספר דרך מצוותיך פון דער צמח צדק, מראי מקומות, הערות וציונים בספר של בינונים (רבי מנחם מנדל שניאורסאהן)
נאטיצן
- ↑ חוץ עכסטערע אויסנאם
- ↑ די כלל איז אז א 'צדיק' האט שוין בכלל נישט קיין נסיונות, און א 'בינוני' האט נאך יא - אפילו ער שטארק זיך, און א 'רשע' געבט גיך נאך זיינע רצונות.
- ↑ ער ברענגט דארט אפאר טעמים פארוואס
- ↑ אין קבלה רופט מען עס 'צמצום כפשוטו' אדער 'צמצום שלא כפשוטו'
- ↑ לויט די דעה פון הרב פרץ יצחקי (ספר "הרב", תשע"ה, עמוד שסא) איז 'שער היחוד והאמונה' געשריבן געווארן נאכן ערשטן חלק, און מען האט עס נאר געוואלט דריקן די ערשטע. און לויט די דעה פון הרב נחום גרינולד (דארט, עמוד שסו) איז דאס געשריבן געווארן דער ערשטער.
רעפערענצן
- ↑ לקוטי שיחות כ"ה עמוד 200.
- ↑ אגרות קודש כ"ב עמוד שצט. און זע אפאר השערות: "הלקח והלבוב", עמוד ר; "נר למשיחי" עמוד לח; "הרב", עמוד שעד והערה 29.
- ↑ 3.0 3.1 נזר התניא, פרק שמיני. מפתח העניינים לספר התניא. און נאך
- ↑ נאך השלמות זענען געדרוקט אין ספר 'אגרות קודש' פון אלטן רבי'ן, ברוקלין ה'תשע"ב.
- ↑ שמועס פון רבי'ן פון לובביץ', כ"ד בטבת תשל"ט
- ↑ בית רבי פרק כ"א הערה ד'
- ↑ אגרות סופרים עמ' 56 בשם זיין איידעם
- ↑ אגרות קודש חלק ו' ע' קכג.
- ↑ קיצורים והערות לספר לקוטי אמרים ע' קכה.
- ↑ קיצורים והערות לספר לקוטי אמרים ע' קכח.
- ↑ הרב שמואל נודל וואס האט געהערט פון זיין ברודער. זע "לקוטי ספורים" פרלוב הוצאה ראשונה ע' קסא.
- ↑ לדוגמא אגרות קודש חלק י"ג אגרת ד'תרמט (במכונית, ביחד עם סידור ותהילים). אגרות קודש חלק י"ט אגרת ז'רסח (עם תהילים, ושיהיה לכל אחד הנוסעים, וגם ללמוד מתוכם). מענה משבט [תשנ"ב]] ליקוט מענות תשנ"ב מענה שלא (חת"ת).
- ↑ נאך השלמות זענען געדרוקט אין ספר 'אגרות קודש' פון אלטן רבי'ן, ברוקלין ה'תשע"ב.