אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:טויט מארש"

רוי:טויט מארש (זעט מקור)

רעוויזיע פון 01:17, 6 יאנואר 2023

קיין ענדערונג אין גרייס , פֿאַר 2 יאָר

ק

החלפת טקסט – "לעכע" ב־"ליכע"

מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן

102,362

רעדאגירונגען

@@ שורה 1: / שורה 1: @@
-'''טויט מארשן''' זענען געווען די געצווינגענע מאַרשן וואס די [[נאציזם|נאציס]] האבן ארויפגעצווינגען אויף זייערע ארעסטאנטען בעת דער [[צווייטע וועלט-מלחמה|צווייטער וועלט מלחמה]]  אויף ווייטע מרחקים, אונטער אומדערטרעגלעכע מצבים, בשעת וועלכע די אַרעסטאַנטן זענען באַעוועלט געוואָרן דורך זייערע באַגלייטנדיגע וועכטער און אָפטמאָל דערהרגעט געוואָרן.
+'''טויט מארשן''' זענען געווען די געצווינגענע מאַרשן וואס די [[נאציזם|נאציס]] האבן ארויפגעצווינגען אויף זייערע ארעסטאנטען בעת דער [[צווייטע וועלט-מלחמה|צווייטער וועלט מלחמה]]  אויף ווייטע מרחקים, אונטער אומדערטרעגליכע מצבים, בשעת וועלכע די אַרעסטאַנטן זענען באַעוועלט געוואָרן דורך זייערע באַגלייטנדיגע וועכטער און אָפטמאָל דערהרגעט געוואָרן.
 די [[נאציזם|נאַציס]] האָבן אָנגעפירט פיל טויט מאַרשן בעת דעם [[חורבן אייראפע|האָלאָקאָסט]], מיינסטנס נאָענט צו דער ענדע פונעם קריג, נאָכפאָלגנדיג די עוואַקואַציע פון [[קאנצענטראציע לאגער|קאָנצענטראַציע לאַגערן]].
@@ שורה 5: / שורה 5: @@
 דער [[טערמין]] טויט מאַרש איז  לכתּחילה גענוצט געוואָרן דורך אַרעסטאַנטן אין נאַצישע [[קאנצענטראציע לאגער|קאָנצענטראַציע לאַגערן]] און שפּעטער דורך [[חורבן אייראפע|האָלאָקאָסט]] היסטאָריקער.
-דער ערשטער גרויס-מאַשטאַביקער טויט מאַרש איז פאָרגעקומען אום זומער פון [[1941]], נאָכפאָלגנדיג די דייטשע אינוואַזיע פונעם [[סאוועטן פארבאנד|סאוועטן]] [[סאוועטן פארבאנד|פארבאנד]]. הונדערטער טויזענטער סאָוועטישע קריגס געפאַנגענע זענען געצווינגען געוואָרן צו גיין לענג-אויס די שאָסייען פון [[אוקראַיִנע]] און [[בעלארוס|ווייס-רוסלאַנד]] בשעת'ן ווערן טראַנספּאָרטירט פון איין לאַגער צום אַנדערן. מאַסן אַרעסטאַנטן זענען דערמאָרדעט געוואָרן אינמיטן וועג, אָדער ביי פאָראויס אַראַנזשירטע עקזעקוציע פּלעצער. בערך אין דער זעלבער צייט האָבן די רומעינישע (וועלעכע זענען געווען דייטשע אַליאירטע) מאַרשירט אידן פון [[בעסאַראַביע]] און [[בוקאווינא]] קיין [[טראנסניסטריע|טראַנסניסטריע]]. טויזנטער זענען אינמיטן וועג דערשאָסן געוואָרן דורך די רומענישע און דייטשע וועכטער.
+דער ערשטער גרויס-מאַשטאַביקער טויט מאַרש איז פאָרגעקומען אום זומער פון [[1941]], נאָכפאָלגנדיג די דייטשע אינוואַזיע פונעם [[סאוועטן פארבאנד|סאוועטן]] [[סאוועטן פארבאנד|פארבאנד]]. הונדערטער טויזענטער סאָוועטישע קריגס געפאַנגענע זענען געצווינגען געוואָרן צו גיין לענג-אויס די שאָסייען פון [[אוקראַיִנע]] און [[בעלארוס|ווייס-רוסלאַנד]] בשעת'ן ווערן טראַנספּאָרטירט פון איין לאַגער צום אַנדערן. מאַסן אַרעסטאַנטן זענען דערמאָרדעט געוואָרן אינמיטן וועג, אָדער ביי פאָראויס אַראַנזשירטע עקזעקוציע פּלעצער. בערך אין דער זעלבער צייט האָבן די רומעינישע (וועליכע זענען געווען דייטשע אַליאירטע) מאַרשירט אידן פון [[בעסאַראַביע]] און [[בוקאווינא]] קיין [[טראנסניסטריע|טראַנסניסטריע]]. טויזנטער זענען אינמיטן וועג דערשאָסן געוואָרן דורך די רומענישע און דייטשע וועכטער.
 רוב טויט מאַרשן זענען פאָרגעקומען נאָענט צו דער ענדע פון דער [[צווייטע וועלט-מלחמה|צווייטער וועלט מלחמה]]. אין משך פונעם זומער פון [[1944]], בעת די אַליאירטע האָבן זיך פאָראויס געריקט אויף מעריב און די סאָוועטישע אויף מזרח, האָבן די [[נאציזם|נאַציס]] אָנגעהויבן ליקווידירן די [[קאנצענטראציע לאגער|קאָנצענטראַציע לאַגערן]]. די ערשטע לאַגערן צו ווערן אויסגעליידיגט זענען געווען די וועלכע האָבן זיך געפונען אין צענטראַל [[פּוילן]] און אין די [[באלטישע לענדער|באַלטישע]] לענדער. יענעם  האַרבסט, האָבן נאַצישע פירער באַשלאָסן צוצואיילן די דעפּאָרטירונג פון די [[בודאפעשט|בודאָפּעשטער]] אידן צו זייער טויט. אַ טויט מאַרש פון [[בודאפעשט|בודאָפּעשט]] האָט זיך אָנגעהויבן דעם 8טן נאָוועמבער 1944. 76,000 אידישע מענער, פרויען און קינדער זענען געצווינגען געוואָרן צו גיין ביז דער עסטרייכישער גרעניץ, אין באַגלייטונג פון אונגערישע וועכטער דער מאַרש האָט זיך געצויגן אַ חודש, וואָס אין דער צייט זענען טויזענטער געשטאָרבן פון הונגער, קראַנקייט, אויסשעפּונג און קעלט. נאָך טויזענטער זענען דערשאָסן געוואָרן אינמיטן וועג. עטליכע הונדערט זענען געראַטעוועט געוואָרן דורך נייטראַלע [[דיפלאמאטיע|דיפּלאָמאַטן]] ווי [[ראול וואלענבערג|ראַול וואַלענבערג]] פון [[שוועדן]], וועלכער האָט אַרויס געשלעפּט אידן פון די מאַרשירנדע רייען, זיי גענומען אונטער זיין אויפזיכט און זיי צוריק באַגלייט קיין [[בודאפעשט|בודאָפּעשט]]. ס'רוב זענען נישט געווען אזוי מזלדיק, אָבער— די אַרעסטאַנטן וועלכע האָבן דערגרייכט די עסטרייכישער גרעניץ זענען איבערגעגעבן געווארן צו דייטשע סאָלדאַטן, וועלכע האָבן זיי געפירט צו פארשידענע [[קאנצענטראציע לאגער|קאָנצענטראַציע לאַגערן]]. אַזעלכע ווי   און [[מאטהויזן]].
@@ שורה 21: / שורה 21: @@
 דעם 6טן אַפּריל 1945 האָט זיך די עוואַקואַציע פונעם הויפּט [[בוכענוואלד|בוכנוואלד]] לאַגער אָנגעהויבן. 3,100 אידישע אַרעסטאַנטן זענען אַוועק מאַרשירט געוואָרן, פון וועלכע 1,400 זענען דערמאָרדעט געוואָרן אינמיטן וועג. איבער די קומענדיגע פיר טעג זענען נאָך 40,000 אַרעסטאַנטן עוואַקואירט געוואָרן פונעם לאַגער, פון וועלכע 13,000 זענען דערהרגעט געוואָרן. בלויז מער ווי 20,000 אַרעסטאַנטן זענען איבערגעבליבן אינעם לאַגער, אריינגערעכנט עטליכע אידן.
-איינער פון די איבערגעבליבענע בוכענוואלד אונטערלאַגערן צו ווערן אויסגעליידיקט איז געווען [[רעמסדארף]], וועלעכער איז עוואַקואירט געוואָרן דעם 13טן אַפּריל. איבער 4,000 אַרעסטאַנטן האָבן פאַרלאָזט דעם לאַגער, אָבער נישט מער ווי 500 האָבן איבערגעלעבט דעם סוף פונעם מאַרש.
+איינער פון די איבערגעבליבענע בוכענוואלד אונטערלאַגערן צו ווערן אויסגעליידיקט איז געווען [[רעמסדארף]], וועליכער איז עוואַקואירט געוואָרן דעם 13טן אַפּריל. איבער 4,000 אַרעסטאַנטן האָבן פאַרלאָזט דעם לאַגער, אָבער נישט מער ווי 500 האָבן איבערגעלעבט דעם סוף פונעם מאַרש.
 די עוואַקואַציע פונעם [[דארא-מיטעלבאו]] לאַגער האָט זיך אויך אָנגעהויבן אום אַפּריל. רוב פונעם לאַגערס אַרעסטאַנטן זענען מאַרשירט געוואָרן פאַר צוויי וואָכן קיין [[בערגן-בעלזן]]. איין גרופּע אַרעסטאַנטן איז געצווינגען געוואָרן אַריין צו גיין אין אַ שטאַל וואָס איז דאַן אינטערגעצינדן געוואָרן. [[אַמעריקאַנער]] טרופּעס זענען אָנגעקומען דעם אַנדערן טאָג און אַנדעקט הונדערטער פאַרברענטע קערפּערס.